Logo DBNL
Het Taelverbond. Jaargang 3 (1847)

Het Taelverbond. Jaargang 3

(1847)– [tijdschrift] Taelverbond. Letterkundig Tydschrift, Het–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Houten Clara.

I.

Myne nichte Frederika, die kleine lieve, - God zy haer arm zieltje genadig, - vroeg my dikwils met tranende oogen, waerom hare gezellinnen in de school altyd spottend zegden: ‘gy staet daer gelyk een' Houten Cleer.’ Zy wist zoo goed als ik dat Houten Clara de naem was van een beeld dat aen den trap in het Maegdenhuis te Antwerpen staet; maer zy zou geerne van my geweten hebben wie die Clara geweest is en wat haer naem beteekent. Ik kon alsdan aen haer verlangen niet voldoen, en moest ze telkens ongetroost en zonder antwoord laten.

Lang rustte myn nichtje al op het kerkhof te Stuivenberg, en reeds was het kruisken op haer graf vergaen en verdwenen, als ik, door een dichterlyk gevoel gedreven, met ernst en aenhoudendheid de oude volkssagen myner vaderstad begon op te zoeken, en dan ook vernam wie Houten Claer of Houten Cleer, - zoo als de Antwerpenaers zeggen, - geweest is. Deze geschiedenis, die korts na de inneming van Antwerpen, door den hertog van Parma, aenvang neemt, gelykt in het geheel niet aen eene volksvertelling, en

men mag daerop met regt vermoeden, dat eene ware gebeurtenis haer ten gronde ligt. Hoe het zy, wat ik verhalen ga is de aeneenschakeling en de vrye bewerking van het gene ik, broksgewyze, uit den mond van verschillende oude lieden heb mogen hooren.

 

Op eenen lentedag van het jaer 1589, toen de weesmeiskens uit het Maegdenhuis in de Gasthuisstraet, met hare Moeder of Bestierster gingen wandelen, blikten velen omhoog naer het venster der nevenstaende wooning, en wezen elkander met nieuwsgierigheid eene ryke vrouw, die daer, van achter de vensterruiten, op haer stond te staren.

‘Zie, dat is nu de ryke Segnora, die nevens ons Huis komt woonen’ zegde de eene.

‘Ik weet hoe zy heet!’ riep eene andere. ‘Het is de gravin d'Almata1 en zy komt uit Spanje.’

‘Ja, en van wie weet gy dat?’ vroeg eene derde?

‘Ik heb het Moeder aen zuster Monika hooren zeggen, - en de ryke Segnora is geene Spaensche; gy ziet immers wel dat zy blauwe oogen heeft en blond hair? Neen, het is eene jonkvrouw uit Antwerpen, die getrouwd is met eenen ryken Spaenjaerd.’

‘Hoort Trees de beuzelaerster2 weêr leugenen verzinnen!’ lachte eene der aenhoorsters.

‘Vraeg het liever aen Houten Claer; die stond er ook by.... Eh, pst, Houten Claer! Houten Claer!’

Op dezen roep keerde de Moeder van het Maegdenhuis het hoofd om, en bemerkte dat eenige harer meiskens naer het venster der heerenwooning stonden te kyken, terwyl zy bezig was de anderen in reijen te schikken. Met eenen strengen oogslag dreef zy de nieuwsgierige klappyen in den stoet, nam met byzondere voorliefde een der meisjes by de hand, en zelf met hare beschermelinge voortstappende, gaf zy teeken tot het vertrek.

‘Alweêr Houten Claer!’ zegde Trees de beuzelaerster, ‘dit suikerenkind, och arme, dat het maer niet in stukken valle!’

‘Eh, Anne-Moeijal, zie hoe hoogmoedig en hoe styf ze daer nu weder aen de hand van Moeder gaet, met haren bessemstok in den rug! Ze heeft weêr over hare taek gewerkt, de mouwveegster!’

‘Zwyg maer van Houten Claer gy altemael,’ viel lange Mie de snapster in de reden; ‘zy kan weêr een nieuw liedeken. Och het is zoo schoon! Het gaet zoo:

 
Godt groet u fuver bloeme
 
Maria Maghet fyn.

En zy zal het ons namiddag leeren; en dat nog al by de clavecimbel! Ik gaf wel twee vingeren myner linkerhand, dat ik op de clavecimbel mogt kunnen spelen gelyk Houten Claer.’

‘Ja, dat is goed; waerom moet zy dan altyd het liefkind zyn, alsof zy geene weeze ware gelyk wy? Waerom is zy dan zoo hoogmoedig?’

‘Hoogmoedig, zy? Wel, Beuzelaerster, het is de vriendschap en de zoetheid zelve.’

Misschien zouden de meeste meiskens gedurende langen tyd op de kap van Houten Claer hare tongen hebben laten gaen; maer nu kwam daer een hupsch en schoon jongeling op een brieschend peerd aengerend, en de meisjes hadden werks genoeg met dien te bezien en daerover elkander hare uiteenloopende bemerkingen mede te deelen.

Terwyl de weeskinderen met langzamen tred in de Gasthuisstraet voortstapten, stond de edelvrouw nog altyd achter het venster, met onvasten blik en droomend in de straet te staren. Alles in haer getuigde van eene diepe kwyndroefheid, zoo wel de doorschynende blankheid harer wezenstrekken en de trage blik harer blauwe oogen als hare zeldzame en statige bewegingen. Ondanks haren ouderdom, want zy mogt wel boven de dertig jaren tellen, was zy een schoon en treffend vrouwenbeeld.

Als de Segnora alzoo byna een vierendeel uers beweegloos by het venster had gestaen, werd de eene deur der kamer zachtjes geopend en een man stak zyn hoofd als een bespieder er binnen.

De vrouw zich niet verroerende, trad de man de kamer in zonder eenig gerucht te maken, doch ook zonder oogschynelyk te willen verrassen. Hy ging tot de Segnora en sloeg met nieuwsgierigheid eenen vlugtigen blik over haren schouder door de vensterruiten. Bevredigd, omdat hy niets in de straet bemerkte, ging hy eenige stappen ter zyde, zette zich in eenen stoel en sprak van daer tot de edelvrouw:

‘Altyd even droef, Catalina? Gy bedroogt my dan, toen gy my onophoudend zegdet, dat de lucht der Nederlanden u verkwikken zou? Nu zyn wy reeds hier sedert vyftien volle dagen, en in stede dat het verblyf in uwe geboortestad u verheuge, is integendeel van uw aengezicht de heldere lach verdwenen die er gedurende onze reize zoo troostend op glimde. Ik betreur zeer dat ik uwe smeekingen zoo ligtelyk verhoorde; want gewis, de gloeijende spaensche hemel is gezonder en blyder dan het nevelachtig mistwelfsel dat hier onverpoosd als eene looden kap op de aerde drukt. - In der waerheid, Catalina, myne liefde tot u moest groot zyn, om zulke gevaerlyke reize te ondernemen en een land te bezoeken, waer ik vriend en bloedverwanten door vuer en degen vernielen zag; maer ik hoopte dat gy deze opoffering ten minste door teekens van herleving en van vreugde zoudt beloonen. Eilaes, gy schynt ongevoeliger dan te voren; buiten de bezoeken, die wy te samen by uwe bloedverwanten hebben afgelegd, hebt gy deze wooning nog niet willen verlaten?’

Deze laetste woorden waren de edelvrouw op eenen zonderlingen toon van ondervraging toegestuerd. Zy sloeg de oogen nederwaerts en bleef zoo sprakeloos staen, als iemand wien de schaemte ontstelt.

Haer echtgenoot hernam met eene gemaekte koelheid:

‘Neen, Segnora, gy hebt deze wooning nog niet verlaten. Zelfs niet gisteren, tegen het vallen van den avond, na dat ik vertrokken was om Don Fabricio te gaen opzoeken, - zelfs alsdan zyt ge niet uitgegaen met uwe Dwene, - die ik alweder hier niet zie?’

‘Calisto! Calisto!’ zuchtte de edelvrouw ‘waerom bespiedt gy myne minste stappen? Gy vraegt my waerom ik onder den

hemel van Nederland niet herleef? Het is vryheid welke ik hier kwam zoeken - en, eilaes, de slaverny heeft my hier ook gevolgd. Het is noch de nederlandsche lucht noch de vlaemsche zon die my verkwikken kan. De nederlandsche vryheid moet ik genieten; en indien gy my dezelve even wreed blyft ontzeggen, indien gy altyd zoo als in het verstikkend Spaenje, betaelde afspieders rondom uwe echtgenote blyft plaetsen, - verwacht dan geene beternis in mynen toestand, Segnor. Het is nutteloos een beter oord te zoeken, ik zal verkwynen overal waer slaverny my neêrdrukt.’

Terwyl de edelvrouw met eene slecht bedwongene spytigheid aldus antwoordde, bezag de graef d'Almata haer diep in de oogen en een zichtbare twyfellach bewoog zyne lippen. Hy vroeg:

‘Zou de Segnora wel de goedheid willen hebben, aen haren man te zeggen waer zy gisteren, tusschen licht en donker, met hare Dwene geweest is?’

‘Op de Groote Markt, Calisto.’

‘Mag ik ook weten, Catalina, wat gy daer in een huis van zeer nederig opzicht gingt doen?’

‘Och God, Calisto, op welken toon ondervraegt ge my!’

‘Het ware veel eenvoudiger, Catalina, my in eens te zeggen wat ik verlang te weten.’

‘Wel nu, ik was uitgegaen om in vryheid de avondlucht te genieten, - in vryheid, verstaet gy, Calisto? - Op de Groote Markt herinnerde ik my, dat aldaer eene oude dienstmaegd myns vaders woonde en ik wilde haer nog eens zien. Zy was het die my ter schole geleidde toen ik nog een kind was; maer het is nu reeds acht jaren geleden dat wy Nederland verlaten hebben. De oude dienstmeid is sedert lang verhuisd en verdwenen: niemand weet waer zy verbleven is. Wat is er dan te verdenken in zulke eenvoudige daed?’

‘Des te beter, Catalina. Ik zal u zelfs helpen zoeken, indien gy wilt. Hoe heet de oude dienstmaegd?’

Een hevig rood kleurde het bleeke voorhoofd der edelvrouw, en het was slechts na een oogenblik bepeinzens, dat zy stamelend antwoordde:

‘Zy heet... Anna De Zwart.’

‘Ha!’ herhaelde de graef d'Almata met ongeloof, ‘zy heet Anna De Zwart! Het is wel, Segnora, misschien hebt gy haren naem vergeten, want het is toch reeds zoo lang geleden, niet waer?’

‘Calisto!’ riep de edelvrouw, met pyn en gramschap, ‘ik verbied u aldus tot my te spreken! Indien het waer is, dat uw yverzuchtig gemoed u mistrouwen inboezemt over uwe echtgenote, zoo is het u niet toegelaten, Segnor d'Almata, het bloed van uwen ouden wapenmakker in zyne dochter te vernederen. Eerbiedig in my den edelen stam der Ghyseghems, wien gy het behoud uws levens te danken hebt!’

‘Uw vader, Juan Van Ghyseghem, myn wapenmakker en redder, - gy ziet, Segnora, dat ik het niet vergeten heb, - heeft u aen myne zorg toevertrouwd. Ik vervul den heiligen pligt des huwelyks - en wat gy ook zeggen of doen moget, Catalina, ik wil en zal ontdekken wat gy hier in Nederland komt zoeken, dat ik niet weten mag. Ik beken geerne dat myn gedrag u pynlyk vallen moet indien ge vry zyt van allen blaem, en ik verklaer u nog liever, dat ik u voor eerbaer en trouw aenzie; maer waken moet ik over u, het hart bedriegt somwylen, en in het onverbrekelyk geheim, waerin gy u besluit, ligt misschien een dreigend gevaer. Gy ziet dat ik ten minste onbewimpeld spreek, - omdat ik het regt op myne zyde heb. Gy, Catalina, kunt zoo veel ten uwen lof niet zeggen, want wie zich verbergt en verduikt moet weten waerom hy het doet.’

De Segnora gevoelde een diep berouw over hare haestigheid, en gansch was hare gramschap verdwenen onder den invloed der laetste woorden van den graef. Zy naderde hem met stillen grimlach op het gelaet en een traen in elk oog. Hem de hand met teederheid vastgrypende, sprak zy biddend:

‘Goede Calisto, vergeef my, ik heb ongelyk. Maer ook, waerom my zulk mistrouwen getoont? Waerom my over eene onbeduidende zaek ondervraegd als eene beschuldigde die voor haren regter staet? Gy verlangt dat ik vrolyk en levendig zy, dat ik u vriendschap toone en u eene blydschapwekkende gezellinne worde? Welaen, houd op my te bespieden; vergun my de vryheid, welke de

andere vrouwen in de Nederlanden genieten, en gy zult zien hoe dankbaer ik u beminnen zal, niet alleen als eenen teergeliefden echtgenoot, maer tevens als mynen weldoener en als den redder myns levens!’

‘Ik weet niet, Catalina, hoe gy zoo dweepen kunt met het gedacht dat gy in slaverny zoudt leven. Ik bespied u niet; maer waerom verwekt gy ergwaen in my, met bedektelyk uit te gaen zonder, myne wete en zonder het my te zeggen? Myn dienaer, Domingo, zag u gister op den dorpel van het huis op de Groote Markt, met eene vrouw spreken; is er iets natuerlyker dan dat hy my het kome zeggen? - Mogt ik alle mistrouwen uit mynen boezem bannen! ik vraeg niet beter; maer hetzy het voortskome uit het spaensche bloed dat in myne aderen stroomt, of dat het zyne redenen in uw raedselachtig gedrag hebbe, Catalina, altyd is het waer dat ik niet bevredigd ben, en het nooit zal zyn, vooraleer ik van u zelve de verklaring hebbe bekomen van een geheim dat gy loochent te bestaen - en dat toch bestaet. Ik ben overtuigd dat gy niets kwaeds plegen kunt, Catalina; maer ik ben mensch.... en wat meer is ik ben Spaenjaerd. Wees ook grootmoedig en vergeet dit toch zoo dikwils niet.’

‘Calisto, Calisto, kondet gy in myn hart lezen! Voor dat ik te kort bleve aen de liefde en de dankbaerheid die ik u verschuldigd ben, zou ik honderdmael de marteldood onderstaen. Och! uwe verdenking verengt my den boezem; heb toch medelyden met my!’

‘Nu, myne arme Catalina, treur niet, het is alweder gedaen. Laet ons deze pynlyke samenspraek afbreken. Blyf met God, lieve! binnen een half uer moeten wy by de Segnora de Beza de Santa-Crux, het beloofde bezoek afleggen. Ik hoop dat uwe Dwene terug zal zyn om u te vergezellen.’

Dit zeggende kuste hy zeer liefderyk de hand zyner echtgenote en verliet de kamer.

