Het Taelverbond. Jaargang 5
(1849)– [tijdschrift] Taelverbond. Letterkundig Tydschrift, Het–
Auteursrechtvrij
[pagina 173]
| |
Onuitgegevene gedichten van Theodoor van RyswyckGa naar voetnoot1.I. Anna MilletGa naar voetnoot2.Verstomm' wie grieksche fabels zoekt Nog iets wonders opgehaeld
Dat de harten roert,
Iets dat Braband's deugd verhaelt,
In het licht gevoerd.
Schaert u, meisjes, om my heen
't Geldt hier uwe eer,
Leent uwe aendacht naer myn reên
Meisjes, jong en teêr.
| |
[pagina 174]
| |
Over tweemael honderd jaer
Als uitheemsche magt,
Met een leger, grof en zwaer,
Neêrland had bevracht;
Als Don Juan met Spanjes heir
Op de Staetschen drong;
En, naer fellen tegenweer,
't Zuiderdeel bedwong;
Als de hertog van Anjou
List- en laeg bedacht
En, in 't worstlen nimmer moe
Dong naer de oppermagt,
Toen, toen is er iets bestaen,
Zoo het schrift niet faelt,
Waerdig dat een dichter 't aen
't Nakroost nog verhaelt.
Wyl nu Spanjes moordgeweer
Blonk op Vlaendrens grond,
Zweefde Frankryks woedend heir
Henegauwen rond.
't Land, van vreemden schrik verrast,
Aen het woên ten buit
En gedrukt door oorlogslast,
Hygde en zuchte luid.
Eens werd Millet's needrig huis
Tot het inkwartier
Van een hoofdman van 't gespuis
Van Anjou's bannier.
| |
[pagina 175]
| |
Alles, als hy binnen trad,
Sidderde voor hem:
De angst had hen in 't hart gevat
Op zyn barsche stem.
Op zyn wenk werd bed en disch
Reeds voor hem bereid;
Wildbraed, vrugten, vee en visch
Werd hem voorgeleid.
Anna reiner van gemoed
Dan der zwanen schacht,
Anna, schooner dan de gloed
Die in 't oosten lacht,
Anna, lief als 't morgenrood
In zyn vollen gloor,
Sneê voor hem het blanke brood
Aen de tafel voor.
's Hoofdmans oog schoot vonk op vonk;
Kloppend sloeg zyn hart,
Vlammend op der maegden pronk
In zyn minnesmart.
- Meisje! - sprak hy; maer zyn stem
Hield bedwelmd zich in;
Kragtloos, flauw en zonder klem
Stuitte ze op de min.
Vlammend volgde hy altoos
's Meisjes zoet gezicht
En zyn blik bleef moedeloos
Op heur oog gerigt.
| |
[pagina 176]
| |
't Lieve meisje merkte 't lang;
De inhoud van zyn vraeg
Trok het schaemrood op haer wang
En haer oog om laeg.
- Landman! - riep hy driftig uit,
Maer met zachte tael,
- Geef uw dochter my tot bruid
Maekt my haer gemael.
'k Heb veel rykdom, geld en magt,
Tittelen en goed,
'k Ben een ridder van geslagt,
En van wettig bloed.
Beurtlings zag hy 't meisjen aen,
Beurtlings d'ouden man,
Die, met zuchten en getraen
Zich niet uiten kan.
- Geef my 't jawoord! - riep hy uit:
- Zonder lang beraên,
Geef my 't jawoord ten besluit,
Hier, hier baet geen traen.
- Neen, heer hoofdman, - riep hy hem,
- Neen, dat 's nooit gehoord -
En met afgebroken stem
Ging hy bevend voort:
- Neen, een meisje zoo als zy
En van arm geslagt,
Met een ridder zoo als gy!
't Is vast slecht bedacht.
| |
[pagina 177]
| |
Zoek een bruid uit hooger stam
En van edel bloed! -
Nu schoot 's krygers wraek in vlam
En zyn hart in gloed.
- Wreedaerd! - riep hy dol van drift
En met woesten blik;
- Wreedaerd! die myn ziel doorgrift!
Vrees myn wraek, en schrik. -
Woedend greep hy naer zyn riem,
En met wild gedruis
Zwaeide hy den moorderspriem
Vreeslyk door het huis.
Bevend vloog de huisman heên,
En met angt belaên,
Hief hy smeekend zyn gebeên
Tot den hemel aen.
