|
| |
| |
| |
David en Goliath,
een Bybelverhael door Lambert Van Ryswyck.
Gy, burgers van de wydvermaerde Schelde,
Die 'k reeds zoo dikwils uit den Bybel iets vertelde,
'k Heb weêr dit schoone boek by voorkeur eens doorzocht
En 'k vond er een verhael dat my bevallen mogt.
Zoo gy my slechts uwe aendacht wilt verleenen
En myne rymlust thans niet stoort,
Verhalen tot het laetste woord.
't Is jammer dat by 't volk, nu minder dan voordezen,
Want eertyds vond men hem in ieder huisgezin,
En ieder vond er smaek en goede lessen in.
De man, met fierheid, zag de groote legertogten
En hoe de Joden steeds de dwinglandy bevochten;
En als de vrouw, van Judith en heur dienstmaegd las,
Was zy zoo trotsch alsof ze 't zelve was,
Die Holofernes 't hoofd afhakte.
En was het geen vermaek om zien
Hoe toch het hart der jonge liên
Naer alle die verhalen snakte,
Vol zedeleer voor iedereen?
| |
| |
Leest maer hoe Noach, moedermensch alleen,
Daer hy de zondvloed had voorzien,
Een vaertuig bouwde, zesmael grooter dan de British-Queen,
En zoo het menschdom van een wisse dood bevrydde;
Was er noch schip, noch boot bekend.
Dus Noach vond dat uit; hoe vindt ge zoo 'nen vent?
Ziet hoe zich Samson op den Philistyn mogt wreken
Met twee pilaren in 't paleis te breken
En zoo dat gansch gebouw,
Met vestibul, balkon en schouw,
Den avond als 't er bal masqué
Was, of iets van dien aerd gebeurde in 't ruim lokael,
Waer heel het afgodistenras
En als ik u dan moest vertellen
Hoe Salomon kon vonnis vellen,
Zoo dat men nooit meer zyn gelyken vond!
Doch, 't was in eene tael die iedereen verstond.
Men had toen nog niet uitgevonden,
Den schuldigen in luttel stonden
Zoo met de gauwte te vertalen
Waerover men een week had liggen tribunalen;
Dit kunstje heeft men slechts hier in onze eeuw ontdekt
Van vonnissen.... maer wacht.... ik loop van myn sujekt....
Ik weet al niet meer waer ik was....
Ha! ha! dat men voorheen zoo graeg den Bybel las;
Maer thans, onze eeuw van stoom en gas
En wil er niet van hooren of van weten.
| |
| |
De Juif Errant van Eugeen Sue
En andre fransche schriften
Vol fransch morael en franschen wind,
Dan om ons vollek te vergiften.
Doch 'k wil in weêrwil van die plaeg,
Dat, die het niet gelezen heeft
En slechts een weinig aendacht geeft
't Zyn leven zal onthouën.
Weêr was het volk van Israël
Bevreesd voor dwinglandy;
Weêr dreigde een groote nabuerstam
Het nageslacht van Abraham
Het ging zich aen den voet eens bergs
En koning Saül aen hun hoofd
Zag reeds zyn volk, van moed beroofd,
Hy wachtte schroomend naer de komst
Dien hy naer 's vyands leger zond:
Hy wilde dat zyn heir terstond,
In name van den joodschen bond,
Zou trekken van den joodschen grond
| |
| |
De man kwam hallef dood terug
Van schrik, en met gebogen rug;
Het hoofd hing moedloos op zyn borst;
Zoo kwam hy voor zyn vorst.
- Welhoe, myn afgezant, -
Zei hem vorst Saül - wat vermant
U thans? Spreek op, wees niet bestaen.
Hebt gy uw boodschap goed gedaen?
Nam men uw dreigementen aen?
Wou men uw reden goed verstaen?....
Doch, hemel! zeg my wat u deert;
Hoe mager toch en hoe verveerd
Ziet gy er uit!... En dan uw peerd
Is dat die snuivende Arabier?
Of hebt gy dan uw moedig dier
Aen eenen vigilantkoetsier
Verwisseld, voor dit knoklig ros?...
Wel spreek, maek dan uw tong eens los!
Hoe staet het met den legertros
Van dien verwaenden Philistyn?
