Logo DBNL
Het Taelverbond. Jaargang 4 (1848)

Het Taelverbond. Jaargang 4

(1848)– [tijdschrift] Taelverbond. Letterkundig Tydschrift, Het–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De Tooverdoos.
Vertelsel, door Eug. Zetternam.
(Vervolg en slot, zie bladz. 48).

Vierde hoofdstuk.

Alweder een oorlog, waerover de maen schreit, en onder anderen, eene goudvlieg, die eene groote rol speelt.

De hemel was grauw; het kindschap koud, akelig van toon. Regt over het slot stond eene galg, tegen de galg eene ladder, op de ladder de priester en de beul met zyne koorde. Onder den smartpael zat eene van ouderdom bevende vrouw, gelyk eene Magdalena te weenen en de voeten van Sidhan te kussen. Zy alleen had medelyden met hem, zy alleen vergaf hem zynen schrik en begreep dat de angst des doods geene lafheid is. Uit heel dien hoop, hem eertyds eerbiedig toegedaen, was zy het alleen die den priester nog beminde; de anderen wierpen hem spottend slyk en steenen naer het sidderend hoofd. Voor de verwinning ware dit alzoo niet geweest, dan hadden zy aen zyn smeeken niet kunnen wederstaen; zy hadden geweend met zyne tranen, gebeden met zyne lippen; maer nu had de zegeprael hunne harten verstaeld, en zy haekten naer de pynlyke aendoening van het aenschouwen des moords van hunnen profeet.

Harmona vermoedde dit; zy liet een gegil, een hartverscheurend

gegil door al de rangen hooren, en met edelen moed toeschietend, kronkelde zy zich om Sidhan, welke langzaem de ladder beklom.

- Vermoort, vermoort myn priester niet! - smeekte zy. - Maer, - de galg! de galg! - antwoordde het gejoel, welk steeds hooger en hooger klom en welhaest zoo bedreigend werd, dat Demhar ontwaerde dat men niet alleen de lyfstraf des priesters maer ook die van Harmona begeerde.

Alsdan schoot hy in woede; zyne stem galmde forsch over den hoop, en zyne welsprekendheid bedaerde in weinige stonden diegenen, welke hy weinig vroeger in gisting had gebragt. Men ontbond den priester, men zoende den boord van Harmona's kleed en jubelde over een medelyden, dat, zonder de aenspraek van Demhar, nimmer ware gevoeld geweest. De blydschap der oude Rembha was niet te stillen: zy betastte met hare waggelende handen het hoofd en de borst des priesters en, verzekerd dat hy ongeschonden was wierp zy hem weenend haren mantel op den schouder, om hem onkennelyk te maken en alzoo vryen doortogt te verleenen tusschen hoopen, die van de vrykoming geene getuigen waren geweest. De priester volgde droevig zyne geleidster; zyn hart was verscheurd door het bittere gevoel van magtverlies. Hy die met Mordohan had getroond, die met een woord alles sidderen deed, en eertyds om zyne leer van ieder geeerbiedigd werd, vond nu niemand om hem te vereeren dan eene bygeloovige vrouw; niemand om hem te redden dan een lagen armen arbeider; niemand om voor hem te smeeken dan een meisje, dat hy tot dan toe als zyn werktuig had beschouwd. Hy bevroedde dat zyn goede tyd was heengevloten. Niet meer in paleizen zou hy den toon hebben, maer op zolders, niet meer in edele harten zou hy geeerbiedigd worden, maer in harten vervalscht door bygeloof, geknakt door lyden, verflauwd door hongersnood.

Zoo treurig mymerend, vervoorderde hy zynen weg, hangende aen den zwakken arm van Harmona, leunende op den schouder der versletene Rembha, welke het meisje zoowel als den priester voor eenigen tyd herbergen zou. Demhar kende het goede hart

dier vrouw en, vol betrouwen op hare zorgen, liet hy Harmona met haer vertrekken; want deze had hem aenbevolen Sulmath in het oog te houden en goed na te zien wat hy verrigten zou. De jongeling bleef dan ook naby het slot, en hy verkreeg weldra de zekerheid dat de lust naer verwinning, met te zegepralen, in vernielingszucht was verkeerd. Men viel wederom uit op het slot, maer nu om het in puin te brengen, en nooit had men het zoo wakker aengetast, als men het nu moedig verwoestte. Aen verwylen dacht men niet, en het werk der vernieling werd niet gestaekt zoo lang er nog een steen op zyne plaetse lag. Dan begon men in de handen te klappen, te dansen en te zingen, en de vreugdekreten schalden ten hemel in verward gewoel. Maer de vreugde verwekt nyd, de zegeprael zaeit vyandschap tusschen de bondgenooten die hy begunstigt; na de zege moet de winst toch verdeeld worden. Er was reeds tusschen de stryderen twist gerezen: de maer der handelwyze van Sulmath tegenover Demhar had zich verspreid, en men zag in die schanddaed eene verbondsbreuk en eene betrachting naer heerschappy. Waerom begeerde Sulmath Harmona dan om door haer te regeren gelyk Mordoham had geregeerd? Dit gevoelen vond grond omdat het waer was, voorstaenders omdat het mogelyk scheen; de argwaen vergrootte het wantrouwen; men ging tot onderzoek en uitleggingen over. Sulmath loochende, de anderen bevestigden, Sulmath zeide weêr neen, Demhar weêr ja, en zoo ontgloeide de haet en verspreidde hy zyn helsch vuer om moord en schelmstuk voor te staen. Want van woorden kwam men tot dadelykheden, van twisten tot slaen. Ho, het was pynlyk die menschen, welke zoo moedig de zege hadden bevochten, elkander nu woest te zien vermoorden! Zy herinnerden zich noch hun vroeger verbond, noch hunne broederlykheid; zy doodden slechts uit vermaek, om te dooden, uit dorst om hun argwaen te blusschen, want dien wordt, helaes, nooit gedoofd dan in plassen bloeds. Het plein voor de rots rookte; de zon trok het levensvocht van al die martelaren des argwaens in walmenden dauw naer boven. Zy verschool zich in dien lauwen damp, om de vernieling niet te zien van een heil, door zooveel duren arbeid verkregen,

en dat men, na het slechts een oogenblik genoten te hebben, weêr baldadig verwoestte. Want de stryd was nu een echt bloedbad geworden. Aen Demhar en de zynen kon men geen weêrstand bieden: zy vielen op Sulmath's mannen aen als een woedend orkaen, als winden, die lang tusschen bergen opgesloten, eindelyk de opening vinden om op het land uit te bulderen. Zy verscheurden, zy overrompelden, zy verdunden de rangen van Sulmath, als de maeijer het regelmatig opgeschoten graen. Want hunne razerny was eindeloos groot: zy hadden voor de vryheid gestreden, en nu zagen zy dat men hun die weêr ontnemen wilde. Nogtans moest hunne woede door zooveel bloed verkoeld, hun arm van nedervellen verlamd worden. Afgemat hielden zy op van moorden toen de avond viel, en uitgeput door bloedvergieten verkeerden zy in eene loomheid, eene soort van rouw over hunne schelmstukken, welke hun later alle veerkracht ontnam. Vredezoekend uit walging voor hunne eigene daden sloten zy weder een verbond met Sulmath, en men sliep eendragtig op het plein. Burgarhil zag dien slaep en lachte, want zyn beschermeling had gezegepraeld. Wat was er toch nog te doen om de ontmoedigden te vermannen? Hy dreef in de lucht en sluimerde in onder het hoevaerdig droomen van heerschappy.

Intusschen staerde de maen op den ronkenden drom. Gewend het lyden der menschen altoos by te woonen, zucht zy bywylen treurig over al hetgeen zy gestadig tot den niet wederkeeren ziet. Zou ze nu verhard gebleven zyn by het ontwaren der verwoesting welke plaets gegrepen had? Neen, neen, de lieftallige is zoo wreed niet, ze weent te gaerne met de weenende menschen, en misschien is het een traen welken zy onder het kleine wolkje verbergt, dat zich als een gaes over haer aenschyn heeft uitgespreid. Maer het wolkje verzwaert, het wordt als een zwart floers waer enkele reten in open blyven, om niet heel de aerde aen de troosteresse der smachtende zielen te onttrekken. Waerom verschuilt ge u toch zoo, aenminnige maegd? Is het omdat gy hier vrede en geluk verwachttet, nu de dwingeland geknakt is, en dat ge niet dan vyandschap en moorderye vindt?

Maer wat ontwaer ik? Uw sluijer scheurt open, hy verliest zich in flarden in het eindelooze ruim. Wat ziet ge dan liefderyks op aerde, dat ge haer zoo beminnelyk tegenblikt? Is het misschien een meêwarig wezen dat die lyders daer zal troosten, dat hun het middel zal verschaffen om gelukkig te zyn? Ja, dat is het wat gy aenschouwt, vriendinne der smart; 't is het meisje dat daer ginds, ginds tegen het zwart van den nacht in licht uitblinkt. Zie eens hoe vlugtig zy over de slapende stryders zweeft, hoe luchtig zy huppelt. Zy zoekt zeker iemand, want zy ziet zoo schuchter rond. Heeft zy hem dan gevonden, dat zy zoo vurig nederblikt? Haer boezem golft, haer hart hoor ik my dunkt kloppen; een smachtende liefdezucht welt op uit hare borst. Zy buigt zich, zy zoent iemand aen den mond. Maer waerom, mane, beminnelyke mane, bedekt gy uw aengezicht weêr?

- Liefste! - riep de man door den blakenden kus gewekt, en hy sloeg zyne armen om den hals van het meisje. Een scherp gegil doorsneed de lucht, alsof Harmona eene slang had omhelsd.

- Sulmath! - ysde zy, want in het donker had zy Demhar meenen te erkennen en het waren de gemeene kleederen, welke Sulmath ten teeken van gelykheid had aengetrokken, die haer hadden bedrogen.

Maer Sulmath hield de bevende maegd in de armen geklemd, en stoorde zich noch aen haer weenen noch aen haer smeeken. Hy wilde zyne lippen nu ook op hare wangen drukken, maer zy weerde zich met afschrik. Ho, er lag iets fantastisch, iets aenbelangwekkends, iets dat yzing inboezemde in die worsteling, tusschen het verlangend begeeren en de verfoeijing. Men hoort woorden van liefdebetuiging en woorden van smaed; een ontstolen zoen door een ruk beantwoord. Men ziet brandende omhelzingen, koele ontsnappingen, weêrhouden door trillende armen, welke zich weêr om het verstootende wezen strengelen. Ho, Harmona verdedigde zich zoo moedig. Hoewel teêr, magteloos, kon zy zich zoo snel, zoo wespachtig uit de handen van Sulmath slingeren, zich zoo onvoelbaer losstrengelen, zoo vloeibaer indien ik zoo spreken mag, wegstuiven. Zy is reeds gevlugt

en hare haest verwint Sulmath. Hy kan zoo snel niet over de slapenden vliegen, zyn stap is loom, afgemeten; hy heeft ook hare kleine helle pinkers niet en, door altoos op haer te staren, vergeet hy naer beneden te zien; hy struikelt, valt, en ziet haer vlugtend, vlugtend zoeken naer zynen neef.

Weldra heeft zy dien gevonden by het tranenlicht der maen, die zich ontsluijert. Maer nu durft Harmona haren minnaer niet meer op zulke minzame wyze ontwaken. Sulmath vervolgt haer en sidderend, vlugtend zelfs, klopt zy op den arm des jongelings en gebiedt hem mede te gaen. Demhar volgt met eerbied, met liefde; zyne wezenstrekken gloeijen, hy stort al de gevoelens van zyn overkropt hart uit in suizingen, die Harmona met vreugde en genot vervullen. Alzoo slingerden zy door het slapende leger heen, hand in hand, verslonden in verzuchtingen of wel in eene zoete mymering. Somtyds vuerden zy hunne liefde aen door zoetgeurende woorden afgebroken door eenen zuiveren, gloeijenden zoen. Ach, wat genoten zy op dien angstigen weg, welke hen naer het pand van hun geluk geleidde. Zy zagen, door zaligheid overstelpt niet rond, maer gingen zacht en haestig voort, altyd voort naer het slot van Mordohan, dat in treurige puinen lag. Een traen weenden zy hier over de vergankelyke grootheid, maer lang mogten zy niet by de smart vertoeven. Sulmath was daer, daer, digt by hen. Zy ylden voort, stronkelende hier en daer over het gruis, ontwykende de wachten door Demhar daergesteld om de ruïnen te bewaken, tot dat zy aen eenen trap kwamen, dien Harmona te zoeken scheen. Die trap was een weinig verstopt maer niet genoeg om geenen doortogt te verleenen, en weldra drongen zy in het harte der rots. Moeijelyk was die nederdaling in het duister van den nacht, zonder ander licht dan de flauwe schemering door het blanke kleed van Harmona verspreid. Nogtans vonden zy hunnen weg, want hy was te zeer aen de maegd bekend. Zy bragt haren minnaer in den killen kroft waer de doos begraven lag, en door liefde aengemoedigd ontgroeven zy het duerbaer juweel dat hun heil omvatte, dat hunne zaligheid en die van zoo vele anderen behield. Ho, wat waren zy verheugd

toen zy het gevonden hadden, toen zy het in hunne handen voelden trillen! Zy omhelsden elkander in de zuiverste opwelling der vreugde, hunne lippen raekten zich onderling en hun adem vereenigde zich liefderyk tot eene tweevoudige ziel.

