Het Taelverbond. Jaargang 4

Kunst- en letternieuws.

Wy kondigen met het grootste genoegen aen dat Het Huis van Wezenbeke, historische roman van onzen talentvollen landgenoot Johan-Alfried De Laet, voor de derde mael in het hoogduitsch is overgezet. De vertaling is kunstig bewerkt door H.G. Overmann en verscheen in delaetste maenden van 1848 in de Didaskalia te Frankfort a/m. De gestadige voorliefde waermede de Duitschers dit werk lezen, zegt meer ten zynen voordeele dan al de loftuitingen welke wy hier zouden kunnen byvoegen. Immers, om de aendacht te verdienen van een land, waer zoo veel gelezen wordt en waer zulk een groot getal letterkundige en meesterachtige gewrochten verschynen als in Duitschland, moet een werk door vele hoedanigheden uitmunten, en hart en hoofd te samen kunnen voldoen. Het is te bejammeren dat de schryver van zulk een schoon gewrocht zoo weinig voortbrengt, en dat er raer of nooit nog iets uit zyne zoo begaefde pen vloeit.

- Het kan onzen lezeren niet onverschillig zyn, te weten welk aendeel de Nederduitsche en de Franco-Belgische letterkunde in ons vaderland genoten hebben uit de toewyzing van fr. 44,000, welke jaerlyks in de begrooting van het ministerie van binnenlandsche zaken wordt gebragt, ter aenmoediging van letteren en wetenschappen. De volgende opgave is aen het verslag der hoofdafdeeling in de kamer der volksvertegenwoordigers, over de begrooting des loopenden jaers, ontleend:

Hulpgelden aen Franco-Belgische Letterkundigen:
1846.	30 July. Baron. Werk over de letterkunde. (Toegekend by koninklyk besluit van 4 february 1848)	fr. 1000 »

[p. 360]

1846.	22 April. Jamar. Bibliothèque nationale	fr. 3000 »
1846.	19 April. Th. Juste. Histoire des Pays-Bas au 16^me siècle (Koninklyk besluit van den 20 january 1848.)	fr. 1200 »
1846.	4 Juny. Popelaire de Terloo. Relation de ses Voyages (Koninklyk besluit van den 6 maert 1848)	fr. 1500 »
1848.	20 January. Abbé Chavé. Lexicologie Indo-Européenne	fr. 2000 »
1848.	4 February. Raoul. Vertaling in fransche verzen van de latynsche hekeldichters	fr. 700 »
1848.	23 dito. Honry. Brochure op de volkplanting	fr. 200 »
1848.	6 Maert. Heinsay. Aenmoediging voor zyne letterkundige werkzaemheden	fr. 200 »
1848.	4 April. Gaucet. Aenmoediging voor zyne letterkundige werkzaemheden	fr. 400 »
1848.	4 dito. Mevr. Ruelens. Aenmoediging voor hare letterkundige werkzaemheden	fr. 500 »
1848.	14 dito. Gachard. Briefwisseling van Willem den Zwyger	fr. 600 »
1848.	6 July. Tindemans. Mémoire sur l'origine des anciennes basiliques	fr. 600 »
1848.	29 dito. Vasse. La Belgique par province	fr. 500 »
		_____
	Samen	fr. 12400 »

Hulpgelden aen Nederduitsche Letterkundigen.
1843.	12 January. Annales Antverpienses, door Mertens en Buschmann. 4^e boekdeel (Dit is nog geen vlaemsch maer een latynsch werk).	fr. 500 »
1847.	16 February. Snellaert. Histoire de la littérature flamande (Koninglyk besluit van den 12 mei 1848).	fr. 500 »
1847.	8 Maert. Bormans. Commentarius op de oude legende van S.^te Christina (Koninglyk besluit van den 20 maert 1848).	fr. 900 »
1848.	26 January. Mertens en Torfs. Vlaemsche Geschiedenis van Antwerpen	fr. 400 »
1848.	14 February. Van Kerckhoven. Letterkundige onderstand	fr. 1000 »
1848.	23 Mei. Van Ryswyck. Letterkundige onderstand	fr. 500 »
		_____
	Samen	fr. 3800 »

Zoodat er op eene uitgegevene som van fr. 16,200, nog geen vierde aen de Vlaemsche Letterkunde is besteed, ofschoon het, zooals onze vroegere nummers bewyzen, het aen geene aenvragen tot onderstand van jonge letterkundigen heeft ontbroken; maer deze ontvingen ten antwoord dat er geene fondsen meer beschikbaer waren. Dergelyke daedzaken zeggen meer dan wydloopige redeneringen, en wy boeken zo om, by tyd en wyle, als een gewigtig punt van bezwaer te kunnen worden voorgedragen, overigens de verdienste der letterkundigen, zoo franco-belgische als vlaemsche, aen wie de hulpgelden zyn vergund geworden, buiten kyf latende.