Zou de overwinning mooglyk zyn?
Is 't raedzaem thans den stryd te wagen? -
En eindelyk verhief de man
Het hoofd, dat hy tot dan
En sprak - Och sire, koning, vorst der Joden
Aenhoor den raed des trouwsten uwer boden;
Wat ik heb onderstaen en wat ik hoorde en zag,
Gedaen is 't nu met ons en heel het jodendom:
Een vreeslyk leger moordt en brandt alom
In uwe steden en gewesten,
Vernielt kasteelen, fort en vesten
| |
| |
En al waer 't komt of kwam,
Is mensch en beest, en plant en stam
In eens zoo mager, schrael en stram
Van schrik, gelyk een lam;
Want die 't bevel in handen houdt,
Is, vorst, een reus zoo groot en stout
Een kerstenkind er nevens schynt.
En wee! wat niet voor hem verdwynt.
Hy rukt de boomen uit den grond
En zwiert ze vreeslyk in het rond,
En dood is alles wat hy slaet.
De bodem dreunt wanneer hy gaet;
En als hy op u nederziet,
Is 't of de bliksem op u schiet;
En als hy ademt, niest of zucht
Is 't een vapeur in volle vlugt;
Wanneer hy spreekt, is 't of het dondert....
En als het u thans nog verwondert
Byna verstorven zyn van schrik,
Neem slechts de proef ervan,
En eer ge 't weten zult, zyt gy een doode man.
Maer is u 't leven duer, en mint ge uwe onderzaten,
Och, vlugt dan toch terstond, wil stad en land verlaten
En denk toch nimmer aen een hopeloos gevecht!
Of zoo ge soms verkiest dat m'u in boeijen legt,
En als een lastdier in de ploeg doet trekken,
Wilt ge in uw eigen land, tot eenen slaef verstrekken,
Dat 's goesting, doch voor my, eer ik myn lyf verbeur,
Ik vlugt.... Adieu dan.... - En de man trok er van deur.
't Verschynsel en 't verhael van Saüls estafet
Had heel de jodenschaer in rep en roer gezet;
| |
| |
En Saül wist niet wat hy thans zou doen of laten.
Hy vraegt terstond aen zyn byeengeroepen staten,
Men mogt geen tyd verliezen;
Want ongeduldig stoof het volk,
Om goed te hooren wat de raed daer ging beramen.
En de eerste spreker ving dus aen:
- Wilt ge allen weten wat er 't beste dient gedaen?
Pakt dan uw klikken en uw klakken spoedig samen,
En vlugt zoo ver ge kunt. Ik heb gesproken. Amen. -
Een tweede vroeg het woord
En sprak: - Ik ben niet gansch te akkoord
Met 't geen ik myn gebuer daer hoor vertellen.
Waerom u toch zoo zeer ontstellen?
Doorgrondt de zaek eens goed, gebruikt eens wat verstand.
Wat is 't belang van volk en land?
Zoo min te vechten als te vlugten.
Gy hebt toch geen gevaer te duchten;
Maer geeft u over aen den grooten Philistyn,
Dan zult gy eens met hem een magtig vollek zyn.
Wy spreken reeds zyn tael en minnen zyne zeden.
Waerom van 't zyne nu ons land nog afgesneden?
Het is een voorschoot groot en wil alleen bestaen!
Zegt, spreekt! wat hebt ge toch tot heden al gedaen?
't Is om te lachen! 'k Kan die koppigheid niet velen.
Gy zyt als kinderen, die koken-eten spelen.
Wordt dan toch eenmael mensch en hecht u aen een land
Dat steeds vooruit streeft in beschaving en verstand,
En spreekt toch nimmer meer van eigen tael en natie,
Gy zyt een hoop met menschen zonder educatie.
| |
| |
't Wordt hooge tyd dat gy uwe oogen eens ontsluit,
Ge zyt voor 't minste honderd jaren achteruit
En gansch van geest en licht versteken! -
Doch de oploop van het volk belet hem voorts te spreken;
't Is als een zee die zich beweegt en wiegt en woelt
En zich te nauw in hare bedding voelt.
Maer ziet.... 't gedruisch verdwynt,
Een donzig schapenvel omvatte zyne leden;
De blonde hairlok viel hem golvend naer beneden.
