Het Taelverbond. Jaargang 5

[p. 474]

Oorlog tusschen den koning van Frankryk en de Vlamingen.
Naer het italiaensch van Giovanni Villani¹,
door Edward Vermandel.

I.

In den jare 1303 doorliepen de Vlamingen met een talryk leger het land van Artois.

Zy rigteden er groote schade aen, staken de stad Orchies, omstreeks St.-Omaers in brand, en sloegen in het woud, langs genen kant der Lei, hun leger op.

De Franschen, die ten getalle van drie duizend ruiters en eene tamelyk groote magt voetvolk, met den marschalk van Frankryk in St.-Omaers lagen, wisten op eene voorzichtige wyze de Vlamingen zoodanig in den strik te brengen, dat een gedeelte dezer

1 Alleen de begeerte om ook het onze, hoe gering het zyn moge, tot het peilen der over ons vaderland heengevlogen eeuwen, bytedragen, heeft ons aengespoord, om dit stuk, dat over het algemeen weinig gekend is, in onze tael over te brengen. Het dient echter te worden aengemerkt, dat de schryver daervan een Italianer is, en wy derhalven de zoo wat weinig vlaemsche kleur, die in dit opstel verspreid ligt, onder onze verantwoordelykheid niet willen nemen. Ook wy hebben gedacht dat er uit de botsing der gevoelens licht moet stralen, en daerom hebben wy ons de moeite dezer vertaling getroost. Moge ons die welmeenende pooging ten goede geduid worden!
Ed. V.

[p. 475]

laetsten zichzelven, des nachts, verre van hun kamp, in de hinderlaeg wierpen, en door het andere paerde- en voetvolk der Franschen naby Orchies aengevalllen werden.

De Vlamingen trokken allen de Franschen dapper te gemoet, en begonnen den stryd.

De andere Franschen, die op den loer stonden, rukten met den dag op de Vlamingen aen, die, zich onverwachts besprongen ziende, op de vlugt gingen, meer dan drie duizend dooden achterlatende. De ontsnapten vloden ylings in de rigting des heuveltjes van Cassel.

Op het zelfde tydstip doorkruiste Guido van Vlaenderen, die, wegens erfenis van zyne moeder, aenspraek maekte op het graefschap Holland en Zeeland, dat de graef van Anald, zyn kozyn, in bezit hield, eerst met den bystand der Vlamingen, een gedeelte van dat graefschap Anald, en trok naderhand, met een talryk leger en eene aenzienlyke vloot, binnen Zeeland, alwaer hy de stad Middelburg en byna de gansche streek met de rondomliggende eilandjes bemagtigde, ter uitzondering van het land van Sluis, dat zeer sterk en wel bezet was.

Middelerwyl kwam Philippus, de zoon van graef Guido uit Apuglia in Vlaenderen aen, ten einde zynen vader behulpzaem te wezen, hebbende aen Karel, den koning van Sicilië, het graefschap van Tieti en Lanciano en van Guardia in Abruzze, dat hy als huwelyksgift zyner vrouw, en als leen van den koning, in bezit hield, overgelaten en afgestaen, daer hy, om zyn vaderland te helpen, en daerdoor ook zelf in aenzien te komen, liever een arm en gebiedloos ridder was, dan in Apuglia als een vermogend heer te blyven.

Zoodra hy in Vlaenderen was, werd hy tot heer en veldoverste verheven, met welke waerdigheid hy in Italië veelal was bekleed geweest. In de toskaensche en siciliaensche oorlogen was hy zeer yverig en dapper, dewyl hy een weinig hardnekkig was. Hy trok met het leger der Vlamingen op Sint-Omaers, een groot gedeelte van dat gewest tot aen Duitschland doorloopende en verdelgende. Vervolgens belegerde hy den verwoesten grond van