(Eendragt).

- Het reglement van het Nederduitsch Taelverbond, vereeniging van al de maetschappyen ten doel hebbende de beoefening en bevordering der nederduitsche tael en letterkunde, is eindelyk aengenomen. In dit zeer belangryk stuk zien wy dat het Taelverbond van zin is, wanneer de geldelyke toestand het zal toelaten, pryskampen voor de verschillige vakken der letterkunde en wetenschappen uit te schryven. Ook zal er jaerlyks een vlaemsch feest plaets hebben en beurtelings zal dit gevierd worden in de drie hoofdsteden Antwerpen, Gent en Brussel, gelyktydig met de driejarige tentoonstelling van beeldende kunsten. In al de andere steden van vlaemsch België kunnen er nog door hetzelve

[p. 361]

feesten aengelegd worden. Zeggen hoeveel goeds het Nederduitsch Taelverbond kan stichten is onnoodig, immers, het zal de krachtigste middel zyn, welke de Vlamingen tot hier toe tot het vooruitzetten der vlaemsche beweging gebruikt hebben. Wy raden al de maetschappyen, die de handhaving der vlaemsche nationaliteit ten doel hebben, aen, van zich aen dit Taelverbond aen te voegen om aldus het hunne by te dragen tot de verheerlyking van ons duerbaer vaderland:

Het jaerlyksche aendeel, door de onderscheidene maetschappyen by te dragen, is bepaeld op den volgenden voet:

De letterkundige maetschappyen in de steden Brussel, Antwerpen en Gent	fr. 30-00
De letterkundige maetschappyen in andere steden	fr. 20-00
De tooneelgenootschappen in de steden	fr. 10-00
De letter- en tooneelkundige maetschappyen in de dorpen, en alle andere genootschappen om 't even van welken aerd of waer zy bestaen	fr. 6-00;

- Het eerste feest van het Taelverbond zal dit jaer in Antwerpen plaets hebben.

- De Gazette van Lokeren spreekt van een, in die stad bestaende, ontwerp ter oprigting eener openbare boekery, waer ieder, mits eene kleine bydrage, zyn leeslust zou kunnen voldoen. Zulke nuttige ontwerpen verdienen spoedige en geregelde uitvoering.

- Een vlaemsch gezelschap, met kenspreuk: Hoop in toekomst, is te Lokeren bepaeldelyk ingerigt, en houdt zyne zittingen in het koffyhuis St. Eloi. Het bestuér van dit genootschap is samengesteld als volgt: E. Van Wichelen, Ch. Trouviez, E. Van den Bossche, commissarissen-voorzitters; A. Gossiaux, geheimschryver, en Jos. Collette, ontvanger-boekbewaerder.

- De pryskampen door de rederykkamer: de Goudbloem te St.-Nikolaes uitgeschreven, hebben een ongeloofelyk getal mededingers uit al de streken van Vlaemsch Belgie uitgelokt. Niet min dan 76 geschrevene stukken zyn voor de onderscheidene vakken ingekomen en niet min dan 90 tooneelkunstenaers hebben naer de pryzen, voor de uitgalming uitgeschreven, medegedongen. - De uitslag dier pryskampen laten wy hier volgen.

Dichtkunde, 1^e Prys, aen den heer Aug. Van Acker, te Eecloo, met het lyrisch dichtstuk: Breydel. - 2^e Prys, aen J.C. Martens, onderwyzer te Ronsele, met het dichtsuk: Jan Borluut.

Opstellen tot deftige declamatie geschikt: 1^e Prys, aen den heer Eduard Michels, lid des Vlaemschen Gezelschaps, te Gent, met opstel: Verlaten en veracht. - 2^e Prys, aen den heer Willem Rogghé, lid des Vlaemschen Gezelschaps, te Gent, met: Breydel op den Groeninger Kouter.

Opstellen, tot boertige declamatie geschikt: 1^e Prys, aen den heer G.M. De Deyn, notaris te Ninove, met: De bekeerde republikeinsche schoenmaker. - 2^o Prys, aen den heer C.J. Diericx, voorzitter der maetschappy: Jong en Leerzuchtig, te Antwerpen, met: Karel Dingemans.

