Logo DBNL
Het Taelverbond. Jaargang 4 (1848)

Het Taelverbond. Jaargang 4

(1848)– [tijdschrift] Taelverbond. Letterkundig Tydschrift, Het–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Willem de Gek door Hendrik Peeters.

I.

Den achttienden October van het jaer onzes Heeren 1455, was het groote vreugd en feest in de goede stad Mechelen. De straten, van af de Adegempoort tot aen de Veemarkt, waren met groene bladeren gestrooid en met denneboomkens beplant. Boven de vensters en de deuren hingen jaerschriften en verzen, omringd van liefelyke bloemenkransen die de zoetste geuren uitwasemden. Verhevene stellaedjes, zeer kostelyk met laken behangen en met de wapens van de staden van Filips-den-Goeden versierd, waren by de Groot-brugge, voor het Schepenhuis en op de Groote-Markt opgetimmerd, en de kamers van Rhetorika speelden daer vele fraeije Sinnespelen en Esbatementen; want dien dag, zegt een handschrift: quaem Filippus, de hertog van Bourgongnen, (geseyt) den Goeden weder tot Mechelen1.

Omtrent den middag kwam de vorst met zyn prachtig gevolg, langs de Adegempoort in de stad. Eenige wapenboden openden

den stoet en bliezen, van poos tot poos, een togt op hunne blinkende bazuinen, waeraen de banier des hertogs hing.

Daerna kwam Filips, die al de andere ridderen door zyne schitterende kleeding en het ryk getuig van zyn paerd overtrof. De vorst beminde de pracht uitermate. Zyn damastsatynen lyfrok stond styf van de kostelykste gesteenten; zyne schouders waren met een sneeuwwit hermelynbont bedekt, en eene karmozynroode fluweelen kaproen omvatte zyn vergrysden schedel. Eene zware gouden keting, waeraen het teeken des orders van het Gulden-Vlies vast was, hing op zyne borst. Men bemerkte byzonder den gordel, die zyn midden omsloot, en den buidel, die er aen vast was; beide schenen slechts een weefsel van diamanten. De zadel en de vederbos, die op den kop zyns hoogen dravers wapperde, waren met kleinooden bezet. Statig reed de hertog voort. Zyne gelaetstrekken waren niet schoon; zyne kleine blauwe oogen flikkerden boven een arendsneus en onder twee dikke, vooruitspringende wenkbrauwen; maer hy bezat eene hooge gestalte, eene edele houding en een gebiedend voorkomen. Met een minzamen blik bezag hy de burgers, die in de vensters lagen of op de daken geklommen waren, om den stoet voorby te zien trekken. Blyde kreten en luid handgeklap begroetten ten allen kanten den vorst: de menigte scheen dol van vreugde. Hier en daer was er echter wel een man, die, geleerder en wyzer dan het gemeene volk, in zyn hart een verwyt tegen den hertog voelde opwellen.

Zeker was de regering van Filips een tydvak van roem en grootheid. Hy was de voorzichtigste en behendigste vorst zyner eeuw en zyn naem had zelfs in het Oosten geklonken. Maer het blazoen zyner grootheid was met vlekken en bloed besmet. Wat oorlogen ondernam hy niet om zyne heerschzucht te voldoen? Hy beroofde zyne familie om de grenzen zyner rykdommen en bezittingen uit te breiden. Henegauwen, Holland en Zeeland waren het erfdeel van zyne nicht, vrouw Jacoba van Beijeren; om zynen scepter over gansch Braband te zwaeijen, had hy de graven van Nevers en van Stampes, zyne kozynen, hun deel in de erfenis ontnomen; zyne regten op Luxemburg hoorden hem

toe door een testament dat hy met list van zyne moei, vrouw Elisabeth van Gorlitz, had verkregen en om zyn gezag in Holland te doen groeijen, had hy dit land met stroomen bloeds moeten begieten. Zyne eer was ketelachtig; wanneer hem dacht dat iets haer aenraekte, dan borst zyne woede los. De privilegiën zyner onderdanen waren niet heilig voor zyn onwrikbaren wil, die eindelyk de oude, en met bloed gewonnene vryheden der goede steden van Vlaenderen had vergruisd.

Niettemin beminde hem de menigte: hy gaf haer schitterende feesten om haer de privilegiën te doen vergeten; zyne magt, zyn roem en zyne rykdommen hadden haer de oogen begoocheld en hy wist ze zich, door zyne behendige handelwyze, aen te kleven. De armste zyner onderdanen vond zoo gemakkelyk toegang tot hem als de edelste zyner ridderen, en hy scheen al de klagten met de grootste welwillendheid te aenhooren. Hy maekte zich gemeen met het volk. Werd er in de stad, waer hy zich bevond, door eene Gilde een feest gegeven, hy vereerde het telkens met zyne tegenwoordigheid en hy toonde er zich altoos vrolyke gezel. Dit was genoeg om het hart der menigte te winnen. Misschien was de vrees, welke men voor het toekomende gevoelde, ook eene reden dier liefde voor den vorst; men kende reeds den hoogmoed en de hardnekkigheid van Karel-den-Stouten, die Filips opvolgen zou.

Naest den hertog reed zyne gemalin, Isabella van Portugael, op eene hakkeny, welker optuiging niet min kostbaer was dan die des dravers van Filips. De hertogin droeg een gouden-lakenen bovenkleed, dat op de borst open was en een keurslyf van wit fluweel met zilveren nestels liet zien. De boorden waren met hermelyn afgezet en zoodanig met edele gesteenten bezaeid, dat het schemerend oog er den hevigen glans niet van kon verdragen. Een slot van diamanten neep om haer midden een wit satynen gordel vast en kostbare ringen omvatteden haren arm. Onder uit het bovenkleed stroomden de breede plooijen van eenen blauw satynen rok, die, tot op den grond dalend, hare langpuntige schoenen bedekte en by de minste beweging kraekte. Isabella

bezag het joelend volk met minzaemheid en de glimlach, die hare lippen plooide, liet verstaen hoe aengenaem haer de blydschap der burgers was.

De hertog werd gevolgd, volgens het handschrift, door Jan van Bourgongnen, Mer Adolf van Cleef, de grave van Stampes, de heere van Ravesteyn ende andere edele ende ghequalifierde personagien. Deze waren allen prachtig uitgedoscht.

Dan, tusschen eenen hoop paedjes en hofjuffers kwamen de twee gekken van Filips. Beide waren in hemelschblauwe zyde gekleed. De eene was nog jong en liet aen zyne tong geen oogwenk rust: hy zocht, door zyne kwinkslagen op dezen of genen uit de burgers, den lach zyner omringers te winnen. De andere, op wiens hoofd de winter des levens reeds zyn sneeuw begon te werpen, bragt integendeel schier geen enkel woord uit: de ouderdom had hem die radheid in het spreken, die den jongen kenmerkte, reeds ontnomen; doch telkens dat Willem iets zegde, was er meer geestigheid in een zyner woorden dan in al die van zyn gezel te samen. Op zyn aenzicht lag naest den trek van slimheid de uitdrukking van diepen ernst.

De stoet, die door wachten te paerd, gesloten werd, kwam allengskens op de Groote-Markt voor den Beijaert1, onder het geroep des volks: leve de hertog! leve de hertogin!

Daer, voor een schoon tooneel, waer de ambachten en gilden om geschaerd stonden, wachtten de wethouders om Filips en Isabella den welkomsgroet aen te bieden. De vorst antwoordde aen het magistraet met hoffelykheid en welwillendheid, en beloofde alles te doen wat hem mogelyk was, ter welvaert van zyne goede stad Mechelen.

Dan weder te paerd gestegen, trok hy met zyn gevolg naer zyn hof op de Veemarkt, onder den aenhoudenden roep: leve de hertog! leve de hertogin!

Wanneer hy in zyn hof gekomen was, gaf hy een teeken aen zyn ouderen gek en deze naderde terstond. Filips fluisterde hem:

- Ik moet nu terstond op een middagmael zyn, dat het magistraet my aenbiedt. Willem, blyf gy hier; als ik terugkeer, zal ik u laten roepen: ik moet u spreken.

II.

De hemel begunstigde waerlyk het feest; want een overschoon najaersweêr lachte de stad toe.

De zon begon reeds zachtjes ter kimme te dalen; kleine gewaterde wolken, die haer rood licht met goud borduerde, zweefden in het breede luchtruim en schenen zoo veel lieve bloemen op een blauw fluweelen tapyt. Prachtig was de stad op dit oogenblik verlicht. De puntvormige torens en de margelsteenen naelden, die de menigvuldige kloosters, kerken en kapellen bekroonden, waren met purper besprenkeld, en op het geschilderd glaswerk der gothische vensters wemelde, met tooverachtige glansen, de wederschyn der gloeijende westerkim, terwyl het oudergedeelte der gevels reeds duister en vael werd.

De ambachtsgezellen stroomden met hoopen door de straten en over de openbare plaetsen. Luide, blyde kreten bonsden tegen de bruine gevels en stegen met het woelig geruisch der menigte omhoog. Het was alom een gejoel en gejuich, zoo schaterend dat het als een brommende donder boven de stad hing; doch tevens zoo aengenaem dat het nieuwe blydschap in aller harten opwekte.

Terwyl sommige burgers de vertooning van het leven van Sint-Rombaut, door de vrye kamer van Rhetorike, de Peoen, gegeven, bywoonden en andere de zinnebeelden bewonderden, welke men op verscheidene plaetsen had opgerigt, schenen de bewooners van een huisken op de Zoutwerf in de algemeene vreugde niet te deelen.

Die woon was klein, daer zy slechts uit twee benedenplaetsen en een zolder bestond, doch ze getuigde van eene zekere welvaert. De voorkamer scheen verminderd door den steilen trap

en de breede schouw, die met een donkeren mantel versierd was. Op den muer hing naest een eikenhouten bed, op wiens sponden de gordynen met blauwe bloemen zoo zedig vielen, een ivooren Christusbeeld, wiens treurig en helder hoofd zich tusschen een palmtak verloor on die, even als de lelie hare wortels in de beek, zyne voeten in een zilveren wywatervat baedde. Hier en daer hing eene schoone, geschilderde print en op den vooruitspringenden schoorsteen glinsterden, als zilver en goud, tinnen schotels en koperen plateelen. De eikenhouten stoelen en tafel waren zeer eenvoudig, doch zoo wit geschuerd dat zy van zuiverheid blonken.

Dit huisken werd bewoond door eene vrouw en haren eenigen zoon. Men kon gemakkelyk zien dat de moeder, wanneer zy jonger was, overschoon moest zyn geweest. Hare trekken waren zacht en helder; kalmte en goedheid lagen op haer aengezicht verspreid. Haer geluk bestond in de liefde, welke haer kind haer toedroeg, en in zyne werkzaemheid; zy was eene goede, teedere moeder: hare genegenheid tot haren zoon was eene zelfsverloochening; al hare gedachten, al de vurigste wenschen van haer beminnend hart waren voor hem. Geene bede stortte zy tot God, of te midden der stilsuisende woorden lispelde zy herhaelde malen den naem van haer kind.

Zy zat by het venster te spinnen en van tyd tot tyd wierp zy een blik op haren zoon, die aen de tafel arbeidde.

Karel was een schoone jongeling; zyne inbeelding was frisch en rein als een lentemorgen; zyne gelaetstrekken waren teêr en zacht, maer onder welafgeteekende wenkbrauwen blonken zyne groote bruine oogen van kracht en vuer; zwarte lokken, zoo fyn en zoo blinkend als zyde, vielen in losse krullen in zynen hals. Hy arbeidde langzaem aen het schilderen van eene print in eenen missael. Het scheen dat het werk niet aen zynen wensch beantwoordde; trouwens, hy legde eensklaps penseel en verwen op de tafel en zyn hoofd viel mistroostig tegen de kap van zynen stoel.

- Het zal dan nooit zyn, gelyk ik het wil, - zuchtte hy.

De moeder, die dit bemerkt had, sprak hem zacht:

- Karel, gy ziet het wel: het werken gaet heden niet. Ge moest mynen raed gevolgd hebben. De vreugdekreten der menigte zyn te luidruchtig dan dat zy u niet zouden stooren, en het werk is immers toch zoo haestig niet. Gy haddet beter gedaen, waert gy, even als de andere burgers, naer de schoone versieringen der stad gaen zien: men moet zich van tyd tot tyd wat vermaken, dan gaet de arbeid eens zoo goed.

- Moeder, - antwoordde de jongeling met eene zucht, - ik had dezen morgen de heilige Maegd zoo lief in myn gedacht, dat ik vreesde ze uit myne inbeelding te verliezen. Ik wilde ze daerom terstond afschilderen; en toch is myn werk niet gelukt.

Vrouw Scheppers stond van voor haer spinnewiel op en ging aen de tafel by den jongeling. Zy schoof den missael wat digter by zich, bezag de print een weinig en vroeg, terwyl zy haren zoon met verwondering aenstaerde:

- Wat, niet gelukt? Is die heilige Maegd niet wel geschilderd? Karel, gy hebt nog nooit zulke lieve print gemaekt; ik ben zeker dat de eerwaerde paters uit het Minderbroêrsklooster u het zelfde zullen zeggen. Zie eens hoe schoon die mantel valt; en men zou zeggen dat de engel, die de heilige boodschap aen de Lieve Vrouw brengt, gaet spreken; zoo levendig staet hy daer.

- Het is mogelyk, moeder; het staet my toch zoo niet aen. Ik zal het veranderen.

- Wel, doe het dan morgen, - hervatte de vrouw, - nu wordt het reeds te donker. Doch ik zou alles laten gelyk het is. Nooit werd de heilige Maegd zoo afgebeeld.

De jongeling nam verwen, penseelen en missael van de tafel en legde alles zorgvuldig in eene kast. Hy zuchtte intusschen:

- Begga is toch schooner!

Vrouw Scheppers had eene aerden lamp aengestoken en begon het avondmael te bereiden. Karel had zich by het venster geplaetst. Hy bleef er lang beweegloos, met het hoofd een weinig op de borst gebogen zitten, en scheen in diepe en droevige overwegingen gedompeld. Ten laetste mompelde hy:

- Kon ik slechts zeggen dat ik haer voor de oogen der wereld mag beminnen.

Terwyl hy deze woorden stil uitbragt, als vreesde hy door zich zelven verraden te worden, schudde hy pynlyk het hoofd; maer hy stond regt en hernam:

- Inderdaed, ik ben zinneloos. Haer vader zal nooit de toestemming willen geven..... Zy eene edele jonkvrouw en ik!...... Wat ik vraeg is onmogelyk.