Anna volgt haer vader vlug
Dien zy teêr bemint,
En haer lokken, op haer rug
Golven in den wind.
Maer des hopmans rappe schreên
Haelden haer ras in,
En hy bragt haer huiswaerts heen
Toonde weêr zyn min.
Greep haer hagelblanke hand
Drukte ze aen zyn hart:
- Voel myn teedren minnenbrand -
Sprak hy - voel myn smart -
| |
[pagina 178]
| |
- Bloedhond! - sprak zy onbevreesd,
- Die myn vader hoont;
Wreeder zyt gy dan het beest
Dat het woud bewoont.
Wreeder zyt gy dan een slang. -
Maer, daer greep hy ze aen;
't Meisje schreeuwde luid en bang
Stortte traen op traen.
Ach! haer teedre blanke hand
Weert den hoofdman niet:
Wanklend zeeg de maegd in 't zand,
Huilde haer verdriet.
Eerloos, razend als verwoed,
Door geen klagt gestuit,
Bluste hy zyn vuigen gloed
Schandlyk op haer uit.
't Schuldloos meisje zond tot God
Haer gebeên omhoog,
Zugtte bitter om haer lot
Met bekreten oog.
Onder 't losgereten hair
Van haer tranen nat
Hygde zy zoo luid en naer,
Wyl ze om weêrwraek bad.
Ach! by elken nieuwen traen
Tergde hy haer meer,
Zag haer nogmaels spottend aen,
Lachend met hare eer.
| |
[pagina 179]
| |
's Middags kwam de hoofdman weêr,
Schoof zich aen den disch;
Anna zette wilbraed neêr
Vrugten, vee en visch.
Anna diende zuchtend op
Naer des wreedaerd's zin
En - een onverwacht geklop
Liet een dienstknecht in.
Driftig drong hy in 't salet
Waer de hoofdman was,
Boog, gaf haestig een billet,
Dat de hopman las.
Anna merkt zyn houding juist,
Komt, en veinst haer smart,
Vat een mes - verheft de vuist,...
En, - doorstoot hem 't hart! -
Gudsend kleurde 't bloed den wand
En het schrift in 't rood!
Draeijend viel hy neêr in 't zand
Snikte eens,... en, was dood!...
| |
[pagina 180]
| |
II. Simon van Sirenen.Als onze Heer ter neder zonk
Geladen met zyn kruis;
En in het stof te bloeden lag
Voor Simon's needrig huis;
Als 't joodsch geboeft' hem tegenschold,
Wyl Hy daer aêmloos lag,
Hem onmeêdoogend op deed staen
By fellen stoot en slag,
Toen stapte de Sirener toe,
Hy nam den kruisboom op,
En droeg voor Jesus 't wigtig hout
Tot aen Kalvaries top.
O Simon! Simon! vrome man!
Gy zyt ons voorgegaen,
Wel zalig die u volgen wil
Op 's levens kronkelbaen.
Ach! trof ons Jesus lyden ook
Het broos en zondig hart;
Gevoelden we in onz' zielen ook
Zyn doorgestane smart.
| |
[pagina 181]
| |
En droegen we ook het zware kruis
Met een geroerd gemoed,
En waschte Hy onz' zonden uit
Met zyn vergoten bloed.
Gevoelden wy zyn doornenkroon,
Den striem der geeselroe,
Opdat Hy eens na onzen togt
Zyn ryk ons open doe.
| |
III. Arnold Winkelried.'t Is niet voor 't vaderland altyd
Dat ik de snaren dwing:
Soms dient er ook een oog gerigt
Op menig overoud geschicht
Gebeurd in verren kring.
Op 't einde van de veertiende eeuw,
Als de oostenryksche magt
Het wyd befaemde Zwitserland
Verdrukt had, en naer slaefschen trant
In wreede toonen bragt,
| |
[pagina 182]
| |
Toen is er menig dappre daed
En stout bedryf begaen,
Daer 't volk zyn band in stukken brak
En moedig 't hoofd naer boven stak
En zwaeide de oproervaen.
Op! op! de vryheid of den dood! -
Zoo gilde 't heen en weêr,
En 't oostenryksche krygsgeweld,
Ter demping van hun waen besteld,
Stoof van de bergen neêr.