Declamatie. - Deftig vak, 1^e klas: 1^o Aug. Van Hoorebeke, van Zomergem; 2^o Leopold Van de Water, van Brugge; 3^o Josef Van Impe, van Ninove. - Eervolle melding, Johan Van Ryssel, van Antwerpen.

2^e Klas. 1^o J.B. Haest, van Antwerpen; 2^o P. Delil, van Geraerdsbergen, 3^o H. Serleys, van Sottegem, en F.A. Van Gyseghem, van Lokeren.

Boertig vak. 1^o Frans Moreels, van Antwerpen; 2^o B. De Ruyter, van Brugge; 3^o Victor Driessens, van Antwerpen. - Eervolle melding, J. Smit, van Brussel.

Uit yverzucht. 1^o Gustaef Van Loo, oud 10 jaren, van Gent; 2^o Jan Gallet, oud 12 jaren, insgelyks van Gent, leerlingen van den yverigen onderwyzer Petyt, ter schole van den heer De Loose, te Gent.

- De pryzen uit de twee tooneelpryskampen van Antwerpen zyn op de volgende wyze toegewezen:

Die der maetschappy Jong en Leerzuchtig: Drama. 1^e Prys. De koninklyke

[p. 362]

maetschappy van Rhetorica: Al bloeijende groeijende, te Ninove, met het treurspel: De dood van Cesar. - 2^e Prys. De maetschappy: Broedermin en taelyver, te Gent, met: Zestien jaren of de Brandstichters. 3^e Prys. De koninklyke maetschappy: De Fonteinisten, te Gent, met: De Lasteraer.

Blyspel. 1^e Prys. De maetschappy: Broedermin en taelyver, van Gent, met: Tony of de aenklagende eendvogel. 2^e Prys. De maetschappy: Kunstliefde, van Brugge, met: De Revisieraed. Eene eervolle melding aen het knaepje in De dood van Rolla, door de Kruisbroeders, van Kortryk, uitgevoerd.

Die der maetschappy van Rhetorika de Hoop: Drama of treurspel. 1^e Prys: De maetschappy van Rhetorica van Geraerdsbergen: 2^e De maetschappy van Rhetorica, gezegd Fonteinisten, van Gent; 3^e De maetschappy Broedermin en Taelyver, van Gent.

Blyspel. 1^e Prys: Broedermin en taelyver, voornoemd; 2^o De Fonteinisten, voornoemd.

Pryzen voor de beste tooneelspelers: In het drama of treurspel: 1^o De heer Schollaert, van Sotteghem; 2^o De heer Ondereet, van Gent. - In het blyspel: 1^o Niet toegewezen; 2^o De heer Ondereet van Gent.

Pryzen voor de beste tooneelliefhebsters: In het drama of treurspel: Mevrouw Mahi, van Brugge. In het blyspel: mevrouw Van Peene, van Gent.

Prys voor doelmatige kleeding: De maetschappy: Broedermin en taelyver,

- By koninklyk besluit van den 10 january, is het reglement goedgekeurd, door de klas der schoone kunsten by de koninklyke Akademie van België aengenomen, ter oprigting eener algemeene kas der Belgische kunstoefenaren, bestemd om aen hen en hunne huisgezinnen pensioenen en onderstanden te verzekeren. Schilders, beeldhouwers, graveurs, teekenaers, toonkunstenaers, bouw- en letterkundigen kunnen in deze kas deel nemen, die door een comité, samengesteld uit het bureel der klas van schoone kunsten by de koninklyke Akademie, zal bestuerd worden, waerby zes leden derzelfde klas, door haer benoemd, zullen kunnen worden gevoegd. De kas neemt pensioenen en tydelyke onderstanden ten haren laste. De pensioenen zyn uitsluitend voor de weduwen bestemd; maer mogen de twaelf honderd franken 's jaers niet overtreffen. De hertrouwende weduwe verliest haer regt. De onderstanden, aen weezen toegekend, nemen de benaming van opvoedings-beurzen aen, welke jaerlyks de vier honderd franken niet mogen overschryden, noch boven den ouderdom van achttien volle jaren voortduren.

- De klas der wetenschappen by de koninklyke Akademie van kunsten, letteren en wetenschappen van België, heeft, voor den wedstryd van 1849, de volgende prysvragen uitgeschreven:

2^o Het algemeen leerstelsel der seriën betoogen, inzonderheid onder het opzicht harer samentreffingen beschouwd.

