|
| |
| |
| |
Aen een verleider.
Door J. de Geyter.
I.
Zoo myne lier nog toonen heeft voor u,
o Waen ze niet als wat zy eertyds waren:
Wel voerde ik vaek voor u haer gouden snaren,
Maer 't was in een my heilger tyd dan nu: -
't Was, toen ik nog helaes! te lang verblinde!
U achting droeg en u als broeder minde.
Thans zy haer toon geen galm dier achting meer,
Geen plegtig blyk der vriendschap van weleer;
Hy is de tolk eens harten, dat ligtzinnig
En met te droef gevolg, al wat het innig
En heimlyk heeft, aen 't uwe heeft vertrouwd,
En wien reeds lang die ligtzin heeft berouwd.
Hy is de stem, de klaegstem eens misleiden,
Die voor altyd den vriendenband wil scheiden,
Waerop hy zich, ter trouwe, heeft beroemd. -
Neen, zoo ik eens myn' vriend u heb genoemd,
Thans kan die naem niet passen op ons beiden,
Want menigmael heb ik hem sinds gedoemd.
o Hadde ik u voorheen gekend als heden,
Nooit waert gy my, ik u nooit toegetreden, -
Nooit waer door ons de naem van vriend geslaekt,
En thans, thans, zou 'k dien heiligsten der namen
My niet in u voor ieder moeten schamen,
Die de eer waerdeert en haer verleider laekt!
| |
| |
Want - wie de deugd ooit lagen wist te leggen,
En 't jeugdig hart, der wroeging onbewust,
Door liefdetael, voor argwaen heeft gesust,
Om maegdlyke eer te rooven met haer rust,
Van u, voorwaer, van u ook mag men zeggen,
Dat niets, hoe laf, hoe eerloos ook en snood,
Ten maegdenval werd onbeproefd gelaten;
Dat huichlary u mom en masker bood,
Waer vleijery en fleem niet konden baten;
Dat gy slechts deugd en liefde hebt geveinsd
En voor geen laegheid zyt teruggedeinsd! -
Zie daer, zie daer waerom ik u moet haten!
Herdenk het - en zoo nog één grein van eer
In uw gemoed gebleven is, wanneer
Gansch uwe ziel geen snoodheid is en logen,
Dan bukke, wie gy trouwloos hebt bedrogen,
Niet langer in den poel der schande neêr;
Dan geeft gy, om haer grievend lot bewogen,
Lenora, met hare eer, het leven weêr;
Dan zal de blos der schaemte van uw wangen
Niet wyken, vóór gy, even als weleer,
Doch thans als gade, haer aen 't hart zult prangen
| |
II.
't Eenvoudig kind, de stille blonde maegd,
Wat was haer leven zoet, vóór gy haer zaegt! -
Een heerlyke, een gewenschte zomermorgen....
Haer lachte gansch Gods lieve schepping aen;
't Lot strooide roozen op haer levensbaen,
Waeronder doorn noch distel was verborgen.
My dunkt, nog zie 'k het achtienjarig kind,
De perel van het dorp, - door elk bemind,
| |
| |
Wien eenvoud, deugd en lieflykheid behagen, -
Nog zie ik haer in schoone lentedagen
Haer bloempriëel, met heimelyk vermaek,
Verzorgen naer haer kinderlyken smaek,
En, hupplend by die aengename taek,
Nu eens de plant die over dreigt te plooijen,
Weêr binnenhalen, dan het pad bestrooijen
Met sneeuwwit zand, of soms de boorden tooijen
Met 't bloeisel eens geknakten heuls - en vaek,
Na 't ryven van 't priëel, 't gebloemt besproeijen,
Tot laving tegen 't heete zonnegloeijen.
En soms verdiept in zoete mymring, trof
Haer eensklaps 't schel gezang eens vogels, of
Een rykgekleurde vlinder, die den hof
Doorzweefde, met van bloem tot bloem te stoeijen.
En als zy dan, gelyk een hen gezwind,
En gansch op 't zigt van die kapellen,
Ligt als een veder, hen zocht na te snellen
Wat was zy lief dan, 't schuldelooze kind!