Van 't schoone hoofd, dat hy
Wat mannenziel er in zyn boezem woonde;
Bewees wat hy vermogt, wanneer hy slechts het wou.
Met open vry gelaet en blauwe tintlende oogen,
Scheen hy aen 't volk gelyk een zendling uit den hoogen.
't Was David, die aen hen zyn regt ging doen verstaen.
Hy sprak, als volgt, den eersten spreker aen:
- Gy die den volke raedt het hazenpad te kiezen
En door de vlugt en land en goed zoudt doen verliezen,
Zyt medelyden weerd; maer wie is 't die daer strak
Die regt en vryheid van den landaerd wil verkoopen,
Om 't weerloos als een lam zyn geld en goed te stroopen?
Wie is die bastaerd, die zyn broedren zoo veracht
En naer eene overheersching tracht?
Dat hy my antwoord' die des volleks goede zeden
En sprake met den voet daer schaemtloos heeft vertreden!
Wie zal de schuld zyn dat het niet meer zal bestaen?
Spreek, lafaerd!... Ha! ge zwygt! Wel dit hebt gy gedaen:
| |
| |
Gy bragt de bastaerdy in ons zoo vry gewest,
Het was uw adem die de lucht hier heeft verpest,
En durft dan vragen wat het volk hier zoo al deed,
Wel gy en blanbek! denkt gy dan dat ge alles weet,
Omdat ge 't fisken of den dandy ligt te spelen,
En met uwe apery de menschen komt vervelen,
En somtyds voor uw oog een glaesken houdt
En zoo de juffers naloert en beschouwt,
Maer de uer is daer! de dwinglandy verbannen
En 't onkruid uitgeroeid,
Dat reeds te lang op onzen bodem groeit!
Op! op! verdrukten, wacht niet langer nog!
Op, volk van Israël, gedenk uw weerde toch!
Gedenk wie gy eens waert en wat ge nog moet worden,
En 't zweerd, dat u ontviel, zult gy op nieuw omgorden,
Gy zult uw roep beseffen en heel de aerd'
Zal zien dat ge nog zyt, hetgeen gy eeuwig waert!
Wat! vreest gy voor een reus of vreemde legermagten?
De God van Israël is God van alle krachten.
Hy zal nooit dulden dat men u de vryheid rooft,
Zoo lang er één van u in zynen naem gelooft!
En als een woeste stroom,
Gehouden, door het woelen zyner golven,
Den dam doorboort, voor zyne teugling opgedolven,
Met donderend gedruisch dan in de laegte schiet,
Was 't juichen van d' Israeliet
Toen David had gesproken.
Doch wat gerucht komt uit de verte losgebroken?
Wat schrikkelyk gevaert rolt gindsche bergen af?
Men wordt door vrees vermand en iedereen staet paf,
| |
| |
Als of de bliksem hem kwam treffen;
Maer David van 't gevaer bewust
Ging zyne stem verheffen,
En wendde zich tot Israëls verbaesde schaer:
- Kloek aen, Hebreeuwen, de oogenblik is daer!
Hy is bewogen met uw lot,
Hy zal den onmensch die met zyne dienaers spot,
Op! volken van den Joodschen lande!
Ten stryde voor der vadren grond,
Waer hun gebeente in rust, waer eens uw wieg op stond.
't Is of een lichtstrael uit den hemel op hem schiet,
En tot eene andre wending hem gebiedt:
Hy vat in eens zyn slinger en zyn spriet
En raept de keijen die hy rond zich ziet
En vliegt vooruit, gelyk de pyl uit eenen boog;
En ieder dacht dat hy zich vast bedroog.
Doch toen het volk vernam
Dat 's vyands leger niet meer naderkwam,
Bleef 't ongeduldig naer den uitslag staren.
En ieder trilt op 't dondren zyner stem.
- Waer nestelt hy - roept hy met klem -
Die een gevecht met my durft wagen?
| |
| |
Waer schuilt ge, volk van Israël?
'k Beroep u allen in duël.
Doet my het toch geen tweemael vragen
Of 'k zal myn leger eens uw nest injagen!
Waer is nu dat hebreeuwsch geslacht,
Dat van een zelfbestaen durft spreken?
'k Zal 't een voor een eens gauw de ribben breken!
