|
| |
| |
| |
Nationael Vlaemsch feest der Maetschappy voor Tael en Kunst.
Hulde opgedragen aen den heer Hendrik Conscience.
Wanneer men eenen man huldigen wil wiens faem op vaste gronden berust en de begoocheling van geen oogenblik is; wanneer men eenen man huldigen wil, wiens verdiensten door gansch Europa zyn erkend, en die voor edel doelwit de vrymaking van zyn vaderland en de ontvoogding van zyne medeburgers heeft; dan moet men zorgen dat de hulde op de hoogte van den man berekend is, en dat geheel het vaderland in de hulde medewerkt.
Dit begreep de Maetschappy Voor Tael en Kunst, toen zy de inrigting van een feest ter eere van onzen beroemden medewerker, Hendrik Conscience, op zich nam. Meer dan eenmael had zy in haren schoot bewezen, hoe zeer die letterkundige van hare leden wordt bemind; maer ditmael wilde zy hem ook bewyzen hoe zeer al de werkdadige Vlamingen hem achten, en hoe diep zy gevoelen welke erkentelykheid het vaderland aen zynen grootsten schryver verschuldigd is. Dit bewys van vriendschap, door al de Vlamingen op het altaer des vaderlands gebragt, zal Conscience bemoedigen om steeds met den zelfden vasten tred het moeijelyk pad te bewandelen dat regtstreeks naer de vrymaking des diep vernederden Vlamings leidt.
| |
| |
Alleen dus, wilde de Maetschappy dit feest niet op zich nemen; maer zy noodigde er al de Vlaemsche Maetschappyen des Lands en al de Vrienden der Moedertael by uit.
Ieder weet op welke wyze die oproep werd beantwoord, vermits een ieder den talryken lyst van Maetschappyen heeft kunnen lezen, die zich op het feest hebben doen vertegenwoordigen; alleen moeten wy er byvoegen dat dit nummer merkelyk is vergroot, door een aenzienlyk getal Genootschappen, die zich zonder vroegere aenmelding, op het oogenblik van het feest, by de Maetschappy Voor Tael en Kunst kwamen voegen.
Met rede mag men dus zeggen dat het feest der Maetschappy Voor Tael en Kunst eene vaderlandsche plegtigheid was: geene streek van Vlaemsch-Belgie die er niet door afgeveerdigden werd vertegenwoordigd, en vele dorpen waer geene maetschappy bestaet, hebben niet kunnen nalaten eenen Vlaming af te zenden.
De heer Conscience heeft dus voldingend kunnen gevoelen hoe zeer hy door gansch Vlaemsch-Belgie wordt geweerdeerd, en aen hem is ten minste bewezen, dat de Vlaming voor onbetwistbare diensten erkentelyk is. De uitslag van dit feest heeft ons diep verheugd; het heeft ons bewezen wat ontzachelyk getal warme, werkdadige Vlamingen zich reeds aen onze beweging aengesloten hebben, en het heeft ook doen zien dat de Vlamingen, wanneer het een echt nationael doel geldt, met liefde, eendragtiglyk en gezamentlyk kunnen werken.
Van 's morgens begon het feest Voor Tael en Kunst. Eene ondoordringbare menigte wemelde reeds van zeer vroeg in de straten die tot het lokael der Maetschappy toegang geven. Ieder was nieuwsgierig om den stoet te zien, waerover reeds zoo veel gesproken en die zoo prachtig aengekondigd was.
Zeggen wy rond uit dat de stoet de opgevoerde verwachting der menigte overtroffen heeft; nog nimmer heeft men in jongere tyden een zoo talryke en langere ommegang eener maetschappy gezien; nog nimmer was men getuige van een zoo plegtig landjuweel.
Ook waren er door de Maetschappy Voor Tael en Kunst geene kosten gespaerd: zy had een aental standaerds doen verveerdigen
| |
| |
die de oude vorm der vlaemsche banieren herinnerden, en de kunsten onzer voorvaderen, den oorlogsroem en den vryheidszucht onzer helden voorstelden.
Daer zag men schilden ter eere van Rubens, Bolsweert, Appelmans en Quellyn; ginds vond men de banieren der kunsten die met zoo veel goeden uitslag hier te lande, byzonder in Tael en Kunst, beoefend worden en verder kwamen de standaerds onzer groote helden, waerin men Jacob Van Artevelde en de Leeuw van Vlaenderen onderscheideden.
Heel de roem van vroegere tyden was er in verbeeld, en ook had men den roem onzer vlaemsche beweging niet vergeten. Helaes! dit erdenken was droevig en treurig: immers dry groote mannen zyn reeds ons midden ontvallen en rusten onder de gedenkteekens door ons voor hen opgerigt. Willems, Ledeganck, Van Ryswyck, zie daer de groote namen die de Maetschappy Voor Tael en Kunst huldigde. - Eene groote zwarte treurvaen waer zilveren tranen op biggelden en die ten halve door een ryk vloers overdekt was, herinnerde die helden onzer ontvoogding, en de droefheid waermede de engelen de aschbusch beweenden, welke op het vaen stond afgebeeld, zal zeker menigen Vlaming het hert beklemd hebben.
Eene vreugdevolle herdenking volgde op die treurvaen; de Maetschappy Voor Tael en Kunst wilde doen zien dat met die dry beroemde schryvers de vlaemsche aenvoerders niet uitgestorven waren. Ook Conscience was in eene banier herdacht, en daer prykte in gulden letters, de naem zyner beschavende en onsterfelyke werken.
Eene vaen nog moeten wy vermelden, vermits zy inderdaed wel de schoonste en de indrukwekkendste is; het was een gebod met onverschrokken moed op het hert van iederen inboreling gedrukt. In groote en van op eenen merkelyken afstand leesbare letters, stond er op gegriefd:
GY ZULT
UW VADERLAND BEMINNEN
EN ZYNE TAEL
EN ZYNEN ROEM.
| |
| |
Krachtige spreuk die de pligt van elk kind des vaderlands in bondige woorden uitdrukt en zoo vol waerheid is, dat niemand ze wederspreken durft.
Vergezeld door al die vanen haelde de Maetschappy Voor Tael en Kunst, by de vyfhonderd leden sterk, de overige Genootschappen des lands van uit de statie af.
's Avonds zou nu het groote feest ter huldiging van Conscience plaets hebben; heel het Schouwburg der Verscheidenheden was met alle zyne uitgebreide lokalen ter beschikking van de Maetschappy. Onnoodig te zeggen hoe prachtig de zalen waren en op welke wyze het feest is uitgevoerd. De Maetschappy Voor Tael en Kunst geeft zoo vele vlaemsche letterkundige zittingen, hare faem is daerin zoodanig vastgesteld, dat het onnoodig is daer op uit te weiden; wie weet niet met welke fyne gevoelens Jan Van Beers, het publiek streelen of bedroeven kan, en zyn de ieverige letterkundigen zoo als Vleeschouwer, Matthyssens, en andere, niet genoeg bekend dan dat wy over hem zouden uit weiden.
Alleenlyk moeten wy eene byzondere melding maken van den heer Van der Plassche, eerste vedel van den grooten schouwburg. Die heer die door eene onwrikbare verkleefdheid aen de vlaemsche zaek aengedreven, zoo menigmael de leden in hun lokael door zyn uitmuntend snarenspel verrukken komt, heeft zich dien avond werklyk overtroffen. Hy gevoelde dat hy tot eene groote en opgetogen menigte met zyn speeltuig sprak, en dat het hem eere zou doen als hy al die vaderlandlievende herten bewegen kon.
De heer Weiser zong met zyn onbetwistbaer en fyn voelend talent, eene nieuwe Romance, welke wy aen den druk wenschen overgegeven te zien, en door J. Van Arendonck wiens klare tenorstem, door gedurige studie, en het meerdere gebruik eener goede methode, aengenamer en aengenamer wordt, werd eene romance gezongen, door den heer Volkerick (lid der Maetschappy en gekenden toonzetter van het Roosje uit de dalen), voor het feest op muziek gebragt. Vergeten wy den heer Gevaerts niet die de piano hield en de zangers op eene onverbeterbare wyze begeleidde.
Onze standaerd, choor insgelyks voor het feest getoonzet door
| |
| |
den heer Dineur, lid der Maetschappy en orkestmeester van den grooten schouwburg, is met veel verdienste door de zangafdeeling van Voor Tael en Kunst uitgevoerd.
Toen dit alles geeindigd was, begon het eigentlyke feest voor Hendrik Conscience. Men had ten zyner eer aen den heer Lambert Van Ryswyck een zilveren drinkvat doen verveerdigen, waervan wy hier de schoonheid zouden vermelden, byaldien de redactie niet voornemens was er eene volledige beschryving van voor te dragen. Dit prachtig drinkvat daer de broeder des betreurden Theodoor Van Ryswyck een jaer aen toewydde om het zoo keurig te verveerdigen, moest den heer Hendrik Conscience daer aengeboden worden.
