Het Taelverbond. Jaargang 3

Kunst- en letternieuws.

Een besluit van den minister van oorlog, van 21 juny, opent eenen wedstryd voor de aenneming ter krygsschool van jonge lieden die zich tot het voetvolk of de ruitery bestemmen. Het programma der takken van onderwys waerover de mededingers zullen ondervraegd worden, is by het besluit gevoegd, en bevat dat de kennis der fransche tael verpligtend is. Met het nederduitsch, dat men gezworen heeft nimmer regt te zullen doen, is het anders gelegen: het programma zegt er het volgende over: ‘De kennis der vlaemsche tael zal kunnen vervangen worden door de duitsche of engelsche talen.’ Zie hier wat het Algemeen Brusselsch Nieuwsblad, dat geene gelegenheid laet voorbygaen om aen onze grieven te doen herdenken, daerover zegt: ‘Is dit nu geene bittere spotterny met de helft van ons volk? Wanneer toch zal het staetsbestuer van zyne dwaling terug komen? Wanneer zal het Noord- en Zuid-België in gelyke maet regt doen? Wy vragen niets meer. Mits wy fransch moeten kunnen, dat men dan ook de Walen vlaemsch doe leeren: zoo zal er evenwigt zyn, en beide volksgedeelten zullen er hun nut uitrapen. Maer de tael van het grootste gedeelte des volks, een bron van nationaliteit, gelykstellen met eene vreemde spraek, dat is eene schande, en die schande duert nu reeds lang voort. Reeds zoo dikwyls verhieven wy onze stem en onze klagten: de klagten van zoo veel duizenden, die zich in

[p. 143]

hun nationael eergevoel vernederd en hunne belangen gekrenkt zagen, bleven onaengehoord.

Wat hebben wy met het engelsch en het duitsch te verrigten? heeft men die hoofdzakelyk noodig in ons land? Neen!... Maer de vlaemsche tael heeft men noodig. Hoe wil een overste tot de burgers spreken die hy verdedigen moet, tot de soldaten die hy gebieden moet en door wie hy zich moet doen eerbiedigen, indien hy hunne tael niet kent? Hoe zal hy weten of hy beleedigd wordt of niet, indien hy de spraek niet verstaet, waerin men hem aenspreekt? Maer, zal men zeggen, vele krygslieden kunnen het fransch. Ja, zeggen wy, maer velen kunnen het ook niet. Waerom stelt het staetsbestuer om dit alles te voorkomen dan niet vast, dat de vlaemsche tael verpligtend is, om in de krygsschool aengenomen te worden? Het gelooft misschien dat zulks onnoodig is? Vele krygsoversten van verschillende rangen denken er geheel anders over; zy denken dat het noodig is, de tael te kennen der krygslieden die men gebieden moet. Mogt welhaest ook ons staetsbestuer zoo denken!’

- Onze stadgenoot de heer Michiel Verzwyvelt heeft van den koning der Franschen de gouden medalie ontvangen, voor het tentoonstellen te Parys van zyne gravuer den engel des goeds en den engel des kwaeds, naer het schoone tafereel van G. Wappers. Dit meesterstuk prykt thans in de tentoonstelling te Gent, en wordt er van iedereen bewonderd.

- De koninklyke commissie voor het uitgeven der oude wetten en ordonnanciën van België heeft in hare zitting van 3 oogst besloten, dat als eene ordonnancie in het fransch en in het vlaemsch zal bestaen, alleen de fransche tekst zal worden gegeven, terwyl, wanneer zy slechts in het vlaemsch zal uitgevaerdigd zyn, de vlaemsche tekst in het fransch zal vertaeld worden. Deze beslissingen zullen ook op de ordonnanciën in het spaensch, duitsch of engelsch afgekondigd, worden toegepast! - Vlamingen, hoe verre zal men het met uwe tael in uw eigen land nog brengen? Men stelt haer met het spaensch, engelsch en hoogduitsch gelyk, en zulks in België, waer het nederduitsch toch door de helft der inwooners gesproken wordt! en dan durft de Indépendance beweren dat de Vlamingen niet hoeven te klagen. En zoo kwetst men den Vlaming dagelyks in zyne eer!

- Het tooneelfestival, door de koninklyke Maetschappy van Rhetorica: De Fonteinisten, te Gent, uitgeschreven, zal den 25 october aenstaende beginnen en van week tot week, namelyk voor de vreemde genootschappen des Zondags en voor De Fonteinisten des Maendags, in de volgende orde worden voortgezet: Maendag, 25 october 1847, De Fonteinisten. Opening van het Festival, met een nieuw oorspronkelyk stuk: Geregtigheid en wraek of de vader regter over zynen zoon, drama in vyf bedryven, van den heer A. Ruysch, gevolgd door: De witte Lykbidder of het feest in den kelder, zangstukje, door den heer E. Rosseels, van Antwerpen. - Zondag, 7 november, Antwerpen, De Hoop. - Maendag, 15, De Fonteinisten. - Zondag, 21, Brugge, Yver en Broedermin. - Maendag, 29, De Fonteinisten. - Zondag, 5 December, Geerardsbergen, Voor eer en kunst. - Maendag, 13, De Fonteinisten. - Zondag, 19, Antwerpen, Jong en leerzuchtig - Maendag, 27, De Fonteinisten. - Zondag, 9 January 1848, Sottegem, De Zuigelingen van Polus. - Maendag, 17, De Fonteinisten, buitengewoone vertooning voor den armen. - Zondag, 23, Brugge, Kunstliefde. - Zondag, 6 february, Veurne, Arm in de borze en van zinnen jong. - Zondag, 20, Brussel, De Wyngaerd. - Zondag, 19 maert. Lokeren, Koninglyke Maetschappy van Rhetorica. - Zondag, 26, Nieupoort, Van vroescepe dinne. - Zondag 2 april, St.-Nikolaes, De Goudbloem.

- De Maetschappy van tooneel-en letterkunde: Broedermin en Taelyver, te Gent, heeft door de nieuwsbladen bekend gemaekt dat de kampstryd, dit jaer door haer uitgeschreven, welke, volgens art. 7 der pryskaert, in een festival moest veranderd worden, indien er zich geen genoegzaem getal mededingende

[p. 144]

genootschappen aenboden, geheel onderbleven is by gebrek aen aenmoediging van wege het stads- en staetsbestuer.

Het is inderdaed eene beklagelyke zaek dat noch stads- noch staetsbestuer den vaderlandschen geest wil opbeuren. Wanneer het het zedenbedervend fransche tooneel geldt, dan zyn er steeds duizenden, ja honderd duizenden gereed, maer voor het vlaemsch tooneel is er niets, of zoo het onze bestuerderen belieft, by tyde eene aelmoes. En toch worden die fransche koordedansers van het zweet en bloed des vlaemschen burgers betaeld! en waerom? om onze zeden te verderven, met onzen vlaemschen landaerd den spot te dryven en ons slaven van den vreemde te maken.

- Het bestuer van het Vlaemsch-Duitsch Zangverbond heeft besloten, de som van fr. 800, zuivere opbrengst der alhier gegevene concerten, te wyden aen de vervaerdiging van een venster in het hooge choor der domkerk van Keulen.

- Te Gent is een verzoekschrift aen den stedelyken raed in omloop strekkende, om van de stad eene toelage van drie duizend franken te bekomen, voor elke der aldaer bestaende tooneelmaetschappyen. Wy durven hopen dat aen die billyke vraeg regt zal gedaen worden.

- Den 11 july, is te Grave, in Noorbraband plotseling overleden de nederduitsche letterkundige Lesage-ten Broeck; hy was bekend door de uitgave der Katholyke nederlandsche stemmen, den Godsdienstvriend, en de uitspanningslectuur.

- Van wege de koninklyke Akademie van schoone kunsten, te Berlyn, wordt berigt dat er aldaer, van den 3 april tot 7 juny 1848, eene tentoonstelling van kunstgewrochten zal plaets hebben, waerby ook werken van vreemde kunstoefenaren zullen worden aengenomen.

Verschenen werken:

Te Antwerpen, by J.E. Buschmann: Geschiedenis van Antwerpen, 1^e aflevering van het vierde deel. - Deze aflevering bevat 3 platen.

- By P.J. Van Aarsen en C^ie: De Zondagscholen te Antwerpen, van in de vroegste Jaren tot op den huidigen dag, door P. Visschers, priester. Ten voordeele der Zondagscholen, in-8^o, IV en 68 blz. Dit werkje is eene belangryke bydrage tot de geschiedenis van Antwerpen.

- Te Brussel by C.J.A. Greuze: Maria van Bourgonje, tydvak uit de geschiedenis van ons vaderland, door Michiel J.F. Van der Voort. Een boekdeel in-8^o, van 300 blz. - Over dit merkwaerdig geschiedkundig werk zal eerlang verslag gedaen worden.

- Te Gent by L. Hebbelynck: Hageroozen, verhalen, door Eduard Michiels. Een boekdeel in-12^o, van 214 blz., met gesteendrukte titelplaet. Prys: fr. 1-50.

- By de Wed. Gysdaele en zoon: Myn eerste blik in de wereld, door Felix A. Boone. Een boekdeel in-12^o, van 124 blz. Prys: fr. 1-25.

In eene volgende aflevering zal er over deze twee verdienstelyke werken breedvoeriger gesproken worden. Wy kunnen echter niet nalaten ze van nu af ter lezing aen te bevelen.

- By Snoeck-Ducaju en zoon: Vlaemsch tooneel, door H. Van Peene. N^r 13: De Gek van 's Gravenhage, tooneelspel in vyf bedryven.