Thet Oera Linda Bok
(1872)–anoniem (wsl. Cornelis over de Linden, Eelco Verwijs & François HaverSchmidt) Thet Oera Linda Bok– AuteursrechtvrijUt-a skrifta Minnos.Tha NyhellêniaGa naar voetnoot(*) tham fon hira aejn nôme Min-erva hête, god sêten was aend tha KrêkalanderGa naar voetnoot(†) hja to met even haerde minade as vs aejn folk, thâ kêmon thêr svme forsta aend prestera vppe-ra burch aend frêjon Min-erva hwêr of hjra erva lêjon. Nyhellênia andere, mina erva drêg ik om in mina bosm, hwaet ik urven haev is ljafde vr wisdom, rjucht aend frydom, haev ik tham vrlêren, alsa ben ik êlik an tha minniste jvvar slâvonena. Nw jêv ik rêd vm nawet, men than skold ik vrkâpja tham. Tha hêra gvngon wêi, aend hripon al lakande, jvwer hêroga thjanra, wisa Hellênia. Thach thêrmitha miston hja hjara dol, hwand thaet folk thaet hja minnade aend hja folgade, nam this nôme to-n êre nôme an. Tha hja sâgon thaet hjara skot mist hêde, | |
[pagina 49]
| |
Uit Minnos schriften.Toen Nyhalennia, die van haar eigen naam Min-erva heette, goed gezeten was, en de Krekalanders haar soms evenzeer lief hadden als ons eigen volk, toen kwamen daar eenige vorsten en priesteren op hare burgt en vraagden Min-erva, waar hare erven gelegen waren. Hellenia antwoorde mijne erven draag ik om in mijn boezem, 't gene ik geërfd heb is liefde tot wijsheid, rechtvaardigheid en vrijheid. Heb ik die verloren, dan ben ik gelijk aan den minste van uwe slaven. Nu geef ik raad om niet, maar dan zoude ik die verkoopen. De heeren gingen heen en riepen al lachende, uwe gehoorzame dienaren, wijze Hellenia. Doch daarmede misten zij hun doel, want het volk dat haar beminde en volgde nam dezen naam als een eernaam op. Toen zij zagen, dat | |
[pagina 50]
| |
thâ gvngon hja hja bihlvda aend sêidon that hju-t folk hexnad hêde, men vs folk aend tha goda Krêkalandar wêrde aller wêikes that-et laster wêre. Enis kêmon hja aend frêgon, as thv thaen nên thjonster ne biste, hwat dêist thân mitha aejar tham thv altid bi thi heste. Min-erva andere, thisse aejar send that sinebyld fon Fryas rêdjêvinga, wêrin vsa tokvmste forholen hlêit aend fon êl thaet maenneskalik slachte; tid mot hja utbroda aend wi moton wâka thaet-er nên lêth an ne kvmth. Tha prestera, god sêid; men hwêrto thjanath thene hund an thina fêra hand. Hellênia andere, heth thene haerder nên skêper vmbe sin kidde at sêmene to haldande? hwat thene hvnd is inna thjanest thes skêphaerder, bin ik in Fryas tjanest, ik mot ovir Fryas kidde wâka. That likath vs god to, sêdon tha prestera; men seg vs, hwat is thju bitjvtenise fon thi nachtule, ther immer boppa thin hole sit, is that ljuchtskvwande djar altomet thet têken thinra klârsjanhêd. Nêan andere Hellênia, hi helpt my hügja that er en slach fon maenniska ovir hirtha omme dwâlth, thêr evin lik hi in kaerka aend hola hêma; thêr an tjuster frota, tach navt as hi, vmb vs fon mûsa aend ôra plaega to helpane, men renka to forsinna, tha ôra maenniska hjara witskip to râwane, til thju hja tham to bêtre müge fâta vmber slavona fon to mâkjande aend hjara blod ut to sûgane, even as vampyra dva. Enis kêmon hja mith en benda folk. Pest was over-et land kvmen, hja sêidon, wi alle send to dvande, tha Goda to offerja, til thju hja pest wêra müge. Nilst thv then navt ne helpa hjara grimskip to stilane, jeftha hethste pest selva ovir-et lând brocht mith thinra kunsta. Nêan sêide Min-erva, men ik ne kaen nêne goda, thêr aerg dvande send; thêrvmbe ne kan ik navt frêja jef hja beter wrda willa. Ik kaen ên gode, thaet is Wr.aldas gâst; men thrvch tham er god is, dvath-er âk nen kwâd. Hwanath kvmth-et kwâd thaen wêi, frêjath | |
[pagina 51]
| |
hun schot gemist had, toen gingen zij haar belasteren, en zeiden dat zij het volk behekst had; maar ons volk en de goede Krekalanders beweerden allerwege dat het laster was. Eens kwamen zij en vroegen: als gij dan geen tioenster (heks) zijt, wat doet gij dan met de eijeren, die gij altijd bij u hebt. Minerva antwoordde: Deze eijeren zijn het zinnebeeld van Frya's raadgevingen, waarin onze toekomst verholen ligt en die van het geheele menschelijk geslacht. De tijd moet ze uitbroeden, en wij moeten waken dat er geen leed aan komt. De priesteren (zeiden): goed gezegd, maar waartoe dient de hond aan uwe rechter hand. Hellenia antwoorde: Heeft de herder geen schaapshond om zijne kudde bijeen te houden? wat de hond is in de dienst des schaapsherders, dat ben ik in Frya's dienst. Ik moet over Frya's kudde waken. Dat komt ons goed voor zeiden de priesters, maar zeg ons wat is de beteekenis van de nachtuil, die altijd boven uw hoofd zit; is dat lichtschuwende dier soms het teeken van uw helder zien? Neen, antwoorde Hellenia, hij helpt mij herinneren dat er een slag van menschen over de aarde omdwaalt, dat even gelijk hij in kerken en holen huist, die in duister omwroeten, doch niet als hij, om ons van muizen en andere plagen te bevrijden, maar om ranken te verzinnen, andere menschen hunne wetenschap te rooven, opdat zij hen des te beter mogen vatten om er slaven van te maken, en hun bloed uit te zuigen even als de bloedzuigers doen. Eens kwamen zij met eene bende volks (de pest was over het land gekomen), zij zeiden: wij alle zijn bezig de goden te offeren, opdat zij de pest mogen weren, wilt gij dan niet helpen hunne gramschap te stillen, of hebt gij zelve de pest over het land gebracht met uwe kunsten. Neen, zeide Minerva, maar ik ken geene goden die kwaaddoende zijn, daarom kan ik niet vragen of zij beter willen worden. Ik ken slechts een goede, dat is Wralda's geest, maar omdat hij goed is, doet hij ook geen kwaad. Waar komt het kwaad dan weg, vroegen de | |
[pagina 52]
| |
tha prestera. Allet kwâd kvmth fon jow aend fon thêre dvmhêd thêra maenniska, tham hjara selva fon jow fensa lêta. Jef thin drochten thaen sâ bjustre god is, wêrvmb wêrther-et kwâd thaen navt, frêjath tha prestera. Hellenia andere, Frya het vs vppe wêi brocht aend thene kroder thaet is tid, tham mot thaet ovrige dva. With alle rampum is rêd aend help to findande, tha W.ralda wil thaet wi hja selva soka skilon, til thju wi sterik skile wertha aend wis. Nillath wi navt, thaen lêt-er vsa trul ut trulla, til thju wi skilon erfâra, hwat nêi wisa dêdum aend hwat nêi dvma dêdum folgath. Tha sêide-ne forst, ik skolde wâna, that wêre betre, that to wêrande. Hwel müglik, andere Hellênia, hwand than skolde tha maenniska bilywa lik taemade skêpa; thv aend tha prestera skolde-r than hoda willa, men âk skêra aend nêi thêre slacht benke fora. Tach alsa nil-t vs drochten navt, hi wil that wi ekkorum helpa, men hi wil âk thaet jahweder fry sy aend wis wrde. Thaet is âk vsa wille, thêrvmbe kjasth vs folk sin forsta, grêva, rêdjêvar aend alle bâsa aend mâstera ut-a wisesta thêra goda maenniska, til thju allemaennalik sin best skil dva vmbe wis aend god to werthande. Althus to dvande skilun wi ênis wêta aend anda folka lêra, that wis wêsa aend wis dva allêna lêith to salichhêd. That likt en ordêl, sêidon tha prestera, men aste nv mênste, that pest thrvch vsa dvmhêd kvmth, skolde Nyhellênia thaen wel sa god wêsa wille, vmbe vs ewat fon thaet nya ljucht to lênande, hwêr vppa hju sa stolte is. Jes sêide Hellênia; tha rokka aend ôra füglon kvmath allêna falla vp vûl âs, men pest minth navt allêna vûl âs, men vûla sêd-plegum aend fangnisa. Wilstv nv that pest fon-i wika aend na wither ne kvma, thaen mostv tha fangnisa wêi dva, aend that i alla rên wrde fon binna aend fon bûta. Wi willath bilâwa thaet thin rêd god sy, sêidon tha prestera, men seg vs, ho skilum wi thêr alla | |