In korte woorden maekte de heer Voorzitter dit aen de vergadering bekend en alsdan overhandigde men het kostbaer geschenk aen den beroemden schryver, tusschen de daverende toejuichingen des publieks en het spelen van een schilderend muziekstuk, opzettelyk voor deze gelegenheid verveerdigd door den heer Gregoir, professor der normaelschool te Lier. Hulde aen dezen onvermoeidbaren kunstenaer, hulde aen hem die reeds zoo veel toebragt om oorspronkelyk vlaemsch muziek te verspreiden, hulde aen hem die deze gelegenheid te baet nam, om den beroemden Conscience te vereeren, en aldus nogmaels te betoonen, welke genegenheid hy onzer tael toedraegt!
Na dat de geestdrift des publieks in de zael genoeg gekoeld was om eenige stilte toe te laten, nam Eug. Zetternam het woord. Hy sprak met kracht en met vuer en men zag dat eene vaderlandlievende opgewondenheid hem bezielde. Hy verheugde zich om dat hy hier de tolk van zulke menigte kon zyn, en dat hy daer wezentlyk de gevoelens van uitdrukte, bewyzen de aenhoudende toejuichingen, waermede zyne redevoering onderbroken werd. Byzonder bleek het hem dat hy door den geest der vergadering sprak, toen na het uitbrengen van de indrukwekkende woorden: Conscience, ik bied u onze genegenheid en de genegenheid van gansch dit volk, een daverend handgeklap de zael deed weêrgalmen en den spreker lang belette het woord te hernemen.
| |
| |
Wy meenen den lezer genoegen te doen met hier de redevoering van den heer Eug. Zetternam in te lasschen.
| |
Myne heeren en kunstvrienden,
Toen de gebeurtenissen van het jaer dertig de Nederlanden in twee splisten, toen overtoog de zucht naer al wat vreemd is ons half ontwaekte Vaderland. Men verloochende de aloude zeden onzer vaderen; de geest van onafhankelykheid ons door Van Artevelde in het voorhoofd gedrukt, werd miskend. Men verachtte de tael die men sprak, die men van zyne moeder geleerd had, en een zwerm van vreemdelingen kwam, onder de toejuiching des volks ons besturen, in eene tael welke wy niet verstaen.
Heel het eigendommelyke van het schoone Vlaenderland was weggevaegd.
Wy stonden nog op de kaert van Europa; - maer de vreemdeling, die onzen grond betrad, die hier niets meer van het aloude Vlaenderen vond - vroeg - verschrikt over den niet eener zoo groote natie:
- Leeft hier wel een Vlaming nog?
In die ongelukkige tyden, waervan de herinnering ons heden blozen doet, leefde er een man die de weinig overgeblevene vaderlandsliefde in zyn hert bewaerde. Hy besloot zyn heilig vuer in een grootschen tempel van geleerdheid, en grein by grein verzamelde hy de bouwstoffen van onzen litterarischen roem!
Die man was de groote Willems.
Hy liet het heiligdom des vaderlands niet genaken dan door gereinigde ingewyden, en 't was in zynen tempel dat Ledeganck, Van Duyse, Snellaert, Blommaert, Rens, moed putteden om zich voor het vaderland groot te maken!
Terwyl het getal vaderlandsvrienden aldus aengroeide, stond er te Antwerpen een aental jongelingen op. Zy gevoelden diep hoe zeer hun vaderland was vernederd; zy gingen gebogen; zy werden
| |
| |
verpletterd door den smaed die op den Vlaming drukte. Zy werden schaemrood omdat de Vlaming zyn eigen verloochende, en de pyn, die hun die schaemte baerde, gaf hun den moed in het openbaer - aen eenieder - te zeggen:
Wy zyn nog Vlamingen!
Dan, onder dezen hoop, onderscheidden zich Th. Van Ryswyck en Hendrik Conscience. God had hen met onbetwistbare hoedanigheden geschapen en had op hen groote inzichten. In hun brein was eene geestryke fakkel, en op het oogenblik door de Voorzienigheid vastgesteld, staken zy die fakkel aen het vaderlandlievend vuer, - door Willems bewaerd - aen. Met haer - met die fakkel - traden zy te midden van Vlaenderen; zy verhieven haer in den donkeren nacht, die ons Vaderland verduisterde, - en verlichtten ons volk!...