[p. 476]

de aloude stad Tervane, in Artois, die onbewald en alleen met grachten omringd was, en waerin eene bezetting lag van 200 lombaerdsche ruiters en 1500 toskaensche, lombaerdsche en romagnolische voetgangers, met lange speeren, en allen naer onze wyze gewapend. De daerover zeer verbaesde en verschrikte landlieden hadden uit het gindsche gewest ontboden Messer Muschiatto dei Francesi en Messer Alberto Scotti da Piagenza, wier troepen zeer dapper, en door de Vlamingen sterk gevreesd waren. En, terwyl de Vlamingen waenden hen in Tervane gevangen gemaekt te hebben, omdat zy door hunne groote menigte, die tot meer dan 50 duizend man beliep, de stadpoort met geweld hadden overmeesterd, en de gracht overgetrokken waren, boden de Lombaerden en de Toskaners hun den ganschen dag het hoofd, door het opwerpen van borstweringen en schansen in de dalingen des gronds, en hielden ze aldus strydend terug. De magt der Vlamingen echter met hun getal steeds aengroeijende, zoo sloten zy geheel het rondomliggende land, ter uitzondering van den kant der rivier, in, en meenden reeds al de Lombaerden zonder uitweg omsingeld en gevangen gemaekt te hebben, toen deze laetsten met de Toskaners, die, even als zy, in zake van oorlog, als schrandere meesters bekend stonden, van die ervarenheid, te hunner ontzetting en ter misleiding van de Vlamingen, een schoon en plotselyk bewys gaven, 't welk namelyk hierin bestond, dat zy twee nevens elkander gelegen huizen met mutsaerds aenvulden, en, het gevecht lyf om lyf met de Vlamingen volhoudende, aen dezen de eene verschansing na de andere overlieten, zich op de vlugt begaven en, toen zy aen de brug gekomen waren, beide volgestopte huizen in brand staken, en behouden de brug overtrokken.

Daer stonden zy nu langs den overkant in slagorde geschaerd, bliezen op hunne speeltuigen, en beschimpten de Vlamingen by het afschieten hunner pylen. Daerna, zich allen verzameld hebbende, namen zy den wyk naer de stad Orchies in Artois, en van daer naer het land van Doornyk.

De kracht van 't geweldige vuer belette de Vlamingen hen te achtervolgen, zoo dat zy daer beschaemd en blozend over den list

[p. 477]

der Vlamingen bleven staen, en, uit wrok, de gansche stad Tervane in vlam zetteden en verwoestten. Daerna trokken zy onverwyld door het land van Artois, alles rondom zich vernietigende, en sloegen in de nabyheid der sterke en ryke stad Doornyk hun leger op, en omsingelden die plaets met hun talryk leger, dat steeds meer en meer aengroeide. De stad echter was met goed toskaensch en lombaerdsch voet- en paerdevolk bezet, dat zich weinig of niet daerom bekreunde, maer gedurig van uit den grond te voorschyn kwam, en het leger der Vlamingen, zoowel by nachte als by dage, overviel, hun aldus groote schade en verlegenheid berokkenende, en hunne vry aenzienlyke magten dikwyls in schrik jagende. Daer zy echter door de Vlamingen teruggestooten werden, keerden zy in hunne grachten weder, onder de beveiliging der stadtorens en van hunne voetboogschutters, die boven op de muren geschaerd stonden.

Geene andere natie deed den Vlamingen den oorlog aen, zoo dat zy niets meer vreesden, en op die wyze dikwyls misleid werden. En daer de koning van Frankryk op dit oogenblik des belegs van Doornyk door de uitgaven uitgeput was, zoo werd er door een verdrag des hertogs van Savooijen een wapenstilstand voor een jaer tusschen hem en de Vlamingen gesloten, het beleg van Doornyk opgebroken, en de graef Guido van Vlaenderen onder eeds- en gyzelaers-verzekering, en mits belofte van binnen een bepaelden tyd in het gevang terug te keeren, vrygelaten, zoo dat hy thans, oud als hy was, naer Vlaenderen ging, om zyn land van de fransche heerschappy verlost te zien, en zynen afstammelingen en het goede volk des lands vreugde te veroorzaken. Nu zeide hy dat hy thans niet meer vreesde te sterven, wanneer het aen God behagen zoude, en keerde derhalve, zynen eed getrouw, naer het gevang van Compiègne terug, alwaer hy weinig tyds daerna, als een wys en moedig man, in den ouderdom van tachtig jaren, zyne ziel aen God teruggaf. Na zynen dood werd zyn lichaem naer Vlaenderen gebragt, en met groote eer begraven.