Hy begon door de kamer te wandelen en het was gemakkelyk te bemerken dat hy moeite deed om uit zynen geest een denkbeeld te bannen, dat hem met kwellende aenhoudendheid bleef beheerschen. Doch zyne poogingen waren vruchteloos, en eindelyk zette hy eene kaproen van bruin laken op zyn hoofd en ontsloot hy de straetdeur, met de woorden:

- Moeder, ik ga eens eventjes op de Groot-brugge en voor Roodenburg op de Vischmarkt1 zien.

Hy meende dat het woelen der menigte het gedacht zou afgeweerd hebben; maer de straten schenen op dit oogenblik eenzaem. Het weder, dat den ganschen dag zoo helder was geweest, was veranderd. Een dikke neveldamp had den avond veel vroeger dan naer gewoonte doen vallen; het was reeds stikdonker, en een fyne, indringende regen zeeg neder. De burgers waren byna allen in hunne woon teruggekeerd. De jongeling kwam dus terstond by zyne moeder weder en het avondmael begon. Zoo lang het duerde bragt hy geen enkel woord uit dan toen vrouw Scheppers hem vroeg:

- Karel, gy eet of spreekt niet? Denkt gy nog altoos op uwe print?

- Op myne print? - antwoordde hy, alsof hy uit een slaep wakker schoot. - Neen, in het geheel niet.

- Ik weet niet, maer gy schynt my zoo droef; wat is er? Is er u iets overkomen dat u mogelyk pyn doet? My dunkt, dat gy sedert eenigen tyd steeds in mymeringen verzonken zyt; wat kwelt u?

Karel aerzelde in den beginne te antwoorden; doch hy sprak:

- Niets, moeder; waerlyk er kwelt my niets.

En wederom heerschte er in de kleine kamer eene doodsche stilte. De vrouw ging voort met het avondmael te nemen en de jongeling zonk allengskens in gedachten; hy liet zyn mes tusschen de vingeren spelen, terwyl zyne oogen strak voor zich staerden.

- Zie, Karel, gy droomt weêr, - hernam de moeder, wanneer zy met eten gedaen had. - Houd u met geene droomen bezig; zy worden zoo zeldzaem in het leven verwezenlykt.

De zoon sprong sidderend op en zuchtte by zichzelven:

- Gy hebt gelyk; en de myne zyn van die, welke nooit verwezenlykt worden.

Hy bleef een oogwenk roerloos staen, als hadden zyne eigene woorden hem versteend. Dan wierp hy zich een kleinen mantel om de welgeschapene gestalte, zette zyne bruine kaproen op, stak een dolk tusschen zyn wambuis en sprak in het henengaen:

- Moeder, ik ga nog een weinig uit; ik zal spoedig terugkeeren.

Karel verliet zyn huis en sloeg den Langen Brul in. De nevel hing zoo dik in de straten, dat men op een afstand van dry voet niemand voorby zich zag gaen. Als Karel by de Botermarkt gekomen was, liep hy schier iemand op het lyf. Deze bleef staen en sprak barsch:

- Wees dan voorzichtig!

De jongeling wendde zich wat ter zyde en vervoorderde droomend zynen weg over de Botermarkt. De andere keerde zich om en sprak by zichzelven met een wreeden grimlach:

- Ha! ha! Karel Scheppers, gy zyt het! Ik had u niet herkend. Gy gaet zeker weêr naer uwe geliefde Begga Scoonjans...... Het zal de laetste mael zyn.

Hy trok zynen fluweelen mantel digter toe en sloeg het Schaelstraetje in.

III.

In het jaer 1455 stond er nog in de Bleekstraet eene adelyke wooning, die de verwoestende hand des vervals reeds had aengevat. Dit huis was het verblyf der familie Scoonjans, die slechts uit twee persoonen was samengesteld: ridder Arnold en zyne beminde dochter Begga.

Arnold was in zyne jonkheid zeer ryk geweest, doch hy had zich met drift aen het spel overgeleverd, en de kans was hem steeds ongunstig geweest; hy had schier alles verloren en buiten zyn steen en eenige landen bezat hy weinig meer dan een geslachtboom, waermede hy eene gansche zael kon behangen en een hoop perkamenten, om zyn edeldom aen wie het ook wezen mogt te bewyzen.

Als de oproer, die de Gentenaren in 1448 tegen hunnen hertog maekten, losbrak, had mynheer Filips-de-Goede al zyne edelen en goedwillige onderdanen ter heirvaert ontboden. Arnold had terstond dien roep beantwoord. Sints dien tyd had hy het beleg van Audenaerde, het gevecht by Lokeren en Gent, de inneming van Schendelbeke en den slag by Gaveren bygewoond. Al deze veldtogten hadden hem belet zyne dochter dikwils te komen bezoeken; ook leefde Begga in de afgetrokkenste eenzaemheid, in het gezelschap van eenen ouden knecht, een braven man, die gaerne bruin bier dronk en niets beter verlangde dan het hoofd met geene zorgen gemeubeld te hebben, en van zyne vrouw, de zestigjarige Catharina, die nooit iets anders geleerd had dan blindelings te gehoorzamen en hare meesteresse, welke zy opgebragt had, te eerbiedigen en te beminnen.

Op het oogenblik dat Karel ten zynent ophield aen zyne print te schilderen, lag Catharina's man in eene achterplaets, naest een geledigden pot, met het hoofd op de tafel, te slapen, en zat de oude vrouw met Begga in eene voorzael, waer de bruingewordene muertapyten door het bleeke licht eener koperen lamp bestraeld werden. Catharina breide aen eene wollen kous voor haren Pieter; zy voegde

traeg steek by steek, zonder een stond hoofd of schouders te bewegen. De dienstmaegd was tamelyk lang; haer gelaet was bleek, ernstig en kalm. Begga was een allerliefste meisje van achttien jaren. Hare lippen waren zoo fyn en zoo blozend als een roozenblaedje en hare zachtdryvende oogen schenen uit azuer gesneden. Lange, blonde lokken, die als een mengsel van gouden en zilveren draedjes nedervielen, omringden haer rond en frisch aengezicht; en, terwyl edelheid zich in hare gansche houding verried, lag op haer gelaet een wasem van stille mymering. In dit lief en rank lichaem woonde eene warme ziel, die, by gelegenheid, al de kracht des hartstogts uitdrukken kon.

De jonkvrouw zat treurig en mymerend voor een tapyt, waerop hare fyne vingeren, zoo wit als marmer, de schoonste bloemen borduerden. Catharina hield zich altyd roerloos en styf op haren stoel en wachtte met eerbiedvolle stilzwygendheid, dat Begga haer het woord zou toegestuerd hebben. Doch het meisje scheen te treurig om in langen een gesprek aen te knoopen. Niettemin sprak zy eindelyk, alsof zy de noodzakelykheid gevoelde van hare droevige gewaerwordingen mede te deelen:

- Ach, Catharina, wat heb ik het hart bitter benepen! Buiten hangt de nevel als een looden baerkleed op de aerde neder, en het schynt my alsof dit een ongeluk moest voorspellen; nooit nog scheen my alles hier zoo droef als heden, en uwe aenhoudende stilzwygendheid maekt my nog banger. Gy zyt zoo droef als dit steen zelf.

- Het is mogelyk, jonkvrouw; maer kan het anders? - vroeg Catharina langzaem en pynlyk, terwyl zy hare handen op haren schoot liet zakken. - Kan het anders? - herhaelde zy. - Dit steen bewoon ik sints myne jonkheid. Toen prykte het fier met zyne tinnen; toen blonken deze zalen van pracht en rykdom; thans huist er byna armoede in; hier dansten edele jongelingen en schoone vrouwen, hier wedergalmden lieve stemmen, en wat blyft er heden nog? De vragen van een meisje, de antwoorden van eene oude dienstmaegd en het gesnor van een slapenden gryzaerd. En gy wilt dat ik niet droef zy!

Zy zuchtte zwaer en begon weder traeg steek op steek aen hare kous te breijen. Begga's hoofd zonk zachtjes op haren boezem, terwyl eene stille droefgeestigheid haer albastenblank voorhoofd overtrok. Na eenige oogenblikken zwygens, hernam zy met een gemaekten lach:

- Catharina, ik vraeg u troost en ik zie dat ik zelve u troost moet geven. De eenzaemheid, waerin wy leven, zet waerlyk uw hoofd op hol. Myn vader heeft schier al zyne schatten verloren; wy kunnen de pracht van voorheen niet meer voeren; dit is eene ramp, welke niet af te weeren is. Doch waerom u dit ongeluk altoos voor de oogen roepen?

- Het likteeken doet onwillens op de wonde denken, Begga.

- Zoudt gy myn vader verwyten willen doen over zyn vorig.....

- Het is de pligt niet van de onderdanigste dienaresse de daden haers meesters te laken, - antwoordde de oude plegtig.

De jonkvrouw verliet het tapyt waeraen zy borduerde, kwam by Catharina en zegde haer treurig:

- Ik weet, lieve, dat gy geen enkel hard woord tegen mynen vader zult zeggen; daerom zyt gy hem te zeer aengekleefd en bemint gy hem te veel. En nogtans is u zyne handelwyze soms pynlyk; gy hebt het my gisteren avond laten hooren. De vergetelheid, waerin hy ons schynt te laten, smart u. Het is meer dan een jaer dat ik hem den vaderkus op myn voorhoofd niet voelde drukken; het is reeds zes maenden dat wy geenen brief van hem meer ontvingen. Gy dacht dat hy den hertog naer onze stad zou vergezeld hebben, en toch is onze hoop teleurgesteld!

- Ridder Arnold verlangt gewis niets meer dan zyn kind aen zyn hart te mogen prangen, en het zal wel tegen zynen wil zyn dat hy van ons verwyderd moet blyven. Misschien zullen hem nog gewigtige zaken in Bourgondië houden, waer hy verleden jaer mynheer Filips volgde. Wel is waer, - ging de oude opstaende met zachte stemme voort, - uw edele vader is heden met onzen goeden hertog niet ter stede gekomen; doch mynheer Filips blyft eenigen tyd hier; misschien zal ridder Arnold nog een dag of twee vertoeven; maer zyne lange afwezigheid moet u zeggen dat gy hem dra zult wederzien.

- Catharina, o ik verlang zyne wederkomst zoo vurig, - antwoordde Begga en liet haer hoofd op den schouder der oude vallen, - en toch.....

- Wat is het, jonkvrouw?

Deze hief langzaem het hoofd weder op en een warme traen glinsterde in hare blauwe oogen. Zy zuchtte pynlyk en smeekend:

- Catharina!

- Wat hebt gy? Gy weent? - riep de dienstmaegd met medelyden en verbaesdheid.

Een hooge blos kleurde op eens de wangen van Begga; zy verborg haer aengezicht met beide handen:

- Ik verlang vurig de terugkomst myns vaders en toch vrees ik haer zoo zeer als ik ze verlang.

- Gy vreest haer? - vroeg de oude met doffe stem. - Het is waer, gy hebt reden.....

- Catharina! - en Begga wierp zich met open armen om haren hals. - Catharina! verlaet, verlaet my niet!

- Ik u verlaten, jonkvrouw?..... Wat zegt gy?

- Gy bemint my nog, Catharina? - riep de jonkvrouw met verrukking.

- Begga, is het myn pligt niet? ik bemin u eeuwig, jonkvrouw, en het is myne liefde voor u die my beven doet.

- Myn vader is toch goedhartig.

- Maer hy is trotsch op zyn edeldom, - antwoordde de oude somber.

- Catharina, heeft Karel geene edele ziel?.....

- Inderdaed, maer gy hebt niet wel gedaen met hem in uw steen te laten treden, want......

Begga viel moedeloos in een zetel en zuchtte:

- Moest ik dan ondankbaer worden?

De dienstmaegd hief de hand plegtig omhoog en sprak:

- Het moest hem eene groote eer zyn, het leven eener edele maegd te kunnen redden.

- Is de dankbaerheid dan alleen eene deugd voor het gemeene volk? Is een ydele titel dan genoeg om ons aen dien pligt te onttrekken?

- Het is niet juist dat, wat ik wil zeggen; want de dankbaerheid is een der schoonste sieraden, die den roem van uwe voorouders omglansen; maer gy hadt dien jongeling niet in uw huis mogen laten komen; trouwens, daeruit sproot iets, dat my thans niet alleen, maer tevens u doet sidderen.

- En is Karel myner liefde onwaerdig? Hy sprak altoos zoo lief..... zoo zoet..... gy aenhoordet hem met belang; gy zelve bemindet hem.

- Doe my daerop niet denken, ik heb mogelyk eene misdaed begaen. Ja, Karel is goed en deugdzaem; maer hy is onedel en wat erger is, hy is een bastaerd!

- Is dit zyne schuld? Is een kind pligtig omdat zyne ouders misdadig waren?

- Zeg eens, Begga, ware het niet beter geweest, dat gy jonkheer van Muysene tot minnaer hadt genomen?

- Catharina! - riep Begga met afschrik, - dien hadde ik nooit kunnen beminnen; hy is trotsch, hy schynt my boosaerdig.

- Hy is toch een ryk en edel ridder.

Begga liet haer hoofd op hare hand vallen en riep wanhopend:

- Waerom laekt gy myne liefde slechts vandaeg? Nooit nog hebt gy er my het minste verwyt over gedaen?

- Ik u iets verwyten, jonkvrouw? Ik!... Gy hebt Karel Scheppers de toelating gegeven in uw steen te komen; gy bemint hem. Gy waert meesteresse en ik had slechts te gehoorzamen. Maer heden dat ge my myn gedacht vraegt, is het my een bevel u myne vrees te laten kennen. Uw vader, hoe goed zyn hart ook zy, zal nooit toestemmen in een huwelyk tusschen u en eenen bastaerd.

Begga begon zoo hevig te weenen dat de zuchten haer in de keel verkropten. De oude dienstmaegd, meenende dat hare woorden die tranen aen hare meesteresse onttrokken, viel op de knieën voor haer en begon zelve te schreijen en Begga vergiffenis af te smeeken. Men hoorde een tyd lang in de zael niets dan het versmoord gesnik der twee vrouwen, waeraen zich soms de afgebrokene uitroepingen kwamen mengen van:

- Myn vader wil dan myn geluk niet!

- Begga, Begga, vergeef het my dat ik u zoo deed lyden; ik heb het niet gewild!