Van Ryswyck is ons sedert ontvallen;
De ster des roems schittert op zyn gebroken schedel; en het gras groeit op zyn heilig overblyfsel.
Dat het roemryk baerkleed hem dus overtogen houde, en komen wy op Hendrik Conscience terug.
Conscience staerde met droeven blik over zyn duerbaer Vaderland; hy zag dat de Vlaming sliep; dat de looden mantel der onverschilligheid ons volk versmachtte... Hy hoorde de verzuchtende stemmen onzer voorouders die hem tot het herte spraken; die hem verzochten hen aen het Vaderland te herinneren. Robert van Bethune verscheen hem, en bezield door den roem diens grooten vaderlandsvriends, riep Conscience met eene donderende stem: de Leeuw van Vlaenderen - Vlaenderen den Leeuw!
Wy allen sidderden onder dien kreet - wy vonden in dien roep de magt om te worden wat wy zyn. Die roep maekte ons Vlaming en het ontwakende volk trilde by dit herleven zyner roemryke voorvaderen.
Vlaenderen werd herboren en de vlaemsche beweging bestond!
Die grootsche kreet werd niet alleen in Vlaenderen gehoord; hy weêrklonk in Duitschland; drong door tot in Hongarië, Oostenryk, Bohemen, Zwitserland; hy galmde in Italië, weêrkaetste zich in
| |
| |
Engeland, en vertalingen bragten er ons uit de nieuwe wereld den echo van over. Europa - wat zeg ik? - heel de wereld vernam dat het vervallen Vlaenderen, het roemryk Vlaenderen herworden was, en Parys, - het wufte Parys - waer byna geen schrift verschynt dat den Vlaming niet hoont of beschimpt, herkende door vertalingen en beoordeelingen van de werken van Conscience, dat de uitzetting der fransche grenzen tot aen den Rhyn; dat de inslorping van ons vaderland eene onmogelykheid geworden is.
Holland ook gaf ons de broederband, Holland dat op dry eeuwen litterarischen voorrang roemen mag, gevoelde dat de luister der werken van Hendrik Conscience heel Nederland beglansen kan. Holland schreef een roman in den aerd des Lotelings van H. Conscience als prysvraeg uit.
Hulde dus aen de groote Nederlanders die de voortbrengsels onzer litteratuer niet misacht hebben.
Hulde aen hen, die riepen: Wat groot is in Vlaenderen, kan groot in al de Nederlanden zyn!...
Heel de wereld erkent en vereert Vlaenderen dus - en wy Vlamingen voelen ons door die erkenning veredeld en vergroot. Wy staen nu niet enkel meer op de levenlooze kaert van Europa. Wy leven inderdaed! Dat de vreemdeling nu maer kome en onzen grond bezoeke, hy zal niet meer naer één enkelen Vlaming moeten vragen! - In deze zael zyn er reeds duizende!
Want wy allen zyn immers Vlamingen?
Welnu! de man, welke dit vuer in ons ontstak; de man die ons door zyn vaderlandschen kreet ontwaekte; - die man die ons volk uit zyne vernedering opschrikte; heeft die man van het Vaderland niet verdiend? Is het niet noodig dat wy hem bewyzen dat Vlaenderen weet wat hy voor dit land heeft gedaen: is het niet noodig dat wy hem bewyzen dat wy niet ondankbaer zyn. Ja! Ja! niet waer?...
Willems stierf, en wy zetteden hem een roemzuil op zyn graf; Ledeganck stierf, en wy vereerden insgelyks zyn gebeente; Van Ryswyck is gestorven en zyn graf zal ook met onze erkentelykheid pralen... Maer zullen wy dan niet dan de doodsbaer onzer vrienden vergulden? Zullen wy de vaderlandsvrienden enkel beloonen
| |
| |
als zy dood zyn? Neen, neen dit kan, dit mag, dit zal niet!
Wy willen betoonen dat het herschapen Vlaenderen, zyne beschermers, zyne redders, ook in hun leven herkent! Wy willen betoonen dat er in de vlaemsche beweging meer te verwachten is dan hoon, haet en smaed.
En daerom, Hendrik Conscience, bieden wy u dit drinkvat als het stoffelyk afbeeldsel onzer erkentelykheid aen.