My dunkt, ik hoor ze nog 't klavier bespelen,
Waer zy haer teêr gevoel in elken toon
Zoo toovrendzoet, zoo lieflyk en zoo schoon,
Aen al wie 't hoorde, mede wist te deelen,
Dat by dien klank ons elk gevoel verliet,
Waerin het hart geen zaligheid geniet.
En als zy, om aen 't teedere verlangen
Van hare vrome moeder te voldoen,
Soms hare stem deed galmen door de gangen,
En zy ten loon een aengebeden zoen,
Of slechts een heldren glimlach mogt ontvangen,
o Wie, wie dacht, by 't hooren harer zangen
Niet, dat wat ons begoocheld hart ontving,
Het heilgenot was van een hemelling?
| |
| |
Nog zie ik ze, aen den arm van heur vriendinnen,
Des zomers, in de lommerryke laen
En, zoo verrukt als hare gezellinnen,
Met innige bewondring blyven staen,
Om wel het blinkend rytuig ga te slaen,
Dat langs den steenweg lustig stadwaerts rende...
Genoeglyke eenvoud was heur gansch bestaen,
Was alles wat haer ziele zaligs kende....
Ja, heilryk, schoon, verrukkend was haer lot:
De gansche dag vervloog in rein genot,
In zoete vreugd die menig haer benydde:
En als de nacht verscheen met stilte en rust,
Was nog heur hart van kommer onbewust,
Wanneer zy 't hoofd tot slapen nedervlydde.
| |
III.
Wel rees by wyl, in 't innigst haers gemoeds,
Iets ongewoons, iets teeders op en zoets,
Dat meer en meer bevreemde - en haer verrukte.
Doch als wat, na een warmen zomerdag,
Het troetlend avondwindje op hem vermag
Die voor den gloed der middagzonne bukte,
Zoo streelend, zoo verkwikkend en zoo zoel
Was aen heur hart dit eerste mingevoel.
Doch gy kwaemt en zaegt haer, - en zoo even
Als haer, in teedere betoovering,
Uw eerste blik door 't jeugdig harte ging,
En 't met een gloed van zoet gevoel beving,
Nog sneller voeldet gy u aengedreven,
| |
| |
Om die vergeten bloem, met dartle hand,
Genaedloos van haer stengel los te ryten,
Haer kleur en geur te smaken, en in 't zand
De reine lelie roekloos dan te smyten!
Wat al gestamel, wat al fleemery,
Wat dure en heilige eeden al, hebt gy
Welligt de maegd door oor en hoofd doen ronken,
Om in haer hart den stillen gloed te ontvonken,
Dien de natuer er traegzaem smeulen deed... -
Niet waer, verleider, uw gekeuvel gleed
Haer zachter in het harte, dan de woorden
Die eens in Eden de eerste vrouw bekoorden?
En de verdwaelde, - ha! zy voelde niet,
Niet dan den indruk harer eerste liefde;
En hoe vol glans aenschouwde ze in 't verschiet
Den hemel dien gy haer aenschouwen liet,
Den ganschen hemel der te komen liefde!
En door den glans diens hemels als verblind,
Gaf zy bestendig toe aen zoete droomen,
Tot dat ze allengs voor u was ingenomen,
En dan met gansch haer ziel u heeft bemind!
| |
IV.
En thans! - Eén jaer is nauwlyks sinds vervlogen,
Eén jaer - en God! slechts gy weet wat zy lydt,
Weet welke smart haer thans houdt neêrgebogen
In 't kamerken, waer zy van droefheid kryt, -
Den ganschen dag alleen met hare schande!
| |
| |
Haer lokt geen pracht van 't ryke bloempriëel,
Geen vlinderskleur, geen vogels zoet gekweel
Meer in den tuin met hagelblanken zande.
Geen toon meer van 't klavier, geen blyde zang
Weêrgalmen luid langs wanden en langs gangen,
Maer droef en stroef en somber is de klank
Die hare heldre stemme heeft vervangen.
Haer oog, waer zooveel zachte glans uit straelde,
Is als verglaesd, en heen - als weggevaegd -
Is thans de blos die hare wang bemaelde.