Op dit oogenblik lag Karel Scheppers tegen het venster der voorzael, buiten op de straet, te luisteren. Als hy zyne moeder verliet, was het om zich naer het steen van ridder Scoonjans te begeven, waer eene uitroeping van Begga, zyne ooren had getroffen, toen hy by het venster kwam. De nieuwsgierigheid van den minnaer hield hem staen en hy legde het hoofd tegen de koude margelsteenen om den gloed, die er in brandde, te verkoelen. Zyne oogen straelden in de duisterheid een somber vuer uit, alsof de wanhoop in zynen boezem woonde en zyne handen wrongen zich stuiptrekkend in een. Hy had alles afgeluisterd..... Tot heden was hem de liefde van Begga het opperste geluk geweest; maer eene schrikkelyke toekomst, welke de eigenliefde en de hoogmoed van dit geluk, voor de oogen zyner ziel tot nu hadden verborgen, vertoonde zich eensklaps voor zynen geest.

Meer dan eens was Karel tot by de poort genaderd om ze onder den klopper te doen wedergalmen; doch telkens deed moedeloosheid of nieuwsgierigheid zynen arm nedervallen en ging hy met het hoofd terug tegen het venster liggen. Eindelyk, als het nokkend geween van Begga tot zyne ooren drong, wilde hy driftig naer de poort loopen; maer hy deinsde verschrikt achteruit. Hy had zich zoo verre vergeten, de pynlyke gedachten martelden zoo zeer zynen geest, dat hy het getrap van twee paerden niet had gehoord, die voor de deur bleven staen. Eene koude rilling liep over zyn gansch lichaem; want te midden der woordenwisseling van de twee ruiters hoorde hy den naem van Arnold Scoonjans noemen, en het was inderdaed de vader van Begga die met zynen schildknaep aengekomen was.

Karel dacht magteloos ten gronde te zinken.

Wanneer de vrouwen het getrappel der paerden voor haer steen hoorden ophouden, sprongen zy verschrikt regt en riepen:

- Mogelyk myn vader!

- Mogelyk mynheer Arnold!

- Begga, - sprak de dienstmaegd snel en bevend, - tracht toch dat men niets bemerke.

- Catharina, - vroeg de jonkvrouw smeekend en ontsteld, - zult gy zwygen?

- Een verzoek van u is my een bevel. Maer ik bid u, dat uw edele vader toch niet zie dat gy geweend hebt.

- Ga openen, lieve; ik zal hem met een lach op de lippen ontvangen.

Catharina wekte eerst haren man, die nog altoos in de achterplaets te ronken lag, en ging dan langzaem de straetpoort openen. De twee ruiters reden binnen en stegen van hunne paerden, die Pieter in den stal leidde.

Weldra lag Begga in de armen van haren vader en betoonde hare kindermin met herhaelde en liefdevolle kussen.

IV.

De persoon, welken Karel by de Botermarkt schier op het lyf was geloopen, was van middelbare gestalte; zyn statige maer gemaekte tred en zyne kleeding lieten terstond een wethouder in hem raden; en waerlyk het was jonker Jan van Muysene, schout van Mechelen.

Wanneer hy in het midden van het Schaelstraetje gekomen was, klopte hy zachtjes aen de deur van een vervallen huisken. Er werd terstond geopend, en de schout trad binnen met:

- Ha! ha! ik vind u gelukkiglyk t'huis!

- God..... jonker..... gy..... wat! - was het antwoord.

- Waerom beeft en verbleekt ge zoo, Marten?

- Het is..... zie..... edele heer..... ik verwachtte niet.....

- Het is goed. Kan ik u zonder getuigen spreken?

- Ik bewoon dit huisken alleen.

De man tot wien de schout deze vragen stuerde, had iets terugstootends in het aengezicht; zyn voorhoofd was klein en

vernepen en gansch met zyn verward hair bedekt; zyne kaeksbeenderen waren dik en vooruitspringend; rosachtige wenkbrauwen, met lange gryze pylen doormengd, vielen hem zwaer op de kleine groenachtige oogen, en de achterkop hing hem als eene dikke knods op den korten nek. Ook werd hy om dit gebrek in de wandeling met den bynaem van Marten Dikbol gedoopt. Volgens zyne ouders noemde hy zich Marten Thys. Op zyn gelaet lag eene sprekende uitdrukking van koude wreedheid of grove domheid. In de stad, ofschoon men hem geene gegronde verwyting kon doen, werd hy nergens met een goed oog aenzien en niemand kon begrypen dat een kerel die byna nooit werkte, zoo vet leven kon en geld genoeg had om eeuwig te drinken.

Het huisken, dat Marten bewoonde, was klein en smeerig. In eenen hoek stond een bed van eenige aeneengeslagene planken gemaekt en met stroo gevuld. De overige meubelen waren twee zware stoelen en eene zwarte tafel, waerop een pot stond, dien Thys geledigd had.

Jan van Muysene had met tegenzin op een der twee vuile stoelen plaets genomen en begon op lossen toon:

- Ik meende u niet t'huis te vinden, Marten; het verwondert my sterk dat gy met zulk een groot feest geene pint in de eene of andere kroeg zyt gaen drinken.

Thys, die by de komst des schouts verbleekt was, en niet zonder reden, werd door den gemeenzamen toon van zyn bezoeker wat meer op zyn gemak gesteld en antwoordde:

- Ja, edele heer, dat is zoo, dat is zoo. Als er geen werk is, dan is er geen geld, en zonder geld kan men niet drinken; dat weet ge toch wel.

- Maer men zal u immers wel borgen? Men doet het wel voor andere werklieden.

- Ja, heer schout.... ja.... maer, dat is dat men....

- Weinig betrouwen in u heeft? - viel hem de jonker met eenen grimlach in de woorden. - En toch niet zonder reden, geloof ik; want, al weet het volk u juist niets te verwyten, ge moet toch bekennen dat uwe hand niet zuiver is.

- Wat wilt gy daermeê beteekenen? - vroeg Dikbol, met gemaekte verwondering.

- Gy weet dit zoo wel als ik, Marten.

- Edele heer, ge moogt my gelooven, ik versta u niet.

- Hoe! durft ge my zulks afstryden, my, die zelfs het verborgenste, wat in de stad omgaet, ken? Hoor eens, Marten, - ging de jonker langzaem en nadrukkelyk voort, terwyl hy met den linker arm op de tafel leunde en Thys met een schuinschen blik gadesloeg, - zeg my eens wie over dry maenden, 's nachts, by den huidevetter Bernaerts, eene beurs geld gestolen heeft.

Dikbol zat een oogwenk verslagen; maer hy antwoordde met neêrgeslagen blik, als kon hy den onderzoekenden oogslag des schouts niet verdragen:

- Edele heer, dat weet ik niet.

- Marten, wie heeft over eene week of vyf, by jonker Wauter de Adegem twee zilveren drinkbokalen gestolen en ze daerna aen eenen jood uit Holland verkocht?

- Maer, heer, hoe kan ik dit weten?

- Marten, - ging van Muysene altoos langzaem voort en bezag Thys steeds met schuinschen blik, - wie heeft over tien dagen, op de heirbaen naer Brussel, een man vermoord om hem zyn geld te ontnemen?

By deze laetste woorden ontroerde Dikbol hevig, en met moeite kon hy zeggen:

- Wie?..... Wie?..... God! maer hoe kan ik dat toch weten, heer schout?

- Gy weet het niet? - vroeg van Muysene opstaende en van onder zynen mantel, een grooten dolk halende; - welnu, wat zal u die dagge, met uwen naem op, zeggen? Gy kent ze wel; zy heeft u verraden. Op het oogenblik dat gy het lyk in den kant wildet werpen, is zy u ontvallen. Ik zelf heb haer opgeraept.

Marten Dikbol zat als versteend op zynen stoel, zoo roerloos en verstomd werd hy by het herkennen zyner dagge. Ten laetste wilde hy eenige woorden stamelen, maer de jonker liet er hem den tyd niet toe en herhaelde:

- Gy ziet dat ik alles weet; gy ziet dat ik u sedert lang eene plaets op het galgenveld had kunnen bezorgen; doch ik had medelyden met u en ik dacht dat gy niet ondankbaer zoudt zyn jegens my.

- Heer schout, heer schout......

- Ust! - ging van Muysene voort, - zyt gy bereid alles, wat ik vraeg, voor my te doen?

- Alles, alles, heer schout, alles! Beveel maer en gy wordt gehoorzaemd, - riep Dikbol nu snel en verheugd uit, als ware het doodsgevaer, dat hem bedreigd had, verdwenen. - Gebied, gebied!

- Alles, wat ge van my verneemt, blyft een geheim?

- Ik zweer het u.

- Voorzichtig.

- Indien één woord my ontvalt, dat my dan terstond eene strop de keel toenype.

- Ik zou u altoos vinden.... Luister, - hernam de schout geheimzinnig en ging weder op den houten stoel zitten, - kent gy Karel Scheppers, den printschilder?

- Zeer goed, edele heer; hy woont op de Zoutwerf tegen het Pleintje.

- Gy weet mogelyk dat hy eene edele jonkvrouw bemint?

- Zoo? - deed Dikbol met verwondering.

- Die jonkvrouw moet my toebehooren, Marten.

- Hoe! - riep Thys nu om den schout te vleijen, - die bastaerd durft naer de hand eener edele maegd staen, welke aen u alleen zou mogen zyn! By den duivel! dat is te stout, dat is te stout! Gy hebt gelyk, edele heer, gy hebt gelyk; al ware de gansche hel er mede bemoeid, dat moogt ge niet gedoogen. Maer de jonkvrouw bemint hem toch zeker niet?

- Myn medeminnaer is gelukkig; myne liefde werd verstooten.

- By den drom! dan heeft hy het meisje betooverd.

- Dat niet, Marten; hy heeft haer het leven gered.

- Dat is om het even; gy zyt toch altoos een edelman en hy slechts een bastaerd. Zy moet u toebehooren, heer schout, zy moet u toebehooren.

- Maer ge verstaet wel dat Karel Scheppers in myn weg loopt. Zyt ge aen my?

- Wat wilt gy zeggen, heer?

Jonker van Muysene stond op en wierp den grooten dolk, dien hy tot dan in de hand gehouden had, op de tafel:

- Daer! die dagge, die u reeds gediend heeft, kan u nogmaels dienen.

- Een moord? - riep Dikbol, als van schrik opstaende.

- Voorwaer, zou de duivel heilig worden? - vroeg de schout met een spottenden grimlach. - Wel, kies tusschen het volbrengen myner vraeg of tusschen eene koord om uwen hals.

- Maer, edele heer....

- Zyt ge niet te vreden? Is het u niet genoeg dat ik u het leven laet; moet ik uw dienst nog betalen? Daer dan! - En de jonker wierp eene zyden beurs vol geldstukken op de tafel.

Dikbol liet zyne blikken met gretigheid op de beurs vallen en sprak:

- Heer schout ik kan uwe goedheid....

- Het is wel, - viel van Muysene hem in de rede, - wees straks ten negen ure op de Zoutwerf, daer zal hy voorbykomen.

- Dat ik hem verdronk? - riep Dikbol met ondervragenden blik uit.

- Hy kan te goed zwemmen, Marten; hy wordt van Begga Scoonjans bemind, omdat hy haer uit de Dyl haelde, waerin zy, op eene avondwandeling met hare dienstmaegd, gevallen was. Gy moet eene dagge gebruiken. Het lyk moet in de rivier. Morgen, is de uitslag goed, dan krygt gy een gelyke somme voor uwe dienst.

Met deze woorden verliet van Muysene, Marten Dikbol. Deze had nauwelyks zyne deur toegeslagen of hy schudde, met ongeduld, het geld uit, dat klinkend op de tafel viel. Thys scharde het lachend met beide handen byeen en begon de somme met vollen ernst na te tellen. Wanneer hy gedaen had sprak hy:

- God! vyftig gulden! daer kan ik byna een gansch jaer van bestaen! Ha, ha! nu zal ik drinken! Die vervloekte waerdin uit den Zwarten Beer zal my thans geen bier meer weigeren, als ze

myne munt zal zien blinken! Vyftig gulden! wat zalige dag! En nog myn leven behouden! waerachtig, dat is geluk hebben! Ik vreesde sints lang dat de beul, den eenen of anderen dag, mynen nek met een snoer van kennep zou versierd hebben; ha! ha! ha!

En hy telde het geld terug in de zyden beurs, die hy in zyne tesch stak. Dan nam hy de dagge in de handen en sprak:

- Ik zal ze slypen, dat de punt zoo fyn is als eene naelde; dit zal my wat moeite sparen en hem wat minder doen lyden.

Marten Dikbol zette zich by de schouw op de knieën en begon den dolk met kracht op eenen steen te wryven.

V.

Als de dagge scherp genoeg scheen, wierp Thys zich een slechten mantel om de schouders en verliet hy zyne wooning. Vooreerst ging hy op de Groote Markt in den Zwarten Beer en dronk daer verscheidene pinten bruin bier, thans min om zynen lust tot den drank te voldoen dan om zyn bloed en hoofd te verhitten. Ettelyke oogenblikken voor negen ure stond hy tegen de huizen verborgen op de Zoutwerf, eene lange smalle plaets, die nevens de Dyl loopt, en toen met hooge boomen was beplant gelyk zy het ten huidigen dage nog is.

Karel, die met de wanhoop in het hart en den geest met folterende gedachten vervuld, het steen van Begga had verlaten als de twee ruiters er binnen gereden waren, kwam welhaest de Groot-brugge af. Thys liet hem eenige slappen vooruitgaen en achtervolgde hem dan met wankelenden tred: hy zong een liedje, juist alsof hy dronken ware geweest. Zoo kwam hy na en nader by Karel, altoos heen en weêr zwymelende tusschen de huizen en den jongeling, om dezen zoo digter by het water te krygen. Dit gelukte hem. Karel had altyd plaets geruimd opdat de dronkaerd hem niet op het lyf zoude gevallen zyn, en hy was alzoo tot op den boord der Dyl geraekt.

Indien de nevel, welke hier, by de rivier, dikker dan op andere plaetsen hing, niet belet had met het oog tot aen de huizen door te dringen, had men tegen de gevels eenen man gezien, welke by het gerucht van Thys bleef staen.

Op dit oogenblik meende Marten Dikbol wederom naer Karel te zwikken, om hem zoo omverre te werpen; maer de jongeling sprong achterwaarts en sprak:

- Vriend, voorzichtig; ge zoudt my haest in het water werpen, ga wat derwaerts of gy zelf valt nog in de rivier.