2^o Men vraegt een grondig onderzoek wegens den staet onzer kennissen over den regen en de byzondere oorzaken welke dit verschynsel wyzigen.

3^o De beschryving te doen der fossilen van de gronden der tweede laeg in de provincie Luxemburg, en de nauwkeurige aenwyzing te geven van de plaetsen en rotsketenen waerin zy gevonden worden.

4^o De beschryvende en vergelykende ontleding te geven van de placenta, in de onderscheidene orden der zoogdieren.

Wedstryd van 1850. Onderscheidene oorden onzes lands bieden veenen en andere hedendaegsche gronden aen, welke overblyfselen van dieren bevatten; men vraegt eene omstandige beschryving dezer overblyfselen, mits byvoeging van overwegingen omtrent de betrekkingen der soorten, waertoe zy behoorden, met de thans levende en wegens de tydstippen, waerop men, in ons land, de uitdelging kan stellen van eenige soorlen, als de auweros, de beer, de castor, enz.

De prys voor iedere dezer vragen zal eene gouden medalie zyn ter waerde van zes honderd franken. De verhandelingen moeten leesbaer geschreven zyn in het latyn, fransch of nederduitsch, en die des aenstaenden wedstryds zullen, vóor den 20 september 1849, vrachtvry, gezonden worden aen den heer Quetelet, vasten secretaris der Akademie, te Brussel.

[p. 363]

De Akademie vordert de grootste nauwkeurigheid in de aenhalingen; ten dien einde zullen de schryvers zorg hebben de uitgaven en bladzyden op te geven van de werken die zy zullen aenhalen. - De schryvers zullen hunnen naem niet op de werken stellen; maer wel eene kenspreuk, die zy op een gesloten briefje, hunnen naem en woonplaets inhoudende, zullen herhalen. Men zal geene andere dan handschriftelyke platen aennemen. Zy die zich, op welke wyze het ook zyn moge, zouden doen kennen, alsmede zy, wier verhandelingen na den bepaelden tyd zouden ingekomen zyn, zullen volstrekt uit den wedstryd worden gesloten.

De Akademie vermeent den mededingeren te moeten herinneren dat zoodra de verhandelingen aen haer oordeel zyn onderworpen, dezelve in hare archieven worden nedergelegd, als haer eigendom geworden zynde, behoudens regt aen de belanghebbenden om er ten hunnen koste, afschriften te doen van nemen, indien zy het noodig oordeelen, mits zich ten dien einde tot den vasten secretaris te wenden.

- De klas der letteren, hy de koninklyke Akademie, had, voor den wedstryd van 1849, zes vraegstukken voorgesteld, waervan er slechts drie beantwoord geweest zyn, namelyk 1^o Over den staet der scholen tot de oprigting der universiteit van Leuven. Eene verhandeling; met kenspreuk: Homo qui erranli enz. Commissarissen: de heeren Baron De Reiffenberg, de kanonik De Ram en Lesbroussart. 2^o Over de armoede in Vlaenderen, vyf verhandelingen, met kenspreuken: n^r 1 Voor vaderland en vorst, n^r 2 Aux grands maux les grands remèdes; n^r 3 La pauvreté affecte un individu, n^r 4 Le chemin le plus sûr est aussi le plus court, n^r 5 Le travail et le commerce bien réorganisés peuvent seuls sauver les Flandres. - Commissarissen: de heeren Quetelet, De Decker en Carton. 3^e Over de inrigting der regterlyke magt in Belgie sedert de daerstelling der gemeenten tot de troonbeklimming van Karel V: eene verhandeling, met kenspreuk; Seclae temporum. Commissarissen: de heeren Baron De Reiffenberg, Steur en Haus.

Door de zelfde klas is, volgens de verslagen harer commissarissen, de heeren De Ram, Gachard en De Reiffenberg, voorgesteld op de half verheven beeldwerken des standsbeelds van Godfried van Bouillon, langs den eenen kant, de inneming van Jérusalem, en langs den anderen, de afkondiging der assisen te doen schetsen. - De twee bronzen platen op de voor- en achterzyde des voorstuks geplaetst, zouden iot inschryvingen bestemd zyn, waervan de eene, de vier eerste verzen van Tasso's verloste Jeruzalem, en de tweede, de byzonderste omstandigheden van het leven des Belgischen heids zou hervoorbrengen. Dit opschrift zou in de fransche en vlaemsche talen vervat zyn.

Verschenen Werken.

Te Gent, by H. Hoste: De vlaemsche Lionne, blyspel in drie bedryven, door K. Ondereet, bekroond in den letterkundigen kampstryd der koninglyke maetschappy van Rhetorica, gezegd: De Fonteinisten, te Gent, in het jaer 1848. - Dit stuk is door gemelde maetschappy voor de eerste mael, met veel byval, vertoond, den 21 January 1849.

- Te Brugge, by Alf. Bogaert: Pieter Lanchals, of de opstand der Vlamingen, onder Maximiliaen van Oostenryk, historisch drama in vyf bedryven, door F. Carrein. - Aen dit stuk werd in den laetsten kampstryd der Fonteinisten, te Gent, eene vereerende melding toegekend.

[p. 364]

- By Daveluy: De vlaemsche kreet, en Een traen aen de voeten van Z.H. Pius IX; woorden van prof. De Jonghe, muziek van Lievens.

- Te Brussel by J.J. Demanet: De voorstander des landbouws, vlaemsche uitgaef der Sentinelle des campagnes, verschynende twee mael ter week, tegen fr. 6-» 's jaers, 3-50 voor zes maenden, en fr. 2-» voor drie maenden, vrachtvry voor geheel het Ryk.

- By Greuze is een nieuw tydschrift ten titel voerende: De Moedertaal, onder het bestuer der heeren Eekma en Dodd uitgekomen.

Aengekondigde Werken.

Te Brussel, by Eug.-Edw Stroobant: Om eerstdaegs van veertien tot veertien dagen te verschynen:

1^o Anna, of de molenaer van oud-Turnhout, vervlaemscht tooneelspel met zang, in een bedryf, door Eug.-Edw. Stroobant, voorzitter der koninglyke maetschappy van Rhetorica: De Wyngaert, te Brussel.

2^o De tooneelliefhebbers, of de pryskamp van uiterlyke welsprekendheid, oorspronkelyk blyspel met zang in een bedryf, door denzelfden..

- By de gebroeders Van Maldeghem: Cecilia, maendschrift voor kerkmuziek, door Evarist en K.J. Van Maldeghem. Jaergang 1849. Versierde uitgaef, in 12 afleveringen, van samen 120 bladz. 10 fr. 's jaers, voor Brussel, en fr. 11-50, franco, voor geheel België.

- Te St-Nikolaes by Landrien-Fovel: Vaderlandsche gedichten en uitgalmingen, bekroonde en onbekroonde verdienstelyke lettervruchten, ingezonden ten plegtigen wedstryde van dicht- en letterkunde, door de aloude maetschappy: De Goudbloem, te St.-Nikolaes, met deelneming van 's lands bestier, beroepen op zondag 18, en maendag 19 february 1849, en door menigvuldige schryvers beantwoord. - Een schoon boekdeel in-12 - Prys: fr. 1-50. Na den 6 maert zal de inschryving op 2 fr. konten te staen. - De schryvers, die hunnen naem wenschen gedrukt te zien, moeten zich onverwyld aen den uitgever doen kennen

- De boekhandelaer J.D. Sijbrandi, te Amsterdam, heeft een prospectus laten uitgaen, van: De Globe, keur van reisverhalen en merkwaardigheden van vreemde landen en volken. Onderhoudende en belangrijke lectuur voor den beschaafden stand. Bijeenverzameld door H. Picard. Negende Jaargang. Dit tydschrift beoogt den beschaefden stand eene onderhoudende, maer vooral ook eene belangryke en nuttige lectuer aen te bieden; het wenscht de kennis van de aerde en hare bewooners te bevorderen, door de mededeeling van eene keur van reisverhalen, beschryvingen, tafereelen, schetsen en byzonderheden van landen en volken, zonder zich in afgetrokkene en strikt wetenschappelyke nasporingen te verdiepen. Zoo hoopt de redactie de belangstelling te ondervinden van velen die gaerne ook iets anders lezen dan verdichte verhalen en romans. - Men schryft voor niet minder dan een geheelen jaergang in, die telkens zal bestaen uit twee deelen of twaelf afleveringen, geregeld op den 1^e van iedere maend verschynende. Elke aflevering zal 5 vel of 80 blz. druks bevatten, terwyl by elken jaergang twee keurig gesteendrukte platen zullen gevoegd worden. De prys voor den geheelen jaergang is op zeven gulden en twintig centen bepaeld. Afzonderlyke nummers zullen zonder plaet à f. 0-80, en met eene plaet à f. 1-00 afgeleverd worden; zy die zulks mogten verkiezen zullen het maendwerk in deelen kunnen ontvangen; elk deel bestaet uit 30 vellen of 480 blz. druks, met twee platen.