Thet Oera Linda Bok

Netlika sêka ut-a nêilêtne skriftum Minnos.

Minno^(†) was en alde sêkêning, sjaner a^end wisgyrich. An tha Krêtar heth-i êwa jêven. Hi is ba^ern an tha Lindawrda, a^end nêi al sin witherfâra heth hi tha^et luk noten umbe to Lindahêm to sterva.

Sahwersa vsa swethnata en dêl lând ha^eve jeftha wêtir, that vs god tolikt, sa focht-et vs vmbe that a kâp to frêja, nillath hja tha^et navt ne dva, than mot ma^en hja that bihalda lêta. That is nêi Frya-his tex a^end-et skolde vnrjucht wêsa to vnthandana that.

Sahwersa thêr swethnata et sêmna kyva a^end sana vr enga sêka, tha vr lând, a^end hja vs frêja en ordêl to sprêka, sa ach man tha^et rêder a^efterwêja to lêtane,

(†) Minno, Minos (de oude).

[p. 43]

Nuttige zaken uit de nagelaten schriften van Minno.

Minno was een oude zeekoning, een ziener en wijsgeer; hij heeft aan de Kretensen wetten gegeven. Hij is geboren aan de Lindeoord, en na al zijne omzwervingen heeft hij het geluk genoten om te Lindahem te sterven.

Zoo wanneer onze naburen een stuk land hebben of water, dat ons goed toeschijnt, zoo voegt het ons dat te koop te vragen; willen zij dat niet doen, zoo moet men hun dat laten behouden: dat is naar Fryas tex en het zoude onrecht wezen dat afhandig te maken.

Wanneer er naburen te zamen kijven en twisten over eenige zaak (anders) dan over land, en zij ons verzoeken een oordeel uit te spreken, zoo behoort men dat liever achterwege

[p. 44]

tach sa man thêr navt buta ne kan, sa mot man tha^et êrlik a^end rjuchtfêrdich dva.

Kvmth thêr hwa a^end sêith, ik ha^ev orloch, nw most-v mi helpa; jeftha en ôra kvmth a^end sêith, min svn is vnjêrich a^end vnbikvmmen, a^end ik bin ald, nw wild-ik thi to wâranstew ovir hini a^end ovir min lând sta^ella, til hi jêrich sy, sa ach man that wêigarja, til thju wi nawt an twist ne kvme ne müge vr sêka stridande with vsa frya sêdum.

Sahwersa thêr kvmth en vrlandisk kapman vppa tolêtma^erk et Wyringga tha to Almanland a^end hi bidroght, sa warth-er bistonda ma^erk-bêten a^end kanbêr mâkad trvch tha fâmna invr et êle land. Kvmth-er tha^en to ba^ek, sa ne skil nimman kâpja fon him, hy mêi hinne brûda sa-r kvmen is. Thus, sahwersa-r kâpljud kêren wrde vmbe wr-a merka to gâ, jeftha mith-e flât to fârane, sa ach man allêna aldulkera to kjasane tham ma^en tyge by tyge ka^enth a^end an en goda hrop stâne by tha fâmna. Bêrth-et navt to min that-er en a^erg man mông sy, tham tha ljud bitrogha wil, sa agon tha ora tha^et to wêrane. Het-i-t-al dên sa mot ma^en tha^et bêterja, a^end thene misdêdar ut of lândum banna, til thju vsa nâma vral mith êrane skil wertha binomath.

Men jef wir vs vppen vrlandiska ma^erkt finda, sy-et hêinde jeftha fêr, a^end bêrth-et tha^et-et folk vs lêt dvath jeftha bistêlleth, sâ agon wy mith haste hêi to to slâna, hwand afskên wy êlla agon to dvande vmbe frêtho willa, vsa half-brothar ne mügon vs nimmer minachtja nach wâna that wi ange send.

In min jüged ha^ev ik wel ênis mort overa ba^enda thêra êwa, a^efter ha^ev ik Frya often tanked vr hjra tex, a^end vsa êthla vr tha êwa thêr thêrnêi tavlikt send.

Wr.alda jeftha Alfoder heth mi fêlo jêren jêven, invr fêlo landa a^end sêa ha^ev ik omme fâren a^end nêi al hwa ik sjan ha^e, bin ik vrtjûgad that wi allêna

[p. 45]

te laten; doch als men daar niet buiten kan, zoo moet men dat eerlijk en rechtvaardig doen.