[p. 478]

II.

De wapenschorsing tusschen den koning van Frankryk en de Vlamingen in het opvolgende jaer 1304 wederom verbroken geworden zynde, zoo deed de koning van Frankryk eenen oproep tot de talryke vryheeren, om met 12,000 goede edele ruiters en meer dan 50,000 voetgangers naer Vlaenderen te trekken, waer hy inderdaed met dat leger er een aenzienlyken krygsvoorraed binnentoog. Hy benoemde tot zynen admirael op zee messer Reniere dei Grimaldi, van Genua, een dapper, vrymoedig en in de zeegevechten veelondernemend man, die uit Genua in de vlaemsche zee was gekomen, met 16 welgewapende galeibooten ter dienst des konings, om de Vlamingen te water en te lande te beoorlogen, en het beleg van 't land van Zierikzee, in Vlaenderen, op te heffen, 't welk door den dapperen Guido van Vlaenderen, met meer dan vyftien duizend Vlamingen, de inboorlingen inbegrepen, werd gedaen. En na wat zeeroovery gepleegd, en met de kusten van Vlaenderen eenen zwaren kryg gevoerd, en, door gezegden admirael, verscheidene schepen met de koopwaren der Vlamingen te hebben genomen, trok hy met twintig gewapende engelsche schepen, Zierikzee ter hulp. Guido van Vlaenderen hem ziende naderen, liet ter belegering van Sluis een zekeren voorraed en 10,000 Vlamingen, en wapende tachtig in die zee gebruikelyke vaertuigen, die te Cassel ten stryde waren toegetakeld geweest; en op elk derzelve stelde hy ten minste honderd Vlamingen en inboorlingen. Hy, in persoon, viel, met eene zekere hoeveelheid goede troepen, gezegde leger en vloot aen. Hy achtte Messer Renieri en de Genuesen, wegens hunne, tegenover de zyne, geringe vloot, van weinig aengelegenheid, daer hy datgene niet begrootte, wat de gewapende genuesche galeijen in zee droegen.

Zy randden elkander gelyktydig aen. De schok was groot, geweldig, woedend, van den kant der vloot van graef van Vlaenderen, uit hoofde des overwigts dat zyne schepen, gevoegd by diegenen die te Cassel waren toegetakeld geweest, op de galeijen des admiraels hadden. Doch Renieri, die de manier van stryden,

[p. 479]

alsook de ebbe en den vloed kende, die deze zee door hare baren te wege bragt, deinsde met zyne galeijen achteruit, en liet zyne vaertuigen, die met mannen van die zee gewapend waren, als verloren, waerdoor ook het grootste getal derzelve werd genomen en ingesloten, zoo dat Guido en de Vlamingen reeds dachten over hunne vyanden gezegevierd, en den admirael op de vlugt gedreven te hebben.

De schrandere admirael echter, wachtte met zyne galeijen tot de vloed, volgens de gewoonte dier zee, met het hooge gety keerde, en dan kwamen zyne ververschte troepen, uit al de kracht zyner galeibooten, en als loopende paerden, met talryke voetboog- en musketschutters op elke galei afgestevend, de booten en andere vaertuigen der Vlamingen beschietende: waerby velen gedood en gekwetst werden.

De Vlamingen aen een zulkdanigen aenval en stryd niet gewoon en met zeilenkracht niet meer achterwaerts noch vooruit kunnende, werden met een hevigen schrik bevangen. De Genuesen mengden zich met hunne vloot tusschen die hunner tegenstrevers, en gingen de groote vlagschuit bevechten, waerop zich Guido met zyne vryheeren bevond, en maekten er zich door het geweld der schichten, et door de vlugheid der manschappen, die de schuit van alle zyde tevens, met het zwaerd in de hand, aenklampte, meester van. Langs beide zyde telde men talryke dooden en gekwetsten. Guido gaf zich, met de andere die nog in leven waren, over. Eens dat Guido's schip genomen was, werden de andere verslagen, en het grootste gedeelte daervan gevangen gemaekt of verlaten. Het vlaemsche krygsvolk dat aen 't beleg van Sluis bezig was, werd op zyne beurt belegerd, en, wegens gebrek aen mondbehoeften, stelden zich de eenen met levensgevaer op de vlugt, en gaven de anderen zich over. Graef Guido werd met nog meer zyner manschappen als krygsgevangenen naer Parys gevoerd.

Die zware neêrlaeg trof de Vlamingen in de maend Augustus van het jaer 1304.

Ten zelfden tyde drongen ettelyke mannen van Bajone, in Gascogne, met hunne vaertuigen door de engte van Sevilië, en kwamen

[p. 480]

in onze zee roovery plegen en groote schade aenrigten, en van toen af aen, namen de Catalanen, de Venetianen en de Genuesen het gebruik aen, met booten te varen, en, veiligheidshalve van het varen met groote schepen, die, ten anderen, ook zwaerdere onkosten veroorzaekten, aftezien; hetgene in ons zeewezen tot merkelyke veranderingen aenleiding heeft gegeven.

III.

In den zelfden zomer, voor de gezegde neêrlaeg van Guido van Vlaenderen, daer de Vlamingen de aenkomst des konings van Frankryk vermoedden, maekten zy groote toerustingen. Zy waren ruim 60,000 in getal, en, vergezeld van hunne veldoversten, graef Philips van Vlaenderen, en Jan, graef van Namen en andere edele heeren van Duitschland, en andere vrienden, kwamen zy met het leger naer Ryssel, op de grenzen, ten einde aen den koning en zyn volk den doortogt te beletten. Het leger des konings, dat van den kant van Doornyk kwam, ging aen de brug genaemd Pont-à-Werdyn, een hevig gevecht aen, om den anderen kant der rivier te bereiken. In dit gevecht sneuvelde de dappere Gianni Bataficoco, van de troepen van Granville, met meer andere fransche ruiters, doch zy maekten zich van dien doortogt meester, zoodat de koning en gansch zyn leger er overtrokken, en tusschen Ryssel en Douay, in het dal genaemd Peversberg, hun leger opsloegen.

De bevelhebbers van Vlaenderen trokken met hunne troepen uit Peversberg, waer zy gelegerd waren, en ontspanden hunne rustplaetsen en tenten, en gingen op den zeeoever kamperen, zonder echter aldaer hunne tenten weder op te slaen, aengezien zy, uit hoofde der reeds ontvangen tyding der nederlaeg van graef Guido in Zeeland, voornemens waren, onmiddelyk ten stryde te trekken. Zy togen, inderdaed, de koning en zyn leger te gemoet, en alwie een paerd had, stapte er af, dewyl zy allen bereid waren het gevecht aen te gaen. Zy hadden een zulken vervoertrein dat zy, tot hunne versterking en veiligheid hun gansche leger er mede insloten, dat meer dan drie mylen in den omvang telde. Zy lieten aen

[p. 481]