Marten Dikbol bleef waggelend staen, en altoos den dronkaerd spelende, zegde hy met eene belemmerde tong:

- Och, heerke lief, ge moogt het my niet kwalyk nemen; maer ik heb een pintje te veel.... een pintje te veel.... dat gebeurt my alle dagen niet. De hertog is in de stad.... hy is in de stad.... het is feest en ik heb een pintje te veel, ge weet

 
En in de mei
 
Dan zyn we bly.

ging hy zingend voort en kwam nader by den jongeling. Karel ging even een stap achterwaerts en verschrikte een weinig; want hy hoorde dat die belemmerde spraek gemaekt was; hy zag dat Thys zynen mantel op den rug had geworpen en dat hy met zyne hand iets achter zich verborgen hield. De jongeling bragt zyne vuist tusschen zyn wanbuis en vatte het gevest van zynen dolk vast.

- Maer, heerke lief, - ging Marten voort, - ge moogt niet vervaerd van my zyn; ik heb maer een pintje te veel op; ge moogt dat niet kwalyk nemen. Hoor eens....

En Thys kwam altoos digter en digter. Karel had zynen dolk reeds uit zyn wambuis getrokken, doch hield hem onder zynen mantel verborgen.

- Ik zou u raden eenige stappen van my te blyven staen of het zou u slecht kunnen geworden.

En met deze woorden wilde hy weder rugwaerts gaen; doch hy liep met het achterhoofd tegen eenen boom: de schok was

zoo hevig dat de jongeling gewis zyn bewustzyn zou verloren hebben, hadde het gedacht van gevaer zyne ziel niet gedwongen hare krachten te behouden. Thys nam dien schok nogtans te baet; hy sprong op Karel, wierp hem ter aerde en ging hem doorsteken, wanneer de jongeling, snel als de bliksem, zich losrukte en zynen aenvaller by het hart eene doodelyke wonde toebragt.

De persoon, die op het oogenblik dat Marten Dikbol, Karel begon aen te spreken, was blyven staen om hunne woordenwisseling af te luisteren, sprong nu op eens toe. Scheppers, die stappen hoorende en vreezende voor een moordenaer gevat te worden, begon te vlugten. By de Groot-brugge hield hem een man staen: het was de schout, die zich in de nabyheid der Zoutwerf had geplaetst om het einde van alles te weten.

- Moordenaer, - riep van Muysene, - blyf staen!

Karel weêrhield zich plotselings en kon nauwelyks uitbrengen:

- Hy wilde my dooden.

- Waerom vlugt gy dan? - vroeg de schout. - Ik gebied u in den naem der wet my te volgen. Wy zullen uwe redenen later aenhooren.

Een tranenvloed sprong uit Karels oogen; hy volgde met wanhoop in het harte, Jonker van Muysene; nare en folterende gedachten doorvlogen zyn hoofd: hy dacht aen Begga en aen zyne moeder. Eenige minuten later, zat hy aen handen en voeten gebonden in een onderaerdschen kelder van het Steen dat te dien tyde by de Grootbrugge stond.

Van Muysene, wanneer hy op het gevangenhuis kwam, mompelde met innige vreugde: hel kan niet beter zyn; nu zullen wy hem als moordenaer veroordeelen en Marten Dikbol zal zwygen. - Maer de schout bedroog zich voor wat het laetste betreft.

Als de onbekende, die zich tegen de huizen van de Zoutwerf gehouden had, by het gevallen lichaem van Thys kwam, lag deze bewusteloos in zyn bloed uitgestrekt. Overtuigd door de hartkloppingen dat de ongelukkige nog een weinig leven behield, had de onbekende terstond zyne kleederen losgerukt om hem gemakkelyker te laten ademen. Thys bekwam daerdoor welhaest; hy

greep met de hand naer de wonde, als wilde hy het gudzend bloed stuiten, en hy zuchtte met zwakke stem:

- God, wat lyd ik! vervloekt! ik moet sterven!

De andere boog zich op het lichaem van Dikbol en vroeg hem snel:

- Ik heb gezien dat gy dien jongeling hebt willen vermoorden; waerom?

De stervende trok zich stuiptrekkend in een en morde tusschen zyne tanden:

- Verdoemd geld!

- Spreek, spreek! Wordt die jongeling aengehouden, dan zal hy mogelyk moeten sterven. Zeg my alles, opdat ik hem redde. Gedenk uwe ziel.

Thys trachtte zich op zyne regter zyde te keeren; doch hy viel weder afgemat op den rug.

- Wat pyn! wat pyn! - zuchtte hy.

- Spreek! spreek! - herhaelde de onbekende. - Denk dat gy voor God verschynen gaet. Red den jongeling! Ga met geene nieuwe zonde naer de eeuwigheid.

- Ja, ik zal.... De schout.... - sprak Thys en zyne woorden werden meer en meer afgebroken: - hy gaf.... my geld.... O wat lyd ik!... Dat verdoemd geld!

- Ga voort, ga voort!

- Ik moest.... Karel Scheppers vermoorden.

- Karel Scheppers! - riep de onbekende in de uiterste verbaesdheid. - Spreek! spreek! - ging hy sneller voort, als vreesde hy dat de dood den mond des ongelukkigen hadde gesloten.

- Hy minde.... Begga Scoonjans.... en de schout....

- Was zyn medevryer?

- Ja, ja.... God!... God! Ach! - zuchtte Thys en sprong door stuiptrekkingen ineengetrokken, van de aerde; zyn hoofd viel bonzend neder en het leven vlood met zyn laetste bloed uit de wonde.

De onbekende verwyderde zich spoedig by het gerucht dat hy in de verte hoorde naderen. Het waren vier mannen die, met den schout, het lyk van Marten Dikbol kwamen halen.

Wanneer de onbekende eenige schreden verder was, sprak hy by zichzelven:

- Karel Scheppers! Het is waerachtig zonderling!... De schout wil hem dooden omdat hy door Begga Scoonjans bemind wordt.... Zou ik dit nu zeggen?... Ja, maer hy moet my beloven het spel tot het einde na te zien.

En hy verdween naest de Onze-Lieve-Vrouwe kerk

VI.

Zoodra de hertog van het middagmael, dat hem van het magistraet aengeboden werd, teruggekomen was, had hy door een paedje zyn ouderen gek laten roepen. Willem volgde den paedje door verscheidene zalen tot aen het vertrek des hertogs en hy trad alleen binnen.

Filips zat voor eene tafel in een breeden roodfluweelen zetel, op wiens rug het wapen van Bourgondië prykte. Eene uitdrukking van ernst lag op zyn gelaet; want zyn voorhoofd had zich tot rimpels getrokken; zyne kin lag zwaer in de palm zyner hand, terwyl de elleboog op de leuning des zetels rustte.

Daer de gek den hertog sedert veertig jaer volgde, was er tusschen hen beide een vertrouwen ontstaen, dat met den tyd tot gemeenzaemheid was gedyd; ook, sprak Willem op lossen toon, wanneer hy in de kamer trad:

- Ge ziet dat ik uw bevel niet vergeten heb.

En zonder verdere eerbetuigingen nam hy eenen zetel en plaetste zich aen de tafel by den hertog.

- Ho, ho! - hernam hy, - het schynt dat gy ernstig zyt. Zie, nu trekt ge waerlyk een gezicht als myn biechtvader, wanneer ik hem eene wat grove....

- Willem, staek die tael thans, - viel hem Filips in het woord: - ge weet, ik wil, wanneer wy alleen zyn, dat gy allen lach aen kant zet. Als ik met myne hovelingen ben, wees dan gek.

- Ha! ha! gy bedriegt u grovelyk; het is het tegenovergestelde dat gy moet verlangen. By u ben ik gek; - antwoordde Willem en ging met de twee ellebogen op de tafel liggen. - Als ik met u alleen ben, dan vraegt ge my goeden raed en slechts zotten geven dien. Wanneer gy van uw hof omringd zyt, dan word ik wys; want ben ik gek omdat ik een hemelschblauw wambuis draeg en met de gebreken en de dwaesheden uwer edelen spot? Is hy wyzer dan ik, de ridder, die op de deugd zyner gade pocht, terwyl zy met zyn vertrouwen by een anderen den spot dryft? Is het de hoveling, die aen zyne minderen den schop geeft, welken hy van zynen meester heeft gekregen? Zyn het mogelyk de gierigaerds, die van honger op eenen goudhoop sterven? of de milddadigen, die op het einde der markt geen geld meer hebben om boter te koopen? Wie is er wyzer, zy die, ryk uitgedoscht, het hart vol zwakheden, verlangens of wandaden hebben, of ik die, in het kleed der gekheid, met hunne zwakheden, verlangens of wandaden lach?

- Welnu, wees dan gek als ge wilt, - sprak de hertog en zette zich regt op zyn zetel, - maer luister.

- Zie zoo! dat is wel! - riep Willem verheugd, daer hy het aengezicht van Filips een weinig verhelderd zag. - Nu hoor ik u aen.

- Ge weet, - hernam de hertog van Bourgondië, - hoe ik myn jong leven doorbragt....

- Ja, ja!

 
Altyd opgeruimd van zinnen,
 
Lieve jonker in het minnen,
 
Goede jager in het woud,
 
Op het slagveld kloek en stout.

Dat weten wy, hertog.

- En dat ik, ofschoon ik reeds de derde vrouw heb gehuwd....

- Gy ze allen hebt vergeten, en liever by andere gingt, niet waer? Ha! ha! ha!

- De hemel moge het my vergeven hebben. Ik heb zoo menig klooster goed gedaen en zoo vele kapellen en kerken laten bouwen, dat ik wel vergiffenis mag verhopen.

- Ja, ja! - lachte Willem.

- Welnu, wanneer ik in december van 1431 hier ter stede was, om het vredeverbond tusschen my en de Luikenaers te teekenen, had ik een avond myn hertogelyk kleed afgeworpen en kwam ik onbekend op een bal waer ik een allerliefst meisje vond.

- En zy werd een vogel voor uwe muit! - zegde de gek met een slimmen lach en zette zich regt. - Maer zeg eens, hertog, my dunkt dat gy zelf begint te schertsen?

- Zwyg en luister maer.

- Ga voort; het akt van berouw zal mogelyk later komen, - hernam Willem en ging weder als te voren met de armen op de tafel liggen.

- Het meisje was de dochter van een stillen burger; zoo dat zy weinig fortuin bezat. Misschien heeft myne ligtzinnigheid haer met haer kind in de armoede gedompeld. Indien zulks ware, dan zou het my een pligt zyn haer uit het ongeluk te trekken.

- Waerachtig! Zie, als de duivel oud wordt, dan wordt hy monik, - lachte Willem. - Nu, hertog, wat gy wilt doen, is een goed werk. Doch hoe die vrouw gevonden?

- Dat is de knoop; maer gy hebt my gezegd dat gy in uwe jongheid hier ter stede gewoond hebt: dus moet gy de stad kennen?

- Ik zou er blindelings den weg vinden, en toch het is niet moeijelyk; de stad is zoo groot niet, dan dat ik er in verloren zou loopen.

- Welnu, ge zult die vrouw gaen opzoeken.

- Kent gy haren naem?

Filips schoof zynen zetel wat digter by Willem en begon stil en geheimzinnig tot zynen gek te spreken. Na eene tamelyk lange uitlegging, stond Willem regt en zegde:

- Ik ga van kleed veranderen en eer het twee uren verder is, weet gy nieuws van de vrouw.

- Spoed u; verneemt gy iets, kom het my dan, voor dat gy te bedde gaet, nog zeggen; gy zult my op myne slaepkamer vinden.

- Ik zal alles doen wat mogelyk is; want gy wilt een goed werk verrigten. Ik geloof dat dit een middel is om u by God vergiffenis te doen verwerven! tot straks!

Twee uren later was de gek weder op het hof. Hy steeg een wenteltrap op en bleef een oogwenk luisterend, voor eene breede deur staen. Hy hoorde in de kamer, niet het minste gerucht, niet de kleinste beweging; dan klopte hy zachtjes drymael aen. Willem ontving geen antwoord en hoorde slechts het geknap der lamp, welke boven zyn hoofd aen de zoldering hing. De hertog, dacht hy, spreekt welligt nog met zyne ridderen over zyne staten. Hy wapende zich met geduld en ging op den grond tegen de deur zitten; doch de stonden liepen voorby en de stilte bleef rond hem heerschen. Een uer snelde door en geen tred wedergalmde nog onder de bogen van den wenteltrap. Het scheen dat de gek een weinig geduld verloor; trouwens hy legde het hoofd tegen den post der deur en look zachtjes de oogen toe.

Hy had reeds langen tyd geslapen, toen de hertog, door een paedje gevolgd, die eene brandende lamp droeg, den trap opkwam. Filips verschoot niet weinig, wanneer hy een man aen zyne kamer slapen vond; doch hy werd aenstonds gerust gesteld als hy zynen gek erkende. Hy trad tot den slaper; maer nu verschrikte hy weêr: er was bloed op het kleed van den gek. Filips schudde hem hevig by den schouder en riep:

- Willem! Willem!

Deze schoot wakker, wreef met beide handen aen zyne oogen en zag verwilderd rond, als wilde hy zich de plaets herinneren waer hy zich bevond.

- Wat is er? - vroeg Filips; - daer kleeft bloed op uw wambuis!

Willem sprong regt en sprak geeuwend:

- God! wat heb ik daer geslapen. Het bed was waerachtig hard: ik ben er zoo styf van geworden als een stok. Gy hebt my wel lang laten wachten, hertog.

Intusschen had de paedje de deur ontsloten en Filips trad met den gek binnen. Op een teeken van den hertog zette de paedje de lamp op eene tafel, maekte eene diepe buiging en vertrok. Willem was op eenen zetel gevallen. De hertog vroeg hem haestig:

- Welnu, weet gy iets?

- Ik weet de vrouw reeds woonen, - geeuwde de gek. - Ik ging in eene kroeg en knoopte gesprek met de vrouw des huizes aen. Daer ik den naem wist heeft de babbelzieke waerdin my dra op den weg van uw vogeltje gezet.

- Leeft haer kind nog en lydt zy armoede?

- Haer zoon leeft nog; maer denkt gy dat ik alles met een heb kunnen weten? Morgen avond ga ik wederom uit en dan weet gy alles van naeldeken tot draeiken.

- Indien zy ongelukkig is, zal ik haer toch uit de armoede kunnen trekken.

- Wat heb ik slaeplust, - geeuwde de gek.