- Ach lieve, lieve Demhar, - zuchtte Harmona, - wat zullen wy gelukkig zyn zoo dat kleinood opengaet! - En hare handen poogden in het duister te doen wat zy in den klaren dag nimmer vermogten, en hy:

- Wilde God ons die weldaed schenken, wilde hy ons gelukkig maken! - En Harmona weêr, terwyl zy de wonderdoos aen haer hart drukte:

- Mogten wy hier zien! Ho, wy zouden haer openen, die geheimzinnige doos: de oogen der liefde zien zoo goed, wen zy samen zien. Maer het is hier donker en ik word angstig, laet ons naer den heiligen boom gaen, daer flikkert de maen, daer licht zy de gelukkigen toe, daer zal zy ons helpen et met hare meêwarige stralen de geheimzinnige veer aenwyzen.

- Kom, kom dan gauw! - riep hy vooruitsnellend. Maer een knarzend geknor vloog hem tegen en, by het licht dat nu in de kroft glinsterde, zag hy dat een forsche arm zyne beminde vastgegrepen had.

- Vader! - snikte het meisje.

- Ja, uw vader, wiens magt gy hier verdelgt!

- En voor wiens geluk ik zorg, goede vader. Ho, het geluk bestaet in geen gezag, denk dit niet, het bestaet in liefde! - En zy zoende zyne hand, terwyl zy tevens aen Demhar teeken deed met de doos te vlieden. Deze vloog de trappen op, voorby den verbysterden Adalhil die te magteloos was om hem te wederhouden. Intusschen vervolgde Mordohan tegen zyne dochter:

- Zwyg, gevloekt kind, dat myne liefde zoo slecht beloondet; het gezag maekt op zich zelven het geluk uit, de overheersching alleen is de zaligheid.... En hadt gy u dan toch zoo laeg niet vergrepen, haddet gy u dan nog aen Sulmath overgeleverd, die paelt ten minste met zynen rykdom aen myn vermogen.

Hy zweeg plotselings; want nu ontwaerde hy dat Sulmath met zynen beschermgeest by hem stond.

Sulmath had, gelyk wy het verteld hebben, de geliefden vervolgd en was hen zoo naby gekomen, dat hy een oogenblik de hoop voedde hen in te halen. Echter, toen hy tusschen de puinen van het slot gekomen was, vond hy dit zoo gemakkelyk niet dan hy wel verwachtte. Onbekend met de doorgangen, wist hy niet waer de togt mogelyk was, en hy struikelde over steenen en viel in holten. Met slyk en zweet bedekt, hygend van vermoeijenis staekte hy nogtans de jagt niet: voor hem zweefde voortdurend het blanke kleed van Harmona, en de ydelheid deed hem gelooven dat hy het toch genaken zou. Ondertusschen hadden de wachten van Demhar hem in het oog gekregen en deze stuikten op eene onaengename wyze zyne vaert. Voor hy den tyd had er aen te denken, was hy gekoord en geketend en lag hy nevens de nachtwaek der krygers roerloos op den grond. Men had hem zoo onbarmhartiglyk vastgekneld dat het hem onmogelyk was de minste beweging te maken, en al had hy dit gekunnen, ontbrak hem de lust daerdoor de razerny der wachten nog meer gaende te maken. Zy beleedigden hem toch alreeds op eene baldadige wyze, vragende: of hy het slot kwam afzien om te vernemen of het hem tot troon dienen kon; dan zetten zy hem regt, begroetten hem als hunnen koning en kroonden hem met vuistslagen. Sulmath schuimbekte, zyn hart brak van de woeste kreten welke hy er in smoorde, want hy kon zyne razerny in geene vervloekingen lucht geven: het minste woord werd hoonend gestraft. De moedeloosheid greep hem aen en hy wierp zich ten prooi aen de vertwyfeling, toen hy by de spotterny der mannen, die hoorde komen van eene groote vlieg, die rond hem gonsde en over zyn aengezicht bommelde alsof zy hem steken wilde. Onmogelyk kon hy het ondier weren, maer hy wenschte het in het diepste der hel. De vlieg lachte met die vervloeking en ging voort met eentoonig aen zyne ooren te zagen; zy ronkte zoolang tot Sulmath bedwelmd door foltering en gewend aen den toon, begon te gelooven dat hy het dier verstond, ten minste nam het gezang voor hem iets menschelyks, en ging het

allengs over tot eene tael die hem betooverend voorkwam. Hy nam meer aendacht op de hommel en zag dat ze een voor een zyne tergers stak, terwyl zy geheimzinnig zong:

 
Ik steek, ik steek en ik betoover;
 
Myn angel is van louter goud.....

Verwonderd zag en hoorde hy dit, want hoewel hy die woorden klaer verstond, hadden zy voor hem zeer weinig beteekenis; echter door zyne bewakers geruster gelaten, had hy tyd er dieper op na te denken en toen sprak hy by zichzelven:

- De betooverendste angel is goud! - Hy hief zyn hoofd zoo veel mogelyk van den grond en sprak, sprak toen flauw en terwyl het zweet der gierigheid hem uitbrak:

- Wie my verlost krygt geld.

En men ontbond hem eene hand; en hy herhaelde zyne woorden en men ontbond de tweede; en hy gaf geld, geld uit zyne borze en weldra gevoelde hy zich vry, geheel vry als een vogel des hemels. Toen lachte hy zyn goud teeder toe en zei:

- Gy zyt magtiger dan de magtigste!

Na de verdooving uit zyne lidmaten geschud te hebben, hernam hy zynen togt, vergezeld door de vlieg, welke steeds hommelde om zyne aendacht op te wekken. Hy ging haer zyne dankbaerheid betuigen toen zy eensklaps vergrootte, van vorm veranderde en zyn beschermgeest aen zyne verblufte oogen voorstelde. Burgarhil zei glimlachend:

- Uwe ketens zyn gevallen als stroohalmen, maer uw vermogen is op geene rots gebouwd.

Want straks zag ik over de aerde, en Mordohan met zyn beschermer zaten op de puinen. Adalhil sprak:

Zy hebben elkaêr verslonden als wilde dieren, en hunne handen zyn bevlekt; maer hun gezag zwymelt van het broederbloed en het uwe is nog niet in dienstbaerheid verkeerd.

Want groote dagen zyn u beschoren, als gy de vyandlyke magten temt en de doos der wonderen in uw harte bewaert.

Toen daelden zy in de ingewanden der aerde en de puinen zwegen stil als de dood.

Burgarhil wachtte eene poos voor hy hernam:

- Maer Demhar is eene slang die u omkronkelt, en hy zal gebroken en zyn hoofd zal buigen tot aen de toppen van het gras.

Schaer u dan by Mordohan, en die worde uw steun; want ge zyt een teeder boomken dat de slang verbyten kan;

En gy gevet hem deel in uw vermogen, en hy deele met u wat hy bezit; en gy bergt de dooze op uwen boezem, want uw vyand heeft er op geloerd.

En als die Demhar het geheim aen dit juweel ontscheurde zoudt ge vernietigd worden, en ge zoudt verdwynen als waert gy er nooit geweest.

Want geen praelgraf herinnerde u aen de kinderen uwer kinderen, en de vergetelheid zou over u groeijen gelyk de roozelaren over de prooije des doods.

Dit zeggende bragt hy zyn meester in den kuil en hier antwoordde Sulmath op de woorden van Mordohan:

- Ik dank u, ouderling, dat gy aen my hebt gedacht en ik geloof dat myne magt aen de uwe paelt. De laetste gebeurtenissen hebben de myne misschien onmetelyk vergroot. Nogtans gevoel ik de onmogelykheid myner alleenheersching en verlang ik uwen onderstand, vermits ik den mynen aen u nooit weigeren zal. Ik verzoek u dus uwe dochter ten huwelyk en wensch dat zy tot bruidschat brenge het kostbaer kleinood dat alle magt bevat.

- Waer is die doos? - vroeg Mordohan aen zyne dochter.

- Demhar is er mede gevlugt, - was het schreijende antwoord.

- Gevloekte! - riepen allen, en Mordohan hernam:

- Waer is Demhar? ge moet dit weten.

- Neen, neen! - stotterde het meisje; en zy loochende lang, maer hare ouderliefde gloeide te vurig om aen den aendrang haers vaders te kunnen wederstaen. Zy gilde hartverscheurend:

- Hy verwacht my aen den heiligen boom des wouds! - En die bekentenis kostte haer zoo veel folteringen, dat zy bewusteloos ter aerde stortte.

De anderen liepen weg om de doos aen Demhar te ontweldigen, en hun drift was groot genoeg, om hun Harmona te doen vergeten die daer levenloos lag. Echter bleef zy zoo niet lang; de smart wekte haer, en haer hart bloedde van wroeging zoo hare toekomst en het heil der stervelingen aen de heerschzucht haers vaders te hebben opgeofferd. Zy was mismoedig en weende pynlyk; maer hare vertwyfeling was kort van duer; haer bloed was te vurig, hare inbeelding te groot, haer hart te vol liefde dan dat zy niets ter redding haers minnaers en ter behoudenis der doos zou aengewend hebben.

Zy schoot op en vloog naer boven, stortte over alles heen, ontweek noch puinen noch wachten, dringende overal door, springende overal over. Niets wederhield haer, want de puinen waren als bang haer te doen struikelen, en de krygers aenzagen den haestigen engel als een weldoenden geest, welkers vaert het gevaerlyk zoude zyn te stuiten.

De puinen overgekomen vermeed zy de wegen om haren vader en de zynen niet te ontmoeten, en de groenten ingeyld waedde zy door het golvend gras tot dat zy van verre haer minnaer zag.

By zyn ontwaren bleef zy pal staen; hy zat daer ook zoo lief onder den heiligen boom het eerste pand zyner liefde te aenschouwen. De takryke eik omvatte hem in zyne armen en belommerde hem van boven, terwyl hy hem van ter zyde tegen allen aenval te beschermen scheen.

De maen brak moeijelyk door de bladen en verlichtte slechts het aenzicht des jongelings, waerover zy de geheimzinnigste schoonheid spreidde.

Harmona baedde hare oogen in dit sprekend gelaet; zy bestudeerde zynen glimlach en vond hem vol geluk; zy volgde zyne wenken en zag hoe nieuwsgierig hy naer de opening der dooze zocht. Ach, wat genoot zy door zyn blik die zoo vurig op hare liefdegift gevestigd was. Verrukt liep zy naer hem toe, maer vol verlangen het genot der verrassing by het genot der min te paren, sloop zy langs het kreupelhout, tot dat zy ongemerkt hare armen opende en hem aen haer harte sloot.

- Demhar! Harmona! - was de tweevoudige zucht. - Demhar, beminde Demhar! Harmona, teêrgeliefde Harmona!

O, die wezens waren zoo gelukkig daer, daer alleen met hunne liefde!

- Ach! - sprak de vervoerde Demhar, na zich met zoenen verlustigd te hebben, - ach! lief wezen, dat meer dan myne ziele zyt, laet ons nu huwen, nu dat er niets aen ons geluk kan wederstaen! - En zyn arm om haer midden slaende trok hy haer op zyne borst.

Het meisje liet zich daer op nederleggen en sprak:

- Huwen, Demhar, huwen voor dat de doos geopend zy, o dit ware rampzalig.

- Rampzalig! en wy worden liefderyk beschaduwd door de natuer; de nachtegalen zingen, de bloemen geuren, de bladeren heffen hunne onophoudelyke hymne tot het Opperwezen aen, en de maen lacht ons toe met hare stralen. Is dit alles dan geen voorbode van geluk?

En hy drong het meisje nog vaster tegen zyne borst.

- Neen! neen! - riep zy zich eensklaps losrukkend. - Ons geluk zou verwoest worden, indien wy ons huwelyk voltrokken voor de doos geopend is. - En zy ontnam Demhar het kleinood om te zien of er geene hoop was het te ontsluiten.

Maer de jongeling was onvoldaen over die koelheid, hy trok haer meer naderby en zy was te vervoerd om zulks te kunnen verbieden. Hy overdekte haer met kussen en zyn brandende adem ontstak in haer een ongemeenen, nooit gevoelden gloed. Haer hoofd zakte bedwelmd achterover en heel haer lichaem trilde onder de magtige aendoening der liefde. Misschien ware zy bezweken, misschien had zy hem voor een stond genoegen heel de heilryke toekomst laten verwoesten; maer terwyl zy als ontzind in zyne armen lag, sloeg zy de halfgeopende oogen in het ronde en ontwaerde dat haer vader met Sulmath en hunne beschermers zeer naby waren.

Zy vloog op.

- Vlugt! vlugt! - riep zy ylhoofdig, en terwyl zy aen haren

minnaer de doos wedergaf, trok zy hem onder het kreupelhout voort. Zy diende tot geleidster en scheen met de paden wel bekend, en Demhar volgde haer gedwee als een hond die zyne goede meesteres vergezelt. Met hare zachte streelende hand opende zy de takken omdat haer minnaer zich niet zou bezeeren, en zoo vloden zy door bloemen en heesterhout en bosschen, totdat er zich een hutje in eene kleine vlakte voor hen opdeed.

Het was een versleten huisje, dat zyne schilderachtigheid aen zyn verval ontleende; het stond op den boord eener beek, waerin het zich bekoorlyk spiegelde, en de maen bescheen de grauwe donderbladeren van zyn strooijen dak met haren waterglans. Men zou gezegd hebben dat het met sneeuw was bedekt, zoo zilverachtig kleurden het de stralen, en dit winterdak stak aengenaem af tegen het malsche groen, dat het in zyn geurig loover hulde.

De vlugtenden klopten aen, en het raem schitterde hen weldra zoo vriendelyk tegen als den zeeman de bake, die in den storm van verre door het nachtfloers breekt. Arme geliefden! indien men hen niet vervolgd had, wat zouden ze weinig naer het openen der deur hebben getracht. Zy stonden daer zoo zalig onder het eiloof dat hunne hoofden en schouders streelde, en het ware zoo zoet geweest daer, op die balsemende kruiden, door duizende starren beschenen, eenigen tyd in kozeryen door te brengen. Maer helaes, dit was nu onmogelyk en hunne harten klopten van vreugde, toen zy de deur hoorden openen en eene oude vrouw zagen, wier hoofd beefde en wier bevende hand eene lamp vasthield.

- Rembha! - riep de verblyde jongeling.

- Demhar, beste vriend; - maer waer is Harmona? Ach, lief kind, waer zyt ge zoo laet geweest? Ik was zoo ongerust dat ik het niet zeggen kan, kom maer al gauw binnen, kom gauw! - En zy sloeg de deur achter het binnengetreden paer digt.

- Ik dank u, - antwoordde Harmona. - Maer, goede Rembha, ik breng u eenen nieuwen gast mede, zou hy u niet overlasten?

- Bylangen niet, wel neen, zet u maer neder, Demhar, daer aen tafel; wel, wel, wat lieve kinderen, ik kan er maer niet van zwygen, en hoe zyt ge zoo by een gekomen?

Terwyl zy alzoo sprak diende zy hun kaes, brood en melk op, want zy vermoedde dat liefde en nachtlucht de jonge lieden hadden verflauwd. Dan, hare gedachten hadden eenen anderen loop genomen en zy begon hare spyzen te pryzen en op te zetten, alsof het jeugdige paer geene eer aen het nachtmael deed. Doch weldra dacht zy weder aen iets anders en nu liep zy met haest achter een houten schutsel dat een tweede kamerken in de hut deed vermoeden. Zy wekte daer eenen man die op eene arme sponde onrustig te slapen lag, en:

- Ach, lieve heer, eerwaerdige heer, heilige heer, zie eens wat schoonen gast Harmona my gebragt heeft; hy heeft ook al moeten vlugten.

Sidhan rees op: hy was bleek van smart en afgemat van de akelige droomen, welke des nachts zynen heerschzuchtigen geest teisterden met dezelfde gedachten, waer hy zich des daegs mede bezig hield. De vervallen bewindsman bedankte Rembha, deed haer teeken zich te verwyderen en, zynen tabbaerd omslaende, ging hy voor in de kamer. Daer ondervroeg hy Harmona en herkende hy Demhar. Deze had de onvoorzichtigheid hem de laetste gebeurtenissen te vertellen en er by te voegen hoe men hem nu om de doos vervolgde.

- En hebt gy de doos? - vroeg Sidhan.

- Hier is zy. - En Demhar liet ze zien.

De priester glimlachte valsch en sprak:

- Ge moogt u hier in veiligheid achten, goede jongeling: deze hut is getrouw en stom. Noch voor u, noch voor uw kostbaer kleinood was er betere schuilhoek, en ik stel zoo veel belang in dit juweel dat ik het mede bewaken zal.

Met die woorden verliet hy de hut om te zien, - zegde hy, - of Sulmath en Mordohan misschien niet langs die streken naer Demhar zochten. Hy bleef eenen geruimen tyd weg en het jeugdige paer, dat zynen angst reeds lang vergeten had, begon zyne lief-

kozingen weêr op nieuw. Hunne hoofdjes rustten tegen elkander; de flikkerende lamp versmolt de kleuren van hun gelaet en van hun haer, als wilde zy ze tot éen vermengen, iets waerin Rembha groot behagen schiep.

- Ik minde zoo ook eens als ik jong was, - mompelde zy, - maer dat zyn dingen die met den ouderdom slyten. - Zy stond op en begon geheel haren huisraed te verplaetsen en te herplaetsen, weêr weg te nemen en terug te zetten, om te doen gelooven dat zy drok bezig was, doch eigenlyk om aen het jonge paer meer vryheid te laten. Zoo doende bleef er geen een der huisgoden, waervan de hut was opgepropt, op zyne plaets; de eene ging hier in den hoek, de andere daer, dezen versierde Rembha met bloemen, voor genen stak zy een waslicht aen, dat zy dan weêr uitblies en weêr op nieuw vuer vatten deed. Eindelyk had ze er voor gepreveld, gebeden, geknield; zy had al gedaen wat denkelyk was om den tyd te korten en nu wist zy niet meer wat aenvangen, toen Demhar haer uit die verlegenheid trok.

- Zou de eerwaerdige priester ons niet trouwen? - vroeg hy.

- Voorzeker, kinderen, en de tafel met een witten voorschoot op, en twee kaersen op zyde ware een zeer goed altaer; ik zou wel willen dat zulk hier gebeurde, myne hut zou er door gezegend zyn.

Zy ging zoo koutende aen het venster, om de gordyn, die wat verschoven was, meer digt te sluiten, maer bleek en nog meer bevend dan anders, stoof zy er af. - Gauw, gauw, kinderen, hier! - riep zy, hen voortstuwende. - Hier, in het kamerken, want uwe vervolgers zyn daer en het is de profeet die hen begeleidt!

- Heeft hy ons dan verraden? - riep Demhar, zich in een hoek van het vertrek werpende.

- Wel neen, hy is daer voor te braef en te godvruchtig. Wat ge durft denken! Hy zal hen niet naer hier brengen, dan om hun met eigen oogen te doen zien dat hier niemand verscholen is.

Zy wierp de deur haestig toe en de geliefden wachtten vol angst het einde dier gebeurtenis af. Weldra hoorden zy hunne vervolgers binnenkomen. Het was hun niet moeijelyk te verstaen dat de priester hun vyand was, dat hy zich met Sulmath en Mor-

dohan had vereenigd om nog iets van zynen ouden luister terug te bekomen, en dat dit godtergend verbond slechts dan was gesloten geworden, na dat Sidhan beloofd had de doos te leveren. Het angstzweet liep de geliefde van het aenzicht by het vernemen dier samenspanning; zy voorzagen dat er hun nog veel lyden was toebereid en gevoelden, als het ware, al het folterende der yselyke toekomst, welke zich voor hen ontrolde. Nogtans ontbrak hun de tyd om lang onder die pynen bedwelmd te blyven; het pand van hun nakend heil vroeg heel hunne tegenwoordigheid van geest en zy beraedslaegden hoe de doos het best te redden was. Geen schuilhoek bood hun eene onfeilbare veiligheid aen en beter dan ze uit de handen te leveren, was het haer te verdedigen: Harmona verborg ze op haren boezem, terwyl zy weenend zegde:

- Daer is zy kostbaer bewaerd; om haer daer te rooven, moet men my het hart ontscheuren en, indien wy scheiden moeten, beminde Demhar, dan zal God, de beheerscher aller dingen, wel zorgen dat ik ze u de eene of de andere mael weder geworden doe.

Hy antwoordde: - ik betrouw op uwe liefde; - en zy omhelsden elkander nog eens, alvorens de deur van hunnen schuilhoek open schoot en de vervolgers binnen stoven. Kalm werden die ontvangen en Demhar, zich naer Sidhan wendende, sprak op aendoenlyken toon en terwyl hy zyne tranen bedwong:

- Gy hebt my verraden, priester, en nogtans ben ik het alleen, die u uit er harte liefheb. Degenen met wie gy u hebt verbonden, steunen op u gelyk gy op hen en ge zyt hun werktuig, terwyl gy myne hoop kondet zyn. Maer gy zult (de hemel verhoede het) dien misstap bitter boeten; want Sulmath verfoeit u in de ziel en twyfelt aen uwen God!

De priester aenzag hem van uit zyne hoogte en sprak op gewigtigen toon:

- Ik volbreng niet dan den oppersten wille, - en hy vroeg Demhar naer de doos.

De jongeling loochende schaemrood dat hy haer wist en, gelyk het meisje hem hierin navolgde, ontstaken de vervolgers in woede. Zy grepen Demhar aen, die weinig wederstand bieden kon, en

onderzochten of hy haer misschien verborgen had; maer zich verzekerd hebbende dat hy haer niet op zich droeg, joegen zy hem, zonder naer het gesmeek der freule te luisteren, hoonend weg, als grootere wraek onwaerdig, als te onedel voor de marteliedood, als voorbehouden om nogmaels hun knecht te zyn.

In het uitgaen ontmoette hy de oude Rembha; hy bedankte haer met vochtige oogen en bekloeg zich over het verraed des priesters.

- Wat die gedaen heeft is wel gedaen, - antwoordde de ligtgeloovige; - hy heeft my gezegd dat, zoo hy u aen Harmona verbond, er niets goeds uit dit huwelyk zou ontstaen.

- Maer myne vereeniging met haer is de bron van ieders geluk, zegt het orakelwoord.

- Dan liegt dat woord, - hernam de oude; - anders had de priester het volbragt. - En zy wierp de deur achter hem toe, na alvorens, uit medelyden, hem eene korst brood te hebben in de handen gestopt. Zy ging naer binnen en zag dat men in alle hoeken naer de doos zocht. Het onderzoek bleef echter zonder uitslag, want Harmona verborg haer steeds op haer hart. Burgarhil vermoedde dien schuilhoek en, het meisje op Sulmath niet meer willende verbitteren, daerby te vreden omdat Demhar het kleinood niet bezat, zegde hy dat het nutteloos was langer te zoeken, dat men de doos niet behoefde te hebben om magtig te zyn; maer dat men slechts moest zorgen dat Demhar ze nimmer in handen kreeg.

Met die woorden was alles afgedaen en men begaf zich naer het huis van Sulmath, dat nu het prachtigste van allen was. Men kwam er ongehinderd aen, want de bestormers herstelden zich van de vermoeijenissen by het beleg van het slot Mordohan's uitgestaen, en dachten niet aen de plannen welke in Sulmath's brein broeiden.

Vyfde hoofdstuk.

Waer noch tooverheksen, noch boeren in ontbreken.

Die plannnen golden, gelyk men gissen kan, de bevestiging van Sulmath's gezag. Hy had dit gezag door daden verkregen, weinig geschikt om het te verluisteren, en zyn rykdom, welke het had kunnen doen schitteren, was in den oorlog zeer versmolten. Mordohan, by wien hy eertyds ontelbare schatten won, Mordohan, die hem, als 't ware, den cyns zyner oppermagt bragt, was ook geruïneerd; en de priester, verre van als voorheen het zyne tot Sulmath's verryking by te dragen, moest nu alles zelf uit vreemde handen bekomen. Hoe kon Sulmath nu een gezag staende houden zonder iets te hebben om het te doen eerbiedigen? Want van hem bestonden geene roemryke geschiedbladen, geene verblindende adelzon glansde van zyn gelaet, en niets dat in het verborgene der verledene eeuwen verloren loopt, schonk hem zynen luister. Hy had nu wel met Mordohan een verbond gesloten; maer deze behandelde hem te zeer uit zyne hoogte dan dat Sulmath veel eerbied met die toetreding winnen kon. Een huwelyk met Harmona hadde alles gered, want haer adel had hem met zyne achtbaerheid vergroot; maer dit meisje leefde niet dan voor haren minnaer, en zy verfoeide Sulmath te zeer, om hem eenige hulp te bieden. Alzoo waren en Mordohan en de priester en zyne eigene magt aen Sulmath tot last.

Want de stellaedje waerop zyn gezag rustte kraekte reeds; zy zou instorten, en hy miste alles wat haer kon onderschragen. Wanhopig tastte hy rond, hy zocht naer rykdom om toch niet te laten ontsnappen wat hem eens zoo veel moeite kostte. Hy bewoog de aerde en beklemde den wind, hy brak het water en verkrachtte het vuer. Niets, niets hielp er, en de schatten bleven voor hem verholen, alsof een geest ter goeder ure het geld terug de het had ingedragen, waer het eens op een onbewaekten stond is aen ontsnapt. Intusschen verhitte Demhar's hoofd en het bloed zyner

misnoegde makker begon te koken. Sulmath zag hen in de verte met hem spotten en hoorde hoe zy tegen elkander vreeselyke dingen fluisterden, als wilden zy hem op zyne beurt ter neder slaen. Hy sidderde van angst toen hy dit hoorde, en beerde in zyne magtige magteloosheid als een lafaerd. Hy was aemechtig van de heerschzucht, die zyne ziel verteerde, en de heerschappy ontsnapte hem. Dit was onuitstaenbaer en hy wilde beproeven of er ergens op den aerdbodem een middel te vinden was, welk zyn gezag kon staven, en dat hem zyn droom, het magtig goud kon verschaffen.

Hy verliet zyn huis, bevoer zeeën en deed eilanden aen; hy kloof bergen en rotsen; wierp weiden om; hy verplaetste rivieren, en toch kwam hy vol spyt terug: de groote schat was verloren. Op zyne togten, zag hy in zyne zieke hersenen, zyne vyanden met hem lachen, zich in zyne onbeloonde vermoeidheid verheugen. Hy meende dat ze tegen hem opstonden en hem vergruisden. Alles draeide rondom hem in zyne wanhoop, en hy had pyn in het afgesloofde hoofd, razerny in het hart. Hy vervloekte lot en menschdom, terwyl hy in bosschen naer dingen zocht, die daer onvindbaer waren. En zoo verliepen de dagen en de nachten, terwyl zyne razerny vergrootte en zyne wanhoop in hevigheid toenam. Deze deed zyn bloed zieden; zyne hersenen klopten, de oogen draeiden hol in zyn hoofd: hy beefde van angst voor zichzelven, van angst voor anderen, van angst voor zyn magteloos gezag. Hy werd gelyk een man, dien, in het water gevallen, de tegenwoordigheid van geest ontbreekt zich aen iets vast te klampen: zyne ooren floten als ging hy versmooren en toch liet hy zich door den draeikolk ten gronde slepen zonder iets aen te wenden om zich te redden. Hy liep door het heesterhout en kwetste zyne handen aen de takken; de doorens namen lappen van zyn vleesch, droppels van zyn bloed mede. Hy gevoelde het niet. Hy ging voort zonder vooruitzicht, zonder hoop, alsof ieder hem verlaten had, alsof het Opperwezen geen medelyden gevoelde met den man, die aen zynen God twyfelde. Burgarhil zelf bragt Sulmath geenen troost, hy wilde misschien den moed zyns

beschermelings beproeven, of was hy onder de kiem zyner oppermagt gestikt? Hoe het ook zy, Sulmath zag hem niet en voelde zyn leven langzaem door zyne wanhoop worden ondermynd; hy verkwynde werkeloos, en dacht niet meer om zich te redden toen de avond daelde en de nacht kwam.

Een nacht donkerder dan zwart, duisterder dan het oppereind der helle, waer zich reeds de rook eener halve eeuwigheid heeft opeengehoopt. Een nacht waerin men gevoelde dat de duivel de menschen beheerschte en God, vermoeid van zoo lang de wederspannige wereld te hebben geregeerd, uitrustte en sliep. De uil kraste, de raef kraste, de nachtegael zweeg. Huilend rukte de noorderwind de boomen uit den grond; de duisternis trilde onder zynen magtigen adem en de aerde beefde. Sulmath twyfelde aen het goede en dacht dat het kwaed alles rigt; hy bezat noch den moed om voort te gaen, noch de lafheid om achteruit te treden, en hy zag niets waer hy zich onder kon verschuilen tegen het orkaen dat zoo vreeselyk woeden zou. Hy verlangde te sneven en wierp zich ter aerde; maer in zyn val zag hy van verre, heel verre een lichtje, dat moeijelyk door het zwarte floers des nachts heenschemerde. Hoe dof het ook glom, deed het op hem het uitwerksel der starre, die eens aen het verloren menschdom zyn redder aenkondigde. Sulmath stond op; dáér, by dat lichtje, is ten minste verkwikking, dacht hy; en met groote schreden stapte hy er heen. De weg was niet gemakkelyk: nu onttrok zich het vlammetje aen zyn oog, dan weêr zag hy het van verre aenmoedigend glimmen, en, verdween het dan weêr achter de bladeren, dan drong hy er op goeddunken op aen: hy had te veel hoop om zich aen moeijelykheden te stooren, en de gevaren telde hy niet. Viel hy in eene gracht, kwetste hy zich, verdronk hy byna, hy stond altyd op, hy kwam uit alle hinderlagen, hem lachte eene te verkwikkende uitkomst toe, dan dat hy zyne poogingen zou staken. Alzoo zocht en ging hy verre; maer toch naderde hy, want het licht werd heller en heller, en de zekerheid van het weldra te hebben bereikt liet hem zyne vermoeijenissen niet gevoelen. Eindelyk was hy het naby; maer nu boog zyn hoofd treurig op zyne borst: hy had daer ten minste hulp verwacht, en hy vond niet dan armoede.

Het licht was eene geringe lamp, die meer damp uitwasemde dan zy licht verspreidde; zy hing in eene gebrekkige hut, of liever onder den hemel, want het dak was verwoest en in vlokken strooi ter neêr gevallen. De muren waren van ouderdom bezweken. Geene deur was er aen zulke woonst noodig; want de menigvuldige kloven van den want, maekten den doorgang gemakkelyk. Noch groente, noch bloemen, verlustigden dit rampzalig verblyf, en het was gemakkelyk te zien dat de inwooners te zeer vernederd waren, dat hun hart te ver door gebrek was vermoord, dan dat zy nog den moed zouden hebben haer te herstellen, of haer verval met heesters te bewimpelen. Niettemin trad Sulmath nader, want een onuitsprekelyk iets drong hem er heen. Het ging er in zyn binnenst toe, alsof het daer toch was dat hy redding, rykdom, magt, zou vinden. Hy werd onweêrstaenbaer binnengevoerd; maer op den dorpel sidderde hy. En wel mogt hy sidderen: hetgeen zich aen zyn oog vertoonde was yselyk van armoede. De verscheurde wanden waren nog naekter van binnen dan van buiten en er was geen enkel meubel meer in het huis.

Eene bes, eene soort van tooverheks zat aen een spinnewiel te werken; men zou gezegd hebben dat ze zinneloos was, zulke zonderlinge gebaren maekte ze van ouderdom. Hare handen waren gerimpeld, haer aengezicht doorgroefd. Eenige gryze lokken schoten uit de verscheurde muts, welke haren byna kalen schedel dekte. Zy was schier naekt en de weinige lompen die haer tegen de koude moesten beveiligen, verborgen niet geheel hare versletene naektheid.

Zy lachte dikwils en weende by tusschenpoozen; somtyds trok zy de pit harer lamp omhoog, die dan hevig smookte en weinig meer klaerte op haer verhakkeld spinnewiel schoot. Dat wiel bewoog zy snel; het draeide als een wind onder de drukking van haren waggelenden voet en, eensklaps de stem verheffend, begeleidde zy zyn gesnor met hare schrille toonen; zy zong:

 
Draei u, wieltje, draei in 't ronde;
 
Draei toch vinnig om myn brood.
 
Is er winst, dan is er spyze,
 
Is er geen, dan is er nood!

En toen begon zy te lachen. Zeker had zy Sulmath niet zien binnenkomen of wilde zy schynen hem niet bemerkt te hebben; althans antwoordde zy niet op zyne vraeg: of er niet een weinig verkwikking voor hem was, dan door verwondering over zyn byzyn.

Hy herhaelde zyne vraeg.

Zy, zy lachte: - komt ge by de behoeftigen om verkwikking, gy die ryk zyt?

- Ik vermoedde dat men my nergens hulp zou weigeren, - was het antwoord.

- En ik meende dat gy hier om rykdom kwaemt, en gy hebt u niet bedrogen inderdaed.

En daer Sulmath zyne oogen op haer gevestigd hield om den uitleg dier woorden op haer gelaet te zoeken, meende hy eensklaps te zien dat zy verjongde en al de frischheid der jeugd haer weder tooide. In plaets van de verzwakte oogen der oude, zag hy klare blauwe kykers; hare wangen werden rond, hare armen poezelachtig. De lompen die haer dekten verkeerden op eens in een lang slepend kleed, dat van goud blonk en van gesteente glinsterde. Hare voeten beefden niet meer; het waren twee lieve kleine voetjes, welke zich fier onder het ryk gewaed verborgen. Haer grynslach was vervangen door een teederen glimlach, die met eene uitdrukking van gezag verzeld ging. Kort, zy was eene volmaekte maegd geworden, die ieder in liefde zou ontsteken, en Sulmath was zoodanig door haer bekoord, dat hy ter aenbidding nederviel. In zyne bewondering durfde hy haer nauwelyks beschouwen, maer zy scheen toch zoo goed dat hy moed schepte en zynen blik naer haer verhief. Toen zag hy dat een zonderling tooisel haer hoofd versierde. Het was eene soort van zilveren schouw, die boven eene gulden kroon uitstak, en welke dampte alsof de hersenen der maegd langs daer in stoom wegvlogen. Zy kon niettemin weinig by die uitwasemingen verliezen, want de stoom stolde zich in gouden regen, welke in haren schoot nederviel en op nieuw in haer lichaem verdween.

Sulmath's oogen begonnen op dit gezicht te glinsteren. Daer was nu goud, en begeerig stak hy de handen uit om den kostbaren regen op te vangen; maer hy greep niet dan schaduw, en, beschaemd

voor den glimlach van het verschynsel, sloeg hy den blik neder. Nu ontwaerde hy dat het spook op eene ruwe bael stond en, niets meer van het zonderlinge der verschyning begrypende, werd hy vervaerd.

Zy nogtans keek hem welwillend aen en, zeker om hem uit zyne verlegenheid te brengen, zong zy met eene gezagvolle stem, terwyl zy van de bale sprong en die aen Sulmath toonde:

 
Sulmath, hier, hier is de rykdom,
 
Waer ge reeds zoo lang om zwoegt;
 
't Diepste dal, de steilste bergen,
 
Beemd en woud hebt ge omgeploegd;
 
Wind en woesten storm beteugeld,
 
Door den kolk der lucht gezweefd.
 
Maer toch eeuwig, eeuwig vruchtloos
 
Hebt ge naer uw doel gestreefd.
 
 
 
'k Schenk dien rykdom u, o Sulmath.
 
Mordohan was groot in pracht,
 
Groot in wraek en groot in weelde,
 
Roemryk in zyne yzren magt;
 
Maer gy zult nog grooter wezen:
 
't Goud is de Engel, die u hoedt,
 
Die uw vyand blind zal glansen
 
En doen kruipen voor uw voet.
 
 
 
Die het harte van Harmona,
 
Dat zoo wreed gesloten bleef,
 
Liefdryk thans, voor u zal openen;
 
Want de magt die ik u geef,
 
Laet u toe het bloed van Demhar
 
Af te tappen met zyn zweet,
 
Laet u toe, hem dood te martelen
 
Met des hongers wreeden beet!

Hier lachte de maegd terwyl zy, na alvorens de gedaente van Sutmath's beschermgeest hernomen te hebben, verdween.

Sulmath was vervoerd van blydschap by het hooren dier woorden: als uitzinnig wierp hy zich op de bael en lachte, lachte alsof de hemel voor hem ware opengegaen.

O lieve bale, - riep hy uit, - o beminnelyke bale, - en hier kuste hy haer; - gy bevestigt myne magt, gy schenkt my Harmona

welke ik zoo vurig begeer, gy laet my toe my op Demhar te wreken, op Demhar, dien ik haet, op Demhar van wien ik jaloersch ben. O bale, lieve bale, rust aen myn hart! - En streelend zoende hy haer, even als de vurige minnaer degene zou doen, voor welke zyn harte blaekt. Nu keerde hy de bael om, dan zette hy haer regt; hy wilde haer van alle kanten bezien, er al de aentrekkelykheden van ontdekken, alsof eene bael verborgene schoonheden had. Zinneloos van blydschap danste hy rond; hy zong, hy floot, hy schreeuwde, het was of de wereld te klein was voor zyne vreugde en hy vloekte en zwoer. Toen wilde hy weten wat er toch in dit pak verborgen was en begon op nieuw zyn onderzoek; maer hy dorst het niet openen, uit vrees van de genieting zyner nieuwsgierigheid te verliezen. Hy begluerde het gelyk een kind, dat eene doos vol lekkerny langen tyd met eenen waterachtigen mond aenstaert voor het haer openbreekt. Eindelyk zou Sulmath de bael toch openscheuren, maer nu werd hy gewaer dat ze zeer zacht was: bevatte ze dan juweelen of was het goud? Het genot overstroomde zyn hart by die bedenking en krampachtig trok hy zyn mes en sneed het zeildoek over dat haer bedekte. Wat vond hy zich bedrogen! Hy zag geene juweelen, hy vond geen goud. Het waren arme boerenhemden, lynwaden voorschooten, katoenen slaepmutsen, die netjes in de bael ingepakt waren!

Sutmath vloog op als een razende en stampte de bael met den voet; hy wierp hetgeen zy behield in den wind, die het einden weg medesleepte. Hy vervloekte zynen geest, hy vervloekte de aerde, hy vervloekte zichzelven. Ho, wat schuimbekte hy wen hy uitriep: dat Burgarhil hem bedroog, dat men hem magt beloofde en hem het middel gaf om marskramer te worden, zeker om zyn gezag te veredelen! Onbestand tegen de hevige gevoelens, die zyn inwendig verscheurden tierde hy nog eenigen tyd voort; maer zyn bruisend bloed spande eindelyk zyne aders en overlaste zyn hoofd. Het begon rond hem te draeijen als een dwarrelwind en bevend, stuiptrekkend ineengewrongen, met den mond vol schuim, viel hy bewusteloos op zyne bael ter neder.

Burgarhil zag die woede van Sulmath niet, en al ware zy door

hem gadegeslagen, had hy er om geschokschouderd. Hy wist dat zyn beschermeling slechts tegen weldaden grimmig was en had dringender bezigheden dan zulke overspanning na te gaen. Hy verlangde te weten hoe het met Demhar was gesteld. Klapwiekend troonde hy eenigen tyd boven de aerde om zynen vyand te ontdekken, en op eens nederschietend, had hy hem gezien.

De arme jongeling zat mismoedig op een paeltje, aen den hoek eener steeg. Zyn hoofd lag in zyne handen verborgen en heel zyne houding getuigde van een ondragelyken last, die op zyn aenzyn wegen moest. Ook was hy gansch verlaten: zyn oom had hem verloochend en hy bezat geen bete broods meer om zynen honger te verzaden. De bouwlanden waren nog geheel van stryden verwoest en Sulmath had al de voordeelen door den oproer overgelaten, verslonden. Wel had Demhar grimmig tegen zynen oom opgezien toen hy dit ondervond, maer hy herrinnerde zich zyne kortelinge nederlaeg te goed om weder op te staen. Ook wist hy wel dat Sulmath's magt nog wankelde; want onder dezes bescherming groeide Mordohan en de priester in vermogen aen, hetgeen Sulmath's onmagt geheel maskerde. Daerom had Demhar zich niet durven tegen zynen oom verzetten, hoezeer hy er ook op gebeten was. Want niet alleen vernederde en verarmde hem Sulmath; maer die kon hem nog, geholpen door den aendrang haers vaders, Harmona ontrooven, en haer huwen in zyn huis waer de maegd gevangen zat.

Als Demhar de mogelykheid daer van overdacht, trilden al zyne zenuwen van jaloezy, zyne oogen werden bloedrood en zyne haren kwamen regt. Dan ploegde hy met zyne nagelen zyne borst ten bloede, om den knaeg der woede te stillen, en hy lachte, maer zoo hol, zoo hol, dat het steunde gelyk de wind die door een kelder zucht. Hy weende ook somtyds pynlyk, maer zonder tranen, of stond regt en liep rond gelyk eene leeuwin die naer haer jongsken zoekt. Hy sloeg zich op de borst en riep: o God, o God! Hy was belachelyk in die vreeselyke dolheid, en was vervaerlyk in zyne woede.

Sulmath's beschermgeest was getuige van zulke overspanning;

want niet lang had de jongeling daer zoo ontmoedigd neêrgezeten. Hy volgde den ongelukkige op in zyne folterende baen. Demhar kreet als een kind en ging zwymelend voort. Niet wetende waer zyne stappen te wenden, liet hy zich door het dwanglot geleiden. By wylen stond hy stil by eenen vuilnishoop en zocht daer naer eene brok om zyn ellendig bestaen te verlengen. Had hy iets gevonden dan vrat hy het gretig op en zyn versterkt lichaem werd de tolk van zyne versterkte wanhoop. Zyne gebaren werden heviger, zyn gang onzekerder, zyn gehuil holler. Zoo dwaelde hy in zyne vertwyfeling, tot dat hem eensklaps een: pst! pst! staende hield.

Hy zag om, maer ontdekte niemand op straet; nogtans herhaelde de zoete stemme: pst! pst!

En nu ontwaerde Demhar dat hy voor het huis van Sulmath stond en dat Harmona van het venster hem vriendelyk wenkte. Roerloos bleef hy staen, want de blydschap stremde voor een oogenblik zyne vermogens; de wederwerking van het aengenaem gevoel dat zyn hart instroomde, was te sterk om zynen geest niet te bedwelmen. Eindelyk kon de vreugde zyner ziel op zyn lichaem uitstralen en hy begon te beven als een blad; zyne armen stak hy ter hulpsmeeking uit en zyn hoofd knikte aendoenlyk; hy lachte en schreide te samen, maer zoo zalig, dat men er om zoude meêgeweend hebben; zachtjes bad hy:

- Harmona, lieve Harmona, kom op myn hart!

Maer het meisje zag weemoedig neder; een traen ontrolde hare blauwe oogen en zy zuchtte met gebrokene stemme:

- Ik ben opgesloten, liefste.

- Opgesloten! - riep Demhar met den moed der liefde uit. - Ho, ik zal u verlossen!

- Dit is onmogelyk, vriend, want Sulmath's magt staet nu op palen. Maer hoop in de toekomst en vrees nooit verraed van my. Ik bemin u te zeer om u ontrouw te wezen, en, kon de eeuwigheid eindigen, zoudt ge daerna nog van myne liefde verzekerd zyn. - Dit zeggende haelde zy een kostbaer kleinood uit haren boezem en wierp het Demhar toe. Het doosje draeide in zynen val en deed een

buitensprong, want Sulmath's beschermgeest wilde het grypen. Maer het ontsnapte hem en viel in den schoot van Demhar, welke de pooging van Burgarhil niet ontwaren kon.

- Daer is het pand van ons geluk, - sprak Harmona, - tracht het nu te openen.

Ten antwoord kuste hy de doos en stortte op de kniën, om door tranen zynen dank te betuigen. Dan zag hy zyne geliefde met vochtige oogen aen en zy wierp hem zoenen ter aenmoediging toe. Nog lang hadden zy voorzeker hunnen gloed in woorden en gebaren uitgestort, maer Mordohan onderbrak hunne aengename samenspraek en Demhar, om alle onaengenaemheden aen zyne beminde te sparen, vlugtte by het ontwaren des ouderlings. Toch liep Demhar niet schroomvallig weg, de doos boezemde hem daer te veel moed voor in, zyn geluk en dat van allen had hy in handen en hy was fier over dien schat. Met het hoofd in de lucht en oogen schitterende van hoogmoed trok hy voort; maer de waen vervoerde hem; de wereld kromp ineen voor zyne hoovaerdy en hy wilde naer de onmetelykheid en naer de onmogelykheden. Daer ligt misschien het geluk verborgen, maer het oneindige is te groot voor den mensch en wie er naer streeft, bezwykt. Demhar viel afgemat ten gronde; zyn hoofd knikte zwaer ter neder, zyne oogen werden gesloten en een loodzware slaep overmeesterde hem. Hoe lang hy sliep is onbekend, maer nevens hem lachte Burgarhil met zyne vermoeide grootheid.

Terwyl hy zoo bedwelmd lag, kwam er een dronken boer door het bosch. Zyne stem klonk vrolyk door de bladeren en volgde als 't ware de maet zyner kronkelende beenen; hy zong:

 
Myn hoef is vol heil en myn ketel vol pap;
 
Ik drink eens by tyden aen 't edele zap;
 
Van vriendschap en liefde ben ik de gezel
 
En 't wyf en de kinderen leven ook wel.
 
Dat ieder dus vrylyk voor de oppermagt stryd':
 
Ik ben nu te vreden
 
En blyf by myn heden,
 
Als pap ende ketel van ramp zyn bevryd.

Zoo zingend naderde hy, terwyl hy somtyds zyne woorden

onderbrak om op de engte van den weg te smalen. En die was ook waerlyk te nauw voor zyne onregelmatige stappen. Hy had al menigmael gestruikeld voor hy over den ronkenden Demhar viel.

He, he! - riep hy opstaende, - wat is dat hier voor een kerel? Ge slaept gelyk broêr? maer sta gauw op want 't wordt laet. - En hy klopte Demhar op den schouder, maer deze sliep voort.

- Zyt ge dan dood, kameraed, of wilt ge hebben dat ik u op mynen rug naer huis toe voer? - En de boer wilde Demhar opnemen, maer nu zag hy dat er een ander buitenmensch naest hem stond. Iets bovenaerdsch lag er in dezes voorkomen, en zyn zonderling gelaet was met weinige gryze lokken omgeven. Hy droeg fluweelen kleed en broek, en had een hoed op het hoofd die door den tyd ros geworden was.

- Laet dat mensch liggen, - sprak de gryze man, - God weet wat ruig het is.

- Dat gaet u niet aen; - antwoordde de boer barsch. - Draeg liever mede, of zoo niet, vervolg uwen weg.

Hy nam Demhar op den schouder en in golvende bochten voortzwymelend, droeg hy hem in zyne wooning en legde hem daer neder. Deze wooning was een tamelyk boerenhuis, met stroo gedekt en in steen gebouwd. Van binnen was het met kalk gewit. In de benedenplaets opende de schoorsteen zynen muil tot in het midden der kamer, en eiken zoldering en bruine deuren staken hevig tegen de blankheid der muren af. Koper en tin schitterden er in overvloed en tafels en stoelen zagen melkwit van het schuren.

Sulmath stond, in leurder gekleed, aen tafel; de huiswaerdin en hare dochters huppelden rondom hem, en aenschouwden met een begeerig oog de waren welke hy uit eene groote bael had uitgepakt.

- Slechts twintig stuivers voor dat fyne hemd! - riep Sulmath zeer bevallig en terwyl hy ootmoedig boog. - Kan men het nu beterkoop maken? En die slaepmuts hebt ge voor vyftien centen, 't is immers voor niet! Wilt ge kousen? Bezie deze eens, er is geen saeijet die zoo veel wol geeft als deze katoen. En gy, lieve

dochterkens, past daer die zondaegsche mutsen eens, zy kosten maer acht stuivers met al de linten en strikken er by. - Want tegenwoordig kunt ge u zonder geld voor niet kleeden.

De meiskens trokken ieder een mutsken op, streken heure hairvlechten glad en gingen toen voor den spiegel staen. Rood werden zy van genoegen en hare oogen schoten sprankels van ligtzinnigheid.

- En kan er niets meer van den prys worden afgedaen?

- Onmogelyk, kinderen, onmogelyk; ik win er byna niets aen.

Demhar ontwaekte. Hy was vooreerst ontsteld van zich in zulk gezelschap te bevinden; maer, Sulmath herkend hebbende, greep hy hem by den strot, terwyl hy uitriep:

- Verrader! verrader!

Sulmath bleef kalm. - Wat wilt ge van my? - was zyne vraeg.

De helft uwer winste! - schreeuwde Demhar, - gy hebt my myn bestaen geroofd!

- Dat is zoo! - riep de boer.

- En toch krygt ge niets! - zei Sulmath.

- De helft van uw goed of de dood! - riep Demhar, en allen juichten, want zy kenden de onregtvaerdigheid van Sulmath. Maer nu schoot de gryzaerd toe, welke den boer had willen beletten Demhar naer huis te brengen.

- Zotinnen! - riep hy uit, - begrypt ge niet dat, als Demhar de helft der winst verkrygt, gy dan het dubbel van den prys zult moeten betalen? want Sulmath moet ook leven. Vaerwel dan mutsen en slaepjakken; en ik zie groote kans, bazin, dat ge zonder hemd blyven zult!

- Dat is waer! - riepen allen. - En wat doet die bedelaer hier, smyt hem dood, smyt hem dood! die ruziemaker. Moest ik u daerom naer hier slepen? - En zoo bulderden zy bedreigend door een. - De helft van de winst, zie hem daer eens, de helft van de winst! Maek u weg, schurk, en hang u op, sterf van honger, bedelaer! En Demhar zag dat hy niets meer dan oorvegen te verwachten had. Hy verdedigde zich eenigen tyd met woorden, maer het hielp niet; want, stilde zich de woede van den boer, hitsten hem de pronkzieke

deernen weêr aen, en eindelyk kwam het van kryten tot slaen en men wipte den rampzaligen Demhar de deur uit.

Buiten gekomen bedekte de ongelukkige zyne oogen met de handen. Hy wilde den horizont niet meer zien, waerop toch geen het minste stipje hoop zich voor hem vertoonde. De toekomst was niet meer dan gebrek, en in zyne wanhoop riep hy uit:

- Waer toe dient ge my, geheimzinnige doos? Ge voert my slechts op in de hoogstoverspannen begeestering, om my dan wederom in de diepste moedeloosheid neder te ploffen. Men zegt dat ge myn heil bevat, en gy berokkent my niet dan lyden; want door hoop op geluk te voeden gevoel ik pynlyker dat de mynen my verstooten!

Wen hy die woorden sprak, hoorde hy met hem spotten. Hy zag om en de oude boef stond by hem.

- Wilt ge my de doos verkoopen? - vroeg hy.

Demhar had grooten lust hem te worgen, want hy had nog niet vergeten dat die man de schuld zyner nederlaeg by Sulmath was. Maer zich eensklaps bezinnend, vroeg hy aerzelend:

- Verkoopen?

- Ik geef u een jaer goed bestaen voor die doos.

- Een jaer goed bestaen? - herhaelde Demhar bekoord, en, zyne hand op zyn hart schuivende haelde hy er het juweel uit en stak het den gryzaerd toe.

De oogen van dezen glommen van genoegen en juist wilde hy het aengrypen toen Demhar de doos terug trok en op zyne borst herplaetste:

- Ik kan niet, - mompelde de jongeling; - het is de gift van myn duerbaerst hartebloed! - En hy vervoorderde zynen weg.

Maer de spotterny vervolgde hem; hy stapte sneller door en toch hoorde hy den lach des ouderlings. Toen zette hy het op een loopen, maer insgelyks liep de boef en, hoe meer Demhar vlugtte, hoe sneller de oude hem vervolgde. Het scheen dat de laetste vleugelen had. De jongeling werd bang, zyne zinnen suiselden; hy kromp ineen onder den hoon die hem begoochelde; hy liep als dol vooruit, onophoudelyk vooruit, zonder gewaer te worden dat hy schielyk daelde en diep in den modder zakte.

De oude lachte intusschen; hy was verheugd over den magnetischen invloed van zyn gespot, en voorzag dat Demhar zich verderven ging. De jongeling stond nu toch op den boord van een afgryselyken afgrond, die zwart zag van duisterheid en diepte. Het scheen een eindelooze kuil, want de zucht die men er in slaekte weêrkaetste hy van hoek tot hoek in ontelbare echo's; het minste gerucht zweefde er op den stormwind, die er altoos woedde, en het medenam als een toon van zynen akeligen zang. Eenig loover bedekte den ingang van die kroft en maskerde zyne naerheid. Nogtans bleef het yselyk en Demhar beefde in zyne geestverbystering; hy aerzelde er in te vluchten om den ouden te ontkomen, maer deze spotte magnetisch voort, en Demhar, de groentens splytende, sprong in de grot. Achter was men nu vrolyk en het scheen dat het loover, welk zich weder toevoegde, den rampzalige buiten de wereld sloot.

- Daer, bron myner rampen! - riep hy, de doos wegsmytende - daer, ge berokkent my niet dan vervolging! - Maer nu hoorde hy dat heel de kuil hem uitlachte en hy kreeg berouw. Het beeld zyner geliefde stond op eens voor zyn verzwakten geest en angstig begon hy te zoeken. Maer de doos was verdwenen. Hy zocht, hy zocht in heel de onmetelykheid van den kolk, en toch vond hy haer niet. Zy glinsterde geenszins in die duisternis en, hoe zeer hy ook overal tastte, nergens was zy meer. Toen brak hem het zweet der wanhoop uit, zyne spieren werden loom, hy kon zynen arbeid niet volhouden; aendoening en krachtverlies beletten het hem. Hy vlyde zich op den grond neder om te kunnen uitweenen, en juist plaetste hy zich op het juweel dat hy, door met den voet te zoeken, met aerde had bedekt. Hy leed eenige oogenblikken onbeschryfelyk, maer toen deed zich de invloed der weldadige doos gevoelen; zyne folteringen verflauwden, de kracht kwam in zyne lidmaten weder. De tranen droogden onder zyne oogschelen, welke zich zachtjes toesloten, en met de armen nevens zyn lichaem neêrgezakt, viel hy, verwonnen door den slaep.

Nauwelyks waren zyne oogen door die zachte rust toegestreeld of hem dacht dat hy zich in het eeuwig licht bevond. Misschien

was hy in eene zon, want uitnemend klaer was het rondom hem. Doch zyne oogen gevoelden geen ongemak van dien bovenmatigen glans; integendeel stroomde langs daer een onuitlegbaer gevoel van geluk in al zyne lidmaten.

Te midden dier glorie draeide de geopende doos met eene onberekenbare snelheid op haer as. Twee vreeselyke geesten, Adalhil en Burgarhil, vielen op haer aen, om haer stil te doen houden of uit haer standpunt los te rukken; maer hoe meer geweld zy deden, hoe meer de vaert van het juweel in snelheid toenam. Onmogelyk was het dit draeipunt aen te staren zonder zwymelig te worden; en weldra zag Demhar dat de geesten hunne zinnen verloren, in ylhoofdigheid nederzonken, en stierven.

Terwyl de doos die zegenprael behaelde scheen er uit haer eene stemme te komen, welke harmonyvol heel het aenzyn van Demhar doorgalmde. De woorden waren duister en luidden:

 
Dit is het einde van ons lot;
 
Daer zyn wy allen heengevloten;
 
Maer zoo bevool het dwanggebod
 
Van toen wy uit der aerde sproten.
 
En Demhar brak de draden af
 
Die haet en hoogmoed om ons weefden,
 
Toen hy zyn hand Harmona....
 
.................

De doos zweeg; hare stralen verdwenen, het licht ging uit en eene fastbare duisternis nam de plaets in van den geopenden hemel. Demhar wist niet waeraen dien ommekeer toe te schryven, want hy kon niet gevoelen dat de aerde zich zachtjes onder hem bewoog. Nogtans was Burgarhil daer bezig met de doos dieper en dieper weg te duiken, en hy wierp ze tot daer, waer niets meer is dan modder en vuiligheid. Toen de doos daer goed verholen lag, nam de geest nog eens de gedaente van den ouden spotter aen en lachte in de ooren van Demhar. Dan verdween hy om Sulmath in zyne werkingen by te staen en zyn gezag onwrikbaer te helpen maken.

Ondertusschen had het hoongelach van Burgarhil de rust van Demhar gansch verstoord. In plaets van zacht en weldoende als

hy te voren was, werd zyn slaep akelig en moordend. De folterendste droomen verbysderden zynen geest en beroerden zyne verzwakte hersenen. De veerkracht, die de ongelukkige nog mogt bezitten, verzwond voor hunne naerheid en hy was zoodanig door lyden afgetobd, dat hy geheel dom was toen hy ontwaekte.

Geen het minste aendenken bleef in hem over, hy was als een kind dat pas geboren is. Den kuil ontsnapt, zag hy de zon, maer herkende haer niet. De groenten lispelden om hem heen, de vogelen zongen hun lofzang tot den Heer, maer hy verstond hunne hymne niet, noch begreep het gesuis der bladeren. Hy liep als een zinnelooze rond. Eindelyk ontwaerde hy in de verte een stipje, dat langzaem grooter werd. Het nam allengskens de gedaente eener maget aen, welker voorhoofd by de stralen der zon als eene starre glinsterde: als eene dier starren, welke de ongelukkigen alleen by nacht zoeken, om er troost by te vinden.

Demhar herkende haer, maer vond geen troost by haer genaken. Hy beefde van schaemte, want bewustzyn en herinnering was door zyn liefderyk hartgeklop in hem teruggekeerd. Zy, zy vloog in zyne armen en lispelde zoet:

- Lieve, lieve vriend!

- Harmona! - antwoordde hy, en het bloed kleurde tot het wit zyner oogen.

- Myn vriend, myn goede vriend, - ging zy voort, - geef my de doos opdat wy haer te samen openen, de zon schynt nu helder en is ons genegen. - En, gelyk ze niets van hem onving, vroeg zy angstig:

- Waer is de doos, Demhar?

- Verloren! - schreeuwde hy wanhopig uit.

- Verloren? Is myn liefdepand verloren? - En zy werd bleek alsof de dood haer in zyne klauwen greep.

- Waer? waer? - riep ze.

Hy geleidde haer sprakeloos naer den gruwelyken afgrond, en het meisje daelde met hem in de kroft die te helsch voor menschen is. Hier zochten zy te samen, maer nutteloos; de geringe schemer, dien het leliewitte kleed van Harmona zelfs daer verspreidde,

diende slechts om hun meer van hun droevig verlies te verzekeren. Er was geen overblyfsel der doos te vinden.

- Ho, dat is nu yselyk! - riep de maegd, toen ze, buiten den kuil gekomen, op de kniën stortte. - Ho, God! nu is er voor niemand geluk meer, en voor my blyft geene uitkomst dan de armen van Sulmath!

- Van Sulmath! van Sulmath! - herhaelde Demhar, en hy sloot haer zoo vast aen zyn hart alsof hy haer nooit lossen zou. - Van Sulmath, o neen, neen!

- En wat dan, als dit de weg des noodlots is? - hernam zy, terwyl zy uit Demhar's armen loskwam. - Ik gaf u het pand van ons heil ter bewaernis en gy hebt het verworpen, omdat gy my niet bemint.

De tranen biggelden over hare wangen wen zy zoo bitter sprak. En hy, hy viel voor haer op zyne kniën en schreide op hartscheurenden toon:

- Ho, heb medelyden met my, en zeg nooit meer dat ik u niet bemin!

- Medelyden, ach, vriend! - en zy drukte hem eenen zoen op de lippen. - Ik kan nu niet meer dan over u en my weenen. - En zy liet hem alleen in zyne vertwyfeling.

Zesde hoofdstuk.

Huwelyk, wanhoop en geluk.

Demhar was zwymelende neêrgevallen en, even als het dier dat in het strydperk doorstoken, nog eenige krampachtige bewegingen maekt alvorens het sterft, had de rampzalige jongen zich nog zenuwachtig saemgetrokken, eer hy roerloos liggen bleef. Het leven was nogtans geenszins in hem uitgedoofd: dat rampzalig iets wat wy leven noemen vervolgt steeds de ongelukkigen, voor welke het nietbestaen een heil zoude zyn. De honger wekte Demhar en deed hem bevroeden dat hy iets aenvangen moest, om een bestaen te verlengen dat zoo ellendig voor hem was. Hy zocht naer middelen om te leven, maer er vertoonde er zich geen dan te werken, en niemand kon hem werk verschaffen dan Sulmath alleen. Hy stapte dan met wankelende schreden naer diens verblyf en, niet dan met den nacht, kwam hy er aen. Hy stond verbluft. Het huis van Sulmath was onmetelyk grooter geworden en scheen een vierkante klomp die des daegs zeer onaengenaem van bouworde zyn moest. Nu met den nacht had hy een vervaerlyk voorkomen: de ontelbare ramen waermede het gebouw doorkloven was, gloeiden van onder tot boven. Het scheen dat er een onuitbluschbaer vuer in brandde, een vuer dat in den kelder aenvang nam en tot aen den zolder knalde. Uit de aenvoegsels ontlastte zich een stinkende walm, wonderwel geschikt tot het verspreiden der pest; en misschien waren de schimmen, die gedurig voor de ramen zweefden, van die vreeselyke ziekte reeds aengedaen. Althans vlogen zy halfnaekt, met hangende haren en zwoegende boezems, voorby de vurige openingen. Zy kermden en weenden, of zongen ook wel losbandige liederen, en dit zoo kryschend en weemoedig, dat het zeker niet van vreugde was. Op aller gelaet stond er iets gegriefd, eene soort van kenmerk, misschien het teeken dat zy reeds van den dood gekocht waren om naer zyne slagtery te worden overgevoerd. Was het daer dan het voorgeborcht der helle? Was het daer de ingang van

het verblyf waermede men Demhar van jongs afaen had vervaerd gemaekt? De Tartarus joeg toch nooit zulk rumoer in het oor der heidenen, als het gehuil dat Demhar uit deze wooning tegendreunde. Het was een naer gedommel, een eentoonig klopgerucht dat nooit uitscheidde; steeds herbegonnen, steeds vernieuwd, aengevuerd als het was door de schimmen, welke bywylen voor de gloeijende ramen bewogen.

En nevens dit tooverachtig gebouw stond er een toren, die als de nagalm gaf van het inwendig gerucht. Hy was smal en rond en spits, onduerzaem en onbestand tegen aenval. Daeruit steeg onophoudend een fluitende damp ten hemel, voorgelicht door glinsters, die tintelend nederdaelden en in keikens op den bodem vielen. Zy regenden op Demhar neder die, reeds in rook gehuld, van schrik stond te beven. Het kille zweet zypelde van zyne lidmaten en hy wilde dit akelig oord ontvlugten; maer de honger grynsde hem tegen en kluisterde hem ter plaetse vast. Dit knokkelig spook is onverbiddelyk, het gelykt den slavenmeester, die, door zyne met nagelen aengescherpte zweep, de negers voortdryft. Het joeg Demhar naer de poort en deed hem schellen.

- Wat wilt ge? - was de vraeg.

- Werk en eten, - luidde het antwoord.

- Gelyk de anderen, - grynsde men.

- Ho neen, neen! - smeekte Demhar, - ik ben nog geene schimme.

Men liet hem glimlachend binnen, en Demhar begon te arbeiden. Hy vervaerdigde al die zaken welke door pracht en verspatting gezocht worden; hy vond dingen uit, die men te voren nooit kende, waer de meest verfynde verdorvenheid nooit lust toe had gevoeld. Nacht en dag wroette hy voor den bitteren bete broods, en toch had hy altyd honger en toch was hy steeds naekt. Wel mogt hy Sulmath bidden en smeeken hem toch wat beterschap in zyn lot te vergunnen. Sulmath jubelde als hy zynen neef vermageren en langzaem wegsterven zag. Ho, wat leed de ongelukkige Demhar! Niemand kwam hem troosten, niemand bood hem verkwikking aen. Sulmath had de oppermagt der aerde en Demhar

was verlaten in het stof waerin hy zyne dagen en zyne nachten doorzwoegde.

Somtyds, tusschen de vlagen zyner wanhoop droomde de jongeling van Harmona, en die herinnering verligtte hem. Hy wist stellig dat dit meisje nog dikwils aen hem dacht; want hy zag haer bywylen, doch ter nauwernood, en dan weende zy of zag hem treurig aen. Troost noch hulp bieden kon zy, dat giste Demhar wel; want in het huis Sulmath's, waer de maegd nog gevangen zat, was het zeer onbetamelyk aen Demhar te denken, zeer verachtelyk over hem te spreken, en zeker een schelmstuk als men de stemme ten zynen voordeele verheffen dorst.

Harmona had ook al menigen traen in dit huis geweend en er al menigen bitteren beet gegeten; zy had er ook al hare weldadige gewoonten moeten krenken en zich schikken naer den onverbiddelyken wil des meesters, of naer de wetten welke Burgarhil voor het behoud des huizes had voorgeschreven. Voeg daer by dat zy hare neiging voor Demhar had moeten smooren; dat zy die liefde, welke zulke heilryke gevolgen hebben kon, maer zoo noodlottig was uitgevallen en daerom juist nog dieper gevoeld werd, moest uitroeijen en zich dwingen aen Sulmath te denken, welke misschien toch eens haer gemael wezen zou. En bedenk dan of dit alles het meisje niet moest ondermynen; of geene bange, lange ziekte haer traegzaem ten grave slepen, en dus het eenige deugdzaem wezen dat nog bestond wegmaeijen moest. Helaes, zy werd steeds tengerder en tengerder, magerder en magerder; hare gebaren werden slepend, haer gang traeg, en hoewel zy nog ieder die haer zag door hare schoonheid betooverde, bleek het genoeg dat zy haren jongsten stond naby kwam.

Met Sulmath noch met Mordohan verging het zoo. Die verbrasten den tyd in slemperyen en hitsten elkaêr ter verdrukking aen.

- Demhar, - zei Sulmath, - ligt nu wel ten gronde geslagen; wy hebben hem duchtig gestraft voor zynen lang verganen overmoed, maer zou hy niettemin niet weder kunnen opstaen en ons vergruizen?

- Onmogelyk, - antwoordde Mordohan. - En my dunkt dat hy

reeds te laeg is gedaeld dan dat wy hem nog meer zouden kunnen doen bukken.

- Laeg genoeg gedaeld! En gy herinnert u dat hy eens de magt aen u ontnam en Ardhan doodde! Dat onze geesten toch komen om het gedacht van grootere verdrukking in ons op te wekken!

Dit woord werd van de beschermers gehoord, welke te samen op het schaekbord te spelen zaten. Zy waren vrienden geworden van toen Burgarhil de oppermagt kreeg en aen Adalhil toeliet zich onder zyne bescherming te herstellen. Die vriendschap had noodlottig op Sulmath's geest gewerkt: hy had door dien omgang veel van zyne sluwheid verloren, en nog meer van Adalhil's kwaedaerdigheid overgeërfd. Hy was zoo ver gegaen dat hy dezen nabootste en op zyn kleed het kabalistisch schrift griefde, dat wy in het begin op het gewaed van Mordohan's geest hebben ontdekt. Denk nu hoe groot Adalhil weder geworden was, en hoe zyn tooisel prachtig tegen dat zyns vriends afstak.

- Ik weet een onfeilbaer middel om Demhar geheel te fnuiken! - riep Burgarhil, toen zy genaderd waren. - Maek hem krygsman!

Allen borsten in eenen schaterlach los.

- Waerom? - vroeg Sulmath.

- Wel om u te verdedigen.

- Wy verdedigden steeds ons zelven, - sprak Adalhil fier.

- En wy hebben dat niet noodig. Wy hebben slechts Demhar tot vyand; dat hy ons dus tegen zichzelven verdedige.

- Maer we geven hem de wapens in de hand, - merkte Sulmath aen.

- Hy is te getrouw om ze ten zynen voordeele te durven gebruiken.

- Maer, hoe dwingen we hem tot de dienst?

- Zie, we zullen eens lachen, - sprak Burgarhil. - Doe gy, Sulmath, of ge ook soldaet wildet zyn, en lot beide wie het wezen zal.

Zoo gezegd, zoo gedaen; de teerlingen werden gehaeld en Demhar geroepen.

Hy kwam onmiddelyk en men fluisterde hem de voorwaerden onverstaenbaer in het oor.

De ongelukkige nam de dobbelsteenen en riep, boven! en wierp dry zessen, welke hem met hare zwarte oogen vurig beschouwden.

- Ge hebt gewonnen! - riep men uit, - en hadt ge het tegendeel geworpen hadt ge ook gewonnen. - Burgarhil lachte wen hy dit zegde en, na dat Demhar gewapend was, stak men hem buiten de poort1.

Hier stond hy op schildwacht, om zich zelven van zyn meester af te houden.

Maer zyne nieuwe bediening bragt hem in betrekking met menigen buitenman. Hy wenschte een reisje in de velden te doen en trok op eenen dauwryken morgen uit. De streken die hy afliep bloeiden en waren ryk bebouwd; doch met zulke vreemde gewassen dat Demhar ze niet kende. Zy moesten weinig voedsel verschaffen, want die welke hen bewerkten waren mager en zagen er arm en mismoedigd uit. Zy schenen zoo veel te lyden dat Demhar hen niet dorst aenspreken, uit vrees dat zy hunne ellende mogten klagen aen hem, die niet meer dan klagt en ellende was. Hy vervolgde dan zynen weg tot dat hy eene groote hoef gewaer werd. Het kwam hem voor of hy die meer gezien had; maer ze was nu vervallen en het strooi der daken hong in flarden op den muer. Onkruid wies er weelderig op, en de hond scheen zoo zorgeloos, alsof hy wist dat er by zynen meester maer weinig meer te bewaken was.

Demhar klopte aen, hy wilde zich verzekeren of het daer was dat hy in beter dagen was geweest. Het eerste wat hy ontwaerde waren de meisjes die eens mutsen van Sulmath kochten. Zy zagen er slordig uit, want al wat Sulmath ventte was kort van duer. Toen sloeg Demhar de oogen verder en zag den huisvader onder den schoorsteenmantel zitten, nevens eene vrouw die van ouderdom waggelde. Hy herkende de laetste en liep er heen.

- Rembha, Rembha! - riep hy verheugd.

- God is alles, en profeet Sidhan is heilig! - was het antwoord.

- Maer herkent ge me niet, Rembha?

- God is alles, en profeet Sidhan is heilig! - herhaelde zy.

- Wat heeft die vrouw? - vroeg Demhar.

- Ze is zinneloos!

- En gy dan pachter? - ging Demhar voort, ontwarende dat de man altyd strak voor zich uitzag. - Hoe hebt ge u nu? - Maer de vader zag steil vooruit. - Zeg, pachter, goede pachter, weet ge dan niet meer dat ge my eens op uwen zatten schouder droegt? - Doch de boer sloeg zyne oogen niet van het onbepaelde punt waerop zy gevestigd stonden.

- Die man is kindsch! - hernam de huisvrouw en begon bitter te weenen.

- Ach! - vervolgde zy tusschen hare tranen, - wat zyn er al rampen op ons neêrgestort; wat hebben wy het zuer betaeld u de helft in Sulmath's winst ontroofd te hebben. Dan hadden wy ten minste een beschermer gehad! Maer nu, nu zyn wy, helaes, in de klauwen van den onverbiddelyken geldgier, die zweet en bloed en hersenen te gelyk opzuigt! Ho, het is zoo pynlyk u het eten uit den mond te zien rukken door een man... - De vrouw legde eensklaps hare hand op den mond, zy had de aenstaende bruid van haren meester Sulmath zien naderen.

De deur ging open, en een yskil rilde door de leden van Demhar.

- Harmona! - riep hy uit, en zoende de hand zyner geliefde.

Zy aenzag hem treurig en met een blik die al hare liefde en heel haren weemoed bevatte, en, na hem eene poos doordringend te hebben aengestaerd, sprak zy jammerend:

- Demhar, goede vriend, ge zyt diep, zeer diep gevallen, en misschien zult ge nog dieper dalen. Maer ik ook ben ter neêr gedrukt. - Zy zweeg een stond, waertusschen Demhar pynlyk weende; toen hernam zy:

- Maer het onverbiddelyk noodlot wil het zoo, en zeker was het aldus van voor de eeuwen in der gebeurtenissen boek beschreven. En tegen den wille Gods is er niets in te brengen.

Zy zweeg nog eens, want hare tranen beklemden haren gorgel.

- Want dat dit zoo niet ware, haddet ge dan de doos verloren, die nu voor eeuwig verdwenen is? Maer denk niet dat ik u ooit vergete, de edelheid verlaet den mensch nooit en ik help zoo gaerne de ongelukkigen. Ik koom hier ook om hulp te bieden.

De huisgenooten wilden haer bedanken, maer zy hield hen tegen en hernam:

- Ik ga me aen Sulmath verbinden. De eisch der omstandigheden gebiedt het. Wel zal ik rampzalig wezen met dien harteloozen man, vol geld- en bloeddorst; maer ik zal mynen troost vinden in u wel te doen.

- Is er dan toch geen hoop meer, nooit meer? - gilde Demhar.

- Nooit! - knalde de priester, welke binnenstoof en de armen op de borst kruiste.

- Nooit! - weêrgalmde Demhar tusschen zyne snikken.

- Nooit! - hervatte de andere; - en aenzie voortaen deze vrouw uit uwe laegte. Wordt er u eene weldaed van haer toegeworpen, dank dan den hemel en bid God!

- Maer, - smeekte Demhar, - gy dien ik nog bemin in weêrwil uw verraed, kunt ge ons dan niet helpen, kunt ge my niet ondersteunen tegen Sulmath, die u weldra geheel verloochenen zal?

- De wille Gods verbiedt het!

En daer er tegen zulk antwoord niets was in te brengen, vielen allen op hunne kniën en dankten God die hen kastydde.

Demhar verdween. Hy grimde onder zyn wapendosch en wierp in zyne vertwyfeling zyne menschheid af. Even gelyk het binnenste van den afgevallen appel verrot en door maeijen wordt verknaegd, zoo bedierf het harte van Demhar, nu van al de zynen wreedaerdig weggerukt. Hy vierde den teugel aen al zyne dwaze driften, en zyne ziel werd zwart en vuil en geil, vol hatelykheden en vol razernyen, gelyk die, welke sinds eeuwen in het onderaerdsche hol dolen. Hy droeg in zich als eene bron van ondeugden en ziekten. Hy werd een biekorf van afgryselykheden, een put van modder. Hy verloor al wat hem aen de menschheid hechtte en werd als een dier dat zichzelven verknagen wil. Hy was bloeddorstig, wraekgierig, hebzuchtig,

vol roofzucht en lust naer moordery. Hy kroop in het slyk der zonde en zocht de vreugde in de vuilnis. Hy dook daer dieper en dieper in, en plonste in de yselykheid. Altoos peilde hy verder, altoos wilde hy dieper, en hy groef en hergroef in den afgrond, hy plaste voort, altyd voort, tot dat hy kwam waer niets meer is dan modder, welke tusschen klippen spoelt. Hier bleef hy liggen, want hy kon niet verder. En gelyk de pad zich vrolyk in het slyk der gracht ronddraeit, zoo ook wikkelde hy zich vol genot in de vuilnis zyner misdryven.

Maer hy begint schielyk te sidderen; zie eens met welke wanhoop hy zich de haren uitrukt. Is het misschien dat berouw zyn boezem doorvlymt en hem ten bloede ryt. Hy slaet zyne oogen smeekend ten hemel, en heft nu het hoofd fier op, alsof hy vrymoedig door de toekomst der eeuwen wilde zien. Is hy dan weêr mensch geworden daer hy weder hoopt? Heeft hy zyne vernedering gevoeld en stapt hy uit de schande? Wat heeft dan die verandering veroorzaekt?

Hy zelf fluistert het u tegen.

- Ik heb het geschenk myner geliefde Harmona wedergevonden! - gilt hy, en waerlyk de prachtige tooverdoos glinstert in zyne nog bemorschte handen.

Middelerwyl feest men in het huis van Sulmath; de kapel is er met gouden laken behangen en de stemme van het orgel rolt in vlagen van harmonyen onder het hooge gewelf rond. De choorknapen zingen; hun wierook dauwt balsemend naer den hooge. Alles is er vreugde, en in de kerk, en daer buiten, en in huis en op het veld. Men jubelt: de meisjes dansen in de weide, de kinderen huppelen over de laen, de knapen spelen in het bosch. Men zingt, men klinkt. De vogelen kwinkeleren onder den warmen zonneschyn en de boomen suizen hunne dankzegging aen Hem die hen schiep. Geheel de natuer en het menschdom is verheugd, en zelfs de schimmen uit het gebouw deelen in het algemeen vermaek. Men zou zeggen dat er niets dan weelde is. En waerom dan toch die blydschap? Is het misschien dat het eeuwig heil geboren wordt? Neen, neen! want ik zie Sidhan tot plegtigheden bereid;

hy heeft zyn beste gewaed omgord en zingt lofzangen in de kapel. Zy klinken deftig boven het gejubel en booren door de nooten, die het orgel langs de wanden zendt. Bywylen heft de priester zyne oogen ten hemel en bidt, en roept den zegen des Heeren over het paer dat voor hem zit neêrgeknield.

Dit paer is Sulmath en Harmona; Sulmath prachtig uitgedoscht en opgeblazen van hoovaerdy, Harmona omhuld met de treurnis harer martelie. Hoe bleek is zy toch; wat is haer lyden in wrange trekken op haer gelaet gegriefd! Hoe beeft ze, naermate het oogenblik nadert, dat ze haer huwelyk voltrokken zal zien. Helaes, niemand bemerkt hare smarte, niemand begrypt hare foltering. Alles jubelt maer voort en huilt zyne vreugd sterker uit. De Geesten zelven kryschen mede, zy ook tergen de maegd met hunne liederen. Zie eens hoe vrolyk zy boven het altaer klapwieken: zy stoeijen, zy spelen; hunne hoofden drukken tegen elkander en hunne lichamen zyn als aeneen gehecht. De plooijen hunner kleederen weven zich te samen en de beschermers gaen zich ineen smelten, vereenzelvigen. Die wezens zonder eigenlyke stoffelyke bestanddeelen vloeijen zoo gemakkelyk te samen, en zie maer hoe hun beider gelaet tot een wordt, hoe hunne boezems maer eene enkele zwoeging maer hebben, hoe ze maer een geheel meer te vormen schynen. Ho, nu zal de magt maer éen meer zyn. En daer men dit mysterie gebeuren ziet verdubbelt de blydschap: de zangen galmen hooger, het orgel rolt grover; men danst, men lacht..... Maer waerom eindigt dan het wonder niet? Waerheen ziet ge, o Adalhil en Burgarhil? Is het naer dit wolkje, zwanger van orkanen dat uit de verte afgedreven komt, of is het naer den man die het geleidt. Hy is toch fier en magtig en in zyne hand draegt hy eene doos die wonderen doet. Zy nadert en de aerde beeft; ze is daer, en het tempeest knalt door den hemel. De vreugde versmelt en het gejubel wordt stil; de wierook slaet ten gronde en het orgel zwygt, alsof eene ongeziene hand den adem in zyne reuzenlongen verstikte. Waerom dan, Sidhan, huwt ge de verloofden niet?

- Harmona! - roept Demhar, en de maegd gilt, en zy rukt zich van Sulmath's zyde los.

En de menschen vallen elkander aen met de schrikkelykste verbittering. Men wil de vereeniging der machten niet meer, maer hare vernietiging. En de geesten woelen onder de menschen en het afgryselykste rumoer stygt in de lucht. De weêrlichten flitsen onder de stryderen; de donder weêrgalmt bulderend over bloedige verwoesting heen. Alles slaet ter neder, en wart door elkander, en komt weêr boven, en zakt op nieuw omlaeg in eene vreeselyke vermaling. Is dit dan het einde van die hemelschoone streek? Is dit dan de verdelging waer eeuwen en eeuwen profetisch van gewagen, welke over het sidderend aerdryk nederkomt?....

 

't Is nacht. Het huis van Sulmath staet weder van onder tot boven in gloed; de lange, slanke toren dampt fluitend en de schimmen wemelen kermend voor de ramen. Er heerscht eene drokte, een rumoer, waer geen denkbeeld van te geven is, en knarzende wielen en kloppende hamers verwekken een geraes, dat op den toon van tjikketjakke tjikketjakke nederkomt. Maer, ontwaer ik tusschen de woelende spooken Demhar niet? Zeg, staet hy daer niet aen den blakenden oven, die, te midden van het gebouw, zynen vlammenden muil openspart? Herkent gy hem niet aen zyne gespierde armen, aen zyn edelmoedig voorkomen? Herkent gy hem niet? Ho, hy is het, hy is het, de rampzalige! Heeft dan toch de doos niets meer kunnen te weeg brengen, dan de ineensmelting der twee geesten en het huwelyk van Harmona met Sulmath te beletten? Het kleinood was, dacht my, magtiger. Maer misschien heeft Demhar haer wederom verloren? Doch neen, want hy houdt haer in de hand; maer helaes! de slimme Sulmath heeft hem een deel zyner winste geschonken, en nu meent de onervaren jongeling dat het heil in den stoom verholen ligt. Hy hoopt dat die eens den arbeid zal vernietigen, en daerom werkt hy zoo moedig in het reusachtig gebouw.

Zie eens hoe onverschrokken hy voor den oven staet, hoe rood hy hem doet blaken. Hy is omringd van vuer; de sprankels beregenen zyn lichaem, de vlammen dansen tot aen zyn verzengd gelaet, en

toch werpt hy voedsel, altoos nieuw voedsel der hongerige vlammen toe. Hy werkt en zwoegt; hy brengt het geheel in beweging; hy schynt de ziel van dit steenen lichaem waer geen enkel deel meer stil van staet, waer van ieder hamer, ieder wiel leeft. Hoor eens hoe het gebouw onder zynen arbeid trilt; wat gedommel, welk getjok, tjikketjakke tjikketjakke! En de schimmen stuiven voort op dit helsch muzyk. - Tjikketjakke, en zy storten meer beweging in elk werktuig. - Tjikketjakke, en Demhar doet de vlammen hooger stygen; en damp en rook fluiten door den toren, en huilen en kermen in de schouw. Maer de toren is te eng voor al dien stygenden stoom: hy zwoegt en hygt onder de beklemming; zyn zwakke muer barst, en uit de spleet zucht het woord: vernieling! op de bange streken van het eiland. Vernieling! en Demhar stookt voort, vernieling! en hy werpt zyne dooze in de vlammen, en wederom wordt hem door Sulmath de helft van de winst ontroofd. Het kleinood stygt naer boven, gedragen op den sterken stoom; het draeit en dwarrelt in den toren, gelyk het dorre herfstblad dat door den avondwind van zynen tak wordt medegevoerd. Nimmer zal het als dit blad den grond hervinden, nimmer zal het zachtjes in de handen van Demhar nederkomen; want de forsche stoom dryft het hooger en hooger, aengespoord door den rampzaligen jongeling.

Harmona ontwaert dit ongeval: met tranen smeekt zy Demhar toch te trachten het juweel op nieuw te veroveren; doch de ellendige verkeert in eene wanhopige ylhoofdigheid; hy hoort haer niet, en werpt hout in het knallende vuer. Vernieling! en de wielen knarzen, en de hamers kloppen, en de schimmen verlevendigen het dommelend gewoel. Toch wordt er intusschen groote ellende onder de werkende spooken verduerd. De velden, overrompeld door vreemde gewassen, welke het vuer in prachtvoorwerpen verandert, leveren het noodige voedsel niet meer op. Het knypend gebrek nadert met rasse schreden en de schouw, geprangd door den dollen Demhar, verandert den toon van haer onheilspellend geschuifel. Hongerdood! huilt ze, en de spooken vermageren. Hongerdood! en zy worden als geraemten waer eene verdroogde huid over

gespannen is. Niettemin zweven zy nog moedig in het ronkend gebouw; de werktuigen scharrelen onder hunnen arbeid, en zy begeleiden het naer geluid door hun hartverscheurend gekerm. Honger, honger, hongerdood! en eenige verzwakten rollen onder de slepende wielen en worden tot bloedigen modder vermaeld.

Maer de priester krygt medelyden met de rampzaligen. Hy is ter vervulling der voorzegging Demhar's van Sulmath verloochend, nu deze hem, na ieders onderwerping, niet meer noodig heeft. Niet alleen werd hy door den opperheer van alle magt verstoken, maer deze heeft hem nog beschimpt en bespot: hy heeft hem valsche leerstukken en domme bygeloovigheden opgetegen, en als valsche profeet met schande bespot. Nu voelt de priester berouw over zyne heerschzucht, nu wenscht hy alles te herstellen, wat hy te voren heeft verbrouwd. Hy wendt zich tot Demhar en wil de geluksdoos helpen openen. Doch die ylhoofdige wyst in den stoom, roept:

- Ze is in de schouw! - en strooit versche kolen op de vlammen. Honger, honger, hongerdood! kryscht de toren, en Demhar vuert hem aen. Hongerdood! en de geraemten spoeden voort by zyne aensporing, en de wielen ronken en de hamers knetteren, en het akelig gedommel van tjikketjikkketjak tjikkketjikketjak stygt ten hemel.

Middelerwyl beginnen de oogen dof in de hoofden der lyders te staen; de ellende heeft hen verzwakt en zy slepen hun versleten aenzyn rampzalig voort. Men bespeurt dat hen eene onverbiddelyke ziekte heeft aengegrepen en: teering! teering! huilt de dampende schouw. Teering! en Demhar gevoelt krachtverlies: zyn forsch gestel is ondermynd, zyne oogen beginnen steil te staen, zyne magere wangen worden vael en geel van kleur; en toch kan hy van zyne stoomdolheid niet terugkomen. Teering! en de priester met Harmona, door de bange ziekte aengetast smeeken om hulp. Teering! en Sulmath kwynt in zyne paleizen; hy spot daer met den versmeltenden Mordohan. Teering! en Sulmath worstelt tegen die trage pest. Hy heeft haer noch door arbeid, noch door gebrek over zich gehaeld, maer het losbandig teugelvieren zyner

driften, maer al de geile vermaken die rykdom en overvloed verschaffen kunnen, hebben hem haer toegeworpen, Teering! gilt het stoomtuig voort, en het akelige tjikketjikketjak beantwoordt het. Teering! kermt de gespleten toren, en de zieken zyn te zeer ontmoedigd om de akkers te bebouwen, zy vergeten hunnen arbeid en de aerde vangt met treuren aen. Het onbesnoeid geboomte laet zyne bladeren hangen, de vruchten rypen niet meer, en de bloemen blyven zonder geur. De vogelen verkwisten hun gefluit aen geene doove natuer en de lucht, met smook en stoom vervuld, is waterachtig en schynt bedorven. Zal dan toch geheel die streek door die ziekte vergaen; zal ze traeg en langzaem wegtreuren, gelyk men dikwils een mensch met kleine voetstappen den koelen kelder der vergetelheid indalen ziet? Ho, dan liever de vlammen van Sodoma! Dat de solfer toch nederregene en de ongelukkigen verstikke; dat de godwrekende gloed alles verkole, dat hy de zeeën verdrooge, de bergen tot assche verzenge! Dat hy alles verbrande en verniele zonder lange pyne, zonder dien eeuwendurenden doodsangst, welken men verkwyning noemt!

Maer de ziekte heeft ondertusschen groote vorderingen gedaen; zy heeft reeds diep, zeer diep in de harten getast. Het bloed dryft trager en trager de aderen rond; de ontmoediging verwint het krachtverlies, en weldra heeft niemand den moed meer het vuer van Sulmath's huis aen te houden.

Demhar zelf gaf het op; hy die zulke hoop op de vuerkracht voedde, hy die met zulken iever, met zulke aerdsdolheid alles in beweging bragt, hy die zoo helsch stookte, moest voor den invloed der ziekte onderdoen. Hy liet den oven uitgaen en weldra sloeg een muffe smook door het huis. De forsche damp, die te voren met paerdenkracht de schouw doorsloeg, verzwakte, en de tooverdoos daelde dwarrelend lager op zynen flauwen adem. Lang draeide zy nog; haer gewigt kon niet eensklaps de verminderde magt verwinnen, maer eindelyk zegevierde hare zwaerte. Het juweel, blinkender dan ooit te voren, rolde tot aen de voeten van Demhar, welke uitgeleefd, met hangende armen voor den half uitgedoofden oven zat. Hy had de kracht niet meer haer op te

nemen en te zoenen, maer Harmona en de priester zaten by hem. Min verzwakt, namen die het kleinood op, en poogden het te openen; doch het ging zoo gemakkelyk niet en al hunne poogingen werden teleurgesteld. Hunne hoop alleen kon hen tot voortgaen dwingen, en, betrouwende dat God eindelyk met genade op zyne zoo streng gekastyde kinderen zou nederzien, vielen zy op hunne kniën en smeekten den hemel om hulp. Demhar bad mede en een meêdoogende engel droeg het kermend verzoek voor den gebieder der eeuwen. Die is ook meêwarig: hy had medelyden met het afgefolterd gezin. Hy wenschte de dood der ellendige niet, maer wilde dat zy door jaren lyden de deugd zouden hebben aengeleerd. Hy vond het oogenblik voordeelig om zyne genade op hunne ontkiemende deugdzaemheid uit te gieten, en schoot eene zyner helderste zonnestralen op het heiljuweel. Het licht was zoo klaer dat het de doos tot in hare minste deelen scheen te vergooten en Harmona ontdekte weldra de geheime veer, die, losspringend, de gulden eeuw terugbrengen ging. Gillend van vreugde liep zy naer Demhar, omhelsde hem met de vurigste liefde en, zyne verzwakte hand op de springveer leggende, gebood zy hem toe te duwen. Hy gehoorzaemde, en eensklaps ontschoot eene glinsterende vlamme het kleinood. Haer licht verspreidde zich over het eiland en tastte de beschermgeesten aen. Deze waren onbestand tegen hare brandende klaerheid, en versmolten als de sneeuw voor de zonne. Tevens was er eene bezielende kracht, eene soort van herscheppenden ether uit het kleinood gevloeid; hy drong door tot in het binnenste der levendige wezens en bedwelmde hen door zyne geestrykheid. Zy werden vervoerd, en toen Demhar uit zyne verbystering ontwaekte, bevond hy zich onder den heldersten blauwen hemel, door eene gulden zonne verwarmd. De vruchtryke boomen wemelden met hunne bladeren, de gelende graenvelden ruischten hun lied en de bloemen bezwangerden de lucht met eenen verkwikkenden geur. De vogelen floten: zy zongen hun welkomgroet aen het wordende heil en betooverden Demhar door hun welluidenden galm. Hy zat daer ook zoo gelukzalig by zyne beminde en hand aen hand met Mordohan en Sulmath en den

priester, welke hem omhelsden met eene vurige, eeuwige broederliefde!

 
Zoo is het einde dat myn droomen
 
Aen 't zwoegen van die lieden gaf.
 
Zou 't menschdom ook tot daer eens komen,
 
Of kwynt het slechts naer 't kille graf?
 
De doos gaet toch zoo moeilyk open;
 
Wy poogen nu reeds eindloos lang.
 
Helaes! 't is beter nog te hopen,
 
Want wanhoop maekt het harte bang!

December 1847.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs


datums