De edelvrouw viel afgemat in eenen zetel en legde hare twee handen aen haer voorhoofd; zy moest in dit oogenblik hevige smarten doorstaen, want alle hare leden sidderden koortsig. Welhaest rolden eenige glinsterende waterpeerlen van onder hare handen, en

zeldzame zuchten stegen op uit haren verkropten boezem. Ongetwyfeld worstelde de ongelukkige Segnora tegen een lot dat zy in geener wyze kon ontwyken, vermits zy korts daerna met besluit en moed zich opregtte en de tranen van hare wangen vaegde. Zelfs verscheen er nu eene uitdrukking op haer gelaet die naer eenen glimlach van verlangen zweemde, - en, tot den muer der kamer gaende, klopte zy er drymael met de hand tegen. Even gauw hoorde men achter den muer het gerucht van eenen stoel en daerby de haestige stappen van iemand, die misschien reeds lang op dit teeken had gewacht.

Weinig tyds daerna trad er eene oude vrouw met omzichtigheid in de kamer. De Segnora stond op zonder spreken, deed alle deuren zachtjes open en dan weder toe, waerna zy de Dwene by de hand greep en stilzwygend tot in den hoek der kamer by het venster geleidde. Met verdoofde en byna onhoorbare stemme sprak zy dan tot de oude vrouw, terwyl op haer gelaet de uitdrukking eener verrukkende hoop begon te glansen:

‘Welnu, Ines, goede Ines, hebt gy eindelyk iets ontdekt? Weet gy waer Anna Canteels verbleven is?’

‘Ja, ik weet nu waer zy hier in de stad woont, Segnora.’

‘o God, eindelyk toch eens! Ha! dit verligt myne smart..... wat ben ik blyde, lieve Ines!’

‘Gy zult nog veel blyder zyn, Segnora, als ik u zal gezegd hebben wat ik nog meer vernomen heb?’

‘Wat? wat, Ines? Zoudt gy....’

De oude Dwene bragt, met helderen grimlach, haren vinger op den mond en sprak suizend, in het oor der edelvrouw:

‘Dank God, ik weet ook waer zy zich bevindt.’

Het woord zy, met nadruk uitgesproken, moest voor de edelvrouw eene zeer duidelyke beteekenis hebben; want zy sprong lachend en toch bevend regt en riep, terwyl zy zichtbaer geweld deed om hare ontsteltenis te bedwingen.

‘Zy? Zy?’

‘Ja, Segnora, zy leeft en is slechts eenige stappen van u verwyderd.’

‘Ach, hoe doet ge my lyden, Ines! spreek toch met klaerheid; ik durf aen zulk onverwacht geluk niet gelooven.’

‘Twyfel niet langer, Segnora; zy, die wy zoeken, - niet de oude, de andere, - is niet verre van hier.’

Eene hevige ontsteltenis beving de edelvrouw by deze volle bevestiging van hetgeen zy nauwlyks had durven hopen; bleekheid en gloed wisselden elkander af op haer gelaet, en welligt gevoelde zy hare krachten verminderen, want zy leunde tegen den marmeren pyler der schouw. Aldus byna magteloos zuchtte zy smeekend:

‘Waer? Waer leeft zy? Ach, ondersteun my, goede Ines, het is my als of ik bezwymen ging.... Neen, het is gedaen geloof ik... Zeg, gauw, waer is zy?’

‘Wacht wat, Segnora, tot dat uwe zinnen teruggekeerd zyn; een oogenblik slechts.... de blydschap over het gelukkig nieuws schokt u al te zeer.... gy zoudt misschien de tyding welke ik u mededeelen moet niet doorstaen.’

‘Wel aen, wreede pynigster, bezie my! Ik beef, niet waer? maer kracht ontbreekt my toch niet meer. Zeg, van welke tyding spreekt gy? Moet ik uit uwen mond myn vonnis dan vernemen in stede der redding, welke gy my beloofdet?’

‘Ach, arme Segnora, gy dwaelt. Houd u stil en koelbloedig, ik zal u zeggen waer zy is.’

By deze woorden ging de Dwene tot den overstaenden muer der kamer, en terwyl zy met den vinger naer een onvatbaer geluid scheen te wyzen, zegde zy geheel geheimzinnig:

‘Segnora, de Weesmeiskens uit het huis hier nevens zyn daer aenstonds met hare Moeder van de wandeling teruggekeerd. Hoort gy niet, hoe hare stemmen van op de plaets achter dezen muer weêrgalmen?’

‘Ja, Ines, ik hoor ze dagelyks zoo.... maer, o hemel, wat wilt gy zeggen?’

‘Zy is daer, tusschen de Weesmeiskens, Segnora; en welligt klinkt hare stem op dit oogenblik in uw oor!’

‘God, is het mogelyk!’ riep de edelvrouw met onvoorzichtige kracht, ‘zy zou daer zyn, zoo digt by my!’

En als voortgetogen door een onweêrstaenbaer gevoel, liep zy naer den muer en legde haer hoofd er tegen, terwyl de uitdrukking der zaligheid en de spanning der angstige aendacht zich op haer gelaet vermengden.

Lang bleef zy aldus met zoeten lach stilzwygend luisteren, tot dat deze rustige houding haer jagend bloed verkoeld had en hare geschokte zenuwen allengskens had ontspannen. Daerenboven, sedert een oogenblik had alle geluid van stemmen opgehouden, waerschynlyk omdat men de weesmeiskens van de opene plaets naer hare werkzalen had doen gaen.

De edelvrouw keerde, nog gansch vervuld met blydschap, tot de wachtende Dwene terug, en zich nevens haer nederzettende, vroeg zy met zeer beperkte stemme:

‘Och, lieve Ines, vertel my toch, hoe gy my in eens met zoo veel geluk hebt kunnen overladen; hoe het God beliefd heeft u zichtbaer te geleiden in uwe opzoeking? Gy zyt wel zeker, dat men u niet bedrogen heeft, niet waer? - o, ik stierf ervan!’

‘Luister dan met geduld op myn verhael, Segnora. De tyd is kostelyk, want Domingo heeft my by het inkomen gezegd, dat gy met den heer Graef straks zult uitgaen.’

‘Het is waer wat Domingo zegde, o, haest u dan!’

‘Wel aen. Nu wist ik heden niet meer waer gaen of tot wien te spreken. Geen wonder, Segnora, het duert al vyftien dagen, dat nutteloos zoeken. Zoo meende ik al weder onverrichter zake tot u te komen, toen my eene oude vrouw, die vóór uw huwelyk dikwils in het huis van mynheer den graef d'Almata gewerkt en geschuerd had, my op de straet aensprak en my naer tyding van u vroeg. Gy kent ze nog wel, Segnora, dewyl zy ook by uwen vader arbeidde.

‘Meent gy Theresia Costerlings?’

‘Ja, die zelfde. Van woord tot woord bragt ik de samenspraek op Anna Canteels, - en ik vernam van Theresia dat zy op eene geheel slechte baen geraekt was en eindelyk eenen soldaet getrouwd had; alsook dat zy nu in de Kloosterstraet eene kamer van een klein huisje bewoont. Vol vreugde begaf ik my naer het

Spaensch kwartier en ontdekte dan ook, doch met vele moeite, de wooning van Anna Canteels. Och arme, Segnora, dit mensch is te beklagen: - uitgemergeld en geel als een geraemte, morsig en onzindelyk, het is nauwlyks te gelooven. Eventwel moet het harte by die ongelukkige soldatenvrouw nog goed zyn; want zoohaest ik haer van u sprak borsten de tranen uit hare oogen en zy smeekte zuchtend om vergiffenis. Uit haer vernam ik dan, hoe zy haer gedurende eenige jaren by eenen boer had doen verplegen en opvoeden van den schat dien gy haer gelaten hebt. Later is Anna Canteels versukkeld en in kennis geraekt met soldaten, die haer tot slecht leven en tot verkwisting hebben verleid. Zy heeft er dan eenen uit den hoop getrouwd, - en waerschynlyk den kwaedaerdigsten; - want hy heeft haer met slagen en allerlei mishandelingen den schat ontwrongen welke haer toevertrouwd was. Eventwel heeft zy dien niet afgestaen dan op voorwaerde dat men het lot en het behoud van haer zou verzekeren. Het is eene al te lange geschiedenis, te vertellen hoe zy een droevig verhael van eenen gesneuvelden krygsman en een afgebrand dorp uitgevonden hebben om haer, door voorspraek van ryke lieden dezer stad in het Weezenhuis te doen aenveerden. - Dit zy voor t' avond. - Althans zy bevindt zich, hiernevens onze wooning, in het Maegdenhuis en men noemt haer daer onder de meiskens, met den bynaem van Houten Claer.’

‘Houten Claer! een spotnaem! aen haer! God, is zy misschien een voorwerp van vervolging?’

‘Och neen, Segnora, men noemt haer zoo omdat zy de gewoonte heeft altyd styf en regtop te gaen; het schynt dat elk weesmeisken aldus eenen bynaem van hare gezellinnen heeft gekregen; - diensvolgens zal Houten Claer misschien nog wel van de schoonste zyn. - Maer laet my toch voortgaen, ik hoor reeds beweging daer beneden. Kom hier, voor den spiegel, Segnora, dat ik u helpe in uwen opschik; ik zal intusschen voortgaen. - Dat stille spreken is toch lastig, het versmacht my byna. - Alzoo ik nu nog met de weenende Anna Canteels sprekende was ging de deure open en een afgryselyke soldaet met lange knevels en barsch aengezicht trad al zwymelende

in de kamer. Het was haer man: die dronke kerel bezag my met wantrouwenden blik en scheen in gramschap op te bruizen als hy bemerkte dat er tranen over de wangen zyner vrouw rolden. Met woest geweld, rukte hy haer van den stoel en trok ze in eenen hoek, waer hy, al vloekende, de verklaring van de oorzaek myner tegenwoordigheid afeischte. De arme Anna weêrstond hem een oogenblik, maer wreede mishandelingen dwongen haer even gauw tot bekentenis. Dan raesde de verwoede soldaet van belooning en van geld, tot dat ik alles wat myne tessche bevatte voor hem had uitgestort. Ik heb hem beloofd dat ik hem wekelyks eene gifte doen zal. Hy is gansch getemd, want..... Luister, Segnora, daer hoor ik den graef d'Almata den trap opkomen. Gelukkiglyk dat gy gereed zyt om uit te gaen.’

Inderdaed, de graef trad met vriendelyk aengezicht binnen en bleef nog een oogenblik by den spiegel staen wachten, tot dat zyne echtgenote haren opschik gansch voltooid had. Met verwondering en blydschap zag hy dat hare oogen met het vuer van een nieuw leven blonken en zelfs dikwils met eene liefderyke uitdrukking in de zyne vielen. Hy waende daerin een gevoel van dankbaerheid voor zyn toegevend gedrag van 's morgens te zien, en verheugde zich over den ongemeen zoeten aenblik zyner vrouw. Hy vatte welhaest hare hand en beide verlieten de kamer, om de Segnora de Beza de Santa-Cruz te gaen bezoeken.

II.

Des anderen daegs ontwaekte de gravin d'Almata veel vroeger dan naer gewoonte. Hare Dwene zelve was nog niet opgestaen, als de edelvrouw reeds het bedde had verlaten en zich zelve had begonnen aen te kleeden om uit te gaen. Zichtbaer was het, aen den bestendigen lach op hare lippen en aen de haestigheid harer bewegingen, dat vrolyk ongeduld haer aendreef.

Toen de Dwene in hare kamer trad was haer opschik byna gansch voltooid. De oude dienstmaegd zag daerin een verwyt tegen hare

slaperigheid en begon met sprakelooze spyt het een en ander voorwerp te schikken; maer de gravinne keerde zich schertsend tot haer en riep:

‘Nu, Ines, wees niet spytig, lieve; de blydschap heeft my ten bedde uitgejaegd. Gy hebt u gister zoodanig voor my vermoeid; het is uit erkentenis voor uwe dienstveerdigheid dat ik u niet wekken wilde.’

Zy naderde geheimzinniglyk tot de reeds getrooste Dwene, vatte haer by de hand, en ze in eenen hoek der kamer geleid hebbende, sprak zy, als van vreugde vervoerd, doch met teruggehoudene stemme tot haer:

‘Ines, ik ga ze zien! Ik mag ze bezoeken! Myn hart jaegt zoo vrolyk; het is als of een nieuw leven met het bloed door myne aders vliet. Kom, help my nog wat, ik weet niet wat ik doe van blydschap en haest.’

De verwonderde Dwene gehoorzaemde en zegde ondertusschen met twyfel:

‘En de graef d'Almata, Segnora? Zal die zich niet schrikkelyk verstooren, als gy nogmaels zonder zyne wete en ondanks zyn verbod uwe wooning verlaet?’

‘Hy weet het, Ines; hy heeft het my toegelaten.’

‘Zoo! En is het zeker, Segnora, dat dit oorlof u regtzinniglyk werd gegeven?’

‘Gansch zeker, gy kunt niet gelooven hoe goedhartig, hoe vertrouwend en hoe teeder hy gister voor my was. Ik begryp dien plotselingen ommekeer nog niet.’

‘Ik wel, Segnora. De graef bemint u uitermate. Het is nu acht jaren lang dat gy kwynt en alle zyne bewyzen van genegenheid met onverwinnelyke treurnis beantwoordt. Gister, toen ik u de blyde tyding bragt, begonnen uwe oogen van levensvuer te vonkelen, eene warme kleur beroosde uwe wangen, uwe stem werd zoet en klaer als een snarentoon. Gy waert schoon, Segnora, schoon, lachend en statig. Hy die u bemint en lief heeft, hy kon toch aen de bekoring ook niet weêrstaen; - en daerby, Segnora, hebt gy zelve niet tot hem met meer vrolykheid, met meer teederheid dan ooit gesproken?’

‘Hoe diep ziet gy toch in de harten, Ines! Ja zoo is het: na vyftien dagen van wanhoop en van tranen, was ik nu zoo zeer door vreugde vervult, dat alles wat ik zegde uit mynen mond vloeide met eene zoete geestigheid en met eene indringende vriendschap, welke den graef tot het toppunt van geluk opvoerden. Als ik hem dan in den loop onzer blyde redekavelingen, de begeerte uitdrukte om het Maegdenhuis te bezoeken, onder voorwendsel van naer wat schoonen kant uit te zien, omhelsde hy my met uitstorting des harten en zegde: Ga, lieve Catalina, alle mistrouwen is verdwenen, verberg u niet meer voor my; ik weet wel dat het slechts een zucht naer vryheid is welke u zoo geheimzinnig handelen doet, omdat gy denkt dat ik u bespiede. Blyf altyd zoo vrolyk; wees altyd zoo goed en ga voorts waer gy wilt. Uwe edele inborst en uwe eerzame fierheid zyn my genoegzame waerborgen tegen de onrustige bekommernis van myn castiljaensch gemoed.’