hun kamp vyf uitgangen. Hunne veldheerskunst was echter zoo slecht, dat, toen zy hunne tenten opbraken, om zich van den heuvel te verwyderen, waerop zy zich bevonden, zy alles samenpakten, en met tros en mondbehoeften door elkander op hunne wagens laedden en op die wyze als 't ware zichzelven belegerden en last aendeden. De Franschen vielen hen, ten anderen, den ganschen dag aen, met de veertien legerkorpsen, waerin zy hun voetvolk en hunne ruitery verdeeld hadden, en over ieder van welke legerkorpsen een der beste en grootste veldheeren van Frankryk het gezag voerde. Deze veldheeren kwelden het vlaemsche leger met hunne schermutselingen, en sloten het met hunne, in slagorde geschaerde troepen, in, en, gedurig het trompet stekende en de trommel slaende, bragten zy aen hetzelve groote schade toe, terwyl de Vlamingen, tusschen hunnen wagentrein ingesperd, zichzelven weinig behelpen en aen de Franschen slecht gering kwaed berokkenen konden. Bovendien ontboden de Franschen hunne voetgangers, byzonderlyk de Bedalen, dat is, de Navarrezen, de Gascons, de Provensalen, en anderen van de tael van Oc, die allen ligt gewapend waren met kruisboog en pylen en werpspiesen in overvloed, en met puntachtige steenen, te Doornyk met den bytel gekapt, en waervan zy eene groote hoeveelheid op karren hadden doen herwaerts brengen. Zy vielen den vervoertrein der Vlamingen aen, die zy langs verscheidene zyden insloten en roofden; sprongen op de wagens der Vlamingen, en schoten van daer op dezen hunne pylen af, en bejegenden ze met steenen; waerdoor zy aen de vlaemsche troepen groote schade berokkenden, byzonderlyk daer het weder uitermate heet was, en de voorraed van drank en eetwaren der Vlamingen moeijelyk om aenraken, en derhalve weinig tot de verbruiking geschikt was, dewyl hy op de wagens was geladen; hetgene zeer veel verwarring onder hen te wege bragt. En daer zy nu tot bykans tegen den avond in die foltering verkeerden, en ze niet meer in staet waren te verduren, gaven eenigen hunner, gezamenlyk met hunne veldheeren en oversten, als 't ware uit radeloosheid, bevel om uit het wagenbolwerk te rukken, en het fransch leger aen te vallen. De dappere

[p. 482]

Willem van Gulick, met eenige keurmanschappen van Brugge en van het vrye dier stad, maekten het eene legerkorps; verscheidene Gentenaren en bewooners der omstreken, het andere, uit. En terwyl de Franschen hierop hoegenaemd geen acht sloegen, trokken de Vlamingen plotselings, op een gegeven teeken en een uitgeworpen kreet, langs drie kanten uit hunne legerplaets, de Franschen driftig en luidruchtig bespringende. Deze aenval der Vlamingen was zoo hevig, dat Karel van Valois, de graef van St-Pol en verscheidene andere krygsbenden werden uiteen gedreven en op de vlugt gejaegd. Woedend ging de dappere Willem van Gulick met zyne troepen regtstreeks naer de tenten des konings van Frankryk, alwie zich aen hem voordeed, zonder tegenweer ombrengende.

In 's konings paviljoen vonden zy het gebraed en de stukken vleesch van den maeltyd der Franschen, op het vuer. Zy namen alles, en aten het op. Daerna gingen zy den persoon des konings opsporen, dien zy onverhoeds ontdekten. Hy was byna ten voeten uit ontwapend, dewyl hy geen ander geweer dan een slach van maliëkolder, op het lyf had. Daer zy hem in de koninklyke wapenuitrusting niet gedost zagen, kenden zy hem niet, anders zouden zy, die daertoe de magt hadden, hem voorzeker ter dood gebragt, en aldus den oorlog geëindigd hebben, indien zulks de wil der Voorzienigheid geweest ware.

Ofschoon aldus onbekend, had de koning nog moeite genoeg om te paerd te stygen: voor zyne voeten sneuvelden menige voorname burgers van Parys, wier bediening het was hem op den zadel te helpen. Toen hy er echter op gezeten was begon hy de zynen te beknorren, hun moed toeteroepen, en met eigen lichaem dapperheids-wonderen te verrigten, dewyl hy sterk en beter gevormd van lyve was, dan eenig christen die in zynen tyd leefde, zoodat hy in weinige uren den vyand versloeg en op de vlugt dreef, en met de zynen het slagveld wederwon.