Het zakte, een yzren muer gelyk,
En velde piek en lans
En trapte veld en akkers plat,
Kwam digter steeds naer dorp en stad
En dreigde wal en schans.
Geklonken in het harrenas
Van 't hoofd tot aen den voet,
Zoo rukte 't leger landwaerts in
En moorde vee en huisgezin
En plaste in 't rookend bloed.
Nu spreidde storm - en brandgeklep
Den sch ik langs allen kant;
En jong en oud en klein en groot
Streed moedig met gevaer en dood
Voor 't lieve vaderland.
Gelyk een stofwolk van 't gebergt
Met rukwind nederzakt,
Zoo snelde 't volk met rappe schreên
Vol drift en vuer naer 't slagveld heen
In drommen saêmgepakt.
| |
[pagina 183]
| |
Maer vruchtloos moed en dapperheid
Met razerny gepaerd:
Des vyands heir stond als een bosch,
Geen aenval sloeg hun rangen los,
Zy bleven vast geschaerd.
Maer 't vruchtloos 't volkslied opgehaeld,
Dat 't klonk aen 's hemels tin;
Maer vruchtloos de aenval nog ervat
En ros en manschap afgemat;
Geen brak de rangen in.
De vyand rukte voort en voort,
Vernielde have en goed,
En stapte trots op man en paerd
En hield zich altoos vast geschaerd,
En Simpach slorpte 't bloed.
- Waer vlugt gy heen? - riep Winkelried
Tot zyn verschrikte schaer;
- Vreest gy alreeds des vyands stael?
Komt! wacht den dood of zegeprael
En beeft voor geen gevaer.
Wilt gy dan liever 't vaderland
In 't slaefsch gareel gebukt,
En gryzaerd, maegd en kind te wreed
In lage boeijen zien gesmeed,
Tot stervens toe verdrukt.
Komt! komt! nog eens de stryd ervat
Met onverzetbren moed!
Een ware Zwitzer schrikt geen dood,
Veracht gevaer in allen nood.
Komt, zwemt in 's vyands bloed!
| |
[pagina 184]
| |
Ik offer my voor huis en land;
Komt, makkers, volgt myn spoor
Ik voer u naer de zegeprael;
Komt, breken wy des vyands stael
En hun geleedren door. -
Zoo sprak hy, en zyn schelle stem
Klonk dondrend door het vlak
En 't volk ernam nog eens de kans
En zwaeide vreeslyk zwaerd en lans,
Al schenen de armen mat.
Nu schaerde hy het volk byeen
En drong hen op elkaer
En vormde er eenen dryhoek van
En zag reeds d'uitslag van het plan
En de onderneming klaer.
- Myn makkers - riep hy uit voor 't laetst,
- Indien ik hier den dood
Voor u op 't bloedig slagveld vind,
Beveel ik u myn gade en kind,
'k Beveel hen in uw schoot. -
Hy plaetste kloek zich op het spits
En rukte voorwaerts heen,
Zyn oogen vonkelden in 't wild;
Hy naderde des vyands schild
Met forsche reuzenschreên.
Nog hief hy de armen hemelwaerts,
Tot terging van 't gevaer,
Bevool aen God zyn huisgezin
En viel des vyands lansen in
En greep ze by elkaer.
| |
[pagina 185]
| |
- Door de opening! breekt voort! vooruit! -
Was 't laetste dat hy sprak,
En hield met onbesuisd geweld
Den speerbos even vast gekneld
Die hun door 't harte brak.
De Zwitzers snelden woedend voort
Met leeuwenkracht en moed,
En moorden wreed in 's vyands kring
En troffen vreeslyk met de kling
En plasten in het bloed.
De vyand was dra in de war
En koos welras de vlugt,
Nog trof hem wreed des Zwitzers zwaerd,
Zyn bloed liep vlottend over de aerd',
Zyn noodklagt door de lucht.
Triomf! daer waeit de zegevlag
Op 's vyands rookend puin.
De Zwitzers zongen God een lied
En strikten dappren Winkelried
De lauwers om de kruin.
Zy namen 't lichaem weenend op,
Bestelden 't lyk ter aerd',
En aenstonds op een hoogen pael
Verrees zyn beeltnis in metael
Dat men steeds heeft bewaerd.
Nog prykt in 't landschap Underwald
Het oude praelgestigt
En geeft aen elken vreemdeling,
Of al wie ooit daer henen ging,
Van Winkelried berigt.
|