Een zucht ontsnapte de borst der Dwene; zy sprak met opgehevene handen:

‘En het is zulk een man, de goedheid, de liefde zelve, dien wy bedriegen moeten! God vergeve het ons, Segnora; wy doen groot kwaed!’

De edelvrouw liet haer hoofd op de borst vallen, en scheen neêrgedrukt onder de bemerking der Dwene. Na een oogenblik sprak zy op droeven toon:

‘Wy doen kwaed, zegt gy? Eilaes, het is waer misschien; maer is er mogelykheid om dit noodlot te ontvlugten? Ik ben onnoozel, gy weet het, - en ik stierve van schaemte vooraleer een enkel onedel gedacht in mynen boezem toe te laten..... en toch ik moet lyden en onder de verdenking gebukt gaen.’

Zy zweeg een oogenblik en voegde dan by hare rede:

‘Zou ik hem alles verklaren, Ines?’

‘o, Wat zegt gy daer, Segnora!’

‘Ziet gy, Ines, ik bemin den graef, zoo wel door inspraek van myn hart als door eene grenzelooze dankbaerheid. De overtuiging dat ik hem bedrieg is my eene helle van pyn en wroeging: er zyn oogenblikken dat ik hem alles zou kunnen zeggen.’

‘Wacht u daer wel van, Segnora; het spaensche bloed zou dan gewis en met regt de overhand nemen. Zyn leven zou vergiftigd zyn door eene voor hem akelige zekerheid, en gy zelve kunt niet voorzien wat uw lot worden zou. Beter ware het, naer Spanje weder te keeren en poogen te vergeten waerom wy naer de Nederlanden gekomen zyn.’

Deze laetste woorden der Dwene deden eenen zeer pynlyken indruk op de edelvrouw; alsof haer eenen hoon geschied ware stond zy met statige fierheid regt, wierp eenen sturen blik op de oude vrouw en zegde:

‘Waervan durft gy my spreken, Ines? Vertrekken zonder haer te zien? Gy spot voorzeker; want gy weet beter dan ik dat het onmogelyk is. - Kom aen, myne huike....... wy gaen!’

 

Er staet in de Gasthuisstraet een huis met eenen genoeg zonderlingen gothischen gevel, die in zyn opperste gedeelte versierd is met eene zinnebeeldige voorstelling der heilige Dryvuldigheid. Boven de groote ingangpoort is een tafereel met verheven beeldwerk ingemetst, waerop men een aental jonge meisjes ziet, welke door eene Moeder ofte Meesteresse worden onderwezen, alsook eenige weeskinderen die aen de deure van het gesticht worden aenveerd. Onder deze kunstige beeldhouwery leest men de volgende verklaring over den oorsprong en het doel van het Maegdenhuis:

 
Tot eerlick onderhoudt van Meyskens Cleene,
 
Die Namaels duer armoede mochten sneven,
 
Heeft een godfurchtig man wt liefde alleene
 
Dit godshuys wel begaeft, onbekent in d'leven.
 
 
 
Dese goede man is wt dit leven gescheyden,
 
den XIX november MDLXII. Hy heeft geleeft LXXIII jaren
 
ende was genaempt Jan vander Meere, Coopman alhier.

Het is voor dit Huis dat de gravin d'Almata in den vroegen morgen met hare Dwene zich aenbood. Deze laetste hief den yzeren

klopper der poort op en liet hem nedervallen, dat de slag binnen het huis weêrgalmde. Intusschen sprak zy met haest tot hare meestersse:

‘Nu, Segnora, om Godswille bedwing u; men mogt aen uw gelaet merken wat niemand vermoeden mag.’

De edelvrouw antwoordde niet.

Na een oogenblik werd de poort geopend, door een Maegdenmeisken dat een paer groote sleutels aen den voorschoot droeg. Ongemeen vrolyk zag deze weeze er uit; gansch hare kleeding was zoo netjes opgeschikt; voorschoot, kap en armschachten waren van lynwaed, maer zoo verblindend wit en zoo glansryk gestreken, dat de maegd daer scheen geplaetst te zyn als een levend bewys van de reinheid, de zorg en den kundigen arbeid, welke men tot lof van het gesticht kon doen gelden.

‘Wat belieft de Edelvrouw?’ vroeg de maegd met zoeten grimlach.

‘o, Gy lief kind!’ riep de Segnora als bekoord, terwyl zy het meisje onder de kinne streek. - Zy stak de hand in hare tessche, zocht er eene wyl in en haelde er eenen zilveren vingerhoed uit, dien zy de maegd ten geschenke gaf, waerna zy zegde:

‘Dat is omdat gy zoo vriendelyk en zoo netjes zyt, myn kind! - Ik kom om te zien, of ik ook eenige schoone kanten hier vinden moge.’

‘o, Dank u, dank u, Edelvrouw,’ antwoordde het meisje. ‘Zeer schoone kanten hebben wy. Gelief hier in dit kamerken te gaen.’ En zich by den trap onder de poort stellende, riep zy omhoog:

‘Vrouw Moeder, Vrouw Moeder, kom eens gauw beneden! Hier is eene schoone Edelvrouw die u spreken moet!’

Eenige oogenblikken daerna verscheen er eene vrouw van omtrent de veertig jaren in de spreekkamer. Gezondheid en stilte des gemoeds blonken op haer gelaet en alles getuigde in haer van goedheid en van vrede. Zy neigde voor de Segnora, bood haer met heuschheid eenen zetel aen, en vroeg dan:

‘Wat eere voor ons Huis, Edelvrouw, dat de gravinne d'Almata

de arme weeskinderen, hare geburen, geweerdigt te bezoeken! Wat mogen wy ten haren dienste doen?’

‘Wel, Vrouw Moeder, ik verlang eenige schoone kanten te koopen en te dier gelegenheid een gesticht te zien, dat zoo zeer uitblinkt door reinheid en door tucht.’

De Moeder trok even spoedig groote laden open en begon talryke stukken kant onder de oogen der Edelvrouw te leggen; maer deze kon haer ongeduld niet bedwingen en zegde:

‘Ja, die kanten zyn uitermate schoon en ik zal er gewis van nemen; maer, Vrouw Moeder, dat gy vooreerst de goedheid wildet hebben my uwe weesmeiskens te toonen, daer zy aen het werk zyn?’

Zonder de verschuldigde aendacht op dit verzoek schynen te geven, begon de Moeder eensklaps de Segnora met verwondering te bezien, en op eene wyze die niet van onbeleefdheid vry te spreken was.

‘Welnu, Vrouw Moeder,’ sprak de Segnora, ‘gy antwoordt my niet?’

‘Verschoon my, Edelvrouw,’ zegde de Moeder, ‘och God, waer zyn myne zinnen! daer was ik gansch verstrooid.... Het is toch zonderling!’

‘Wat is er dan dat u zoo zeer verwondert?’ vroeg de Segnora byna bevend.

‘Niets, niets, eene gelykenis.... maer, lieve hemel, waeraen ik nu ook sta te denken! - Gelief my te volgen, Edelvrouw.’

Zy geleidde de beide vrouwen over eene vierkante opene plaets naer het achtergebouw, waer de meiskens zich bevonden. Onderwege sprak de Dwene, met diepen nadruk, aen het oor harer meestersse.

Cuidado, Segnora!

De zael waerin de Gravinne door de Moeder gebragt werd, was vervuld met arbeidende meisjes van gansch verschillenden ouderdom. Allen waren zy eenerlei gekleed: een zwarte wollen rok, een blauw wollen lyfken met een wit plat kraegsken, een sneeuwwitte voorschoot en een zwart fluweelen kappeken: dit was haer geheel

tooisel. Het hair was haer naer achter opgestreken, en in het kappeken gevat, zoo dat haer voorhoofd zich gansch bloot en zeer verheven vertoonde. Verder droegen zy by den arbeid, lynwaden armschachten, om de mouwen der wollen lyfkens voor het te spoedig slyten te bewaren.

De meesten zaten met een kussen op den schoot en werkten kant; de overigen naeiden of teekenden lynwaed, eenigen breidden veelkleurige wolle, of borduerden met zyde en gouddraed op allerlei stoffen.

Voor de komst der Moeder waren de meisjes bezig met het zingen van een geestelyk lied; de Segnora had het van de plaets gehoord, en bovenal had zy onder allen eene zoete, hooge stemme bemerkt, die als de toon eener zilveren fluit het gezang beheerschte. Het deed haer spyt, dat by hare verschyning eensklaps de diepste stilte heerschte en ieder meisje, als met ontzag het hoofd over haer werk bukte. Zoo luidden de voorgeschrevene tuchtwetten, en de Moeder was niet zacht in het straffen.

Volgens het verlangen dat de Edelvrouw uitgedrukt had, toonde de Moeder haer het werk van elk meisken en gaf daerby zulke breedvoerige uitleggingen over alles, dat de Segnora slechts zeer langzaem tusschen de reijen der meiskens kon voorderen. Vragen naer hetgeen zy verlangde te weten of te zien, dit durfde zy ook niet doen; zy zag zich dus veroordeeld tot het pynlykste geduld en luisterde byna niet meer naer hare geleidster, verslonden als zy was door de gedachte, dat iemand die haer duerbaerder was dan het leven zelve, op dit oogenblik met haer de lucht dezer kamer inademde.

De Moeder was genoegzaem verwonderd over de zonderlinge onachtzaemheid der Segnora en meende hare uitleggingen te onderbreken, toen de gravinne haer eensklaps zegde:

‘Uwe dochters zingen wel fraei en zoet Moeder; bovenal is er eene hooge stemme onder, die eene betooverende zuiverheid heeft.’

‘Ik geloof het wel,’ riep de Moeder, ‘het is de stem van Houten Claer.... Wat hebt gy, edelvrouw? de lucht benauwt u misschien?

Kom, wy zullen op de opene plaets gaen, - daer is het frisscher, inderdaed.’

‘Gy bedriegt u, Moeder,’ antwoordde de Dwene met haest doch zeer koelbloedig. ‘Myne meesteresse verbleekt niet zelden plotselings; het is eene zenuwkwael maer het doet haer niets.’

‘Ah! des te beter,’ bemerkte de moeder. ‘Wil de edelvrouw het lied nog eens hooren?’

‘Ach ja, ik zal u dankbaer zyn; maer vergeef dat ik op dezen stoel nederzitte, want ik ben zeer vermoeid.’

De moeder liep naer het oppereinde der zael en haelde er haren eigen zetel, die met leder bekleed en met vergulde nagelen afgezet was. Zy verzocht de Gravinne er zich in te zetten, en riep dan tot de meisjes:

‘Kinderen, deze edelvrouw zou u geern hooren zingen. Clara Houtvelt, stel u voor den lessenaer!’

Terwyl de weezen zich bereid maekten om hare Moeder te gehoorzamen en naer het teeken schenen te wachten, vroeg de Gravinne met slecht bedwongene onsteltenis.

‘Clara Houtvelt, zegt gy, Moeder? Ik meen dat gy van eene Houten Claer gesproken hebt, die voorzangster is?’

‘Ja, edelvrouw, Clara Houtvelt, dat is Houten Claer, het lieve engeltje dat daer voor den lessenaer staet.’

En zonder acht te geven op de uitdrukking van het gelaet der Segnora noch op de angstige aendacht, waermede de Dwene hare meesteresse bezag, keerde zy zich tot de meisjes en riep:

‘Het Kerstlied! Clara, kind, zing gy vore; uwe zusters zullen de groetenis herhalen.’

Houten Claer stond daer inderdaed als een dichterlyk beeld des kindes voor den lessenaer. Uitermate fyn was zy van leden, misschien wel wat mager, doch dit misstond aen hare twaelf jaren niet. Hare groote oogen schenen het blauw des hemels te herspiegelen en losten, als peerlen, onder haer albasten voorhoofd uit; klein als een gevouwen roozenblad was haer mondelyn, en zoet als een blikkerend sterken de halve grimlach die in haer gelaet geprent stond. Eventwel, wat haer het meest onderscheidde en gewis niet

met haer plat kappeken, haer voorschoot en haer wollen kleed overeenstemde, was de statigheid harer houding, en iets onuitlegbaers in haren oogslag, dat voor dit kind aen eene hoogere afkomst deed denken. Aen dien indruk was zelfs geene harer gezellinnen ontsnapt; allen hielden zich voor overtuigd dat Houten Claer van geene geringe lieden was geboren, ofschoon die gevoelens by haer alleenlyk ontsproten waren uit de statige houding en uit de adelyke inborst van het reine en schoone kind. Zoohaest Houten Claer het teeken van de Moeder ontvangen had verhief zy haer vloeijend hoog stemmeken, en zong:

I.
 
Maria ende Joseph mede
 
Voeren beyde te samen
 
Tot Bethleem ter stede,
 
Daer fi haer herberghe namen.

De andere weesmeiskens antwoordden allen te gelyk:

 
In excelsis gloria!
 
Et in terra pax hominibus.
 
Valasus! Valasus!
 
Swighet foete Jhesus;
 
Ghi fijt ons Dominus,
 
Et in terra pax hominibus!

Dit referein zongen zy aldus na elke strofe. Houten Claer hernam:

II.
 
In een arm huyseken,
 
Al fonder weeghe oft doeren,
 
Omdat fi waren van have bloot
 
Moesten hem alfo gheboeren.
 
In excelsis gloria, enz.
III.
 
Alst quam ter rechter middernacht,
 
Soe hevet die maghet ghebaert
 
Een kindeken van groter macht,
 
Als die engel ons verklaert.
 
In excelsis gloria, enz.
IV.
 
Daer baerde die suverlijke
 
Den Heere ghebenedijt
 
Van hemel ende aertrijcke.
 
Lof fi haer tot alder tijt!
 
In excelsis gloria, enz.
V.
 
Doe sanck met bliden gheschalle
 
Joseph alleluya, en die Enghelen alle:
 
In excelsis gloria!
 
Valasus! Valasus!
 
Swighet soete Jhesus,
 
Ghi sijt ons Dominus.
 
Et in terra pax hominibus.

Gedurende dit lied zat de Gravinne, met open mond, gansch verdwaeld te luisteren, als hadde zy inderdaed het heilige alleluija in den hemel bygewoond. Hare oogen waren niet van Houten Claer afgekeerd geweest; zy hing letterlyk aen de lippen van het kind. Inderdaed, het zingende weesmeisje had iets zoo rein en zoo hemelsch; uit hare blauwe oogskens straelde zulke innige zucht naer hooger, zy scheen zoo gansch in haren lofzang verslonden en verrukt door een geheim gevoel van harmony, dat zy aen niets dan aen een zalig zieltje, dat voor den troon Gods staet, kon vergeleken worden. De Dwene zelve was er door ontroerd en had vergeten in wat gevaer hare meesteresse verkeerde; zy ook zat daer met uitgestrekten hoofde en gapenden mond, op Houten Claer te staren.