En o! haer diepgefolterd harte breekt
By 't denkbeeld slechts éen stap ter straet te wagen,
Waer allen, die haer eens zoo schuldloos zagen,
De onteerde schuwen en zich thans behagen
In haer met schuinsche blikken na te jagen,
Waeruit slechts schimplust en minachting spreekt...
o Dit is haer te grievend om verdragen
Van haer, die, in gelukkigere dagen,
Misschien haer vriendschap hadden afgesmeekt.
Geschaemd tot zelfs van heure naeste magen,
Heeft hare moeder - is het mooglyk, God?
Alleen nog deernis met haer droevig lot,
Alleen nog woorden om haer te beklagen.....
... Dit is de smarte die haer nederbuigt,
Het lyden dat, by dag, haer weg doet kwynen.
En 's nachts? - o Haer doorweekte spond getuigt
Wat tranen en wat foltring ze ondermynen;
Maer beter nog getuigt de luide pyn,
Het droevig kryten van haer schuldloos wichtje,
Hoe wrang en bitter hare tranen zyn,
Die vielen in zyn lachende gezichtje. -
| |
| |
En toch, toch is dit bloode en kozend kind
Haer heilger nog, haer duerder dan het leven,
En lyden zien wat zy zoo zeer bemint,
Is meerder dan de schand die haer doet sneven!
Soms zinkt ze in mymring weg, en werpt ze een blik
Langs 't roozenpad van haer geliefd verleden;
Dan staert zy weêr, met huivering en schrik,
De toekomst aen, die ze afleidt naer heur heden,
En ach! haer kind, haer basterdkind, verlaet
Geen stond haer oog, als ze om zich heen het slaet.
- Geen stond? - o! Als zy 't liefdryk prangt aen 't harte,
In 't stil des nachts, denkt zy nog vaek aen hem,
Dien zy zoo zeer bemind heeft, en wiens stem
Thans spotten kan - en juicht om hare smarte.
Ja, als verdwaeld in hare wanhoop, nu
Denkt zy, o snood verleider, nog aen u; -
En schier bestendig, zweeft op hare lippen....
Een vloek welligt dien ze in haer wraek verzint! -
Neen, - God, kan 't zyn?.... Een bede laet ze ontglippen,
Een bede voor den vader van haer kind,
Dien zy nog meer, nog meer dan ooit bemint!...
| |
V.
En gy, ellendling, spot met zooveel lyden,
Juicht, daer gy in uw lagen zyt gelukt?...
Gy durft u opentlyk om 't leed verblyden,
Dat doodlyk op uw weerloos offer drukt...?
Gy durft dit...? - Ha, beroem u vry, voor allen
Die dingen naer 't verleiden eener maegd,
Hoe gy in uwe plannen zyt geslaegd,
Dat gy een argloos kind wist doen te vallen...
Gy moogt dit vry, niet waer?... De wereld vraegt
| |
| |
U geene reekning af van uwe daden;
Verlyding pleegt men ongestraft en vry...
En weinig zal uwe eerloosheid u schaden
In 't oordeel en 't genot der maetschappy:
By velen hebt ge in achting toegenomen,
En menig zelfs bewondert uwen moed...
Wat men door deugd met moeite kan bekomen
Werd u voor uwe snoodheid ruim vergoed...
Maer zy die ge in haer schande hebt verlaten,
Die ge in haer folterende smart verstiet,
Die ge in haer folterende smart verstiet,
Zal haer heur smaed voor 't oog der wereld baten?
Helaes! zy boet - en dit zelfs baet haer niet!
Toch, wreedaert, zult gy ze in hare eer herstellen,
Of uw geregte straffe niet ontgaen:
Eens neemt gy haer als wettige egade aen,
Of vrees, vrees wat myn toonen u voorspellen:
o Waen niet dat, in haer regtvaerdigheid,
De Godheid zelve een bede kan verhooren
Van haer, die om eens anders snoodheid schreit,
En sneeft voor hem die ze eerloos heeft verleid,
Die alle deernis in de ziel kan smooren,
By 't doodlyk leed dat hy haer heeft bereid....
Lenora's bede klinkt door 't ruim der hemelen
Gelyk een wraekstem om haer grievend lot,
En Hy die in verdrukten wordt bespot,
Die alles voor zyn strengen blik ziet wemelen,
Doet u en haer eens regt - eens regt als God!
Antwerpen, novembre 1851.
|
|
Auteursrechtvrij