Karel, zyn broeder, en de andere vryheeren, die met zyne krygsbenden vlugtten, ontwarende dat de koning met zyne troepen het hoofd bood, keerden terug en stonden, den koning in den

[p. 483]

stryd by, waerdoor deze zich zoo magtig bevond, dat de Vlamingen op hunne beurt verslagen en op de vlugt gedreven werden. In dit gevecht sneuvelde de dappere Willem van Gulick, met verscheidene ridders, vryheeren en goede burgers, die hem vergezelden, doch niet zonder aenzienlyke verliezen langs den kant der Franschen, die de graven dab Zurro en van San Furon (?) alsook den zoon des hertogs van Bourgonje, en meer andere vryheeren en ridders, ten getalle van 1500 onder hunne dooden telden. Van den kant der Vlamingen, bleven er meer dan 6000 lyken op het slagveld; ook hunne wagens en tros lieten zy achter. Dit gevecht duerde hevig en hardnekkig tot in den nacht, by het licht van brandende toortsen. En gewis door de heldhaftigheid huns konings was het, dat de Franschen de overwinning in dien stryd behielden. Philips van Vlaenderen vlugtte met een groot gedeelte der Vlamingen, en bragt den nacht te Ryssel door; Jan en Hendrik van Namen vloden des nachts ylings naer Yper, zoodat de koning met de zegepralende Franschen meester van het slagveld bleef. 'S anderendaegs gaf de koning last om de gesneuvelde Franschen te begraven, hetgeen aldaer, in eene abdy gelegen langs den overkant van het plein, alwaer het gevecht plaets had gegrepen, ten uitvoer werd gebragt. Ook beval hy, en liet hy afkondigen dat er, tot voorbeeld en eeuwige gedenkenis, en op verbeurte, van lyf en goed, aen geen lyk der Vlamingen een graf zoude vergund worden. En ik, schryver, mag zulks als ooggetuigen bevestigen, dewyl ik, weinige dagen daerna, op het slagveld ben geweest, alwaer de stryd werd voltrokken, en aldaer nog al de lyken onbegraven heb vinden liggen. De gezegde slag werd geleverd op het einde van september van den jare Christi 1304.

IV.

Daegs na dat de koning der Franschen de zegeprael over de Vlamingen had behaeld, vertrok hy van het tooneel des gevechts, en ging met zyne gansche krygsmagt voor de stad Ryssel, ter belegering derzelve, stand vatten. Philips van Vlaenderen had zich

[p. 484]

ter verdediging van die plaets en hare omstreken, met eene zekere hoeveelheid goede troepen aldaer opgehouden en ingesloten, zoodanig dat niemand er uit noch in kon. Het leger des konings vormde eenen kring van meer dan zes mylen in den omtrek, en liet verscheidene borstweringen en houten torens oprigten, ter bestorming der stad en van het kasteel, dat, tydens den eersten oorlog, door den koning werd gebouwd en zeer sterk en schoon was. Zeker meende de koning zonder lang toevens de stad voor 't geweld of den hongersnood te bemagtigen. Op dit tydstip deed er zich eene wondere gebeurtenis voor, die gewis der aenhaling overwaerdig is. Toen Jan van Namen naer Brugge teruggekeerd was, en de bewoners van dat gewest ter hulp van Ryssel had aengeroepen, liet zich deze laetsten door de twee onlangs te Zierikzee en te Peversberg ondergane neêrlage geenerwyze onthutsen noch afschrikken, maer verlieten allen met den grootsten yver en den besten wil hunne kunsten en ambachten, ten einde zich vaerdig te maken om tegen den vyand opterukken, en binnen de drie weken na gezegde neêrlaeg hadden zy reeds de paviljoenen en tenten hermaekt. Wie geen linnendoek bezat, gebruikte daertoe goed wit ypersch en gentsch laken¹. Zy verzamelden al de wagens en al den krygsvoorraed van het gansche gewest, wapenden zich heerlyk en verdeelden zich allen volgens de kunsten en ambachten waertoe zy behoorden. Zy waren met nieuwe overrokken van fyn laken gekleed, waervan de kleur de eene bende van de andere