Komt er iemand en zegt: ik heb oorlog en nu moet gij mij helpen. Of een ander komt en zegt: mijn zoon is minderjarig en onbekwaam en ik ben oud, nu wilde ik u tot voogd over hem en over mijn land stellen, totdat hij meerderjarig is, zoo behoort men dat te weigeren, opdat wij niet in twist mogen komen over zaken strijdende met onze vrije zeden.

Wanneer een buitenlandsch koopman komt op de toegelatene markt te Wyringen of te Almanland en hij bedriegt, zoo wordt hij terstond in de marktboete geslagen en door de maagden kenbaar gemaakt over het geheele land. Komt hij dan terug, dan zal niemand van hem koopen, en hij mag vertrekken gelijk hij gekomen is. Dus wanneer er kooplieden gekozen worden om ter markt te gaan, of met de vloot te varen, dan behoort men alleen dezulken te kiezen, die men door en door kent en in een goeden roep staan bij de maagden. Gebeurt het desniettemin, dat er een slecht man onder is, die de menschen bedriegen wil, zoo behooren de anderen dat te weren. Heeft hij het reeds gedaan, dan moet men dat herstellen, en den misdadiger uit het land verbannen, opdat onze naam overal met eere genoemd mag worden.

Maar zoo wij ons op eene buitenlandsche markt bevinden, hetzij nabij of ver af en het volk ons leed doet of besteelt, dan behooren wij met een haastigen aanval toe te slaan, want ofschoon wij alles behooren te doen om des vredes wille, mogen onze halfbroeders ons nimmer minachten of wanen dat wij bang zijn.

In mijne jeugd heb ik wel eens gemord over de banden der wetten, achterna heb ik Frya dikwijls gedankt voor hare tex, en onze voorvaderen voor de wetten, die daaruit zamengesteld zijn. Wralda of Alvader heeft mij vele jaren gegeven, en over vele landen en zeeën heb ik rondgevaren, en na alles wat ik gezien heb, ben ik overtuigd, dat wij alleen

[p. 46]

trvch Alfoder utforkêren send, êwa to ha^evande. Lydas folk ne mêi nên êwa to mâkjande ni to hâldande, hja send to dvm a^end wild thêrto. Fêlo slachta Findas send snôd enoch, men hja send gyrich, hâchfârande, falsk, vnkûs a^end mortsjochtich. Poga blêsath hjara selva vppa, a^end hja ne mügath nawet than krupa. Forska hropath wa^erk, wa^erk, a^end hja ne dvath nawet as hippa a^end kluchtmâkja. Tha roka hropath spâr, spâr, men hja stêlon a^end vrslynath al wat vnder hjara snavela kvmath. Lik al tham is tha^et Findas folk, hja bogath immer ovir goda êwa; ek wil setma mâkja vmb-et kwâd to wêrane, men selva nil nimman theran bonden wêsa. Thêra hwam-his gâst that lestigoste sy a^end thêrtrvch sterik, tham-his hône krêjath kêning a^end tha ôra moton alwenna an sin weld vnderwurpen wêsa, til en ôther kvmth thêr-im fon-a sêtel drywet. Tha^et word êwa is to frân vmbe an mêna sêka to nomande. Thervmbe heth ma^en vs êvin sega lêrth. Êwa tha^et sêit setma thêr bi aller ma^enniska êlik an hjara mod prenth send, til thju hja müge wêta hwat rjucht a^end vnrjucht sy a^end hwêrtrhvch hja weldich send vmbe hjara a^ejne dêda a^end tham fon ôrum to birjuchtande, tha^et wil sedsa alsanâka hja god a^end navt misdêdich vpbrocht send. Ak is-er jet-en ôra sin an fa^est. Êwa seit ak, êlik wêter-lik; rjucht a^end sljucht as wêter that thrvch nên stornewind jeftha awet owers vrstoren is. Warth wêter vrstoren, sa warth-et vnêwa, vnrjucht, men et nygt êvg vmbe wither êwa to werthande, that lêith an sin fonselvhêd, alsa tha nygung to rjucht a^end frydom in Fryas bern leith. Thessa nygung ha^evath wi trvch Wr.aldas gâst, vsa foders, thêr in Fryas bern bogth, thêrvm be skil hju vs âk êvg biklywa. Êwa is âk thet ôra sinnebyld fon Wr.aldas gâst, thêr êvg rjucht a^end vnforstoren bilywath, afskên-et an lichême a^erg to gêit. Êwa a^end vnforstoren send tha ma^erka thêra wisdom a^end rjuchtfêrdichhêd thêr fon

[p. 47]

door Alfader uitverkoren zijn, om wetten te hebben. Lydas volk vermag geene wetten te maken, noch te houden, zij zijn te dom en onbeschaafd daartoe. Velen gelijken op Finda, zijn schrander genoeg, maar zij zijn hebzuchtig, hovaardig, valsch, onkuisch en moordzuchtig. De padde blaast zich op en zij kan slechts kruipen. De kikvorsch roept werk, werk, en zij doet niets als huppelen en grappenmaken. De raven roepen spaar, spaar, maar zij stelen en verslinden al wat onder hun snavel komt. Aan die allen gelijk is het Findas volk, zij spreken luide altijd over goede wetten, elk wil inzettingen maken om het kwaad te weren, maar zelf wil niemand daaraan gebonden wezen. Diegene wiens geest het listigste is en daardoor sterk, diens haan kraait koning en de andere moeten allerwege aan zijn wil onderworpen wezen, totdat een ander komt die hem van den zetel verdrijft. Het woord ewa is te heilig om eene gemeene zaak te benoemen, daarom heeft men ons evin leeren zeggen. Ewa beteekent inzettingen, die bij alle menschen gelijkelijk in hun gemoed geprent zijn, opdat zij weten mogen wat recht en onrecht is, en waardoor zij in staat zijn hunne eigene daden en die van anderen te beoordeelen, dat wil zeggen: alzoo verre zij goed en niet misdadig opgevoed zijn. Ook is er nog een andere zin aan vast: Ewa (effen) beteekent ook gelijk, vlak als water, recht en slecht gelijk water dat door geen hevige wind of iets anders verstoord is. Wordt het water verstoord, dan wordt het oneffen, onrecht, maar het neigt altijd om weder effen te worden. Dat ligt in zijn wezen, even als de neiging tot recht en vrijheid in Fryas kinderen ligt. Deze neiging hebben wij door den geest van Wralda onzen vader, die luide spreekt in Fryas kinderen. Daarom zal die ook eeuwig beklijven. Ewa (eeuwig) is ook het andere zinnebeeld van Wralda, die eeuwig recht en onverstoord blijft, ofschoon het in zijn ligchaam erg toe gaat. Eeuwig en onverstoord zijn de kenmerken der wijsheid en rechtvaardigheid die door

[p. 48]

alla frêmo ma^enniska socht a^end trvch alla rjuchtera bisêten wrden mot. Willath tha ma^enniska thus setma a^end domar mâkja, thêr alan god bilywa a^end allerwêikes, sa moton hja êlik wêsa to fara alle ma^enniska; nêi thisse êwa achath tha rjuchtera hjara ordêl ut to kêthande. Is thêr eng kwâd dên, hwêrvr nên êwa tavlikt send, sa mot ma^en êne mêna acht bilidsa; thêr ordêlth ma^en nêi tha sin thêr Wr.aldas gâst an vs kêth vmbe over ella rjuchtfêrdich to birjuchtande, althus to dvande ne skil vs ordêl na^emmer fâlikant ut ne kvma. Ne dvath ma^en nên rjucht men vnrjucht, alsa rist thêr twist a^end twispalt emong tha ma^enniska a^end stâta, thêrut sprût inlandiska orloch, hwêrthrvch ella homljath a^end vrda^eren wa^erth. Men, o dvmhêd. Dâhwila wi to dvande send ekkorum to skâdane, kvmth-et nidige folk Findas mith hjara falska presterum jvw hâva to râwande, jvwa toghatera to ska^endane, jvwa sêda to vrdva a^end to tha lesta kla^eppath hja slâvona banda om jahwelikes frya hals.

alle vrome menschen gezocht en door alle rechteren moeten bezeten worden. Willen dus de menschen inzettingen en bepalingen maken, die steeds goed blijven en aller wege, zoo moeten zij gelijk wezen voor alle menschen. Naar deze wetten behooren de rechteren hun oordeel uit te spreken. Is er eenig kwaad bedreven, waaromtrent geene wetten gemaakt zijn, zoo moet men eene algemeene vergadering beleggen, daar oordeelt men naar den zin, dien Wraldas geest in ons spreekt, om over alles rechtvaardig te oordeelen. Zoo doende zal ons oordeel nimmer falikant uitkomen. Doet men geen recht, maar onrecht, dan rijst er twist en tweespalt onder de menschen en staten; daaruit ontspruit binnenlandsche oorlog, waardoor alles in de war gebragt en in 't verderf gestort wordt. Maar o domheid. Terwijl wij bezig zijn elkander te schaden, komt het nijdige volk Findas met zijne valsche priesteren om uwe have te rooven, uwe dochteren te schenden, uwe zeden te verderven, en ten laatste sluiten zij slavenbanden om een ieders vrijen hals.