[pagina 53]
| |
priesteren. Alle kwaad komt van u en van de domheid der menschen, die zich van u laten vangen. Indien uwe godheid dan zoo bijster goed is, waarom weert hij dan het kwaad niet, vroegen de priesters. Hellenia antwoorde: Frya heeft ons op den weg gebracht, en de Kroder, dat is de Tijd, die moet het overige doen; voor alle rampen is raad en hulp te vinden, doch Wralda wil dat wij die zelve zullen zoeken, opdat wij sterk zullen worden en wijs. Willen wij niet, dan laat hij onze verbijstering uitrazen, opdat wij zullen ervaren, wat na verstandige daden en wat na dwaze daden volgt. Toen zeide een vorst: Ik zoude wanen, dat het beter ware, die te weeren. Wel mogelijk, antwoorde Hellenia, want dan zouden de menschen blijven gelijk makke schapen, gij en de priesters zoudt hen willen hoeden, maar ook scheren en naar de slachtbank voeren. Doch zoo wil het onze godheid niet, hij wil, dat wij elkander helpen, maar hij wil ook dat iedereen vrij zij en wijs worde. En dat is ook onze wil, en daarom kiest ons volk zijne vorsten, graven, raadgevers en alle bazen en meesters uit de wijsten der goede menschen, opdat alle man even zeer zijn best zal doen, om wijs en goed te worden. Zoodoende zullen wij eens weten en aan het volk leeren, dat wijs zijn en wijs doen alleen leidt tot zaligheid. Dat schijnt wel een oordeel, zeiden de priesters, maar als gij nu meent dat de pest door onze domheid ontstaat, zoude Nyhellenia dan wel zoo goed willen wezen, om ons wat van dat nieuwe licht te leenen, waarop zij zoo trotsch is. Ja, zeide. Hellenia, de raven en andere vogelen komen alleen af op bedorven aas, maar de pest bemint niet alleen bedorven aas, maar ook bedorven zeden en gewoonten en booze lusten; wilt gij nu dat de pest van u zal wijken en niet terugkomen, dan moet gij de booze lusten wegdoen, opdat gij alle rein wordt van binnen en van buiten. Wij willen gelooven, dat de raad goed is, zeiden de priesters, maar zeg ons, hoe zullen wij daar alle men- | |
[pagina 54]
| |
maenniska to krêja, thêr vnder vs weld send. Tha stand Hellênia vp fon hira sêtel aend kêth: Tha muska folgath thene sêjar, tha folka hjara goda forsta, thêrvmbe ach-stv to bijinnande mith thin selva aelsa rên to mâkjande, that stv thinna blikka in aend utward mêi rjuchta svnder skâmrâd to werthande to fara thin aejn mod. Men in stêde fon thaet folk rên to mâkjande heste vûla fêrsta utfonden, hwêr vppa thaet folk al sa nâka sûpth, that hja to lesta lik tha barga annath slip frota, vmbe that stv thin vûla lusta bota mêi. Thaet folk bigost to jolande aend to spotande. Thêr thrvch ne thuradon hja nên strid wither an to spinnande. Nv skolde aejder wâna, thaet hja vral-et folk to hâpe hropen hêde vmbe vs algadur to-t land ut to driwande. Nêan an stêde fon hja to bihluda gvngon hja allerwêikes, âk to tha hêinde Krêkalana til tha Alpa ut to kêthane, thaet et thene allervrste drochten hâgth hêde sin wisa toghater Min-erva, to nômth Nyhellênia êmong tha maenniska to sendane in overa sê mith-en ulk, vmbe tha manniska gode rêd to jêvane aend that allermannalik, thêr hja hêra wilde, rik aend lukich skolde wertha, aend ênis bâs skolde wertha ovir alle kêningkrik irtha.s. Hira byldnese staeldon hja vppe hjara aeltaerum, jeftha hja vrsellade-t anda dvma maenniska. Hja kêthon allerwêikes rêd-jêvinga, thêr hju nimmer jêven hêde, aend taeladon wondera, thêr hju nae dên hêde. Thrvch lesta wiston hja-ra selva master to mâkjande fon vsa êwa aend setma, aend thrvch wankêthinga wiston hja alles to wisa aend to vrbruda. Hja staeldon âk fâmma vnder hjara hode, tha skinber vndere hoda fon FaestaGa naar voetnoot(*) vsa forma êre moder, vmbe over thaet frâna ljucht to wâkane. Men thaet ljucht hêde hja selva vpstoken, aend in stêde fon tha fâmkes wis to mâkjande, aend afternêi êmong thaet folk to senda, ta sjaka to lêvande aend tha baern to lêrande, mâkadon hja-ra dvm aend dimme bi-t ljucht aend ne machten hja nâ buta ne kvma. Ak wrdon | |
[pagina 55]
| |
schen toe krijgen, die onder onze heerschappij zijn? Toen stond Hellenia op van haren zetel en sprak: De musschen volgen den zaaijer, de volken hunne goede vorsten, daarom betaamt het u te beginnen met u zelven alzoo rein te maken, dat gij uwe blikken naar binnen en naar buiten moogt richten zonder schaamrood te worden voor uw eigen gemoed. Doch in plaats van het volk rein te maken, hebt gij vuile feesten uitgevonden, waarop het volk alzoo lang zuipt, dat zij ten laatsten, gelijk de zwijnen in het slik wroeten, omdat gij uwe lusten boeten moogt. Het volk begon te joelen en te spotten, daardoor durfden zij geen strijd weder aan te spinnen. Nu zoude ieder wanen dat zij overal het volk te hoop geroepen hadden, om ons allen te zamen het land uit te drijven. Neen, in plaats van haar te beschimpen gingen zij allerwegen, ook naar het heinde Krekaland tot aan de Alpen uitroepen: dat het den Oppersten God behaagd had zijne verstandige dochter Minerva, bijgenaamd Nyhellenia, onder de menschen te zenden van over zee met eene wolk, om de menschen goede raad te geven, en opdat alle menschen die haar hooren wilden rijk en gelukkig zouden worden, en eens meester zouden worden over alle koningrijken der aarde. Zij stelden haar beeld op hunne altaren, zij verkondigden of verkochten aan de domme menschen allerwegen raadgevingen die zij nimmer gegeven had, en vertelden wonderen die zij nooit gedaan had. Door list wisten zij zich meester te maken van onze wetten en inzettingen en door listen en drogredenen wisten zij alles te bewijzen en te verbreiden. Zij stelden ook priesteressen onder hunne hoede, die schijnbaar onder de hoede van Festa onze eerste eeremoeder (waren) om over het heilige licht te waken, maar dat licht hadden zij zelve ontstoken, en in plaats van de priesteressen wijs te maken en naderhand onder het volk te zenden om de zieken te verplegen en de jeugd te onderwijzen, maakten zij ze dom en duister, en zij mochten nimmer buiten komen. Ook werden | |
[pagina 56]
| |
hja to rêdjêvstare brukath, tach thi rêd was by skin ut hjara mvlun; hwand hjara mvla wêron navt owers as tha hropar, hwêr trvch tha prestera hjara gêrta utkêthon Tha Nyhellênia fallen was, wilden wi en ore moder kjasa, svme wildon nêi Texlând vmbe thêr êne to frêjande, men tha prestera tham by hira aejn folk thaet rik wither in hêde, nildon that ni hengja aend kêthon vs by-ra folk as vn-frâna ut.
| |
zij als raadgeefsters gebezigd, maar die raad was voor den schijn uit hare monden, want hare monden waren niet anders dan de roepers, waardoor de priesters hunne begeerten uitspraken. Toen Nyhellenia gestorven was, wilden wij eene andere moeder kiezen. Sommigen wilden naar Texland om aldaar eene te vragen; maar de priesters die bij hun eigen volk het rijk weder in hadden, wilden dat niet gedoogen, en kreten ons bij het volk als onheilig uit. |
|