1 ......... echi non ebbe panno lino, si le face di buona bianca di Prò e di Guanto. (Muratori scriptores v. XIII, cap. LXXVI, lib. 8, f^o 415). Wy meenen hier te moeten lezen: d'Iprò e di Guanto, en, is onze vertolking juist, dan geldt het hier waerschynlyk van dat wollen laken, voor welks vervaerdiging, reeds tydens de middeleeuwen, Gent, Yper en andere plaetsen in Beigië zeer vermaerd waren. Ook Despars maekt van die tenten gewag. Wy schryven de daeropziende regelen letterlyk over:
‘Tenten ende pauweljoenen, wesende meestal van rooden ende andere costelicke lakenen, overmits dat heurlieden oude tenten enz. te Mons-en-Puelle gebleven waren, ende “voegt de schryver er by” die 'tzelve niet en vermaekten, die maekten huttekens zom van stroy ende zom van groene meijen.’
Ed. V.

[p. 485]

onderscheidde. Zy waren ten getalle van 60,000 gewapende mannen, en allen zwoeren gezamenlyk nimmer huiswaerts te zullen keeren, dan nadat zy van den koning een goeden vrede zouden verkregen hebben. In het tegenstrydige geval, zouden zy met hem en zyn leger kampen, dewyl zy liever in 't gevecht te sneuvelen, dan in slaverny te leven hadden.

Aldus vertoornd en hopeloos, kwamen zy aen de brug over de Lei te Guarestoma (?) by Ryssel, rigteden tegenover het leger des konings van Frankryk hun kamp op, en lieten door hunne herauten (schildknapen) den koning ten stryde dagen. Toen de koning een zoo talryk leger van Vlamingen op een zoo korten tyd aengekomen en zoo zeer tot stryden genegen zag, was hy zeer verbaesd en verschrikt, daer hy te Peversberg hunne hopelooze woede had ondervonden. Hy vroeg den raed zyner vryheeren, van welke er geen zoo vermetel was, dan dat hy niet beefde, toen er aen den koning werd geantwoord: ‘Ofschoon God ons terstond de zege mogt verleenen, waer het toch niet zonder groot gevaer voor ons volk en onze waerde vryheerschap, dewyl de vyanden als radeloozen zouden vechten.’ Weshalve de hertog van Braband, die als bemiddelaer met de graef van Savooijen in het kamp des konings was gekomen, zich op dezes last, wegens verdrag en vrede by de Vlamingen begaf, en aldus door de genade Gods en den schrik voor de Franschen de vrede volgenderwyze werd gesloten: Dat de Vlamingen naer oud en voorvaderlyk gebruik in hunne vryheden zouden blyven, en dat hunne opperhoofden Robrecht van Bethune, Guido van Vlaenderen's oudste zoon, die zynen vader in 't graefschap moest opvolgen; Willem van Vlaenderen, Guido van Namen, en meer andere krygsgevangen vlaemsche vryheeren, ridders en burgers uit den kerker zouden worden losgelaten en aen hen teruggegeven. Dat de koning den graef van Nevers zoon des gezegden Robrechts weder in 't bezit van Nevers en Rhetel¹ zoude stellen,

1 De oorspronkelyke tekst zegt Aniversa en Bastrello. Men weet echter dat de zoon van Robrecht den titel voerde van graef van Nevers en van Rhetel.

[p. 486]

welke plaets er de koning hem door den oorlog had ontvreemd. Van den anderen kant, lieten de Vlamingen, door die vredesovereenkomst, en by wyze van boet, aen den koning, zonder twist, geheel het gedeelte van Vlaenderen over, dat zich van aen de rivier de Lei tot aen Frankryk uitstrekt, en alwaer de picardische tongval gesproken wordt, dat is Ryssel, Douay, Orties, Bethune met verscheidene andere stadjes. Bovendien zouden zy, op bepaelde tydstippen, aen den koning twee honderd duizend goede ponden parisis betalen.

Deze onder eed bevestigde belofte werd ook degelyk ten uitvoer gebragt, en aldus nam de zware en hardnekkige oorlog tusschen den koning van Frankryk en de Vlamingen een einde.