- Maer zeg, waervan komt dit bloed op uw kleed? - vroeg de hertog met verwondering en belangstelling.

- Dat is niets, dat is niets; ik zal het u morgen zeggen: het is te lang om nu te vertellen. Laet my nu slapen gaen, - antwoordde Willem en stond regt. - Doch ik heb u nu voldaen en moet u op myne beurt iets verzoeken; de eene dienst is de andere waerd.

- Laet hooren wat gy te vraegen hebt?

- Ik zal u morgen alles vertellen; ik ben nu te moede. Goeden nacht.

En de gek verliet de kamer. Een half uer later ronkte hy luid in zyn bed, terwyl de hertog op zyne fluweelen kussens vruchteloos den slaep zocht.

VII.

De dood van Thys en de inhechtenisneming van Karel waren 's morgens vroeg door de gansche stad bekend. Vrouw Scheppers had den ganschen nacht biddend en weenend doorgebragt en verbeidde angstvol, doch vergeefs, haren zoon. Wanneer zy het schrikkelyk nieuws hoorde, was zy bewusteloos ten gronde gestort en zy bekwam slechts uit hare bezwyming om in eene dolle koorts te vallen. Op het hof van Filips spraken de edelen onder elkander

van den moord en vonden hem des te schrikkelyker daer de tegenwoordigheid des hertogs in de stad den misdadige niet had teruggehouden.

Filips en Willem waren weder in dezelfde zael, waer ze beide, 's avonds te voren, zaten. De vorst stond met den rug tegen een hoog venster, waervan de geschilderde beelden onder de wemelende stralen der zon schenen te dansen.

- Zyt gy overtuigd dat hy het is? - vroeg Filips ten laetste.

- Overtuigd? Ik ben er zoo van overtuigd als ik zeker weet dat Lodewyk, de Dolfyn van Frankryk, dien ge thans zoo bemint, wanneer hy koning zal zyn, u by elke gelegenheid eenen tand zal trekken, - antwoordde de gek lachend; - en telkens dat ge my met zulke boodschappen belasttet, bragt ik u dan altoos den regten draed niet aen?

- Maer gy wilt dan dat ik hem veroordeele?

- Ik heb u reeds gezegd waerom.

- Maer het volk zal klagen, indien ik hem zonder verhoor buiten de jurisdictie der stad ban.

- Vrees niet, hertog, vrees niet. De moord, die gisteren avond gepleegd werd, heeft de verfoeijing en den afkeer der gansche stad op Karel Scheppers getrokken.

Filips had het jaer te voren in Bourgondië doorgebragt. Zyne wederkomst werd in Vlaenderen met ongeduld verbeid; men wenschte er het beheer van 's hertogs zoon, mynheer van Charolais, die in de afwezigheid zyns vaders onze landen bestuerde, een einde te zien nemen. De jonge vorst verlangde wel goede geregtigheid te doen; maer hy wilde dat het vonnis onmiddelyk en zonder tegenstand de uitspraek volgde; ook was hy onverbiddelyk. Hy zelf onderzocht alles, zonder iemand raed of onderrigting te vragen en zonder de beide partyen te aenhooren. Filips, die de klagten van Vlaenderen over het regt doen van zynen zoon kende, antwoordde dus aen zynen gek:

- Maer ge weet, hoe het volk van de landen herwaerts de wyze van vonnissen van mynheer Karel gelaekt heeft?

- Inderdaed; maer, - herhaelde Willem schokschouderend,

- het volk vraegt vormen; gy schynt vreedzamer, zachter en meer naer de rede te luisteren dan uw zoon; doch op het einde van de rekening, verschilt uwe wyze van regt te doen wel iets van die van mynheer van Charolais? Gy hebt ook weinig andere wetten, geloof ik, dan uwen wil.

Filips bezag den gek met een glimlach, dien de juiste opmerking van Willem had doen ontstaen, en zegde schuddebollend:

- Maer ge doet my waerlyk eene aerdige rol spelen.

- Gy zult zien, hertog, dat ik den knoop goed zal ontbinden; laet my slechts begaen.

- Welnu, - herhaelde Filips, - doe dan het vonnis door myn geheimschryver opstellen en geef bevel dat de schout herwaerts kome.

- Het is zoo dat ik het wenschte, - sprak de gek met genoegen en wilde vertrekken; doch de hertog hield hem staen en zegde hem fluisterend:

- Dat alles een diep geheim blyve; wist het volk welke rol ik vervul, het zou eens duchtig met my lachen.

- Wanneer het spelleken ten einde zal zyn, zeg dan dat uw gek alles bevolen heeft; gy zult dit niet willen, niet waer? Gy weet dat ik niets aenvat of ik leid het tot een goed einde en men zou dan zeggen dat de gek wyzer is dande vorst! Ha! ha! ha!

En Willem verliet de zael met een luiden lach.

Een uer later was het bevel van Filips volbragt en de schout Jan van Muysene stond voor den hertog. Deze vroeg hem met den grootsten ernst:

- Er werd gisteren avond, omtrent negen ure, een moord door zekeren printschilder gepleegd?

- Edele heer, een schrikkelyke moord.

- En om welke reden denkt gy, heer schout?

- Ik kan u niets verzekeren, vorst; misschien om eene geheime vyandschap, - antwoordde van Muysene koeltjes.

- En zyt gy overtuigd dat hy waerlyk pligtig is?

- Of ik overtuigd ben, edele heer? Ik zelf heb hem op de daed betrapt.

- Welnu, - hernam Filips en scheen verwoed, - ik wil dat goede geregtigheid gedaen worde. Die printschilder moet een groot misdadige zyn, daer myne tegenwoordigheid in uwe goede stad hem niet belet heeft zynen moord uit te voeren. Hier is zyn vonnis - voegde er Filips by, terwyl by den schout een perkament toereikte. - Dat het heden morgen nog uitgevoerd zy.

De schout overlas met eenen oogslag het geschrift; eene groote vreugde kwam op dit oogenblik in zyn hart; hy maekte eene diepe buiging, als vreesde hy dat zyn gelaet die innige vreugde zou verraden hebben.

- Edele hertog, spoedig zal uw bevel volvoerd zyn.

Hy verliet het hof en sprak by zich op den weg naer het Steen:

- Ha! ha! het kan niet beter! Zoo er de duivel zich niet heeft mede bemoeid, dan versta ik het niet: myn wensch is vervuld. Nu zal Begga hem niet meer zien... met den tyd zal zy hem vergeten...... Hy zal zich nimmer in de stad vertoonen; wy zullen voor alle verzekering eene strop gereed houden.

En zoo kwam hy in alleryl aen het Steen.

Eenige stonden later riep met heesche stem de gezworene stadstromper door de straten:

- Filips, by de gratie Gods hertog van Bourgondië, van Lothryk, van Braband, van Limburg en van Luxemburg, graef van Vlaenderen, van Artois, van Bourgondië, palatyn, van Henegauwen, van Zeeland en van Namen, markgraef des heiligen ryks, heer van Vriesland, van Salines en van Mechelen, laet weten aen de poorters zyner goede stad Mechelen dat Karel Scheppers, printschilder, misdadig van moord gepleegd op Marten Thys, gezeid Marten Dikbol, voor zyn leven lang uit de jurisdictie der bovengenoemde goede stad Mechelen gebannen is; dat hy, wanneer hy zich nog binnen bovengenoemde jurisdictie durft vertoonen, opgehangen zal worden; en dat de poorter, die den misdadige, Karel Scheppers printschilder, onder zyn dak zal nemen, tusschen de eerste vier en twintig uren de straf des moordenaers zal ondergaen, dat is te zeggen dat hy ook opgehangen zal worden.

Aldus gedaen en bevolen in de goede stad Mechelen, op Sint Ursula's dag van het jaer onzes Heeren 1455.

En terwyl de stadstromper zoo van wyk tot wyk ging, werd Karel Scheppers door eenige geregtsdienaren buiten de jurisdictie der stad gebragt.

VIII.

De klanken van vedels en trompetten weêrgalmden 's avonds in de zael van het Handbogenhof, buiten de Neckerspoelpoort gelegen. Al de edele heeren en schoone vrouwen der stad, de hertog en de ridderen van zyn gevolg, werden door de Gilde op dit dansfeest verzocht en vereerden het met hunne tegenwoordigheid.

Op het einde der zael zal Filips met zyne gade, Isabella van Portugael, onder een fluweelen troon op een tooneel, dat met kostelyke brugsche tapyten behangen was. De heer van Ravesteyn, Jan van Bourgondië, Mer Adolf van Cleef en de graef van Stampes hielden zich by den hertog, die met belang en minzaemheid de dansers nazag.

Aerdig was het dooreenwemelen der menigte: ridders met donkerblauw fluweelen mantels met goud en zilver belegd; vrouwen, van jeugd en schoonheid blozende, met groen satynen of gouden-lakenen kleederen; gildeknapen met roode wambuizen liepen allen door een; vele hadden het gezicht vermomd. Boven die ontelbare hoofden hing er een dunne gaes van damp, welke de duizende lichten verspreidden. Men zou gedacht hebben een levend bloemenperk te zien, waerop een zachte wasem zweeft, dien de morgenstralen der zon doorschynen.

Te midden der dansers stond de schout en aen zyne regter hand Begga Scoonjans.

De jonkvrouw was den ganschen morgen zoo blyde geweest onder de liefkozingen haers vaders, en het was slechts in den

namiddag dat zy de dood van Marten Dikbol vernam. Dit nieuws was der maegd schier een doodslag; zy liet een pynlyken schreeuw en dacht in bezwyming te vallen. De ridder had de bleekheid zyner dochter wel bemerkt, maer hy dacht dat zy slechts door de wreedheid des moords veroorzaekt werd. Arnold, als wilde hy zyn verhael uit den geest zyner dochter verjagen, zegde haer dat zy hem 's avonds naer het feest der Gilde van den handboog zou vergezellen. De jonkvrouw dorst niet weigeren: zy vreesde de ondervragingen haers vaders en het verhael des moords had het geheim, dat den ganschen dag op hare tong had gelegen om het aen Arnold te openbaren, in haer hart teruggestooten; niet dat zy het minste aen de onnoozelheid van Karel twyfelde; maer ze zag dat haer vader geloof aen de misdaed hechtte.

Bleek en treurig stond zy naest den schout, die haer ten dans had gevraegd, en bezag mymerend een bloementuil, dien zy in de hand hield. Hoe beminnelyk van Muysene zich ook toonde, kon hy met moeite een antwoord verkrygen: zy scheen onverschillig aen al wat haer omringde.

Achter hen, aen elken kant der hooge schouw, stond er een man. Ofschoon beide vermomd waren, kon men genoeg zien dat de eene nog een jongeling was; want zyne leden waren nog tenger, terwyl men den anderen reeds een hoogen ouderdom zou gegeven hebben, daer de gryzende hairen hem reeds van onder zyne bruin fluweelen kaproen stroomden.

De oudere had den jongeling sedert eenigen tyd gadegeslagen en dacht:

- Zou dit wederom een minnaer zyn? Telkens dat die lieve Begga in het dansen wat nader by hem komt, schynt er als vuer uit zyne oogappelen te stralen. Waerachtig, dry minnaers, dat ware te veel! Als daer maer geen tweede moord uit volgt.

De muziek zweeg juist en de dans had uit. De schout verlangde met Begga de zael te doorwandelen; maer de jonkvrouw hield aen om terug tot haren vader te keeren.

Op dit oogenblik viel uit den tuil, welken Begga in hare hand droeg, eene roos. De jongeling sprong er heen, raepte de bloem

op en gaf ze zwygend en met eerbied aen de jonkvrouw weder. Begga zag de hand, welke haer de roos aenbood; zy herkende ze aen een gouden ring en liet een versmoorden gil.

- Wat is er? - vroeg de schout.

- Niets, niets, - antwoordde de maegd bevend en trok hem zachtjes verder de zael in. - Die hand kwam zoo plotseling voor myn aenzicht, dat ik verschrikte.

- Kom, - herhaelde de schout op vleijenden toon; - laet ons eenige verversching nemen; dat zal u herstellen.

En hy leidde de jonkvrouw, die nu reden had om hem te volgen, in een zyvertrek.

De jongeling was terug tegen de schouw gaen liggen en volgde Begga met de oogen; hy zuchtte treurig en wanhopend by zich:

- Zy gelooft het! Zy gelooft het! Zy heeft my herkend en zy schrikte terug..... Zy haet my en bemint hem; zy blyft by hem!

Zyn hoofd viel zwaer op zyne borst en een traen rolde van onder zyne mom op den grond.

De oude, die nog altoos aen den anderen kant der schouw stond, had alles nagezien en dacht:

- Bedrieg ik my? Neen; hy is het. Ik zal het weten.

Hy trad stil voorby den jongeling en fluisterde hem:

- Onvoorzichtige!

De jongeling trilde uit zyne mymering en blikte verschrikt rondom zich; hy zag niets dan versche dansers met lieve maegden in het midden der zael stroomen; want het geluid van vedels en trompetten klonk op nieuw. Hy bleef een oogwenk als aen den grond genageld; hy wist niet of een droom met zyne zinnen speelde dan wel of hy voor eene yselyke wezenlykheid beven moest. Hy liep angstig en als ontzind tot de deur.

De oude, die hem niet uit het oog verloor, had hem opgevolgd en terwyl hy hem in den hof trok, beet hy hem in het oor:

- Karel Scheppers!

- God! - riep de jongeling, die waerlyk Karel Scheppers was, en hy wilde vlugten; maer de oude hield hem staen en zegde:

- Onvoorzichtige! Zoo wel als ge u aen my verraden hebt, kan een ander u herkennen.

- Wie zyt gy? wie zyt gy? - vroeg Karel, zichtbaer bevend.

- Gy kent my niet, - was het antwoord. - Doch hoe hebt gy het bevel des hertogs durven overtreden? Gy weet dat, indien men u hier vond, gy uwe onvoorzichtigheid met den dood zoudt betalen. Waerom zyt gy hier?

- Ik wilde.... ik wilde....

- Gy wildet uwe Begga Scoonjans zien? - zegde de onbekende geheimzinnig.

- Wie zyt ge toch om dit alles te weten? - vroeg Karel meer en meer verschrikt.

- Ik weet alles; ik weet dat gy den dolk in het hart van Marten Dikbol stiet om uw leven te behouden; ik heb het gezien.

- Gy hebt het gezien! gy hebt het gezien! - riep Karel nu uit, - dan kunt ge my redden! In Gods naem, red my, red my!

- Hoor: weet gy waerom u Marten Dikbol wilde vermoorden?

- Neen.

- Weet gy niet dat de schout uw medevryer is?

- Hy heeft dikwils om wedermin by Begga gesmeekt; maer zy heeft zyne liefde nooit willen beantwoorden; doch thans bemint zy hem!

- Zy bemint hem niet!

- Zy bemint hem niet? - vroeg Karel haestig en half verheugd.

- Hebt gy niet gezien hoe onverschillig zy naest hem aen den dans stond?

- Maer zy haet my toch! Zy moet gelooven dat ik Thys koelbloedig vermoord heb; zy schrikte terug, wanneer ik haer de roos, die haren tuil ontvallen was, aenbood, als vreesde zy dat de aenraking myner hand haer zou bezoedeld hebben.

- Zy vreesde voor de gevolgen uwer onvoorzichtigheid.

- En waerom volgde zy dan den schout?

- Om zyne aendacht, die haer gil opgewekt had, van u af te wenden.

- Begga! goede Begga! - zuchtte Karel.

Op dit oogenblik lieten zich eenige stemmen aen de deur van de danszael hooren; de onbekende sprak:

- Men nadert ons: wy mogen hier niet langer vertoeven. Ik zal Begga van alles onderrigten, en ge moogt op hare liefde tellen als te voren. En... maer belooft ge my nooit in de stad te komen?

- Zou ik myne moeder dan niet mogen zien? - vroeg Karel bitter.

- Er staen verscheidene spioenen om u te vatten, wanneer gy uw huis zoudet durven naderen. Dus onderneem het niet. En wat uwe moeder aengaet, vrees niet dat het haer aen iets zal ontbreken.

- Zeg me toch wie ge zyt; dat ik u myne dankbaerheid....

- Belooft gy my wat ik vraeg? - viel hem de onbekende in de rede.

- Welnu, ik zal trachten, ik zal trachten....

- Dan zal ik u redden, - was het antwoord; - maer zeg eens, zou Begga's vader ooit in een huwelyk tusschen u en zyne dochter toestemmen? Zy is edel.

- God! - zuchtte Karel, - het ware misschien beter dat ik myne liefde voor haer vergat?

- Ust! daer is volk digt by ons, - deed de onbekende en liep heen. Karel verliet haestig en droomend het Handbogenhof.

Wanneer de schout en Begga in het zyvertrek gekomen waren, was het ledig. De jonkvrouw nam eenige ververschingen en van Muysene vroeg haer of haer schrik nu gansch verdwenen was.

- Ik dank u voor uwe belangstelling in my; het was byna niets, - antwoordde Begga met een gemaekten glimlach. - Wees gerust, heer van Muysene. Gelieve het u thans my tot mynen vader te leiden.

- Wy zyn hier immers wel, jonkvrouw? - zegde de schout vleijend, - zoudt ge my myn geluk reeds willen ontnemen?

- Wat geluk? - vroeg Begga verwonderd.

- Een geluk des te grooter daer het my zoo zelden voorvalt my met u te bevinden.

- Dat kunt gy immers ook in de zael, te midden des volks, hebben?

- Neen, jonkvrouw, zoo niet....

- En waerom dit?

- Omdat ik alleen hier uwe stem hoor; omdat uw blik hier slechts den mynen ontmoet.

- Ik begryp u niet.

- Wat moet hy gelukkig zyn de man, die u al zyne gedachten, verlangens en gevoelens mag zeggen en verzekerd kan zyn dat gy er deel in neemt, - ging de schout voort; - en die man is een die nooit zal kunnen gevoelen wat uw hart bevat; die nooit de hoedanigheden uwer schoone ziel zal kunnen waerderen; want zyne kruipende geboorte laet het hem niet toe.

- Jonker van Muysene! - riep Begga verontwaerdigd.

- En ik, - herhaelde de schout met drift, - ik, die het geluk van zulke vrouw te bezitten zou gevoelen; ik, die de hemelsche zaligheid zou verliezen om deze aerdsche te bezitten, ik mag u niet zeggen: ik bemin u!

- Heer schout, indien ge my niet tot mynen vader leidt, ga ik alleen.

- Ik bid u, blyf; ik bid u, heb medelyden met my. O, ik bemin u, jonkvrouw! en reeds zoo lang, ge weet het! Gy hebt myne liefde drymael verworpen, en toch bleef ik u beminnen. Voor u heb ik de hand der rykste erfgename onzer stad geweigerd; voor u doe ik alles: ik ben magtig, ik ben ryk, vraeg wat ge wilt, ik zal het u geven; vraeg myne rykdommen, myne eer, ja, myn leven: het is aen u!

Hy nam de hand van Begga vast en drukte er een vurigen zoen op; de jonkvrouw wilde ze verschrikt terugtrekken, maer hy hield ze krachtig vast.

- Laet my los! - riep Begga.

- Blyf, jonkvrouw, blyf! - smeekte de schout.

- Indien gy my niet los laet, schreeuw ik.

- Ha! gy zoudt schreeuwen! - sprak van Muysene met een wreeden lach, - schreeuw! maer ik doe alles om u te bezitten, al ware het eene misdaed.

- Het is wel dat myn vader niet hier is, - hernam Begga kalm; - indien hy uwe woorden had gehoord, dan zou hy er u rekenschap over vragen.

- Doe wat gy wilt; maer ik zweer u dat gy nooit de gade zult zyn van Karel Scheppers, dien bastaerd en moordenaer! - En de schout liep woedend het vertrek uit.

De onbekende, nadat hy Karel verlaten had, was regt voor de deur komen staen, nieuwsgierig om te weten wat de schout met Begga was gaen doen, en hy zag nu, als van Muysene het vertrek ontvlood, de jonkvrouw op eene zitbank afgemat nederzakken. Hy sloop zachtjes binnen en sloot het vertrek achter zich toe; maer Begga schrikte op en wilde vlugten. Hy hield haer tegen en zei:

- Ik heb u over Karel Scheppers te spreken.

- Over Karel Scheppers? - vroeg de jonkvrouw bevend en rondziende, vreezende door iemand gehoord te worden. - Wie zyt gy?

- Gy of uw minnaer kent my niet, - was het antwoord. - Gelieve het u neder te zitten en te luisteren. Maer al wat ik u zeggen zal, moet nog een geheim blyven.

En nu begon hy alles wat hy gezien en gehoord had te verhalen. Wanneer hy gedaen had, riep Begga in geestdrift:

- God! ik wist wel dat hy onnoozel was!

- Ust! zoo luid niet, - voer de onbekende voort; - denkt gy dat de schout Marten Dikbol zou geld hebben kunnen geven om eenen moord te doen?

- Om my te bezitten, - sprak Begga, - heeft hy my gezegd de laegste misdaed te zullen bedryven.

En de jonkvrouw begon nu, op hare beurt, alles wat van Muysene haer gezegd had, te vertellen. De onbekende luisterde in stilte na; eindelyk zegde hy opstaende:

- Ik weet nu genoeg; ik ben van alles overtuigd. Wel, jonkvrouw, ik beloof u ook uwen minnaer te redden.

- Dank! dank! - riep Begga, - wie gy ook zyn moogt, wees verzekerd dat myne dankbaerheid slechts met myn leven zal eindigen.

- Maer, jonkvrouw, denkt gy dat uw edele vader uwe hand aen eenen printschilder zal geven.

- Ik vrees, - hernam Begga droevig; - doch zoodra Karel's onschuld zal herkend zyn, zal ik het geheim aen mynen vader openbaren.

- Voorzichtig, wees niet te spoedig. Maer wy mogen hier niet langer vertoeven: uw vader zal niet weten waer ge blyft. Gelieve het u my uwen arm te geven; ik zal u tot hem geleiden. Ik bid het u, laet uwe droefheid niet bemerken.

En ze gingen beide in de danszael.

IX.

Karel doolde 's anderdaegs, als een dwaze, rond Bonheiden; eindelyk viel hy vermoeid op den boord eener beek, die met spelende bogten, als eene zilveren ader, heensnelde. De heidevlakte spreidde zich voor den jongeling uit en was aen de westerkim met een breed dennenwoud begrensd. Dit donker bosch scheen een overgroot zwart fornuis, waerin een gloeijend vuer blaekte, zoo rood was de glans der zonne, die achter de dennen verdween.

De bitterste droefheid had haren stempel op het gelaet van Karel geprent; want het was bleek als wit doorschynend marmer en een verdoofd vuer straelde uit zyne oogen. Met de armen op de borst gevouwen en het hoofd gansch ter neêr gebogen, dacht hy aen zyne arme moeder. Zyne krachtige inbeelding schiep ze hem voor den geest, en, in weêrwil van al wat hem de onbekende den avond te voren beloofd had, zag hy haer op hare sponde, bleek en zinneloos van smart en wanhoop, uitgestrekt; hy zag haer vergaen door armoede en ellende, en haer uitgemergeld lichaem de prooi van het gapend graf worden. Karel verborg het aengezicht in de handen, als wilde hy die nare tafereelen zyner inbeelding van voor de oogen dryven, en een stille vloed van warme waterperelen blonk tusschen de punten zyner vingeren. Dan verscheen Begga hem weder: zy vervloekte het uer, waerop zy hare liefde schonk aen een moordenaer. De jongeling schrikte regt en liep als dolzinnig door de heide.

- Ik wil, ik zal haer zien! - riep hy uit, terwyl nieuwe tranen hem langs de wangen liepen. - Ik zal haer zien!.. Wordt

ik gevangen, dan zal ik haer toch gezegd hebben, eer ik sterf, dat ik onnoozel ben.

En hy liep voort en voort tot dat hy op Pasbrug kwam.

De zonne was nu gansch verdwenen en de maen goot haer tooverachtig licht over de velden. Karel, als hy tusschen de huizen der voorstad was, ging in de schaduwe, trok zynen mantel digter toe en stapte spoediger door, ofschoon geen sterveling op straet te zien was.

Op het einde van Pasbrug, by de stad, liep eene koude rilling over al de leden des jongelings: voor de deur eener kroeg gekomen, werd hy byna op het lyf geloopen door een klein mager manneken, dat uit de herberg kwam.

Karel, als voelde hy zich bespied, zette zynen tred sneller en sneller voort en geraekte de Santpoort1 ongemerkt binnen; maer nauwelyks was hy eenige schreden in de stad, of hy hoorde achter zich haestige en zware stappen wedergalmen en eene stem roepen:

- Ginds gaet hy! ginds gaet hy!

Het klein, mager manneken, dat een bediende van den schout was, had Karel herkend, en was op staenden voet naer zynen meester, die in de Keizerstaet woonde, geloopen.

Karel had ter nauw den stap der soldaten en de stem des bedienden gehoord, of hy begon uit alle zyne kracht te loopen en kwam op de Berthoudershofplaets. Aen het vlietje, dat daer tusschen de huizen wegslingert, zag hy den onbekende voor zich staen. Deze hield den jongeling vast met:

- Waer loopt gy?

- Men achtervolgt my! men achtervolgt my! - riep Karel en wilde voort.

- Onvoorzichtige! - fluisterde de andere, hem steeds by den arm houdende; - indien gy verder gaet, wordt gy gevat: men zal soldaten langs hier en langs de Vierwindenstraet gezonden hebben, en zyt ge dan niet ingesloten?

- Wat moet ik doen? - vroeg Karel met bange stem.

De onbekende verzon zich een oogwenk.

- Daer, de vliet is ledig; spring er in en laet de soldaten voorbyloopen.

- In den vliet?... God! hy leidt in den hof van Begga....

- Spoed u, spoed u; daer zyn de soldaten reeds! - herhaelde de onbekende.

En men hoorde ze inderdaed snel naderen. Karel wilde zich van de brug zachtjes op den zandbodem van het vlietje laten glyden, doch daer hy boven zyn hoofd eene vensterraem hoorde openen, liet hy zich nedervallen. Dra was hy ten huize zyner geliefde: hy vond in eene achterplaets den ouden Pieter, die zoo gerust sliep of hy nooit meer ontwaken zou. Dan ging hy verder tot aen de kamer waer Begga gewoonlyk zat en luisterde aen de deur. Daer hy slechts de stem der jonkvrouw en die harer dienstmaegd hoorde, deed hy de deur met omzichtigheid open.

- Ach! - riep Begga en sprong van schrik en verbaesdheid van haren stoel, als zy haren minnaer zag, terwyl de oude Catharina geen woord uitbrengen kon en hare wollen kous, waeraen zy nog altoos even langzaem werkte, uit hare handen liet vallen. Begga vloog aen den hals des jongelings:

- Karel!

- Begga! - zuchtte hy, zyne geliefde aen de borst drukkende.

De oude dienstmaegd trok intusschen de oogen wyd open en mompelde angstvol binnensmonds:

- God! hoe durft hy hier komen; nu moeten wy allen sterven.

Begga strengelde zich los uit de armen van haren minnaer en sprak met stille stem tot hare dienstmaegd:

- Catharina, ga en let op; als myn vader of iemand anders komt, verwittig ons dan.

De oude bleef twyfelend staen: zy wist niet of zy thans naer hare liefde voor hare meesteresse of naer de gehoorzaemheid, die zy haer schuldig was, zou geluisterd hebben. De tegenwoordigheid van Scheppers scheen haer een doodsgevaer voor de jonkvrouw. Zy meende dit te zeggen, wanneer Begga hernam:

- Wel spoed u dan, Catharina!

De dienstmaegd raepte hare kous op en ging even langzaem naer de deur, terwyl ze by zich mompelde:

- God! God! nu zyn wy allen verloren!

Karel bezag droevig zyne geliefde; hy bemerkte hoe bitter zy moest geleden hebben; want de frissche blos was van hare wangen verdwenen en onder hare oogen vertoonde zich een roode strael, die genoeg aenduidde hoe zeer zy geweend had. De jonkvrouw sprong weder aen den hals van Karel en sprak met bewogen stemme:

- Wat ben ik gelukkig u te zien; maer wat vrees ik tevens. Hoe hebt gy hier durven komen? Gy stelt uw leven welligt bloot; en gisteren avond waert gy ook al op het feest in het Handbogenhof; indien men u vatte....

- Ik leed zulke smarten, Begga, - antwoordde de jongeling, - ik wilde myne moeder zien; ik wilde weten.... O gy vervloekt me niet, Begga, gy vervloekt me niet?

- Ik u vervloeken?...

- Gy weet dat ik onpligtig ben, niet waer? ge weet het? - sprak Karel met biddende stem; - zeg my dat gy het gelooft, zeg het my!

- Karel, - antwoordde de maegd op halfverwytenden toon, - zou ik daer een enkelen stond hebben kunnen aen twyfelen? Ik ken u immers te wel.

- Men heeft u gisteren avond alles verteld, niet waer?

- Ja; maer wat was dit voor een geheimzinnig persoon? Kent gy hem, Karel?

- Ik ken hem niet, Begga; en daer even heeft hy my nog gered.

- Gered?

Karel vertelde wat wy nu reeds gezien hebben.

- Wie die man ook zy, - sprak de jonkvrouw en hief de blikken omhoog, - de hemel moge hem zegenen!... En weten de soldaten niet waer ge zyt?

- God dank! zy zagen my niet in het vlietje springen.

- Indien zy u vonden? - vroeg de jonkvrouw bevend.

- Vrees niets, Begga; ik vraeg u slechts eenige uren gastvryheid; versteek my ergens, ik zal in den nacht....

- Ach! - riep de jonkvrouw, terwyl haer gansch lichaem sidderde.

- Wat hebt gy, lieve? - vroeg Karel.

- Myn vader....

- Wat is het?

- Hy weet nog niets van onze liefde. Ik hadde ze hem reeds mogelyk laten kennen, doch, helaes! dan kwam die bittere slag; hy ook denkt dat ge pligtig zyt.

- Begga, zeg hem niets, zeg hem niets! hy zou u welligt vervloeken. Thans kan ik alles lyden, ik ben getroost; ik weet dat ge my niet haet. Nu ben ik gelukkig genoeg; ik kan het ongeluk verduldig dragen.

- Ust! Catharina is daer! - deed Begga bevend.

De oude dienstmaegd kwam verschrikt binnen en sprak met afgebrokene woorden:

- Jonkvrouw.... ik zag door het kykgat der deur.... en uw edele vader is daer.

- God! waer heen?

- Ik zal my aen zyne grootmoedigheid overleveren, - sprak Karel kalm.

- Neen! neen! - riep Begga in de uiterste benauwdheid. - Ge weet, het is elk verboden u onder zyn dak te ontvangen; myn vader zou het bevel des hertogs niet durven overtreden. - En zich tot Catharina keerende, ging zy voort: - waer kan ik hem versteken?

De liefde der oude voor hare meesteresse ging het op hare gehoorzaemheid winnen; zy meende te bewyzen hoe gevaerlyk het was voor het leven der jonkvrouw, Scheppers nog langer in huis te houden, wanneer de klopper op de straetpoort nederviel.

- Ach, daer is hy reeds! - riep Begga buiten zichzelve. - Karel, versteek u, versteek u! - sprak zy smeekend tot den jongeling; - ik zal mynen vader alles zeggen. Catharina, - voer zy bevelend en biddend tot hare dienstmaegd voort, - waer kan ik hem versteken?

De oude vrouw dorst tegen die woorden niets opwerpen; zy eerbiedigde ze als een gebod en antwoordde, terwyl zy op eene geheime deur naest de schouw wees:

- Daer in die kamer; daer zal uw edele vader niet in treden.

- Kom! - sprak de jonkvrouw en sleepte Karel in de aengewezene plaets.

Catharina was intusschen de straetpoort gaen openen en Begga wachtte, met den arm op de kap haers zetels leunend, haren vader af.

Arnold trad de voorzael in en ging zyne dochter met een vriendelyken lach begroeten; doch daer hy een akelig bleek op haer gelaet zag, snelde hy er heen en vroeg haer:

- Wat zyt ge bleek! gy lydt, Begga?

- Gy zyt wel goed, - was het schier onverstaenbaer antwoord.

Arnold nam hare hand in de zyne en sprak met innige belangstelling:

- God! uwe hand is gloeijend heet; zy beeft. Wat hebt gy dan?

Begga wendde het aengezicht een weinig ter zyde om eenen traen, die zich een weg op hare wangen baende, te verbergen. Zy antwoordde niet.

- Doet de moord, dien ik u gisteren vertelde, u nog altoos pyn? Ik weet niet; maer ge waert zoo hevig ontsteld... Ik versta zeer goed dat dit verhael pynlyk moet zyn voor uw deugdzaem hart; het is afschuwelyk zynen evenmensch te vermoorden; maer de pligtige heeft zyne welverdiende straf reeds.

Begga liet zich langzaem op haren zetel zakken en antwoordde:

- En zou het niet afschuwelyker zyn, vader, dat men iemand eene straf deed ondergaen die hy niet verdiend heeft!

- Ik versta u niet, kind: men heeft immers dien Karel Scheppers op het oogenblik zelf gevat, dat hy het stael in het hart van Marten Dikbol stiet?

- Maer is het mogelyk dat iemand wiens leven onberispelyk was, zoo eensklaps booswicht wordt en in de gruwzaemste misdaed valt?

- Wat wilt gy zeggen? - vroeg Arnold en ging naest zyne dochter zitten. - De hertog heeft hem veroordeeld, en ik geloof wel.....

- Men heeft hem veroordeeld zonder hem te aenhooren, vader, - viel hem Begga in het woord. - En mag men niemand het leven ontnemen om het zyne te behouden?

- Natuerlyk, Begga.

- Wel, Karel Scheppers doodde Marten Dikbol om dezes dagge van zyn hart te weeren.

- Dan beklaeg ik den jongeling diep. Maer hoe weet gy dit? - vroeg Arnold met verwondering.

Begga, zonder het laetste te beantwoorden, nam de hand haers vaders streelend in de hare en sprak:

- Niet waer, vader, gy beklaegt hem; gy moet medelyden hebben met hem. De ongelukkige jongeling! hy is nu van zyne moeder gescheurd, die de smart zinneloos gemaekt heeft; nu mag hy haer, die hem het leven gaf, nimmer zien; hy kan ze niet meer door zynen arbeid ondersteunen; zy zal van armoede en ellende sterven, zonder dat hy haer laetsten kus en zegen heeft ontvangen, zonder in haren boezem zyn lyden te mogen storten, zonder haer een woord troost te mogen zeggen!

Het medelyden dat zyne dochter voor een onschuldig man gevoelde, bragt een innig genoegen in het hart van Arnold; hy kuste haer op het voorhoofd en sprak:

- Gy zyt eene brave dochter, Begga. Ja, ik beklaeg dien jongeling en zyne moeder! Ik beklaeg hen uit den grond myns harten.

- Vader, wat zyt gy edel en goedhartig, - antwoordde Begga. En dan liet zy het hoofd een weinig op de borst zakken, zweeg een oogwenk en voer hygend en stil voort: - Indien die jongeling nu eens in de stad kwam en by u een verblyf vroeg, vader, zoudt ge dan....

- Ik zou het moeten weigeren, - antwoordde Arnold; maer deed zichzelven eenig geweld aen.

- Dan, - sprak zy, pynlyk zuchtend en met afgebrokene woorden, - zoudt gy dien jongeling, zoo hy buiten uwe wete in uw steen ware gekomen, onmeêdoogend verraden?

- De wet gebiedt het my, Begga.

De jonkvrouw slaekte een snydenden kreet, en haer hoofd viel slingerend op haren schouder. Arnold sprong voor haer en riep angstig:

- Wat hebt gy? wat hebt gy?

Op dit oogenblik ging de geheime deur open en Karel trad voor:

- Welnu, ik ben Karel Scheppers. Ik werd vervolgd en ben in uw steen eene schuilplaets komen afsmeeken. Uwe dochter heeft ze my gegeven; lever my nu, ridder.

- God!.... hy hier! - riep Arnold verbleekend.

- Ik had vertrouwen in uwe goedhartigheid, in uw medelyden, edele heer.

Begga vloog aen den hals haers vaders en zich met liefde aen hem vasthechtende, smeekte zy luidnokkend en weenend:

- Vader, vader! red hem, red hem!

Arnold rukte zich uit de armen zyner dochter en begon snel door de zael te wandelen; het was gemakkelyk te bemerken dat hy in stryd met zichzelven was.

- Vader, in Gods naem, verraed hem, o verraed hem niet! - smeekte Begga nogmaels.

- Welaen, - riep Arnold, - ik zal hem niet leveren; maer dat hy terstond myn steen verlate.

- Vader, - herhaelde de jonkvrouw biddend, - hy wordt vervolgd; men zal hem vatten; heb toch medelyden met zyn ongeluk en met zyne moeder; jaeg hem niet weg want gy levert hem aen den beul!

Karel deed een tred nader tot Begga en zegde traeg en droef:

- Jonkvrouw, uw vader heeft afschrik van my; maer God weet dat myne handen zuiver zyn van alle misdaden. Hy jaegt my uit zyne woon, waerin ge my eene schuilplaets verleendet; smeek niet meer: de hemel ontferme zich over my. Ween niet, jonkvrouw, maer bid God.

En Karel meende de zael te verlaten. Begga sprong tot hem en zynen arm stuiptrekkend vastgrypende, hield zy hem staen. De oogen blonken haer styf en verwilderd in het hoofd en eene afgryselyke bleekheid overdekte haer gelaet; zy gebood:

- Blyf!

En dan wierp zy zich op de knieën en kroop tot haren vader, wien zy met den kreet der uiterste wanhoop toeriep:

- Red hem!.... hy is myn minnaer! - En zy zonk magteloos ten gronde.

- Haer minnaer! - borst Arnold uit en sloeg zich met kracht de beide handen op het voorhoofd. - Haer minnaer! - zuchtte hy nogmaels, terwyl hy handen en hoofd verslagen liet nederzakken en verpletterd stond door die openbaring.

Karel was als bedwelmd; hy schrikte min voor zichzelven dan voor Begga, welke hy vreesde door de woede van Arnold overladen te zien. Ridder Arnold knarstandde:

- Ha, worm! gy durft zoo hoog uit uwe laegte kruipen; bastaerd! gy durft onbeschaemd genoeg zyn om de hand eener edele jonkvrouw......

- Vergiffenis, vader, vergiffenis! - smeekte Begga en kroop op de knieën Arnold achterna; maer Ridder Scoonjans trok de deur open en riep:

- Weg of ik doe u door myne honden nazetten!

Begga sprong regt, stiet de deur met kracht terug toe en plaetste er zich voor, terwyl zy hare verwarde lokken op haren rug wierp en met hare hand de tranen uit hare oogen wreef:

- Hy zal niet vertrekken, vader! - sprak zy met wanhoop hoewel eene edele onderwerping in den toon harer stem doorstraelde. - Indien gy ondankbaer genoeg zyt om een man, die uw kind het leven redde, aen den beul te leveren, zal ik toch nooit de dankbaerheid tot zoo verre uit myne ziel schudden, dat ik hem verraden zou!

Arnold aenhoorde Begga stilzwygend; in den beginne beefde hy van gramschap: zyne vuisten trokken zich stuiptrekkend toe en zyne oogen rolden woest in hunne randen. De laetste woorden der jonkvrouw waren hem een verpletterend verwyt; hy bleef radeloos staen. Karel trad intusschen tot Begga en smeekte haer vurig hem te laten vertrekken, wanneer eensklaps aen de straetpoort zich een geluid van vloeken en tieren opdeed en de klepper met geweld nederviel. Begga smeekte nogmaels met verkropte zuchten:

- Vader, red hem! red hem! Daer zyn zy! By de ziel myner zalige moeder, red hem!

Doch Karel wilde vertrekken; het gevloek en getier werd

intusschen luider en luider op straet en trok Arnold uit zyne besluiteloosheid. De ridder liep naer Scheppers, en hem by den arm grypende, sprak hy bevelend:

- Ik wil dat gy blyvet.

- Wat! - riep Karel, van verbaesdheid geslagen, uit.

- Dank! vader, dank! - snikte Begga en vloog aen de borst van Arnold en kuste hem met teederheid en verrukking.

- Gy zult blyven, - hernam de ridder. - Op het eerste oogenblik had eene schrikkelyke openbaring my doen vergeten dat gy in myn huis ingenomen werdt, en dat gastvryheid en dankbaerheid deugden myner voorouders zyn en de pligten eens ridders.

- Ik dank u, - sprak Karel, - maer wil van uwe goedheid geen gebruik maken. Ge kent het vonnis dat my veroordeelt, en ik wil niet dat myne tegenwoordigheid in dit steen den dood op u en uw kind trekke. Ik smeek u dan nogmaels my te laten gaen; ik smeek het u voor uzelven en voor uwe dochter.

Aen de straetpoort groeiden intusschen het vloeken en tieren aen.

De oude Catharina, die by de tehuiskomst van Arnold in de achterplaets by haren man was gegaen, stond langzaem, by de eerste kloppen, van haren zetel op, en ging even langzaem om te weten wie die late bezoekers waren. Zy was te midden van den langen gang, als de klopper voor de tweede mael nederviel, en de oude begon by zich luid op te morren tegen het ongeduld der bezoekers en het gerucht dat ze maekten. Nadat zy door het kykgat der poort had gezien, kwam zy bleek en bevend in de kamer geloopen en riep, schier buiten adem:

- Edele heer, er zyn soldaten aen de poort; wy zyn verloren, wy zyn allen verloren; want zy vragen naer dien jongeling!

- Weten zy dat hy hier is? - vroeg Arnold haestig.

- Zy denken het; ik ben aen het kykgat der poort gaen zien; zy willen het huis onderzoeken.

- Gy hebt niets gezegd?

- Ik, edele heer? Ik iets gezegd? Men had my eerder de tong uit den gorgel gehaeld.

- Men vermoedt het slechts, - hernam ridder Scoonjans. - Catharina, waer is uw man?

- Hy slaept in de achterplaets.

- Wek hem en zeg dat hy de poort opene.

En Arnold nam intusschen Karel by den arm om hem in een vertrek te leiden; doch eensklaps deinsden beide achterwaerts; Catharina sloeg de handen verschrikt te samen en Begga plofte bewusteloos ter aerde..... Eenige soldaten waren de kamer binnengetreden.

 

De lezer heeft gewis niet vergeten dat op het oogenblik dat Karel het vlietje insprong, hy het gekrysch van eene raem, die boven hem geopend werd, gehoord had. Eene oude vrouw, die op dien stond zich bereidde te bedde te gaen, voelde hare nieuwsgierigheid aengehitst door eenige woorden, welke zy van Karel en den onbekende had kunnen hooren.

Het klein, mager manneken, was den schout gaen verwittigen dat hy Karel herkend had, en had hem gezegd langs welke poort de jongeling in de stad gekomen was. Jonker van Muysene beeldde zich terstond in dat Karel zich naer het huis zyner geliefde had begeven en gaf op staenden voet bevel dat eenige soldaten langs de Vierwindenstraet zouden gaen en andere over de Berthoudershofplaets, opdat de jongeling zou ingesloten zyn. Indien men Karel zoo niet vatte, dan, had de schout er bygevoegd, moest men den teerling bezetten en het steen van Arnold onderzoeken.

Het luidruchtig vloeken der soldaten, die by hare woon heen en weêr gingen, had de nieuwsgierigheid der oude vrouw weder opgewekt. Zy trad haer bed uit en stak haer verrimpeld gezicht nog eens buiten het vensterken. Zy vroeg wat er gaende was en vernam alles van een soldaet, tusschen het gelach zyner makkers die de oude het voorwerp van hunnen spot begonnen te maken.

- Wel, ik weet waer hy is! - riep ze toen met heesche stem,

en zy vertelde alles wat zy van Karel en den onbekende afgeluisterd had, en voegde er nog zoo veel van het hare by, als hare tong maer geven kon. Eindelyk zegde zy:

- En dan is hy in het vlietje gesprongen, en hy is....

- En waer leidt dit vlietje? - vroeg een der soldaten, haer het woord afnemende.

- Wel, ge laet een mensch nog niet uitklappen, - was haer antwoord. - Waer dit vlietje leidt? weet ge dit niet? wel het brengt u in den hof van ridder Scoonjans, een braef....

En een der soldaten, zonder verder naer haer gesnater te luisteren; was naer den bediende des schouts gesneld om hem alles over te brengen. Het klein, mager manneken gebood zoodra dat eenige soldaten in het vlietje zouden springen. Dit bevel werd terstond volvoerd en zy waren welhaest in het steen van ridder Arnold. Een hunner had nu de straetpoort geopend voor zyne makkers, en de bediende des schouts was binnengetreden met:

- Ha, ha, vogel, wy hebben u! Ge zult ons niet ontsnappen; morgen zal men u de lust daertoe voor eeuwig ontnemen. In den naem der wet, volg ons.

Arnold wilde iets zeggen; maer Karel liet hem den tyd niet en fluisterde hem:

- Doe geen tegenstand. Ik ga; gy hebt genoeg ter myner redding gedaen, opdat ik uwe goedheid nimmer vergeten zou!

En hy plaetste zich te midden der soldaten die hem naer het Steen leidden.

De onbekende, wanneer hy Karel geraden had in het vlietje te springen, had altoos den teerling rond gewandeld om te weten wat er ging gebeuren. Wanneer hy den jongeling tusschen de soldaten zag heen leiden, sprak hy verheugd by zichzelven, terwyl hy de Bleekstraet uitkwam:

- Waerachtig het kon niet beter; zoo goed had ik het niet verwacht: nu doen wy wat wy willen.

X.

Filips was des anderdaegs 's morgens vroeg met zynen gek in de groote zael van zyn hof. De hertog en Willem zaten regt over elkander aen eene kleine tafel.

- Ge ziet, - sprak de gek, - dat wy geen beter einde aen dit spel konden verlangen. Gy dacht slechts eene moeder en haren zoon een weinig uit hunnen nederigen staet te verheffen, en nu zult gy nog den troost hebben, andere persoonen gelukkig te maken.

- Het is waer, - antwoordde Filips met een zoeten grimlach; - doch ik wist waerlyk niet waer de rol, die ge my spelen deedt, heenleidde.

- Ha! ha! ik ook niet al te wel, hertog; nogtans voorzag ik dat de ontknooping van dit treurspel moest gelukkig worden.

- En zyn myne bevelen van daer straks reeds uitgevoerd?

- Karel Scheppers is in de kapel; hy zal gewis goed voor zyne biecht bereid zyn.... want als men toch denkt dat men sterven gaet, houdt men niet gaerne iets op het hart; dat ketelt dan wat te zeer, hertog. En wat den schout, ridder Scoonjans en zyne dochter aengaet, ik denk dat zy zich niet lang zullen laten wachten.

- En waer is de brief voor den schout?

- Hy ligt hier op de tafel, hertog.

Filips nam het perkament in handen en begon te lezen. Op dit oogenblik ging eene deur open en de zware tapyt die er voor hing, werd opgeligt; een paedje trad in en kondigde ridder Scoonjans en zyne dochter aen. De hertog overlas eerst den brief en wanneer hy gedaen had, zegde hy tot den gek:

- Het is onverbeterlyk.

- Ge ziet, - lachte Willem, - dat ik zoo een goed geheimschryver zou zyn als gek.

Filips, zonder zich naer den paedje te wenden, sprak:

- Laet de jonkvrouw binnen treden; en als ik een teeken geef, dat de ridder dan kome.

De paedje maekte eene diepe buiging, hief de zware tapyt weder op en vertrok.

- Thans op uwe hoede, hertog! - sprak de gek, - ik ga intusschen de overige bevelen doen volbrengen.

- Keer voordat de schout hier zy.

- Wees gerust: ik zal my hier by tyde bevinden, - antwoordde Willem en verliet de zael langs eene deur die regt over de vensters was.

Begga werd intusschen door den paedje ingeleid, welke terstond weder vertrok. De hertog zelf ging tot de jonkvrouw en ontving haer met welwillendheid en met een minzamen lach. Hy bragt haer tot by het venster en begon dan stil en fluisterend met haer te spreken. Weldra kleurde een hooge blos de wangen der maegd, en er scheen meer helderheid in hare oogen te glansen.

- Zyt gy zoo te vreden? - vroeg haer Filips op het einde.

- Ja, hertog, - stamelde Begga; - maer myn vader?

- Ik beloof u dat hy zal toestaen. Kom nu en spoeden wy ons, - sprak de hertog en leidde Begga naer de deur langswaer de gek uitgegaen was; hy ontsloot ze met de woorden: - Treed binnen, jonkvrouw, daer kunt gy u bereiden.

Filips zette zich weder in zynen zetel en klopte drymael met een hamerken op de tafel. Ridder Scoonjans trad terstond in met:

- Edele heer, zy gegroet!

- Ridder, - sprak Filips met een toon die gramschap verried, - gisteren avond is een man in de stad gekomen, die om eenen moord uit de jurisdictie van Mechelen gebannen werd. Hy werd vervolgd en is eene schuilplaets op uw steen komen smeeken: gy hebt ze hem verleend?

- Ja, edele heer.

- Gy weet gewis ook welke straf er is voor hem die Karel Scheppers onder zyn dak zou nemen?

- Ik weet dat er de doodstraf op staet.

- Ridder... en gy hebt myn bevel durven overtreden?

- De dankbaerheid, vorst, - hernam Arnold, - verbood my hem aen den beul te leveren. Karel Scheppers heeft zyn leven

blootgesteld om dit myner dochter te redden. Het was my een pligt voor hem hetzelfde te doen. De gastvryheid voor ongelukkigen was de schoonste deugd myner voorvaderen, en ik, hun getrouwe en onverbasterde zoon, mogt die deugd niet met den voet vertrappen.

- En de pligt eens ridders, - sprak Filips krachtig en stond van zyn zetel op, - is de bevelen zyns vorsten te eerbiedigen en er aen te gehoorzamen. Gy en uwe dochter overtraedt myne bevelen; maer gy zult de straf, aen de overtreding gehecht, ondergaen.

- Myne dochter moeten sterven! - sprak Arnold hygend en bevend.

- Zy is niet min pligtig dan....

- Genade! hertog, genade! genade voor myn kind! - riep Arnold buiten zichzelven en wierp zich op de knieën voor Filips. - Zy, zy sterven! neen, hertog, neen; doe my sterven, maer laet haer leven; genade voor myne dochter!

Filips bleef een stond twyfelend staen; hy had de linker hand tusschen zyn kleed op de borst gestoken en scheen te denken. Arnold nokte luid en warme tranen rolden hem langs de wangen. Filips sprak eindelyk:

- Sta op. Ten aenzien der diensten, die ge my bewezen hebt, zal ik u en uwer dochter genade schenken op eene voorwaerde.

- En welke, edele hertog? - riep de ridder verheugd en dankbaer uit.

- Gy moet ze aenvaerden zonder ze te kennen.

- Hertog....

- Ik wil geene tegenspraek, - antwoordde Filips krachtig, - uwe dood en die van uw kind of myne voorwaerde, kies.

- Maer vorst.... mag ik....

- Spoedig, ridder. Neemt ge myne voorwaerde aen, ga dan in die zael tot dat ik u roep.

Arnold ging langzaem en met gebogen hoofde naer de deur, die hem de hertog by het venster aenwees. Toen kwam de paedje weder binnen en kondigde jonker van Muysene aen; de hertog gaf terstond toegang. Willem keerde juist by Filips terug als de schout binnen stapte; de gek hield zich een weinig ter zyde, met de

armen op de kap van een zetel leunend, en zoo lang de jonker met den hertog sprak, bezag Willem hem met een slimmen grimlach.

- Nader, heer schout, - sprak Filips. - Gisteren avond heeft men Karel Scheppers in de stad gevat; zoo dat hy opgehangen zou moeten worden; doch voordat wy zoo verre gaen, wilde ik wel zyne misdaed op nieuw onderzoeken; ik geloof inderdaed dat wy hem wat te spoedig gebannen hebben; wy hebben hem veroordeeld zonder hem te aenhooren.

- Het is waer, edele heer; maer men was immers te zeer overtuigd; ikzelf heb hem gevat op den stond dat hy het lyk verliet.

- Het is dit niet wat ik zeggen wil. Gy hebt my laten verstaen dat er mogelyk eene geheime vyandschap tusschen Scheppers en Thys zou bestaen hebben; doch is dit wel gegrond? Karel Scheppers was ten allen tyde een braef en deugdzaem jongeling; hy beminde elk en iedereen beminde hem. Hoe zou hy de vyand kunnen geweest zyn van een man, met wien hy niet de minste betrekking had?

- Hertog, de misdadige draegt zeer dikwils het kleed der deugd.

- Dat is niet dan al te waer, heer schout, - antwoordde Filips met een spotlach die van Muysene sidderen deed, en hy voer nadrukkelyk voort: - maer zou Karel Scheppers misschien Marten Thys niet vermoord hebben om zyn eigen leven te behouden?

- Gy wilt zeggen, hertog, - sprak van Muysene, - dat Thys de eerste Scheppers zou aengerand hebben; doch dat is niet aennemelyk. Zal een dief iemand aenvatten, die weinig geld op zich kan dragen; en toch, ik geloof niet dat men Thys met den kleinsten diefstal kan betigten.

- Hy was toch een dronkaerd; - hernam Filips, - hy werkte schier nooit en moest dus andere middelen bezitten om zyne driften te voldoen. Ik geloof ook niet dat hy Scheppers heeft aengerand om zich meester van zyn geld te maken.... Neen, dat niet; maer die jongeling beminde eene edele jonkvrouw, Begga Scoonjans; zou een jaloersch medevryer Thys niet kunnen betaeld hebben om Scheppers uit den weg te krygen?

- Wat... wat zegt gy... edele heer! - stamelde van Muysene verbleekend.

- Weet ge niet wie die medevryer was, heer schout? - herhaelde Filips altoos kalm.

- Wie?... wie? - riep van Muysene en hield zich aen een zetel vast, zoodanig beefden alle zyne leden.

- Wie, vraegt gy? Wel, gy, heer schout! - viel Filips nu met donderende stem uit.

- Ik! ik! - riep de jonker en dacht ten gronde te zinken, zoo verpletterend waren hem de woorden van den hertog.

- Ja, gy! - sprak nu de gek hem naderende, - gy, jonker van Muysene! die niet zoudt terugschrikken voor eene misdaed als Begga Scoonjans er het loon zou van zyn, gelyk gy het haer op het bal in het Handbogenhof zegdet. Ik was daer om u te bespieden. Gy waert niet slim, heer schout, als gy den avond des moords by de Groot-brugge stondt, om te weten hoe de uitslag zou zyn. Gy moest Scheppers maer hebben laten vlugten; gy haddet hem daerna wel gevonden; gy moest gaen zien of Marten Dikbol niet meer leefde. Ge weet, de vrees des doods rukt het verholenste geheim uit den boezem des menschen. Als Thys den dolksteek had ontvangen, dan was hy nog niet dood.... ik was digt by hem en ik wist alles.

- Heer schout, bekent gy de misdaed die myn gek u te laste legt?

- Ja, ja... ik... - stamelde van Muysene met bevreesde stem.

- Wel, - hernam Filips, - gy hebt den dood verdiend; maer ik laet u het leven; gy zult slechts de goede faem en naem van Karel Scheppers altyd en overal herstellen, en daer ik weet dat ge oneindig ryk zyt, zult gy hem, ter vergoeding van de smarten die gy hem deedt onderstaen, binnen de vier dagen vyftig duizend guldens geven... Tot waerborg hier van, onderteekent gy dezen brief.

En Filips legde hem het perkament voor, dat hem Willem voor de komst van Arnold en Begga, te lezen gaf. De schout hygde onder de gewaerwordingen, welke zyne ziel onderstaen had; hy had schier niets gehoord van al wat hem gezegd werd; hy nam werktuigelyk eene pen en onderteekende het perkament.

Op een wenk des hertogs had de gek Arnold uit de kamer gehaeld, waer deze met ongeduld en angst wachtte.

Filips sprak hem:

- Ridder, ik heb u en uwer dochter genade beloofd op eene voorwaerde: deze voorwaerde is volbragt. Ik wist dat Karel Scheppers uwe dochter beminde en ik wilde dat de priester Gods den huwelykszegen op hunne hoofden afsmeekte.

- Begga!... gehuwd!... met een moordenaer! - riep Arnold als zinneloos uit en zyn hoofd viel schokkend en moedeloos neder.

- Heer schout? - gebood Filips kalm.

- Karel Scheppers is geen moordenaer, - stamelde van Muysene nog altoos bevend van de vrees die hy onderstaen had, - hy heeft Thys maer gedood om zyn eigen leven te verdedigen.

- Maer, hertog, myne dochter....

- Is ryk, wilt ge zeggen, ridder, - viel Filips Arnold in de rede, - Karel Scheppers niet min: zyn bruidschat is honderd duizend guldens, waervan de schout de eene en ik de andere helft geef.

- Maer hy is een bastaerd! - riep Scoonjans wanhopend.

Filips nam den ridder by den arm en trok hem tot aen het venster voort: hier fluisterde hy hem nadrukkelyk in het oor:

- Hy is myn zoon!


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs