Het Taelverbond. Jaargang 7

[p. 421]

De doop, idylle,
door J.M. Dautzenberg.

Nood dryft merel en vink uit het nestoverdekkende loover,
Nood zweept zwaluw en kwartel aljaerliks over de zee heen;
Dezen bevangt in mildere lucht onweêrstaenbaer heimwee,
Genen herorgelen by de terugkomst 't liedjen der kindheid.
Dierbaer is allen het oord, waer ze eerst hun wieken ontplooiden,
Waer ze der ouderen leer aenhoorden met kwelender aendacht.

Zóó ook de mensch, die frisch als de voorjaersbloeme der velden,
Door geen zengende drift zich 't hart heeft laten verschroeijen;
Nergends, al jaegt hem de nood ook verre van minnenden kringen,
Nergends lacht hem een stede zoo lief als zyn landelik stroodak,
Waer de herinneringszon de verguldende tinten op neêrstort.

Wie het natuerlik gevoel niet verdooft in den eigenen boezem,
Troost zich in verre gewesten met beelden uit jeugdige tyden,
Schetst en schildert met levende verw zyn kindertooneelen
Zóó, dat zyn huppelend kroost reikhalst naer den lande des vaders.

Limburg lacht my als Tempe, my lacht er het vriendlike Heerlen,
Schooner, dan Tiburs wal eens loeg tot Lydias zanger;

[p. 422]

 

Alpen noch reuzengebergten omcinglen het opene vlekjen,

 

Geen opbruisende stroom brengt leven er henen of rykdom,

 

En toch schuilt aldaer een genoegen, dat alle genoegens

 

Ver overtreft, die Europa biedt in zyn weeldrigste hoofdstad.

 

 

 

Werpt men uit zuiden of westen den blik op myn nederig Eden,

 

Dan ontduikt slechts toren en kerk uit de blauwende verte;

 

Dieper bedolven is 't oovrige dorp in wankenden loover.

 

Iedere wooning heeft er een' gaerd met levender heining,

 

Achter den gaerde gewoonelik nog tot siersel een weigrond

 

Welig beplant met allerlei fruit tot des levens verzachting.

 

Vreedzaem kronkelt in 't oosten een vliet door bloemenborduersels,

 

Huppelend lustig van tyd tot tyd, en van molen tot molen.

 

Heuvlige boschjens, waerin zich de dorpsjeugd tuimlend verlustigt,

 

Werpen een heimliken blik in den spiegel diens zilveren beekjens,

 

Dat weêrzyds door elzen en wilgen afwiss'lend omzoomd is.

 

Noordwaerts ruischt het kristal om een eenzaem mymerend landgoed,

 

Tot het zich tydlik verwart in een drukkende biezenomarming.

 

Hier ligt beemd aen beemd door hazelaerheggen gescheiden;

 

Ginds weêr murmelt de vliet zacht over de keijen der landbaen;

 

Doch niet verder vervolg ik zingend den golvenden vluchtling,

 

Dan ik voor dertig jaren als knaep myn stappen gewaegd heb.

 

 

 

Tienmael reeds had ik toen by den fruitoogst medegeholpen,

 

Eerst oplezend in 't zodentapyt de verlokkende steenvrucht,

 

Dan met gewapenden voeten beklautrend den reuzigen kersstam.

 

Thans stond pruim en peerboom bloot van 't blozende loksel.

 

Buiten des dorps in de beemden alleen nog bekoorde de haezlaer,

 

Ryk van noten voorzien, de gretige blikken der jongheid.

 

 

 

Al myn peinzen en wenschen was toen naer die zalige beemden;

 

Hadde ik hope gehad om der roede des vaders te ontsnappen,

 

Zeker ik hadde de school voor' nen dag wel willen vergeten.

 

Wenschen des kinds zyn vaker verhoord dan wenschen des jonglings:

 

Eens op een herfstliken morgen, ik schik te my reeds tot den schoolgang,

 

Zeî myn vader tot my en den jongeren broeder: ‘wel, kinders!

[p. 423]

 

Neemt dit krombrood¹ hier; gaet, plukt u, terwyl het nog tyd is,

 

Noten zooveel ge maer kunt in de noordlike hazelaerheggen;

 

Weest voorzichtig en blyft by elkander, en brengt my een aental

 

Noten te huis; ik bereid u intusschen een kleine verrassing.

 

Heel dees dag is uw, weest bly, komt weder voor avond!’

 

Tweemael lieten wy ons niet zeggen die vrolike boodschap.

 

Juichende snelden wy heen, of ware de noot een magneetsteen;

 

Als eekhorentjens hupten wy vlug door 't kronklend geboomte,

 

Krakend met jeugdigen tande de schelpen der smaeklike kernvrucht.

 

 

 

Nog aenschouwt myn geest een bemost molterpjen, waerop wy,

 

Broederkens, samen ons mael in vreugde genoten en vriendschap.

 

Ook nog waen ik te zien uit de verte de spieglende golfkens,

 

Die den eenvoudigen male verfrissching schonken en laefnis.

 

Gansch onbegrypelik scheen ons echter het vaderlike oorlof;

 

Allerlei gissingen kwamen ons dies en allerlei zorgen:

 

Hadden wy's nachts, luid droomend, des harten gedachte verraden,

 

Of kreeg vader nu ook eens lust om noten te kraken?

 

Nu, dan zullen wy hem snel plukken den ledigen korf vol!

 

Om met gemak ook d'uitersten twygen te rooven hun voorraed,

 

Sneden wy ieder 'nen haek uit de tengere heg met het kuipmes.

 

Eer ons de avondklokke herinnerde aen de Engelsche groetnis,

 

Zagen wy hoogst voldaen ons korveken vol tot den rand toe.

 

Vrolik gelyk in den morgen begaven we ons beide naer huis toe.

 

Zwegen de leeuwrikken stil, wy zongen en floten te scheller,

 

Ja, wy beloofden ons wel van nimmer dien dag te vergeten.

 

 

 

Toen wy 't vaderlik huis in de avondscheemring bereikten,

 

Wilden wy stil en geheim met ons noten verrassing verwekken;

 

Maer nauw lichteden wy, inhoudend den adem, de deurklink,

 

Of ons stroomde de glans van vier vetkaersen in de oogen.

 

Rondom den disch zat gansch een dozyn buervrouwen in blydschap

 

Koffy te drinken by fyn witbrood en gesuikerde vladen.

 

Nieuwe verrassing alweêr voor ons, onnoozle verrassers,

 

Die ons korfken bykans aen vader vergaten te schenken,

1 Krombrood ook in Brussel en elders nog by name gekend.

[p. 424]

 

Daer hy snel by ons intreê vloog naer de grootere kamer,

 

Waer, in dieper gordynalkove, het ouderlik bed stond.

 

Ylings kwam hy terug op de armen een kindeken dragend,

 

Dat hy ons beiden te groeten en kussen als zusterken aenbood.

 

Suikeramandels en koek ontfingen wy tevens een pak vol;

 

Zusterken bracht dat alles voor zyne gebroederkens mede. -

 

 

 

Moet niet de buert en 't groeijend gezin zoo een schepselken minnen,

 

Dat met geschenken verschynt op des daerzyns needrigen dorpel?

 

 

 

Hy, die lacht en spot met oude gebruiken en zeden,

 

Schaem zich, hy kent van het menschlik bestaen niet ééne beteeknis;

 

Immers hy weet niet, waerom nog peter en meter van noô zyn,

 

Wien men den doop voor 's anderen daegs in der yle verkondigt.

 

Nauweliks vindt in 's twyfelaers oog de verhevene wyding,

 

Welke de kerk volbrengt, nog genâ; zyn weifelend lamplicht

 

Schynt den verwaend kortzichtige groot als zonne der wysheid.

 

Alles wat stof is en slyk, dat weet hy wroetend te schatten,

 

Maer zyn geest is te stomp voor symbool en heilge gelyknis!

 

 

 

Zie ginds trekt in blanken gewade op d'armen der vroedvrouw

 

En vergezeld van peter en meter de sluimrende zuigling;

 

Minzaem opent de kerk heur' schoot aen 't hulplooze wichtjen;

 

Alles belooft ondersteuning en liefde op den pade zyns levens.

 

Tusschen de wieg en de kerk wordt een heilge verbindtnis gesloten.

 

Maer hoe haekt al de moeder te huis naer de snelle terugkomst

 

Heurer gekerste geliefde, aen wie ze den heiligen doopnaem

 

Met heur lavende vocht zal geven veel duizende malen!

 

Waerom vindt niet de mensch, op 's levens verzengenden middag,

 

By nabuer en bekende des daerzyns uchtendgeneigdheid?

 

O, hoe waren wy fier, wy kleinen, om 't nieuwe gezelschap!

 

Wie zou 't eerst van ons beiden het wieglyn schommelen mogen?

 

Dies gaf Liefde welhaest aenleiding tot stryd om den voorrang.

 

 

 

't Staet toch beter op 't land met den mensch dan wel in de steden;

 

Ginds helpt iedere buer met raed en daed d'evennaeste,

[p. 425]

 

Iedere buervrouw is, waer 't nood doet, baker of minne.

 

Gode zy dank, dat het zedebederf niet daelde ten veldling

 

Uit het verwaende verblyf der vermogende heeren en dames.

 

 

 

Drie, vier weken is 't kind oud, lachjens omspelen zyn koontjens,

 

Lachjens bezaelgen de moeder, die weldra denkt aen den kerkgang,

 

Denkt, hoe ze waerdig de liefde vergelde der kumende¹ helpstren,

 

Die heur engelken wieschen en kleedden en rolden in windsels.

 

Taerten en witbrood zyn in den oven met vladen en tweebak;

 

Morgen is 't zaturdag, die dag is der maget geheiligd;

 

Zwart in een falie gekleed en gevolgd door alle burinnen,

 

Offert de moeder dien dag heur bloedjen voor 't outer des Heeren.

 

Priester en koster ontfangen te gader een luttele gifte;

 

Honingkoek ontfangt van de kraemvrouw 't snoeprige choorkind,

 

Dat sint Jans evangelie te zoen biedt achter het outer.

 

Dan eerst keert het gevolg met de zalige moeder naer huis toe,

 

Waer in een machtigen ketel het arabische boonken al opwelt,

 

Waer op blinkende, tafel gesuikerde vladen al wenken.

 

 

 

Ziet die vrouwen met blikken vol vreugd in 't ronde getafeld,

 

Hoort heur vlugtige tongen zich reppen met klimmender snelheid;

 

Wacht! op het koppeken volgt nog een punsch, die allerbehendigst

 

't Riemken der tong haer lost, die 't zwygen als boete zich opleî.

 

Tien snelschryvers behoorden er toe om hoogst oppervlakkig

 

Medetedeelen den inhoudskern dier wichtige zitting.

 

 

 

Trientjen beschryft aendoeningsvol de gevaren des kraembeds,

 

Hoe ze met Godes genade den dood al tienmael ontsnapte,

 

In het vervolg nogthans voorzichtiger wilde te werk gaen:

 

Wie ze aenhoorde, gevoelde met haer de verscheurende smarten.

 

Toen de vergadering haer eenstemming te staken verzocht had,

 

Eerst dan eindigde zy heur droeve verlossingstooneelen.

 

Truiken, een andere vrouw uit de buert, had minder geleden,

 

Maer zy herhaelde voor 't honderste mael heur kattenhistorie:

1 Kumen, zuchten. Kuumvrouwen, buervrouwen by de geboorte tegenwoordig.

[p. 426]

 

Als men des nachts voor haer aen 't einde des dorpes de vroedvrouw

 

Snelde te halen, dan kroop met vurigen oogstrael, vreeslik

 

Mauwend, een kater van achter de donkere hegge des kruiswegs,

 

Zóo dat de bode benauwd niet wist waerhenen te vluchten.

 

Mieken vertelde, dat ze eens voor een muis doodangstig geweest was,

 

En ongelukkig de hand naer heuren gezichte gericht had;

 

Immers deshalf droeg Jannekens wang dat harige muisvel.

 

Daer toevallig op vlekken en op likteekens de spraek viel,

 

Wierd het gesprek bontkleurig afwisselend boven de mate.

 

Die had een wynvlek boven de kin, en dezen vercierden

 

Drie aelbessen den neus, omdat het hun moedren eens lustte,

 

In den gezegenden staet, te genieten een glas of een bezie.

 

Tien snelschryvers behoorden er toe, om hoogst oppervlakkig

 

Medetedeelen den inhoudskern dier wichtige zitting;

 

Daerom kappen wy af uit wanhoop over ons zelven.

 

 

 

Zy, die 'k eens als kind zoo zamen aen tafel gezien heb,

 

Gingen genoeglik naer huis overdenkend de gulle vergasting.

 

Thans zyn weinigen meer dier moederen nog in het leven,

 

En wanneer my het heimwee zacht tot de plaets der geboorte

 

Heenlokt, o dan vind ik er alles zoo doodsch voor den boezem!

 

Eenzaem dwael ik het dorp door; vraeg ik naer dezen en genen,

 

Die me de bane verlichtte des heils, of die me den grendel

 

Zacht ontsloot tot kennis en kunst, hoe droevig een antwoord

 

Scheurt my telkens het hart: ‘Zy rusten op 't jongere kerkhof,¹

 

Naest hen slapen de meesten der schertsende jeugdegenooten,

 

Die eens blyde met u rondtuimelden over de grasplein!’

 

 

 

Weemoedvol ontvlucht ik het oord dan, waer me de vriendschaps -,

 

Waer me maegschapsband nog herinneringsleliën aenbiedt

 

Stil aen 't graf ontsproten van hen, die myn winterend hart mint.

1 Het nieuwe kerkhof.