Aenveerd het als dusdanig, bid ik u.
Maer, Hendrik Conscience, myn vriend, onze voorzitter gaf u dit drinkvat reeds onder die hoedanigheid - ik heb dus het regt niet meer het in aller naem te schenken... Maer weet gy wat ik u in de plaets aenbied?
Het is onze genegenheid en de genegenheid van gansch dit volk! Het is de achting die wy u allen toedragen. Het is de steun, dien gy steeds in die menigte vinden zult!...
Conscience! geloof het, - de gedachte welke gy tusschen ons geworpen hebt, is als zaed opgeschoten, opgegroeid en zal vruchten dragen. Nimmer zal uw denkbeeld van vaderlandsche onafhankelykheid vergaen. Gy zult ons eens - wy hopen dat dit nog in lange niet zal zyn - gy zult ons eens als de betreurde Van Ryswyck ontvallen - maer dan zullen er dadelyk, in uwe plaets, voorvechters der vaderlandsche vryheid optreden. De bres, die gy voor de onafhankelykheid geopend hebt, zal nooit zonder krygers zyn.
Zie liever rondom u de mannen die u volgen. Zyt verzekerd dat er na u van hen nog stryden zullen. Neen, vriend, uw zucht naer vaderlandsche vryheid zal niet vergaen. Hy leeft eeuwig als uw roem...
En mogte u in de loopbaen die gy te vervullen hebt, nieuw misnoegen tegenkomen; mogte de laster u nogmaels bezwalken en de haet u hoonen; mogte de afgunst - die gezellin aller grootheid - u nog ontmoedigen; zie dan op den beker waerop wy onze verkleefdheid en onze standvastigheid stoffelyk hebben uitgedrukt, en ik ben zeker dat gy het hoofd onverschrokken zult opheffen en zeggen:
Deinze nooit die aen het hoofd van zulk een vlaemsch leger staet.
Vlaenderen den Leeuw!
Vryheid en onafhankelykheid!
| |
| |
Na dat die schoone redevoering met zoo veel gevoel als nadruk uitgesproken was, heeft Conscience den jeugdigen letterkundige met vriendschap omhelsd, en met warme woorden hem zynen dank uitgedrukt. ‘Ja’ riep hy uit ‘ja, Eug. Zetternam, gy ook zyt een hoofd, waerop de toekomst des vaderlands rust, vergeet dus nimmer uwe pligten en denk dat de erkentenis des vaderlands nooit ontbreekt aen wie haer door zynen arbeid en zynen moed heeft verdiend!’
Alsdan wendde zich Hendrik Conscience naer het publiek en sprak lang voor de vuist tot al die menschen die met zoo veel geestdrift toegesneld waren om dit nationael feest by te woonen. De indruk die zyne woorden maekte, is te zeer in alle herten geprent dan dat wy hem bestatigen zouden.
Nu traden er nog eene menigte Vlamingen op, maer het is ons onmogelyk over allen te spreken. Een bundel, die de Maetschappy voornemens is uit te geven en waerin al de redevoeringen opgenomen zullen worden, zal er den lezer weldra een denkbeeld van geven. Enkel willen wy nog melding maken van den heer Michiel Vander Voort, die eene byzondere aendacht verdient.
Immers is Michiel Vander Voort een van de eenigen, welke de vlaemsche beweging met warmte doen ontstaen hebben en haer met vollen geestdrift getrouw gebleven zyn. Nog werkt hy steeds met onvermoeidbaren iever ter vereerlyking onzer spraek, en zeggen wy ronduit dat hy dingen verrigt welke allernuttigst en alleronontbeerlykst zyn. Meest al de petitiën ten voordeele onzer tael en onzer voorregten worden door hem opgesteld en naer de kamers der volksvertegenwoordigers verzonden, en met ongewoone takt weet hy het oogenblik te kiezen dat de maetregelen der Vlamingen gedyen zouden. Het was ons dus hoogst aengenaem dat een dergelyke onverschrokken verdediger onzer moedertael de zael onder zyne krachtige woorden deed weêrgalmen. Na hem trad de vertegenwoordiger der grootste dichteres van België op en met veel talent werd een overheerlyk gedicht van Mev. Van Ackere, geboren Maria Doolaghe, voorgelezen.
| |
| |
Dat dit feest diepe herinneringen nagelaten heeft en zyn invloed weldadig uitoeffent, blykt uit de stemmen die uit alle streken van Vlaemsch-België opgaen om die nationale byeenkomst te vereerlyken.
Om daer een gedacht van te geven, zullen wy hier een artikel laten volgen dat betoont hoe er in het sluimerendste deel van Vlaemsch-België ook menschen zyn die de moedertael beminnen en alles aenwenden om de uitgestrekte Kempen uit hunnen sluimer op te wekken.
Het hoeft geen betoog dat de schryver van dit artikel 't welk wy uit den Pachter van Gheel overnemen, een der onverschrokkendste voorstaenders onzer schoone moedertael en onzer regten zal worden, en dat zyn talent van publicist, by nadere ontwikkeling ons vaderland zal vereeren.
| |
Aen de verdedigers der moedertael!
Wy hebben voorledene week, het vlaemsch gezelschap van Gheel met kenspreuk: Volksbeschaving, vertegenwoordigende, het groot nationael vlaemsch feest van Antwerpen bygewoond; en met wat lof, met welke vaderlandsche liefde moeten wy van dit schoon feest niet spreken! Oh! riepen wy by onze terugkomst, vlaemsche broeders, wy hebben iets grootsch, iets edel gezien; wy hebben gezien wat onze voorouders waren, en wy hebben ook gezien dat zy nog ware opvolgers hebben. De vlaemsche tael schynt in eenen doodstryd te verkeeren, maer, ô! hemel, hoe levendig, hoe jong, hoe frisch was zy op dat feest! Hoe talryk, hoe magtig waren hare tolken! Hoe fier mag zy zich roemen op hare vermaerde schryvers, Hendrik Conscience, Eug. Zetternam, Jan Van Beers, enz. enz.! Hoe kloekmoedig kan zy te velde trekken met het sterke leger dat zich daer rondom haer geschranst had! En hoe onverschrokken mag zy het hoofd bieden aen de verbasterde kinderen van Belgenland!!!.....
Eenige franschgezinden zullen misschien met deze woorden den zot houden. Zy mogen dit vry. Wat ons aengaet, het
| |
| |
vlaemsch feest van Antwerpen heeft ons overtuigd dat onze moedertael sedert eenige jaren, reuzenstappen van vooruitgang gedaen heeft, dat hare verdedigers van dag tot dag al meer en meer aengroeijen en dat zy de aenvallen harer menigvuldige vyanden nimmer vreezen moet.
- Zekerlyk was de roem onzer voorvaderen groot, zekerlyk zouden zy, indien het mogelyk ware, van verontweerdiging uit de graven opstaen, om hunne verbasterde telgen te hoonen en te straffen, maer het ontbreekt Vlaenderen toch ook niet aen mannen die, even als Jan Breidel, Pieter de Koninck, Jacob van Artevelde, bereid zyn hunne rust, hunne vreugde, hun leven zelf op het altaer des vaderlands op te offeren, liever dan de onafhankelykheid van Vlaenderen, het behoud zyner nationaliteit, en met deze zyne moedertael te verliezen. Geen wonder dus ook dat Hendrik Conscience, die groote schryver van den Leeuw van Vlaenderen, wiens roem zich over geheel Europa verspreidt, even als de schitterende stralen der zon, ons met zyne welsprekende stem toeriep: ‘Vlaemsche broeders, ik zie met welken iever gy uit alle streken van Belgenland naer ons nationael vlaemsch feest komt toegesneld, ik zie met welken moed gy hier voor onze schoone moedertael komt stryden, en ik zie ook dat onze zaek gered is. Ja, binnen eenige jaren zullen wy al de bastaerds van Vlaenderen als met eenen slag verbryzelen........’
Hoe grooten indruk deze woorden op ons maekten, achten wy onnoodig te zeggen. Wy waren gansch en al bezield door de heilige zaek welke ons naer Antwerpen had geroepen, en eene edele, eene vaderlandsche vreugd vervulde onze herten. Wy gevoelden ons gelukkig en magtig. Doch, wy moeten het bekennen, dit alles was van korten duer. Een oogslag op den Kempenaer, onzen broeder, geworpen, trok ons uit de begoocheling waerin wy als buiten onze weet, verkeerden, en wy waren gedwongen al zuchtende in ons zelven te zeggen: Hier is hoop in de toekomst, hier leeft de Vlaming, hier verdedigt hy zyne regten, hier is de bres der onafhankelykheid van Vlaen- | |
| |
deren nooit zonder stryders; maer in de Kempen, in de onverschillige Kempen, o! daer weet men niet dat men leeft, daer is alles stil en dood gelyk in een graf....... Onze broeders slapen, zy kennen of ten minsten hechten geenen of weinigen prys aen hunne moedertael. Zy leven niet dan om te eten, te werken en zich te vermaken. En de ziel veredelen, den geest ontwikkelen, het verstand uitbreiden en vergrooten, die dryfveeren van een verlicht volk, bestaen in hun niet meer! Zy zyn het dierendom zoo digt na by! En wy zouden hen uit dien beweenelyken stand kunnen trekken! Wy zouden hen met de eeuw kunnen doen vooruitgaen! Wy zien dat het gedacht alleen hetwelk wy er van opgevat hebben, uitzinnig is, en dat wy teenemael onmagtig zyn om zulk groot werk te verrigten..... Eene zigtbare droefheid vertoonde zich dan op ons gelaet.
Welligt hadden wy allen moed voor altyd verloren gegeven, en nimmer aen het bestaen van ons vlaemsch gezelschap gedacht, indien Hendrik Conscience en byzonderlyk Eug. Zetternam, die onvermoeidbare voorstaender onzer moedertael, ons niet waren komen opbeuren en alle mogelyke hulp in onze onderneming beloofd hadden.
Het is dus tot u, Kempissche voorstaenders der vlaemsche tael, dat wy ons wenden, het is tot u dat wy roepen: Kunt gy nog langer gedoogen dat uwe broeders onverschillig blyven, aen al wat hunne zeden kan beschaven, en hunnen geest ontwikkelen? Dat zy nog langer de rampen der onwetendheid moeten dragen? Dat zy nog langer onder een nypend juk verbogen gaen? Of wilt gy aen die heilige zaek niet mede werken, omdat men van rondom den Vlaming aentast, zynen adem poogt te verpesten, en allen zucht van nationael gevoel in zyne longen tracht te droogen? Wilt gy met ons niet stryden, opdat de Kempenaer zich niet onwetend in den stroom van verwyfde en uitheemsche gedachten zou laten mede sleepen? Of denkt gy misschien dat wy onze slapende broeders uit hunne onverschilligheid niet kunnen trekken? Maer waerom, zegt het ons, waerom zou de Kempenaer niet voorwaerts willen, indien wy hem maer op den goeden
| |
| |
weg zetteden? Hoe! hy zou nooit zyne oogen willen openen! Hy zou zyne dagen gelyk het redelooze dier willen blyven slyten! Hy zou de kiem zyns verstands geene wortelen willen doen schieten, en de boeken zyner voorvaders niet doorlezen! Hy zou daer geene liefde, geen getrouwheid aen zyn vaderland kunnen in putten! Hy zou zyne moedertael blyven miskennen, zyne onafhankelykheid, zyne vryheid aen zyne vyanden overgeven? Hy zou zich den naem van onwetend en onbeschaefd van het lyf niet willen schudden, en met zyne overige broeders in roem en eer gelyk staen! Hy zou hardnekkig genoeg zyn om aen het heldere licht der waerheid te kunnen blyven wederstaen! O neen! Dit zal, dit kan hy niet. Hy draegt den naem van Belg: Een Belg is niet hardnekkig. Hy stamt van een verlicht volk af: Hy zal dus met de eeuw omzichtig vooruit streven, en voor allen loozen aenval op zyne hoede wezen. Vereenigt u dus, vlaemsche broeders, met ons. Hebt gy geenen moed genoeg, wy zullen er u inboezemen. Vóór de onderneming, waren wy ook bang. Nadat wy de hand gedrukt hadden van Hendrik Conscience en Eug. Zetternam, voelden wy ons het bloed duizendmael warmer door de aderen vlieten. Ja, wy gevoelden en gevoelen nog dat wy afstammend zyn van vlaemsche helden die liever den dood braveerden, dan de slaverny te verduren, of hunne nationaliteit te verliezen. Volgen wy hen na, en onteeren wy niet langer hunne graven meer. Wy willen niets anders dan het geluk der Kempenaers, zyne verlichting, zyne beschaving. Wy willen niets anders dan vooruitgang, vryheid en onafhankelykheid.
J. Coekelberg, L. Van Doninck.
Zulke artikels vereeren hunne verveerdigers en de schryvers er van zyn eene groote aenwinst voor de vlaemsche zaek.
|
|
Auteursrechtvrij