Kom uit uw schuilhoek, joodsche ras,
Dat, naer men zegde, steeds zoo dapper was....
Maer toen hy David zoo in eens ontwaerde
Die met minachting op zyn grootte staerde,
Riep hy hem toe: - zyt gy de held
Om tegen over my te staen?
Of gaet ge vorschen slaen?
Of mooglyk op de vliegenjagt?
Wiens almagt alles schiep,
In name van zyn volk dat gy zoo laeg veracht
En met wiens vryheid gy zoo spottend lacht!
En wie gaf u het regt een natie te onderdrukken,
Zyn zeden en zyn tael ten wortel uit te rukken?
Het licht dat uit den hemel daelt,
En reus en dwerg bestraelt;
De vrye lucht die ons omgeeft,
Waer mensch en dier in leeft
En de aerde die heur vruchtbren schoot
Voor groot en klein ontsloot,
| |
| |
Die tuigen dat de vrye jood
Van een barbaerschen Philistyn.
Ik daeg u uit, verwaende reus! -
- Wat maekt daer toch omlaeg zoo veel van zynen neus? -
Maer voor dat de reus nog zyn zweerd had gevat,
Vliegt David hem toe, en hy springt op zyn teenen,
En spoediger dan het de reus had gezien,
Was hy met zyn spriet in zyn hersens aen 't pikken,
Of naer zynen neus of zyne oogen aen 't mikken,
En op eenen wenk zat hy weêr op zyn kraeg,
Of was in zyn baerd of zyn haren gevlogen;
Hy stompte en hy bokste uit geheel zyn vermogen,
Liet zich dan weêr zakken
En als hem de reus wilde pakken
En Goliath brieschte van gramschap en boosheid
Omdat hy de dup was van David zyn loosheid
En reeds van het hoofd tot den voet was doorwond;
Hy zwierde vervaerlyk zyn zweerd in het rond.
| |
| |
En David die geen kans meer vond
Om met zyn spriet den reus te raken
Wou zich er spoedig van ontmaken.
Hy vat zyn slinger en zoo magtig als hy kan,
Snort hy den reus een kei vlak in de hersenpan.
Hy suiselt en hy valt en de aerde dreunt, gelyk
By 't springen van den kanoniersboot van Van Speyk.
Hy snoof en snorkte en blies en zand en steenen
De lucht in met de ziel, die 't reuzenlyf ontvlood,
En maekte nog wat kabriolen met zyn beenen,
Zyn leger door den schrik bevangen,
De Joden deden hunne zangen
Van dankbaerheid en van verlangen,
Weêrgalmen door de lucht.
De dwinglandye was verdreven
En David werd ten top verheven,
Trad hy met Saüls dochter in den echt.
En daer is 't by gebleven.
Maer 'k wil toch nog een vers of zes
Wie is er die in David niet
De streving van den Vlaming ziet,
Die met vertrouwen op zyn regten
Den reus der bastaerdy moet in zyn land bevechten?
Wie ziet met onbenepen borst
Hoe men, in 't openbaer, soms dorst
Den Vlaming in het aenzigt smyten
En hem zelfs dorst verwyten
| |
| |
Dat hy geen andre tael of andre zeden heeft,
Dan die de vreemdeling hem geeft.
Maer was er ooit een volk op aerde?
Dat Vlaenderen in grootheid evenaerde?
Wie vreemdling is er die voor onze kunst niet bloost?
Van 't zoele Westen tot in 't zengend Oost,
Van Noord- tot Zuiderpool,
Daer buigt men voor de faem van onze vlaemsche school;
Ons kleine land dat op den aerdbol ligt verloren,
Is meerder roem beschoren
En 't zou, een slaef gelyk,
Zich aen het vreemde hechten,
En laf genoeg zyn om den eerezuil te slechten
Voor zoo veel eeuwen reeds aen zynen roem gesticht?
Maer neen! zoolang die tael ons aen de borste ligt;
Die Artevelde tot den Vlaming voerde,
Die Joost Van Vondel schreef, waer Cats de ziel meê roerde,
Die tael, die Rubens geest den leerling overgaf,
Staen wy ons vry bestaen aen geene reuzen af!
1850
|
|
Auteursrechtvrij