Het gezang was ten einde, Houten Claer was reeds aen haer kantwerk teruggekeerd, de Gravinne en de Dwene zaten nog even

roerloos en wekten de nieuwsgierige verwondering der meisjes op, toen de Moeder tot de Segnora naderde en haer vol fierheid zegde:

‘Ja, ja, Edelvrouw, men zoeke in de gansche stad nog eene enkele zangster gelyk dat lieve kind! Ook zal zy nooit iemand buiten ons Huis moeten dienen. Daer zyn de Elizabeths-Nonnen van hier achter, de Witte Zusters uit het klooster in de Lange Nieuwstraet, en de Oostmallen op de Ossenmarkt, die hebben onze Clara reeds allen besproken, om in haer klooster te gaen als zy oud genoeg zal zyn. Men zou haer zonder medegift aenveerden, omdat zy in de kerke de eerste stemme voeren zou; maer zy zullen ze niet hebben, Edelvrouw. Clara is myn kind en zy zal my niet verlaten zoo lang ik leve, als 't God belieft. Wat denkt de Gravinne over die schoone stemme?’

De Segnora was door een onweêrstaenbaer gevoel overmeesterd; reeds lang verkropte zy twee tranen die met geweld uit hare oogen wilden. De Dwene bemerkte, op dit oogenblik, welken stryd hare meesteresse te doorworstelen had en vatte haer bedektelyk by de hand, als eene herinnering aen pligtbesef en eene inspraek tot moed. Zonder op dit teeken noch op de vraeg der Moeder acht te geven, stond de Edelvrouw van haren stoel op en stapte regtstreeks tot voor het kantkussen van Houten Claer, die, uit eerbied voor de vreemdelinge, zich insgelyks oprigtte en de oogen ootmoedig neêrgeslagen hield. De Gravinne vatte bevend de hand van het meisje en zegde stamelend:

‘Kind, wat engelyke stem hebt gy! Bezie my toch, lieve; zyt gy dan verveerd van my?’

Het kind hief zyne schoone blauwe oogen opwaerts en aenzag de Segnora met eenen allerzoetsten grimlach.

‘Och neen, Edelvrouw,’ antwoordde zy, ‘gy spreekt toch zoo vriendelyk tot uwe dienaresse!’

‘Dienaresse!’ zuchtte de Segnora met pyn, terwyl zy de hand der weeze noch gevoeliger drukte. ‘Zoudt gy my willen omhelzen Clara.... o, gy zingt zoo schoon!’

‘Omhelzen, Edelvrouw?’ zegde het meisje als beschaemd. ‘Ik zou wel willen, maer ik durf niet.’

Nauwelyks waren deze woorden den monde van het kind ontvallen, of de Segnora vatte het met de twee handen by het hoofd, en kuste het, met zulken drift en met zoo langen zoen op het voorhoofd, dat het meisje, als het losgelaten werd, gansch rood van verrassing en ontsteld, voor haer werk ging nederzitten zonder nog te durven opzien.

Intusschen waren de Moeder en de Dwene genaderd en hadden beide dit vlugtig tooneel nagespeurd. De eerste wist niet wat zy er over denken zou; het waren al zonderlinge gissingen die haer door het hoofd vlogen, doch zy durfde daer aen geenen grond toekennen, en deed geweld op haer eigen gemoed, om te gelooven dat het de zang van Houten Claer alleen was die de Gravinne tot tranen toe had verrukt. De meeste weesmeisjes blikten met gedachtelooze nieuwsgierigheid of met nyd op hetgeen er geschiedde. Zy waren gewoon te zien hoe Houten Claer, altyd en by iedereen, het voorwerp van byzondere aendacht en streelingen was, en zy vermoedden ook niets meer te dezer gelegenheid.

Wat de Dwene betreft, deze beefde van angst; en niet zoohaest bemerkte zy, hoe hare meesteresse na den gloeijenden kus verbleekte, en hoe het vuer der verdwaeldheid in hare vochtige oogen vonkelde, of zy zegde met luider stemme:

‘Segnora, dit schoone gezang heeft u dan wel terdege ontroerd; gy bevindt u kwalyk.... De opene lucht zou u goed doen, in der waerheid. Laet ons liever namiddag of morgen wederkeeren.’

Dit zeggende veinsde zy hare meesteresse te ondersteunen; maer trok ze onweêrstaenbaer by de mouwe voort tot buiten de zael, en leidde ze, na eenige oogenblikken op de plaets verwyld te hebben, in de spreekkamer, waer zy by hare intrede de kanten gezien hadden.

‘Nu, Moeder,’ sprak de Dwene, ‘toon ons met haest van het beste werk; myne meesteresse heeft wat ruste noodig. Ik ken op aerde geen mensch dat gevoeliger is aen toon en zang dan de gravinne. Het schokt hare zenuwen tot bezwymens toe.’

‘Ah! ik kan de gravinne voldoen, Vrouwe, zy kome als het haer belieft. Clara kan nog vele schooner liedekens; ik zal ze hier alleen

voor myne edele gebuervrouw doen zingen; het kind is zoo zoet en zoo vriendelyk; het heeft nog nooit iets geweigerd dat iemand vermaek kon doen!’

De Segnora had inderdaed geene tegenwoordigheid van geest genoeg meer om te kunnen antwoorden. De zoen verlengde zich nog immer in haren geest; hare ziel hing nog aen het mondelyn van het aengebeden kind. De Dwene verstond dien toestand wel en ging daerom voort, zonder een bevel af te wachten:

‘Ja, die kanten zyn uitermate schoon; de prys dien gy stelt, Moeder, is waerlyk hoog; maer dit geeft niet, myne meesteresse neemt het geheele stuk; ik zal het straks komen halen en dit smalle van vyf carolusguldens er by.... Nu tot morgen, Moeder. Honderdmael bedankt voor uw vriendelyk onthael. Wy gaen, niet waer, Segnora?’

De Gravinne keerde zich tot de Moeder en zegde:

‘Ik wilde de zangster een geschenk doen; zou ik haer nog mogen zien?’

‘Oogenblikkelyk, Edelvrouw,’ antwoordde de Moeder, ter kamer uitgaende.

‘Om Gods wille, Segnora, wat gaet gy doen!’ riep de Dwene met saemgevoegde handen.

‘Ik wil ze nog kussen eer ik van hier ga, al moest ik er het leven by verliezen, Ines.’

‘Uw Engelbewaerder sta u by, Segnora; het gevaer is groot! Voorzichtig, voorzichtig, daer is zy reeds.’

Houten Clara werd door de Moeder voor de Gravinne gebragt; deze vatte weder de hand van het meisje en zegde, terwyl zy hare tessche opende:

‘Kind lief, uwe stem en uwe zoetheid hebben my betooverd. Ik moet u toch beloonen voor dit schoon gezang. Daer, neem dit van my, als van eene vriendinne die u liefheeft.’

Het meisje ontving het geschenk en stond verrukt te staren op de voorwerpen welke in zyne handjes lagen te blikkeren. Het was een schaerken met oogen van fyn zilver gewrocht, en een naeldenkoker van het zelfde metael.

‘Kus nu de Segnora,’ sprak de Dwene.

Houten Claer, die gansch van blydschap vervoerd was over het bezit van dit lieve schaerken en dit nog schooner naeldenkokerken, liet het zich geene tweemael zeggen, en hief hare armen, met zoeten lach in de oogen, naer de gravinne. Deze kuste en herkuste het kind, tot dat de Dwene er tusschen viel met de strenge bemerking:

‘Segnora, de Graef wacht u; hy mogt zich verstooren over ons lang uitblyven.’

En dit zeggende deed zy zelve eenige stappen naer de voorpoort.

‘Tot morgen, Vrouw Moeder,’ sprak de Gravinne; ‘tot morgen, myn lief kind. - Er ontbreekt u een vingerhoed, ik zal hem u ook schenken, schoone zangster.’

Zy volgde hierop hare Dwene; de poort sloot zich achter haer toe.

‘Wel, Segnora! Segnora!’ riep de Dwene zoohaest zy op de straet waren, ‘hoe onvoorzichtig toch waert gy! Deze lieden moeten wel stekeblind zyn, om niet ten minste te raden dat uwe aendoeningen iets geheims verborgen hielden, en....’

Maer de Segnora legde haer de hand op den mond en sprak, buiten haer zelve van opgetogenheid:

‘Zwyg, goede Ines, zwyg! Al zegdet gy my dat de Graef alles ontdekt heeft, al grimden zyn haet en zyne wraek my aen, wat zou het zyn? Ha, gy schynt dan niet te weten, dat ik ze gehoord, gevoeld en gezoend heb? Dat zy my heeft toegelachen en toegesproken? Dat hare lippekens met liefde op mynen mond hebben gerust? o God, het is te veel geluk! Ik ben bereid om alles af te staen, om alles te lyden; maer ontneem my toch het zalig vreugdegevoel niet, dat nu myn hart overstroomt!... En gy, zwyg, Ines, laet my baden in het onuitsprekelyk genot; benevel den hemel myner verrukte ziele niet!.... Wat is het engeltje schoon, niet waer, Ines? Wat geur van edelheid omvat de lieve nachtegale!’

De Dwene opende de poort onder het afvagen van twee tranen en sloot ze weder toe, nadat hare meesteresse er binnen getreden was.

Intusschen was de Moeder van het Maegdenhuis, vol gedachten en al mompelende, naer de spreekkamer teruggekeerd, om de laden waerin de kanten lagen te sluiten. Eventwel, toen zy daer gekomen was had zy reeds vergeten wat zy er te doen had, en ging, als bewusteloos, in eenen stoel zitten, waer zy eenigen tyd de oogen ten gronde gerigt hield en tot zich zelve met stille en trage stemme sprak:

‘Maer de geschiedenis van het afgebrand dorp en van den medelydenden soldaet? - Zou dit dan een verdicht verhael zyn? - Houtvelt? Zonderling is toch die naem. - Het is misschien hare zuster.... hoe zou dit kunnen zyn? Houten Claer is iets meer dan twaelf jaren? Neen, het is welligt eene nichte, eene moei.... Wie weet? Maer is het mogelyk dat eene nichte of eene moei - eene zuster zelfs - zich ontstelle, bezwyme, tranen storte en verdwale, by eenen enkelen kus op den mond van een kind? Wat zou dit onweêrstaenbaer en wegslepend gevoel anders zyn dan datgene wat de Gravinne in mynen eigen boezem, door het zien harer ontroering ontstak? Wat anders in de ziel een er vrouwe is beheerschend als het moederlyk gevoel?.... Ah, ik begryp! Arme moeder, wat moet zy lyden! Een kind zoo schoon en zoo betooverend! Het niet gezien hebben sedert jaren, het terugvinden tusschen maegden, die tot den huisbodendienst worden opgekweekt, het niet mogen verlossen noch beschermen, bezwymen in eenen kus en moeten weggaen dat het harte er van scheurt! o God, eenen handdruk, eenen zoen, eenen grimlach moeten ontstelen van zyn eigen kind, en het toespreken alsof men het eene vreemdelinge ware! Verdwalen, en altyd het gloeijende zweerd der oneer boven zyn hoofd zien hangen, bloedig worstelen tegen natuer en tegen samenleving, en honderdmael verpletterd nederzinken onder het onverbiddelyk noodlot. Arme moeder!................ Maer wie kan het weten? Ik bedrieg my misschien, - en dan ware myn vermoeden een hoon, gansch onheusch der Gravinne toegebragt. - Ach, het zy zoo het wil, de Gravinne is goed, zy bemint vurig het kind dat ik boven alles lief heb: welk ook het geheim hares harten zy, ik toch zal het niet verraden, - daervoor beware

my God! En vermits zy vermaek, - ja ik twyfel er niet aen, - vermits zy de moederlyke zaligheid in den aenblik en in den zoeten lach van Houten Claer schynt te vinden...... dat zy kome, de arme moeder, ik zal haer behulpzaem zyn en haer het weinige...’

‘Vrouw Moeder!’ riep de Poortieresse, ‘hier is Zuster Begga van de Annunciaten, die komt om het choorhemd van kanonik Visschers!’

‘Ik kom, ik kom!’ antwoordde de Moeder met haest, terwyl ze reeds de aengekondigde Zuster te gemoet liep.

III.

Ter nauwernood had de zonne een gering gedeelte harer hemelbaen doorloopen, of de Gravinne d'Almata verliet hare wooning, om met hare Dwene voor de tweede mael het Maegdenhuis te bezoeken. In hare oogen glanste de reinste vreugde; alles scheen haer nu schoon en vriendelyk op de wereld, sedert dat zy zelve was opgestaen uit hare gevoellooze treurnis van vele jaren. Haer echtgenoot vond in hare blydschap eene bron van troost en genot; hy was nu zoo goed en zoo teeder voor haer, hy betuigde haer zulk grensloos vertrouwen, en zy was overtuigd dat geen argwaen meer in zyn hart woonde! Zy ging dus het engeltje bezoeken, zonder te moeten vreezen dat het oog eens bespieders haer volgen zou.

De Dwene klopte.

Gewis moest de Moeder een byzonder bevel aen de Poortieresse gegeven hebben; want als deze nu bespeurde wie er voor de poorte stond, wierp zy dezelve wyd open en sprak, als verblyd en met lossen zwier:

‘Welkom, welkom, Gravinne d'Almata! Uwe ootmoedige dienaresse. - Gelief binnen te gaen, Gravinne; ik zal onze Vrouw Moeder al gauw gaen roepen.’

De frissche maegd sloot de poorte en vloog, als eene hinde, naer het achtergebouw, vanwaer de Moeder eenige oogenblikken later met Houten Claer kwam aengestapt.

Zoohaest het kind de spreekkamer binnentrad en de Gravinne bemerkte, ging het regt tot haer, nam hare hand en kuste ze.

Eene siddering doorliep de aders der Segnora, doch zy bedwong zich en bleef met wellust in de blauwe oogen van het kind staren, zonder iets te zeggen. Nu had zy ook het handje van Houte Clara gevat en streelde haer met de andere op voorhoofd en schouder. De vaste en zonderlinge blik der Gravin deed gewis in het kind een onbegrepen gevoel ontstaen; want nu verdween eensklaps de grimlach van zyne lippen en het bleef vragend in de oogen der Segnora zien, alsof het eene verklaring hadde verwacht. Het scheen te zeggen:

‘Ik ben van iedereen bemind en geliefkoosd; maer gy bemint my geheel anders. Waerom is dit? En waerom wensch ik zoo vurig om by u te zyn?’

Voorwaer de Gravinne begreep de sprakelooze vraeg der weeze want zy zuchtte droeviglyk:

‘Gy arm kind!’

Met aendacht speurde nu de Moeder alle aendoeningen op het gelaet der Edelvrouwe na; zy zag alzoo dat er iets lastigs in haren toestand was, dewyl noch zy, noch Houten Claer wist wat zeggen. Hierom sprak zy tot de Segnora:

‘Gravinne laet ons in de kamer gaen waer de clavecimbel staet. Gy zult hooren hoe onze Clara spelen kan. Ach, het is eene kostelyke peerl van een kind; zuster Cathelyne, uit het Falcons klooster, heeft haer muziek geleerd; en zy speelt zoo schoon, dat men gansche dagen zonder eten of drinken er zou zitten naer te luisteren.’

