Het Taelverbond. Jaargang 6

Boekoverzicht.

Laster en onschuld.
Drama uit het hedendaegsch leven, in vyf bedryven, door Emm. Rosseels en Ch.P. Dumont.

Het vlaemsch tooneel dat buiten kyf voor het vlaemsche volk een der magtigste middelen is ter beschaving en ter behouding des nationalen gevoels, is sedert langen tyd met reuzenstappen in de baen der kunst, voortgetreden. By elke vertooning is dit merkbaer aen het immer aengroeijend getal der aenschouwers en aen de belangstelling waermede het publiek de stukken volgde.

Ofschoon wy met innig genoegen dien vooruitgang hebben gezien, hebben wy nogtans dikwyls betreurd dat de keus der stukken zelve niet altyd aen dien vooruitgang beantwoordde. Wat zagen wy inderdaed? Vertalingen, slechte vertalingen van fransche stukken en meest van slechte fransche stukken. En weten de maetschappyen dan toch niet dat zy door de opvoering van de fransche tooneelspelen, en zelfs van de beste, zichzelve niet dan kwaed doen? Zy moeten immers toch veronderstellen dat een liefhebber nooit met hem, die op de planken zyn brood wint, zal vergeleken kunnen worden, en dat hy nogtans voor het publiek die vergelykenis met den tooneelist van stiel zal moeten ondergaen? En dan nog zal men met een fransch stuk de ontwikkeling onzer vlaemsche volksdommelykheid bevorderen? Neen, voorzeker neen! Men zal er slechts den moed en de krachtvolle poogingen onzer letterkundigen meê vermoorden!

[p. 95]

Echter zyn wy overtuigd dat er aen oorspronkelyke stukken geen gebrek is, en wy zien nog alle dagen verdienstelyke vaderlandsche schryvers tooneelgewrochten uitgeven. Zoo lieten nog de heeren Rosseels en Dumont hun drama Laster en Onschuld verschynen, waerop wy het ons ten pligt rekenen de aendacht in te roepen.

Het onderwerp van dit nieuw tooneelgewrocht is getrokken uit het hedendaegsch leven des hoogen stands. Donkerman een doorbrenger en vriend van Gustaef Von Bruisvelde, had vroeger dezes gade bemind, doch Louiza had zyne liefde verstooten en Donkerman had gezworen zich te wreken. Om zyn helsch voornemen des te beter ten uitvoer te brengen maekt by gebruik van eene eerlooze vrouw die haren naem met dien van Eulalie, baronnes Von Hestein, verwisseld heeft. Donkerman beschuldigt Gustaefs gade van echtschendende liefde met doctor Heelhout en spoort hem aen om de baronnes te beminnen. Deze speelt hare rol meesterlyk. Donkerman en Eulalie die het slechts op Gustaefs beurs gerigt hadden, helpen hem zyne fortuin schandelyk verkwisten. Door tusschenkomst van Donkerman gaet Von Bruisvelde, met eenen onbekenden geldschieter eene noodlottige verbindtenis aen. Op den dag waerop deze verbindtenis ten einde loopen moet, verschynt Eulalie, die hem bekent dat zy het was die hem uit de verlegenheid gered heeft. Gustaef bekent alles aen zyne gade. Louiza verslagen verlaet haren gemael. Nu treedt Donkerman op; Von Bruisvelde verwyt hem zyne snoodheid; doch de doorbrenger toont hem eenen brief van Heelhout aen Louiza en werpt op eene behendige wyze geheel de schuld op deze laetste. Ook wanneer deze terug keert, vindt zy hare wooning ledig. Doctor Heelhout wiens hulp zy ingeroepen had, was haer op hare schreden gevolgd. Doch nu keert Gustaef eensklaps razend terug, doet Heelhout door zyne bedienden buiten werpen, smyt Louiza den brief des doctors naer het hoofd, waerna hy vertrekt.

Een jaer is verloopen. Gustaef is met zyne minnares naer Parys gevlugt. Zyn laetste geld is verteerd; daerby vermoedt by Eulalie van ontrouw. Hy breekt het kofferken open waerin zy hare brieven bewaert en ziet dat de eerlooze baronnes nog altoos met Donkerman in betrekking is gebleven. Eulalie treedt het vertrek binnen, en daer zy de zwaermoedigheid bemerkt waerin haer minnaer verkeert, raedt zy hem aen eene wandeling te doen. Gustaef stemt toe; doch nu komt baron Delbar zyn medevryer by Eulalie een bezoek afleggen en beiden beramen hunne plannen om naer Engeland te vluchten. Gustaef die zich in een zyvertrek schuil had gehouden, heeft hunne samenspraek afgeluisterd. Hy verzoekt de baronnes hem naer den schouwburg te volgen, doch zy weigert en Gustaef gaet alleen. Eulalie begeeft zich tot hare kamer om zich tot het vertrek te bereiden. Daer klinkt het afgesproken sein; de snoode baronnes treedt terug het vertrek binnen, bemerkt het opengebroken briefkoffertje en zich omkeerende ontwaert zy Gustaef die haer helsch tegengrynst. Hy verwyt hare laffe trouwloosheid, werpt haer in eenen stoel en doorsteekt haer.

Donkerman die alles door de dagbladen vernomen had, begeeft zich by Louiza en leest haer den inhoud van het dagblad waeruit blykt: dat men uit de rivier het reeds misvormd lyk van eenen onbekende opgevischt had, dat men

[p. 96]

veronderstelt dit van Gustaef te wezen. Louiza dit hoorende zinkt krachteloos neder. Op dit oogenblik verschynt Gustaef gekleed als een zwerver. Von Bruisvelde verzoent zich met zyne gade en Donkerman vertrekt. Eensklaps hoort men eene ontploffing. Het is de doorbrenger die zich met een pistool door het hoofd heeft gebrand.

Ofschoon het onderwerp, althans wat sommige gedeelten betreft, ons niet geheel nieuw voorkomt, onderscheidt zich toch dit drama door de ingewikkelde en belangwekkende intrigue. Ook houden de karakters van het begin tot het einde goed stand: de HH. R. en D.M. hebben zich gewetensvol uit den slag weten te trekken. Slechts eene aenmerking willen wy maken. De aenschouwer ziet Eulalie in het vierde bedryf op het tooneel doorsteken en in het vyfde verneemt hy uit de lezing van het dagblad dat zy, aen hare wonden genezen zynde, uit haer rytuig gevallen en door hare paerden verpletterd is. Ons dunkens was het onnoodig Gustaef met eenen moord te bezoedelen; of Eulalie al of niet aen hare wonden overleden is, toch is de moord gepleegd en al vergeeft de onschuldige Louiza aen haren pligtigen echtgenoot, toch zal de toeschouwer voor hem in het hart geen medelyden voelen ontstaen, slechts met verachting kan by op den laffen moordenaer nederzien. De styl is zuiver en gespierd en eene menigte roerende tafereelen houden de belangstelling goed staende. Ook durven wy de lezing van dit drama den lezeren van het Taelverbond aenbevelen en wy vleijen ons met de hoop, dezen winter Laster en Onschuld, door eenige onzer vlaemsche tooneelmaetschappyen te zien opvoeren.

Het werk is verkryghaer by den boekhandelaer Hendrik Peeters, Cité, 79, te Antwerpen, en by den boekhandelaer, Hoste, in de Veldstraet te Gent.

V.R.