Reeds moest er tusschen de Gravinne en Houten Claer een band van liefde en vertrouwen ontstaen zyn; een geheim gevoel dreef gewis het kind aen om in deze ryke vrouw iets meer dan eene beschermster te zien; want zoohaest de Moeder gezegd had, ‘laet ons in eene andere kamer gaen,’ was het meisken de hand der Segnora gaen vatten alsof zy hare moeder geweest ware. Deze beweging, hoe eenvoudig ook, deed de oogen der Gravinne van vreugde en van hoogmoed blinken, en zy geleidde Houten Claer by de hand, gelyk zy het met haer eigen kind zou hebben gedaen.’

In de kamer waer de clavecimbel stond werd de Edelvrouw eenen zetel aengeboden; de Dwene zette zich insgelyks nevens de Moeder in eenen stoel; Houten Claer stelde zich voor het snaertuig.

‘Nu,’ sprak de Moeder, ‘zing het lied van “Met vreugde willen wy zingen.” Daer is zulk schoon voorspel aen.’

Houten Claer begon. Ongemeen gevoelig aen de muziek moest het meisje zyn; want reeds van den aenvang scheen zy begeesterd. Terwyl hare lieve vingerkens over het klavier liepen, lachte haer mondelyn de zoete toonen tegen, of eene waterende rimpel op haer voorhoofd kondigde aen, dat zy eene diepere snaer geroerd had.

Vol bewondering voor dit stoute en betooverend spel, overladen met eenen regen van harmonische toonen, staerde de dry vrouwen op de begeesterde maegd, toen deze eensklaps den ranken hals omhoog hief, haer blauw oog ten hemel stuerde, en onder begeleiding der clavecimbel het volgende lied zong:

I.
 
Met vruechden willen wi fingen
 
Ende loven die Triniteit,
 
Dat si ons wil bringhen
 
Ter eeuwigher salicheit,
 
Die eeuwelijc sal dueren,
 
Eeuwelijk sonder verghanck.
 
Och mocht ons dat ghebueren,
 
Och, eeuwelijk is so lanck!
II.
 
Die bliscap is sonder eynde
 
Daer boven in Hemelrijck,
 
Die wi daer sullen vinden
 
En heeft egheen gelijck.
 
Daer is dat godlijk wesen,
 
Het scenct ons goeden dranck,
 
Also wi horen lesen,
 
Och eeuwelijc is so lanck!
III.
 
Die heylighen alle gader
 
Sy maken grote feest,
 
Sy loven God den Vader,
 
Den Soon, den heylighen Gheest.
 
Die goeden sullen scheyden
 
End singhen der engelen sanck
 
Tot eeuwelicken tijde
 
Och eeuwelick is so lanck!
VI.
 
Maria, moeder ons Heeren,
 
Sij is van ons verblijt,
 
Wanneer wi ons bekeeren
 
In deser allendigher tijt.
 
Maria, maghet reyne.
 
ô, Edel Wijngaertranck,
 
Bidt voer ons int ghemeyne.
 
Och, eeuwelijc is so lanck!

Zoo lang de stemme van het zingend maegdeken in gepeerlde toonen de ooren der vrouwen vervulde, had noch de Moeder, noch de Dwene haer gezicht van het kind afgekeerd. Maer nu het gedaen was rigtten beide te gelyk haren blik naer de Gravinne, als om haer te zeggen:

‘Hoe hemelsch schoon, niet waer?’

Eilaes, de Gravinne zat met het hoofd op de borst gebogen: een stroom van stille tranen viel als ongevoeld op haren schoot!

Houten Claer, welke het nu ook bemerkte, liet eenen luiden schreeuw en liep tot by de Segnora. Zy bezag ze nog eens met zonderlingen blik, begon dan insgelyks te weenen, legde haer hoofdeken op de knie der Gravinne en meende, zoo rustende, haer hart van het droeve medegevoel te ontlasten. Maer de Segnora hief het kind in de hoogte, sloot het met de armen op de borst, bragt hare wang tegen de wang van het meisje, en bevochtigde zyn voorhoofd met hare tranen. Geen enkele klagt, geen enkele zucht ging op van het kind noch van de Vrouw.

Zoo plegtig en zoo roerend was dit tooneel, dat de Dwene als met eerbied hare meestersse aenzag en niet spreken durfde; wat de Moeder betreft, deze hield zich nu verzekerd dat zy zich in haer eerste vermoeden niet bedrogen had. Diensvolgens moest zy ook diep gevoelen, wat er in het hart der Segnora omging. En inderdaed zy worstelde met geweld tegen het medelyden dat uit hare oogen losbreken wilde; maer pligtbesef en zekere edelmoedigheid deden haer deze ontsteltenis overwinnen, en lieten haer toe nog te veinzen, dat zy niet raedde wat de oorzaek was van hetgene er geschiedde.

Na eenige oogenblikken ontwaekte de Gravinne uit hare vergetelheid. De stilte welke haer omringde verraste haer, zy hief het hoofd op en zag de oogen der Moeder onderzoekend op haer gevestigd. Dan begreep zy zelve tot hoe verre zy zich had blootgesteld en poogde zich, ten minste in schyn, te herstellen. Zy vaegde herhaelde malen de tranen van hare wangen en streelde het kind om hare voortdurende ontroering te verbergen. Eindelyk, als zy tot haer zelve gekomen was, kuste zy Houten Caer en zegde gansch verkoeld tot haer:

‘Engeltje lief, uwe stem heeft my gansch doen verdwalen..... gy betoovert door het schoone gezang.’

Maer het kind ging voort met weenen, en antwoordde al snikkende:

‘Ja, 't is goed, nu zing ik toch niet meer..... en van myn leven niet meer.’

‘Waerom dan, kind?’

‘Ja, omdat het u weenen doet.... En zeker, ik zinge nooit meer, noch voor u noch voor anderen..... want ik ben veel te kwaed op my zelve, dat ik u bedroefd hebbe. Wee my, ik ben wel ongelukkig, dat ik zingen kan!’

De woorden van het kind waren gewis niet van aerd om de Gravinne te stillen. Ook was zy gereed om op nieuw in tranen te smelten; eventwel het geschiedde niet, omdat de aendachtige blik der Moeder nog altyd op haer gevestigd bleef. De Gravinne zette het kind in eene gemakkelyke houding op haren schoot en sprak streelend:

‘Clara lief, het is niet zoo myn kind; het zyn tranen van blydschap die ik storte. Hebt gy dan nooit geweend, myn kind, als gy voor de eerste mael een schoon lied hoordet?’

Het kind antwoordde gansch spytig:

‘Als zuster Cathelyne met meester Huygens by de clavecimbel te samen zingen, dan ween ik altyd, Edelvrouw; maer dat is toch zoo niet.’

‘Ja wel, myn kind, het is het gevoel der ziele, die versmelt onder de zoetheid der muziek.’

‘Ja, de ziele die versmelt; het hart dat beeft......... maer ik wil toch niet meer zingen..... als ik u nog moest bedroefd zien, ik werd zeker ziek; want het doet my zoo wee! ach zoo wee!’

‘Arm kind! weet gy wat gy doen moet om my te troosten? gy moet vrolyk zyn, en dit weenen laten. Een lach op uwen mond zal my eensklaps weder blyde maken.’

Houten Claer hief het hoofd op en toonde de Segnora een aengezicht, dat nog gansch nat van tranen was, doch waer terzelfder tyd een zoete en betooverende lach op blonk. Dit teeken van liefde en van hemelsche goedheid in het kind trof de Gravinne zoo diep, dat zy hare hand tegen het aenzicht bragt en een oogenblik als bewusteloos zich de oogen bleef bedekken, waerna zy weder aenving het meisje met uitgelatenheid te zoenen.

By dit laetste tooneel gevoelde de Moeder dat hare tegenwoordigheid gewis de Gravinne pynigen moest. Zy was edelmoedig genoeg om hare nieuwsgierigheid te overwinnen en verliet de kamer met de woorden:

‘Edelvrouw ik moet uitzien naer myne meiskens, want het is geene kleine zaek zulke vlugt weezen in den band te houden. God weet wat leven zy weêr maken. Blyf intusschen gerust hier met Clara, zoo het u belieft: niemand zal u stooren. Ik zal straks wederkomen....’

Nauwelyks had de Moeder de kamer verlaten of de Dwene sprak tol de Gravinne in de spaensche tael:

‘Segnora, zou deze vrouw niets vermoed hebben? Ik denk integendeel dat zy alles geraden heeft.’

‘Het is wel mogelyk, Ines,’ antwoordde de Edelvrouw zonder onsteltenis; eventwel, ik vreeze daer niet voor. Zy bemint het engeltje misschien zoo zeer als ik; zou zy dan iets kunnen doen dat haer schaden mogt?

‘De tong eener vrouwe, Segnora, spreekt dikwils tegen dank des harten.’

‘Och God, Ines, bedroef my niet, lieve; laet my de zaligheid genieten.’

‘Ik zwyg, Segnora; indien er kwaed geschied is, zoo is het geschied: het geluk is betaeld, geniet het dan.’

 

Als de Moeder eene half uer daerna terugkwam, sprong Houten Claer van den schoot der Gravinne en liep haer te gemoet om haer een boek te toonen. Het kind juichte van blydschap, terwyl het de handen tot de Moeder ophief:

‘Och, Vrouw Moeder, zie nu eens wat schoon kerkboek, met gouden sloten en vol afgelegde beddekens! En Meester Jan, van den Rozier, die u conterfeytte1, heeft er bloemen van zilver en lazuer in geschilderd. Och God, wat ben ik blyde! En morgen kryg ik een liedekensboek! En ik heb nog al peerlkransen in myne tessche - och, zie maer eens.... 't is nog te schoon voor een koningskind!’

De Gravinne was van haren zetel opgestaen en maekte zich bereid om het Maegdenhuis te verlaten. Zy vatte de hand der Moeder en dezelve vriendelyk drukkende, sprak zy:

‘Vrouwe, ik ben u veel verschuldigd. Indien ik iets doen mag om u myne dankbaerheid te bewyzen, de deur myner wooning staet voor u open ten allen ure des daegs. Laet my u van dienste zyn - en ik zelve zal u danken.’

‘Gy zyt te goed, Gravinne. Uwe vereerende vriendschap is my eene schoone belooning genoeg. Beschik over my, treed in ons Huis wanneer gy wilt; alles zal ten uwen believe staen.’

‘Tot morgen dan, goede Moeder. Als ik by geval eens geern met u spreken wilde, zoudt ge dan wel gelieven ten mynent te komen?’

‘Zeker, Edelvrouw; te veel eere!’

Houten Claer stond daer bedroefd te kyken en scheen wel gereed om te weenen.

‘Tot morgen, schoone nachtegale!’ zegde de Segnora.

‘Blyft gy niet hier?’ zuchtte het kind.

‘Ik kom morgen weder - en dan breng ik u het schoon liedekensboek. Kom, kus my nog eens, en vergeet uwe vriendinne niet.’

‘Neen, neen, ik zal dezen nacht weder zoo vrolyk van u droomen.’

‘Gy hebt van my gedroomd?’ vroeg de Gravinne met verwondering. ‘En wat droomdet gy dan, kind lief?’

‘Och, het was zoo schoon! Ik droomde dat gy myne moeder waert, en dat ik by u in uwen bedde lag, en dat ik in uwe armen rustte, en dat gy my kustet, en dat....’

‘Tot morgen! tot morgen!’ riep de Gravinne met verkropte stem.

Zy vatte de hand der Dwene en trok ze voort tot op de straet, als hadde zy een dreigend gevaer willen ontvlugten.

IV.

‘Gy hebt de goedheid gehad my te laten roepen, Edelvrouw’ zegde de Moeder van het Maegdenhuis, toen zy in de kamer der Gravinne d'Almata trad. ‘Hier ben ik gansch tot uwen dienste.’

‘Wees welkom, Vrouw Moeder,’ riep de Segnora. ‘Zet u neder in dezen stoel nevens my: ik zou geern wat met u spreken. Gy vermoedt ongetwyfeld waerover ik u onderhouden wil?’

‘Over Houten Claer, Edelvrouw?’

‘Inderdaed. - Kent gy de geschiedenis van dit kind?’

‘Ik weet er niet veel van, Edelvrouw. Clara was reeds omtrent een jaer in het Maegdenhuis, toen ik als Moeder werd aengesteld. Van de heeren Bestierders en Aelmoeseniers heb ik vernomen, dat zy, na de verwoesting van een dorp, gansch ouderloos geworden was, en door eenen soldaet uit medelyden werd opgenomen en verpleegd. Later is zy, op aendringen eener bloedverwante van den stichter onzes Huizes, onder de Weesmeisjes aenveerd. - Wat my betreft, ik geloof geen woord van deze geschiedenis; zy is my altyd voorgekomen als een verdichtsel dat uitgevonden is om de ware afkomst van Clara te verbergen.’

‘Maer weet Clara zelve dan niets van hare ouders?’

‘Al wat zy zich nog twyfelachtig herinneren kan, is dat zy, jong zynde, op een dorp en in een boerenhuis woonde. En wat my doet denken, dat zy noch de zorgen noch de liefde eener moeder genoot, is dat zy van al het levende, dat haer daer kan omringd hebben, niets meer met klaerheid weet dan alleenlyk van een bont schaepken dat haer speelgenoot was. - Dit bewyst onwederleggelyk, dat het kind geene moeder had of van dezelve was verlaten.’

De Gravinne geraekte by dit gezegde in eene diepe verstrooidheid en scheen gansch door eene invallende overweging weggesleept. De Moeder zag het wel en bedroog zich over de oorzaek niet. Deze goede vrouw hield zich voor verzekerd, dat de Gravinne haer vertrouwelinge van een geheim wilde maken, en in dit gedacht poogde zy zelve de Segnora daertoe gelegenheid te verschaffen. Wellevendheid en edelmoed beletteden haer regtstreeks tot haer doel te gaen. Zy gevoelde dat zy de eerbaerheid der Gravinne sparen moest en haer geene bekentenis mogt ontwringen, welke men misschien niet wilde doen. - En dan, indien zy zich eens bedrogen had? -

Ziende dat de Segnora haer niets meer zegde, voegde zy by hare verklaringen als eenen roep op aendacht:

‘Zie, Gravinne, dit is alles wat ik van de geschiedenis onzer Houten Claer weet.’

‘Houten Claer! Waerom belet gy uwe meiskens niet elkander zulke leelyke bynamen te geven?

‘Ja, Edelvrouw, willen en kunnen is twee. Wy hebben al op gewigtigere zaken te letten. Zyt zeker en gewis, dat een vaendel soldaten gemakkelyker te leiden is dan zulke hoop meiskens.’

‘Ziet gy, Moeder, ik heb u verzocht ten mynent te komen om van u te weten wat iemand zou kunnen doen, die de kleine Clara zou willen beschermen en begunstigen.’

‘Ik veronderstel, Edelvrouw, dat die beschermster de Gravinne d'Almata zou zyn? Ten eerste, zy kan het kind uit het Maegdenhuis nemen en het in hare eigene wooning doen opvoeden; want alle de Weesmeiskens zyn bestemd om als werkvrouwen of huisboden in dienst geplaetst te worden, tenzy ze door het aengaen van een eerbaer huwelyk het Maegdenhuis verlaten, - en dat gebeurt ook nog al eens.’

De Moeder zweeg en scheen een antwoord van de Gravinne te wachten; maer deze deed een teeken van ongeduld als of zy zeggen wilde:

‘En verder, verder!’

‘Ten tweede, elke Weeze krygt iets van den loon haers arbeids; die onbeduidende dagelyksche winst wordt voor elk afzonderlyk byeengespaerd. Als zy dan uit het Huis trouwen verstrekt haer het gespaerde tot bruidschat; en verlaten zy het gesticht om te gaen dienen, dan is het een schat tegen overvallenden nood en tegen ondeugd. Eene weldoenster kan dus, met geld in de spaerkas eener Weeze te storten, haer toekomend lot verzachten of verzekeren.

‘Is dit alles, Moeder?’

‘Ik weet geen ander middel, Edelvrouw; want zoo lang eene Weeze in het Maegdenhuis verblyft draegt ze de kleeding van het gesticht; zy eet aen de gemeene tafel; zy mag boven zekere bepaelde kleinigheid nooit in bezit van geld gevonden worden, en mag insgelyks nooit uitgaen, dan met byzonder oorlof en slechts om in de huizen der goede burgers te gaen arbeiden.’

Genoeg zichtbaer was het aen de onrustige bewegingen der

Gravinne dat de woorden der Moeder haer pynden. Met den toon der smart zuchtte zy als by haer zelve:

‘God! wat zal dan het lot van Clara worden?’

‘Ha, Edelvrouw, dat is niet moeijelyk om te voorzeggen. Zy zal in het Maegdenhuis myne dienstbode worden en dan ook hare gezellinnen moeten dienen, en schuren, wasschen en koken.....’

‘Zy, Clara?’ riep de Gravinne als vergramd, ‘zy zal de dienstmeid der andere Weezen worden?’

‘Ja, gewis, Edelvrouw.’

‘o, Het mag niet geschieden, Moeder; ik wil het niet!’

‘Welnu, Gravinne, het is uit liefde tot het kind dat ik zulks besloten heb; maer veronderstel dat ze myne dienstmeid, dat is te zeggen de dienstmeid van ons Huis, niet worde. Dan is het voorzeker veel erger met haer; want dan zal zy zich als dienstbode in vreemde huizen moeten verhuren, en barschheid, slaverny en misschien mishandelingen onderstaen. Blyft nog het klooster; maer het ware wreed en onmenschelyk, in dien zin over de bestemming van een twaelfjarig meisje te beslissen, dewyl niemand weten kan hoe het by haer met hart en geest zal staen als de tyd zal gekomen zyn.’

Met ontroering greep de Gravinne de hand der Moeder en zegde:

‘o, Dank, dat gy zoo edelmoediglyk het engeltje bemint; eene moeder zou niet zorgelyker spreken. Gy zyt eene verstandige en goede vrouw. Maer, zeg my eens, zou het niet mogelyk zyn de kleine Clara aen haer nederig lot te onttrekken?’

‘Ik begryp niet wel, Edelvrouw.’

‘By voorbeeld dat men haer leermeesters gave om haer in de spaensche tael te onderwyzen en in alles wat eene welopgevoede maegd betaemt te weten?’

‘Ach, Edelvrouw, dit zouden de heeren Bestierders nooit toelaten. Zulke zaken passen geene dienstmeid noch arbeidster; het ware eene oorzaek tot ydelheid en ondeugd.’

‘Dienstmeid! dienstmeid!’ zuchtte de Gravinne, opstaende. ‘Neen, neen, het zal niet zyn, o God!’

Zy opende eene kast en nam er eene zware borze uit, welke zy de Moeder aenbood, zeggende:

‘Zie, goede vriendinne, hier is eene borze vol goud; zy behelst eenen aenzienlyken schat. Stort dit alles in de spaerkast van Clara en verzacht daermede haer leven; weiger haer niets, voldoe hare minste lusten, laet ze alles leeren, maek ze blyde en gelukkig; dat nooit het minste verdriet het lieve engeltje in den weg kome. Doe dit, en geloof dat ik u eeuwig dankbaar zal zyn voor uwe goedheid.’

‘De spaerschat der Weezen staet onder het beheer der Bestierders, Edelvrouw; eens dat het geld gestort is, mag er niets uit dan op gegronde beslissing. Ik kan het alzoo niet gebruiken tot het einde dat ge my aenwyst.’

‘Eilaes, eilaes, waerom keert alles dus tegen myne inzigten? Het is waerlyk noodlottig.’

‘Nogtans, Edelvrouw, indien gy toestemt dat ik een gering gedeelte van het geld tot myner beschikking terughoude, dan zal ik zooveel mogelyk uwen liefdadigen wil vervullen.’

‘Ja, ja, ik dank u, Moeder, dat gy my zoo edelmoedig ter hulpe komt.’

‘Het overige van den schat zal ik in de spaerkast van Clara doen storten, als eene gift van.... van de Gravinne d'Alamata?’

De Segnora verschrikte zichtbaer by deze vraeg en sloeg de oogen nederwaerts als iemand die overweegt of beschaemd is.

‘Zal ik zeggen, dat een onbekende my dezen schat heeft ter hand gesteld, Edelvrouw?’ vroeg de Moeder met zekeren nadruk.

‘Ja, ja; een onbekende,’ antwoordde de Segnora, ‘een persoon die verdwenen is en van wien men niets weet. Ha, dit is goed!’

Hoe langer deze samenspraek duerde, hoe vaster zich in de Moeder de overtuiging wortelde dat zy zich niet had misgrepen over de ware betrekking, welke er tusschen de Gravinne en Houten Claer bestond: zy bemerkte insgelyks dat er iets op het harte der Segnora drukte en zy geneigd was om het in haren boezem te ontlasten; en genoegzaem scheen haer dit te blyken uit de weinige zorg welke de Gravinne aenwendde om haer geheim verborgen te houden. De Moeder nam voor, den weg tot de verklaring - indien

deze waerlyk in het inzicht der Segnora lag - te verkorten en gemakkelyk te maken. De gelegenheid bood zich onverwyld aen.

‘Niet waer,’ zegde de Segnora, ‘gy zult aen Clara eenen spaenschen leermeester geven? Gy zult haer doen onderwyzen in hetgeen eene maegd moet weten om met eere in de samenleving te verschynen?’

‘Neen, Edelvrouw, het mag niet zyn; te veel weten is voor eene vrouw van nederigen staet meest altyd eene oorzaek van ongeluk.’

‘Och God, Moeder, gy zyt waerlyk onverbiddelyk. Clara is van edelen bloede, zeg ik u.’

‘Ik weet het van voor dat ik de eere had u te kennen, Gravinne,’ antwoorde de Moeder koelbloediglyk.

‘Van wie weet gy dit?’ riep de verbaesde Segnora.

‘Van Clara zelve.’

‘Hoe? Clara zou het weten?’

‘Neen, Gravinne, zy weet het niet en toch zegt zy het.’

‘Wat raedsel is dat? Ik begryp niet.’

‘Het is vreemd, inderdaed. - De Edelvrouw heeft zeker dikwils hooren spreken van eene ziekte of kwael, die men slaepwandel noemt?’

‘Ja, welnu?’

‘De kleine Clara heeft die kwael.’

‘Och, die arme!’

‘Ontstel u niet, Gravinne, zy lydt niet zichtbaer daerby: het zal overgaen met den ouderdom. Zy is ook niet het gansche jaer slapwandelend; de kwael overvalt haer in de maend Mei, als de botten uitschieten en het bloed in de aderen aen het gisten komt. Het duert omtrent dry weken of eene maend.’

‘En wat gebeurt haer dan? Om Godswille stel my gerust; gy doet my bitter lyden.’

‘Vertrouw op myn woord, Edelvrouw; er is geene reden om daer zoo zeer in ontsteld te zyn. Toen ik eerst Moeder van het Maegdenhuis was, sliep Clara in de gemeene slaepzael der Weezen; in de lente overviel haer dan het nachtelyk wandelen en zy joeg de andere meiskens - ofschoon dezen de kwael van Clara kenden

- niet zelden zoodanigen schrik aen, dat geheel het huis er door in rep en roer geraekte. Ik vreesde daerenboven dat het kind zich eens doodelyk mogt bezeeren, en zette daerom zyn beddeken boven onzen trap, in het voorgebouw, op het hangende kamerken. In den eersten hield ik het kamerken van Clara gesloten; maer dit deed haer ongetwyfeld pyn lyden; want als zy dan des nachts opstond, sloeg zy hare handjes paersch en blauw tegen het slot. Eens zelfs verwondde zy zich zwaer genoeg met door de vensterruiten te slaen. Meester Tyfelynck, de doctor van ons Huis, beval my dan dat ik de deure van het kamerken openlaten moest. Ziet gy wel, Edelvrouw, wy hebben twee poorten onder het voorgebouw: eene op de straet en eene op den hof. Clara kan diensvolgens, als zy slapend wandelt, niets anders doen dan den trap afkomen en rondgaen op eene afgeslotene plaets tusschen de twee poorten, waer niets zich bevindt dat haer wonden of bezeeren kunne.....’

‘Moeder, Moeder, om Godswille, haest u, - uw verhael doet my beven als een blad!’

De Moeder sloeg eenen navorschenden blik op de Segnora en ging voort:

‘In het jaergetyde dat Clara slaepwandelend is, komt zy alle nachten omtrent middernacht ten bedde uit, gaet voorzichtiglyk naer beneden en zet zich neêr op den ondersten trap. Daer blyft zy aldus eene halve uer zitten en klimt dan weder naer boven om gerustelyk te gaen slapen tot den morgen. Maer zie hier het wonderlyke. Hare oogen zyn geopend, zy ziet met licht en zonder licht, zy spreekt, vraegt en antwoordt met duidelykheid en met oneindig meer gevoel dan by dage. Haer geheugen moet alsdan ook veel magtiger zyn; want zy spreekt van zekere omstandigheden uit hare eerste kindsheid, waervan haer by dage geen schyn van gedacht meer overblyft. Eene vrouw moet haer dikwils gezegd hebben, dat hare moeder ryk en van adel is; dit heb ik, meer dan eens, uit zekere afgebrokene woorden van Clara gehoord. Maer by dage moet men er haer niet van spreken; want zy weet niet het minste van alles wat zy in hare slaepwandelinge zegt of doet. Ja,

zy zou zelfs niet weten, dat zy ooit haer bed verliet, indien men haer niet somwylen gewekt had met haren naem te noemen. - Want als men haren naem noemt dan ontwaekt zy oogenblikkelyk.’

‘Maer, Vrouwe, ik hoor u niet zeggen, dat gy ooit gepoogd hebt het arm kind van hare vervaerlyke kwael te verlossen. Die onverschilligheid is onvergeeflyk! Hoe is het mogelyk zulk lief engeltje te zien lyden, zonder hemel en aerde te verroeren om het te genezen? Ware ik in uwe plaets!’

‘Ik weet het, Gravinne, dan zouden honderd geneesheeren van digt en verre geraedpleegd worden. Maer wie zegt u dat ik, die niet bemiddeld ben, niet uit liefde tot het kind gedaen heb wat eene Gravinne, met al het geld der wereld, niet zou kunnen doen?’

‘Och, vergeef myne haestigheid; ik lyde geweldig, Moeder.’

‘En toch moet ik voortgaen, Edelvrouw; want ik heb u nog het wonderlykste te verhalen. Als Clara nu daer, onder op den trap zit en men haer aenspreekt, dan antwoordt zy altyd alsof hare echte moeder voor haer stond. Indien men dien zucht haers harten niet wederstreeft, ontbrandt in haer eene zoete vlam van liefde; zy streelt, omhelst, kust en lacht; zy kruipt u op den schoot, streelt uwe wangen, ziet u in de oogen dat uwe ziele zich ontstelt; stort als een stroom van betooverende woorden in uw oor en verleidt u tot zelfsvergeten door eene geheime magt, welke onuitlegbaer en onbegrypelyk is; ja, welke u somtyds doet beven.’

Hier onderbrak de Moeder hare uitlegging als om eene bemerking van de Gravinne te hooren; maer de Segnora zat daer roerloos, met uitgestrekten halze en met wyd geopende oogen, en zichtbaer hygende naer eene verdere verklaring. De Vrouwe hernam:

‘Ik verbeelde my, Edelvrouw, dat de moeder van Clara, toen deze laetste nog bitter jong was, haer kind meer dan eens en welligt uren lang gestreeld en gekust heeft en daerby tranen stortte; want dikwils begint Clara in haren schynslaep te weenen omdat zy denkt dat hare moeder weent! Alsdan, o Edelvrouw, is het kind zoo treffend, zoo schoon van teederheid en liefde, dat geen mensch op aerde, al ware zyn hart van steen, zou kunnen weêrstaen aen den indruk van hare gebaerden en woorden. Ach, indien hare moeder

haer hooren kon! Voorwaer zy zou alle gevaer verachten om haer kind met hare liefde te laven, om het in zyne treurnis te troosten... om het gelukkig te maken; want, eilaes, het zuiver zieltje lydt schrikkelyk en vergaet onder den invloed eener geheime kwael... Maer gy weent, Gravinne; myn verhael heeft u al te diep geraekt. Vergeef my!’

Gansch verdwaeld zat de Segnora als gedachteloos en met stille tranen in de oogen. Zy antwoordde niet op de uitroeping der Moeder, en scheen hare tegenwoordigheid te hebben vergeten; zelfs als deze hare hand tot vertroosting aengreep, verroerde zy zich niet.

Eene tamelyk lange stilte heerschte tusschen de twee vrouwen. Eensklaps verhief zich de borst der Segnora, een hevig rood beklom haer voorhoofd, zy sloeg de oogen als beschaemd ten gronde en zuchtte met byna onhoorbare stemme:

‘o, Heb medelyden met my, gy goede vriendinne! Clara is myn kind, - ik ben hare Moeder! My is het die zy roept, my is het die zy streelt.......’

Een tranenvloed brak los uit de oogen der Segnora en versmachtte hare stem.

De Moeder eerbiedigde eene wyl de smart der Gravinne, waerna zy aenving met haer allerlei troostende woorden toe te sturen. Zy sprak haer nog meer van Clara, wees haer de middelen aen om het geluk van het kind te verzekeren, deed en zegde alles wat haer edelmoedig hart haer inboezemde om verlichting in het gemoed der Segnora te doen dalen. Allengskens bereikte zy haer doel; - en nu het hart der Gravinne ontlast was van het geheim dat zoo lang pletterend erop gelegen had, sprak deze ook veel vryer; ja, ten laetste met meer opgeruimdheid van geest.

De beide vrouwen onderhielden zich nog langen tyd over het kind; maer byzonderlyk over zyne kwael, waervan de Gravinne tot de minste byzonderheid wilde kennen.

Eensklaps verbleekte de Edelvrouw en zy begon van angst te beven.

Terwyl de Moeder met verschriktheid naer het raedselwoord dezer plotselinge aendoening zocht, trok de Edelvrouw eene lade open en wierp eenige stukken kant op de tafel, waerna zy zegde:

‘Moeder, Moeder, daer is de graef d'Almata; ik heb de poort hooren opengaen! Ach, lieve, vertrek met haest, dat hy u hier niet vinde: hy mogt u dingen vragen, waerop gy moeijelyk zoudt kunnen antwoorden. Verberg het geld.... en ontmoet hy u, gy hebt my kanten te koop gebragt. Ga, ga, tot morgen...... want ik kom alle dagen by u.’

De Moeder stond op en ging met spoed ter kamer uit; de toon en de onsteltenis der Segnora hadden haer verschrikt. Op den trap ontmoette zy inderdaed den graef d'Almata, die haer wel met onderzoekende nieuwsgierigheid bezag, en haer sidderen deed, doch haer geen enkel woord toestuerde.

Even spraekeloos ontsloot Domingo de poorte voor haer.

V.

Reeds vyftien dagen waren er verloopen, sedert dat de Gravinne d'Almata haer geheim aen de Moeder van het Maegdenhuis had toevertrouwd. Alle morgenden, en dikwils daerby nog des namiddags, ging zy het kind bezoeken en bleef dan, door toedoen der Moeder, telkens twee dry uren met het zelve, het streelende en onderwyzende in hoofsche spreuken en edele manieren. Zelfs had zy begonnen met aen Houten Clara de spaensche tale te leeren. In dien tyd namelyk moest men deze uitheemsche sprake magtig zyn, wilde men niet als een persoon van geringe afkomst aenzien worden; en, daer de Segnora alles inspannen wilde om Clara zoo veel mogelyk boven haren staet van weesmeisje te verheffen, was het natuerlyk dat hare eerste zorg zich tot dit punt der opvoeding des kinds wendde.

Houten Claer, die uit aerd beminnend was, had zich met eene grenzelooze teederheid aen hare beschermster gehecht; hare zoete

woorden en onnoozele vleijeryen, genoegzaem bekoorlyk om een vreemd hart te verleiden, hadden zoodanig op het gemoed der Gravinne gewerkt, dat deze de gansche wereld vergat om aen niets meer dan aen het engelachtig kind te denken.

Het beviel den Graef d'Almata niet zeer, zyne echtgenote gansche dagen uit den huize te weten, onder het onwaerschynlyk voorwendsel dat zy in de Moeder van het Weezengesticht eene oude schoolvriendinne had wedergevonden, wier gezelschap haer buitengewoon vermaekte en opbeurde. De ergwaen was des te geweldiger in zyn hart ontstaen, daer hy zich nu op nieuw byna gansch door de Gravinne vergeten en verzuimd zag; maer hy wilde zyn woord getrouw blyven; en, hoe zeer het gedrag der Segnora hem ook bedroefde of pynde, hy deed haer niet bespieden noch toonde eenig verlangen om meer te weten dan de Gravinne zelve hem zegde. In zynen boezen vergaderde zich in stilte de verdenking en de gramschap. Gewis het onweder, indien het eens losbreken moest, zou schrikkelyk zyn.

Eene tyding uit Spaenje kwam eensklaps dien stand van zaken veranderen. De oom van den Graef d'Almata was overleden en had hem erfgenaem van alle zyne goederen gemaekt. Deze goederen bestonden uit een groot gedeelte van het land, rondom het vlek Rota, in het vruchtbaer Andalousië, uit een groot getal huizen in de stad Xerès-de-la-Frontera, en uit vele schoone schepen op zee, die uit Cadix naer de nieuwe wereld vaerden.

De rykdommen welke aldus by de have van den Graef d'Almata gevoegd werden, waren byna onschatbaer; en, om niet een groot gedeelte van een zoo zeer verspreid fortuin te zien verloren gaen, kon hy zich niet onthouden met allen spoed naer Spaenje te vertrekken. Hy achtte dit voorval eene gelukkige omstandigheid om zyne echtgenote zonder wederspraek tot het verlaten van Nederland over te halen. Toen hy de Gravinne het vertrek naer Spaenje aenkondigde bemerkte hy wel, wat bleeke doodverw over haer gelaet zich spreidde; hy verraste later wel roode oogen door lang weenen ontsteken; nogtans hield hy zich als of hy aen die treurnis geene verborgene oorzaek toeschreef. Het was hem

genoeg verzekerd te zyn dat hy zich nu met de Gravinne ging verwyderen van het onbekende voorwerp, dat haer aen Nederland geboeid hield.

Den avond voor den dag der afreize naer Spaenje, zaten de Segnora en de Dwene stilzwygend in de kamer, waer deze eerste by het venster zat toen de Maegdenmeiskens ter wandeling gingen. Beide hadden sedert lang geen woord meer gesproken, en schenen met ongeduld of met vrees, iets of iemand te wachten. Over het aengezicht der Segnora liep van tyd tot tyd een byna onvatbare grimlach van vreugde, die telkens vervangen werd door de levenlooze uitdrukking der vergetelheid en der droomery; het gelaet der Dwene verried integendeel eene soort van moedelooze droefheid.

Als het reeds eenige oogenblikken half elf op de kerktorens geslagen was, hieven de twee vrouwen het hoofd op en blikten angstig naer de deur der kamer, waer de berden vloer onder de stappen van iemand kraekte.

‘Hemel, hy is nog niet slapen gegaen!’ zuchte de Edelvrouw.

De Graef d'Almata trad de kamer in, wierp eenen vragenden oogslag op de twee vrouwen en sprak:

‘Nog wakend, Catalina? Waerom niet gerust, daer wy morgen eene lange en lastige reize ondernemen moeten? Gy zyt droef, ik weet het; maer gy moet toch wat redelyk zyn en u aen de noodzakelykheid met geduld onderwerpen.’

‘Wy meenden oogenblikkelyk te bedde te gaen, Calisto,’ antwoordde de Segnora opstaende en een licht vattende.

‘Ik weet niet, bemerkte de Graef, maer het is zonderling, dat iedereen in dit huis heden het bed schynt te ontvlugten. Daer is Domingo, - die gewoonlyk van negen ure slaept en ronkt waer hy zit, - nu weet hy redenen uit te vinden om byna tot middernacht te waken. Alles is toch sedert dezen morgen tot de reize gereed!’

Op deze bemerking antwoordde de Segnora niet; zy scheen eene langere samenspraek met den Graef te willen ontwyken en zegde, terwyl zy de hand aen de deure harer slaepkamer hield:

‘Welaen, Calisto, ik zal my haesten uwen vriendelyken raed

te volgen en poogen te rusten, indien het my mogelyk is. Men verlaet zyn vaderland niet zonder treurnis, - als men niet weet of men het nog wel ooit zal mogen wederzien.’

‘Gy zult het wederzien, Catalina. In Gods naem dweep toch zoo niet met alles wat u bedroeven kan. - Nu, slaep gerust, tot morgen.’

‘Tot morgen, Calisto.’

De Graef ging ter zale uit, en begaf zich naer zyn nachtvertrek, dat aen de andere zyde des huizes tegen den hof gelegen was. De Segnora door de Dwene gevolgd, trad in hare slaepkamer.

Hier zetteden de beide vrouwen zich elk in eenen stoel, zonder dat iets in haer het inzicht om ter ruste te gaen liet blyken.

Na eenige oogenblikken van aendachtig luisteren, of eenig gerucht zich nog vernemen deed, sprak de Gravinne met gedoofde stem:

‘Ach, Ines, zoo Domingo ons had verraden! zoo hy ons voornemen aen zynen meester had bekend gemaekt!’

‘Hy zal het niet doen, Segnora.’

‘Zyt gy gansch zeker, Ines?’

‘Ha, ik heb hem beloofd dat ik, by onze aenkomst in Madrid, hem myne schoone Antonieta ten huwelyk geven zal. Die belofte kan hem met naekte voeten over gloeijend yzer doen loopen. Vrees niets van hem.’

‘Heb dank, Ines, dit verligt mynen angst: ik beefde voor verraed; want de Graef bezag ons zoo wreed, zyn blik drong zoo diep in myn oog!’

‘Ik denk niet, Edelvrouw, dat hy iets nieuws vermoedt. Het is zyn gewoon, en eilaes, gegrond en regtveerdig mistrouwen. Maer ik verzoek u, ik smeek u, Edelvrouw, laet my toe nog eens regtzinniglyk te spreken, vooraleer gy uw gevaerlyk voornemen gaet uitvoeren, - en vergeef my zoo ik u weder mishagen moet.’

‘Spreek, Ines; zeg wat gy wilt, o goede; maer, om myner ellende wille, pynig my niet te zeer.’

‘Segnora, wat gy doen gaet is iets waerby gy uw eigen leven en het myne in de weegschael legt, iets waerby gy daerenboven

uwe eer als vrouw verliezen kunt; want wie zou u verregtveerdigen als de bloedige en schynbaer wettige wraek uws echtgenoots uw geheim met ons beide in het graf deed dalen?’

‘Ach, een weinig medelyden, Ines. Het is nutteloos.

‘My is het om het even, Segnora; ik heb moed genoeg, en heb meer dan eens den punt eens dolks gezien; maer wat my aenbelangt is, dat gy, wie ik my als eene slavinne door liefde en dankbaerbeid heb toegewyd, dat gy wetet, Segnora, dat ik niet met vollen wil in dezen onvoorzichtigen, ja zinneloozen stap heb toegestemd. Ik heb het u afgeraden, niet waer?’

‘Ja, ja, Ines.’

‘Met tranen, met welsprekendheid, met gramschap, niet waer?’

‘Ja, ik leg immers geene verantwoordelykheid op u, lieve?’

‘En gy blyft dan by uw eerste besluit? Gy wilt uw leven en uwe eer in gevaer brengen voor een genot dat slechts eene halve uer duren moet?’

‘Gy spreekt er wel losselyk over, Ines. Gy wilt my dan berooven van de laetste zaligheid die my misschien op aerde nog gegund zal zyn? Morgen vertrekken wy naer Spanje. Wie weet of wy ons Nederland nog zullen wederzien? Ik zou dus myne Clara verlaten, zonder dat ooit het woord Moeder uit haren mond in myne ooren geklonken hebbe? Zonder dat zy wete waerom ik haer aenbidde? Ik zou vertrekken als eene vreemdelinge, die haer met onverschilligheid overlevert aen haer lot van dienstmeid? Neen, neen, het kan niet! Ja, ik weet, Ines, dat gy gelyk hebt, dat ik eene dwaze, eene zinnelooze ben; maer ik zou te vergeefs worstelen tegen het gevoel dat my voortrukt. Het moet zyn!’

‘Er ware veel op uwe gezegden te antwoorden, Segnora: ik weet dat het nutteloos zou zyn. Welaen, het zy zoo: vrees geene bemerkingen meer van my; wat er van komen moge, ik zal u gehoorzamen. - Nog eenige oogenblikken en het zal tyd zyn. Domingo wacht ons reeds met den sleutel; de Vader van het Maegdenhuis zal insgelyks gereed staen: hy denkt dat wy een werk van bermhertigheid gaen plegen en de kleine Clara van hare slaepwandelziekte willen genezen.’

Een groot vierendeel uers verliep er nog in de diepste stilzwygendheid, waerna de Dwene opstond en de Gravinne hare huike omhing, zeggende:

‘Segnora, het is tyd! Ga op de punten uwer voeten, dat de vloer niet krake. En nu, geen woord meer, zoo lang wy in den huize zyn. Volg my......’

De beide vrouwen verlieten de kamer en gingen in de diepste duisternis en met de grootste omzichtigheid den trap af. Byna beneden geraekt zynde, hoorden zy eensklaps een gerucht op het eerste verdiep. Bevend bleven zy staen en luisterden vol angst: zy hoorden echter niets meer.

‘Wee ons!’ zegde de Gravinne, ‘was het niet op de kamer van den Graef?’

‘Zwyg, Segnora,’ antwoordde de Dwene ‘ik geloof het niet. Houd u stil.....’

Na tamelyk lang luisteren sprak de Dwene:

‘Het is niets...... Kom aen.’

En dan het hoofd tot de poort wendende riep zy gansch stille:

‘Zyt gy daer, Domingo?’

‘Ik wacht reeds lang,’ antwoordde de dienstknecht in de duisternis.

De Gravinne naderde met hare Dwene by de poort, en deze voorzichtiglyk geopend zynde, verlieten zy hare wooning.

Zoohaest zy zich voor het Maegdenhuis bevonden ging de helft der poorte als van zelve open; want een man stond er achter, door het kykgat te loeren en op hare komst te wachten.

De Moeder van het Maegdenhuis ontving de vrouwen en leidde ze in het spreekkamerken, waer een licht brandde. Dan zegde zy tot de Gravinne:

‘Edelvrouw, gy hebt lang getoefd. Reeds kon Clara beneden zyn; want haer uer is niet zoo juist, dat het somwylen niet veel verschilt. Houd u dan gereed, Edelvrouw. Clara mag ons niet zien; wy zullen intusschen waken. Neem wel in acht dat gy haren naem niet noemt; want zy zou oogenblikkelyk uit haren slaep schieten.’

‘Het is koud,’ bemerkte de Edelvrouw. ‘Zal het kind daervan niet ziek worden, als het eens lang duerde?’

‘Het heeft geen nood, Edelvrouw, ik heb voor onze Clara nachtkleederen laten maken. Gedurende haren ziektetyd is zy gewoon er mede te slapen..... Luister, daer boven: daer hoor ik ze van den bedde opstaen. Tot straks dan, wy blyven hier. By den trap staet een stoel tot uwen dienste..... Neem de lampe, Edelvrouw!’

De Gravinne ging met het licht by den trap staen. Het hart klopte haer geweldig en zy beefde als of een diepe angst haer ontstelde. Nogtans was het een overmatig vreugdegevoel alleen dat hare zenuwen schokte; want wat hier gebeuren ging beloofde haer eenen hemel van geluk en zaligheid. Arme vrouw! In haren boezem gloeide als eene verteerende vlam het grensloos, het onweêrstaenbaer gevoel der moederlyke liefde; een eenig kind was haer geschonken, zy had acht jaren getreurd en gekwynd, zy had ramp en droefheid rondom haer gespreid; - uit liefde alleen tot haer ongelukkig en verlaten kind had zy geleden als eene martelaresse. Het is waer, sedert eenigen tyd had zy eene belooning voor zooveel smart gevonden: zy had gebaed in de streelingen, in de zoenen, in den grimlach van Clara; - maer, eilaes, zy was nog altyd eene vreemdelinge voor haer: nog nooit had het woord Moeder in haer oor geklonken! Nu ging zy het hooren, dit heilig woord, dat als een goddelyke klank het hart der vrouw treft en van onzeggelyke vreugde doet sidderen.

Geen wonder dan dat de doodsche stilte die haer omringde en de onpeilbare duisternis der afgelegene hoeken, waerin het kleine licht geen enkel straeltje zond, op haer gemoed niet werkten; want de afwachting van het plegtig oogenblik boezemde haer eene blydschap in, welke haer gansch overheerschte.

Zy stond by den voet van den trap en blikte omhoog.

Houten Claer verscheen welhaest op het portael en lachte, met stille minzaemheid, de Gravinne tegen, zoohaest zy haer kon bemerken.

Het kind was gansch in wit linnen gekleed; zyne blonde haren, die niet zeer lang waren, rolden in vlottende lokken op zyne schouders; eene schoone roosverw blonk op zyne wangen, nog blauwer als by dage schenen nu zyne groote oogen, die wyd open en zonderling onder het spiegelrein voorhoofd blonken. En wel verre van op dit geheimzinnig uer van middernacht en in deze omstandigheid iets spookachtigs aen te bieden, geleek Houten Clara integendeel aen den speelzieken engel, dien de moederlyke inbeelding by de wiege van haer kindeken droomt.

Ter nauwernood had Houten Claer de Gravinne bemerkt, of zy riep met alle de indringende zoetheid van haer zilverfyn stemmeken:

‘Ha, moeder, zyt gy daer? Ik kom, ik kom.’

Dit zeggende opende zy de armen tot de omhelzing en daelde den trap af, met zoo veel blyde haest dat de Gravinne nauwelyks den tyd had gehad om het licht neder te zetten, toen het kind reeds om haren hals hing en haer begon te zoenen, alsof het zich verblydde over hare terugkomst na jarenlange afwezigheid. Tusschen elken kus versmolten zich woorden, die, ofschoon onverstaenbaer, als peerlen van geluk in het hart der Gravinne vielen. De Segnora verdwaelde byna onder de driftige liefdebetuigingen van het kind; sprakeloos hield zy het op de borst gesloten en dronk, in zelfsvergetelheid, den verleidenden naem van Moeder, die nu onophoudelyk van Clara's lippen viel.

Eensklaps maekte het kind zich uit de armen der Gravinne los, en terwyl het zelf op den ondersten trap by den houten pyler zitten ging, trok het, van vreugde lachend, aen de hand der Segnora en zegde:

‘Ha, lieve moeder, zet u daer neêr op den stoel: het is hier zoo goed en zoo vermakelyk, als gy er zyt. Ach, wat ben ik weder droef geweest en wat heb ik tranen gestort! Het is nu reeds zeven dagen dat ik hier alleen zit en treurig wacht!’

‘Gy bedriegt u!’ riep de Gravinne als door yverzucht verdwaeld. ‘De vrouw waervan gy spreekt, is uwe moeder niet. Ik ben uwe moeder, ge zyt myn kind!’

Houten Claer bezag de Segnora met verbaesdheid en vroeg:

‘Waerom zegt gy dat nu zoo vreemd? Ik weet het immers wel dat gy myne moeder zyt?.... Maer waerom komt gy dan niet dagelyks? - Gy hadt het my beloofd: - de andere kinderen die eene moeder hebben mogen er wel altyd by zyn!’

Eene diepe droefheid drukte het hoofd der Gravinne neder; pynlyke zuchten waren het eenige antwoord op des meiskens vraeg. Deze bemerkte het en sprak:

‘Och, God, lieve moeder, word toch niet droef; ik zal het niet meer zeggen. Ik weet dat het uwe schuld niet is dat gy niet altyd komen kunt.’

En hare armkens om den hals der Gravinne slaende, bragt zy haer aengezicht onder de oogen der treurende Segnora en bad smeekend:

‘Och, gy zyt immers niet kwaed, moederken lief? Ik zie u zoo geern! als ik by u mag zyn en in uwe armen rusten mag, dan ben ik zoo blyde - zoo blyde als een engeltje in den hemel. Maer gy moogt niet zuer zien, moeder; want het doet my groote pyn....’

De zoete woorden van het kind schenen magteloos op het gemoed der Gravinne te zyn geworden. Deze liet zich lydzaem streelen en zoenen, terwyl andere gedachten haren geest benevelden. Zy had gehoopt, dat zy aen Clara zou hebben kunnen zeggen: ‘ik ben uwe moeder!’ en dat het kind al het gewigt dezer verklaring, ten minste in zynen schynslaep, zou hebben begrepen. Nu Clara haer van zelve als hare echte moeder aenzag en geen onderscheid tusschen haer en de bestierster van het Maegdenhuis scheen te kunnen maken, was het de Segnora niet mogelyk eenige beteekenis aen hare voorgenome veropenbaring te geven. Daer zy het gedroomde geluk niet vond, was zy gansch over deze langgewachte samenkomst onttooverd, en het was met droeve neêrslagtigheid dat zy zegde:

‘Arm kind, het is de andere vrouw niet die uwe moeder is: ik alleen weet wat uwe geboorte my heeft gekost, ik alleen heb bittere pynen geleden omdat gy op de wereld zyt, ik alleen heb

jaren lang tranen gestort over uw ongelukkig lot, ik alleen zal misschien uit liefde en medelyden tot u eene bittere kwyndood sterven.... Ach, ik geef myn leven prys aen de wraek van eenen vertoornden echtgenoot, - ik waeg myne eer en den naem van myn geslacht om het woord moeder slechts ééns uit uwen lieven mond te hooren.... en, eilaes, gy begrypt my niet!’

By het einde dezer rede lekten stille tranen in overvloed uit de oogen der Gravinne. Houten Claer, insgelyks van medegevoel weenend, aenzag haer gansch verwonderd, alsof men haer in eene vreemde en onverstaenbare tael hadde aengesproken. Eindelyk zuchtte het kind:

‘Och God, moederken lief, willen ze u kwaed doen? Waerom?’

De Segnora sloot het kind vast tegen hare borst en zoende het stilzwygend. Na aldus eenen zekeren tyd in doodsch verdriet gebleven te zyn hief de Gravinne eensklaps het hoofd op, vaegde de tranen van hare wangen en vatte met kracht de twee handen van het kind. Terwyl een lach der wanhoop haer gelaet ontstelde riep zy:

‘Clara! Clara!’

Bevend en styf op het kind starende, wachtte zy naer het uitwerksel van dien naem.

Het meisje wreef zich de oogen als iemand die ontwaekt, sloeg angstige blikken in het ronde en riep:

‘Och God, waer ben ik hier? Het is nacht!’

En zich in de armen der Segnora werpende, zuchtte zy:

‘Ik ben verveerd.... 't is hier zoo eendig1 en zoo koud!....’

Na dat de Segnora het kind den tyd gegeven had om met afnemende bevreesdheid rond te zien waer het zich bevond en zich gansch te stillen, sprak zy:

‘Clara, myne lieve, gy erkent my wel niet waer?’

‘Ach, ja, Edelvrouw,’ antwoordde zy, ‘ik ben niet meer

verveerd.... omdat gy met my zyt. Maer wat doen wy hier zoo moedermensch alleen in den nacht?’

‘Zit daer neêr, Clara, en aenhoor my zonder spreken: ik heb u iets te zeggen dat gy van uw gansch leven niet vergeten moogt.’

‘Och Heer, gy beeft, Edelvrouw! nu word ik weder zoo verveerd!’

‘Wees stil en gerust, Clara. Niets kwaeds kan ons hier gebeuren. - Luister met aendacht, om Gods wille!.... Iedereen denkt dat gy eene arme weeze zyt, Clara; iedereen meent dat gy eene nederige dienstmeid zult worden; dat gy als eene slave uw leven lang zult moeten werken en ten bevele staen van meesters die u betalen. Gy denkt het ook en zyt te vrede met uw bitter lot. Maer het is niet waer, Clara! eens zult gy als meesteresse bevelen, met ryke kleederen pralen, in eene koetse ryden, door uwe schoonheid de edelste bekoren en met fierheid nederzien op al wie zich uwer eerste bestemming herinneren durft. Want ziet gy, lieve maegd, gy hebt eene moeder, die haer leven voor uw geluk zou willen verliezen. Die moeder is edel, ryk en magtig; en nooit - nooit zal zy haer engeltje verlaten.....!’

Zy omarmde het kind onstuimiglyk by deze laetste woorden, en hoopte gewis dat het insgelyks in liefdebewyzen losbreken zou; maer het tegendeel geschiedde. Houten Claer scheen gansch in eene diepe overpeinzing verzonken en zuchtte alsof zy tot haer zelve sprake:

‘Ik zou ryk worden, in eene koetse ryden en schoone kleederen dragen? En ik heb eene moeder! Ach, wat zal ik ze geerne zien!.. Maer waerom komt ze my dan niet halen, myne moeder? Ik ken ze niet!

Half zinneloos was de Gravinne; hare oogen blonken met een helder vuer en een zonderlinge lach van verdwaelheid bewoog hare wezenstrekken. Zy vatte het hoofd van het kind tusschen hare twee handen, en diep in zyne blauwe oogskens starende, riep zy:

‘Aenzie my, engel zoet, aenzie my.... Ik ben uwe moeder! Gevoelt gy het niet aen den gloeijenden kus dien ik u geef, o, gy lieve schat myner ziele! Myn dierbaer kind!

Eene hevige blydschap blonk op het gelaet van Houten Claer; eventwel was er nog een schyn van ongeloof in haren vreugdelach.

‘Gy, - gy zyt myne echte moeder?’ riep zy, - ‘myne moeder die by mynen vader woont?’

‘Uw vader is al lang in den hemel, Clara lief; hy is dood en bidt God voor ons,’ zuchtte de Gravinne, terwyl zy alle verdere vraeg onder eenen nieuwen kus versmoorde. ‘Ik ben uwe eenige, uwe echte moeder - en ik heb geen ander kind!’

‘Och God!’ zuchtte het meisje, ‘daer voor moet de heilige Maegd Maria gebenedyd zyn! Wat schoone liederen zal ik nu myn heel leven lang ter harer eere zingen! Want dat heeft zy gedaen! Wat ben ik bly! Wat ben ik bly, dat gy myne moeder zyt. Ik zag u toch reeds zoo geerne! och, zoo geerne!’

Eene geheimzinnige stem sprak op dit oogenblik in de duisternis:

‘Segnora, Segnora, het is tyd!’

Met driftige haest begon de Gravinne tot Houten Claer onhoorbaer te spreken. Gewis vreesde zy verstaen te worden door degene die welligt als eene ontydige bespiedster in de nabyheid stond en loerde. Lang duerde de stille samenspraek; op beider aangezicht wisselden zich nog tranen en lachen, treurnis en zaligheid, tot dat Houten Claer met besluit opstond, en na eenen vurigen kus tot hare moeder sprak:

‘Neen ik zal niet zeggen dat gy my gewekt hebt! Niemand zal weten dat gy myne moeder zyt..... Maer gy zult wederkomen, niet waer, moederken lief? Ik zal wachten zonder droefheid..... Ga maer gerust op reis! Ik zal den heiligen Engel Sinte Michiel bidden dat hy met u blyve onderwege.’

Het licht vattende klom de Gravinne met het kind naer boven, en kwam eenigen tyd daerna beneden by de twee vrouwen, die reeds lang ongeduldig op haer wachtten.

‘Kom aen, Ines,’ zegde de Segnora; ‘laet ons haestig huiswaerts keeren. Clara is reeds naer boven gegaen; zy slaept gerust. - Vrouw Moeder ik zal u morgen vroeg laten roepen; wy vertrekken eerst op den middag, zoo dat ik nog tyd zal hebben om met u over gewigtige zaken te spreken.’

De Segnora en hare Dwene verlieten het Maegdenhuis en keerden terug naer hare eigene wooning. Voor de poort gekomen klopten zy zachtjes met de hand er tegen, opdat Domingo haer opendede. Zy ontvingen geen antwoord, ofschooon zy het teeken menigmael herhaelden. Reeds begon de Segnora in alle hare leden te beven, toen de Dwene, met hare hand over de poort te laten gaen, bemerkte dat deze slechts aengestooten was en niet op slot stond.

‘Het is niets, Segnora,’ mompelde zy; ‘die luije Domingo zal ergens zitten slapen. De poort is open; kom stillekens binnen en maekt geen gerucht op den trap.’

Zoo haest de Dwene het slot met voorzigtigheid had laten toeschieten, gingen zy beide tastend door de duisternis en klommen naer boven, zonder dat het minste kraken van trap of vloer hare tegenwoordigheid kon hebben verraden. Wanneer zy de deur der slaepkamer van de Gravinne bereikten, ontsnapte een zware zucht uit hare borsten; er scheen een steen van hare harten te vallen. Zy hadden de gevaerlyke onderneming volvoerd, en nu stonden zy weder by het vertrek dat zy hadden verlaten, zonder dat eenig ongeval haer in den weg getreden ware!

De Dwene opende de deur der slaepkamer om hare meesteresse er binnen te laten gaen; - maer, by den tweeden stap welke de Segnora waegde te doen, ontvloog een yselyke angstschreeuw uit hare borst en zy viel loodzwaer op den vloer. Bleek en sidderend stond de Dwene by hare gevoellooze meesteresse zonder zich tot haer te bukken: de verdwaelde vrouw staerde dieper de kamer in, waer eene akelige verschyning, by het waggelend licht der keers, haer van schrik de dood deed smaken..... De graef d'Almata zat dáér, by het bed der Gravinne, met een pistool in elke hand en brieschend van woede als een getroffen leeuw! Hy vestigde zyn gloeijend oog op de Segnora, lachte een oogenblik met bitteren spot, stond op, rigtte zyne regterhand met het pistool vooruit naer zyne magtelooze echtgenote..... maer hy scheen plotselings door een geheim gedacht overheerscht te worden; want by eenen schreeuw der wanhoop, liet hy den arm met het

moordtuig als verlamd nevens zyne zyde nedervallen en liep weg van daer, gelyk iemand die terugdeinst voor het gedacht eener moord en zyne eigene razerny ontvlugten wil. Onderwege stortte hy eene schrikkelyke vermaledyding in het oor der verpletterde Ines en verdween op den trap in de duisternis. De Dwene zonk geknield by de Gravinne neder en stortte eenen vloed van tranen over haer. Reeds had zy vergeten, in wat gevaer des levens zyzelve verkeerde, om op niets meer dan alleenlyk op het lot harer meesteresse te denken.

 

(Het vervolg in de aenstaende aflevering.)

 

Hendrik Conscience.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs