Het Taelverbond. Jaargang 2

[p. 462]

Kunst- en letternieuws.

Wie had het gedacht wanneer de antwerpsche lettervrienden over omtrent een halfjaer den dichter der Zustersteden zoo geestdriftvol in onze stad onthaelden en zoo gulhartig de hand aenboden, dat hy zoo ras der nederlandsche letterkunde zou ontrukt geworden zyn - de groote man is op den 19 maert 1847, in den weinig gevorderden ouderdom van 41 jaren overleden, en zyne begrafenis allerplegtigst op den 23 derzelfde maend gevierd. Over zyne verdiensten als dichter uit te weiden, kunnen wy thans niet - aen dien heiligen pligt zal het Taelverbond later voldoen; wy zullen ons heden bepalen met te zeggen dat de droeve tyding van de dood des Mans met innige smart, zoo wel hier ten lande als in Noord-Nederland vernomen werd, en dat afgezanten van de byzonderste maetschappyen van nederduitsche literatuer met de letterkundigen van Gent hunne laetste hulde zyn komen bewyzen. De volgende heeren hebben redevoeringen of dichtstukken op zyn graf uitgesproken:

De heer Roulez, rector der Gentsche Hoogeschool, in name dier Hoogeschool;

De heer Soudau, in naem van de ambtenaren van het lager onderwys;

De heer Rens, voor de Maetschappy De Tael is gansch het volk, en in eigen naem;

De heer Snellaert, voor het Vlaemsch Gezelschap;

De heer Heremans, voor de Koninklyke Maetschappy van Rhetorika, De Fonteinisten, en in eigen naem;

De heer Van Duyse, voor de Koninklyke Maetschappy van Schoone kunsten;

De heer Boone, in naem der jonge letterkundigen van Gent;

De heer De Laet, voor de Rederykkamer de Olyftak, en de letterkundigen van Antwerpen in het algemeen;

De heer Van Boekel, in eigen naem; en

De heer Martens, onderwyzer te Ronsele, voor de Maetschappy van vlaemsche letterkunde te Somergem.

Karel Lodewyk Ledeganck werd te Eecloo, den 9 november 1805 geboren, was opvolgends, vrederegter, provinciale raed, inspecteur van het lager onderwys in Oost-Vlaenderen geweest. Hy was doctor in de regten, maekte deel van de Taelcommissie, en is laetst toegevoegd leeraer by de gentsche Hoogeschool benoemd geworden.

- De Antwerpsche Rederykkamer, de Olyftak, vierde op zondag, zevenden Maert ten zeven ure des avonds, in de groote concerto-zael der Philharmonie haer Letter- en Toonkundig jaerfeest. Een talryk en uitgelezen publiek vereerde deze buitengewoone zitting met zyne tegenwoordigheid. De heeren Gouverneur en burgemeester die verleden jaer met zooveel welwillendheid de vaderlandsche poogingen der antwerpsche letterkundigen aenmoedigden, ontbraken er geenszins. De Damen van Liefdadigheid en de jonge, uitsluitend nederduitsch zingende Choormaetschappy Voor Tael en Kunst hebben door hunnen uitmuntenden zang oneindig bygedragen tot het slagen van dit allerbelangrykst feest. Het veertiendaegsche tydschrift, de Eendragt, van Gent. zegt in zyn nummer van 14 maert, dus wanneer het antwerpsche feest reeds had plaets gehad: ‘Zou het de goocheldroom eens jongelings zyn, die nog gelukkig genoeg is om met de koude wezenlykheid veler zaken onbekend te blyven, zoo wy zeiden, dat by ons, even als te Keulen en elders in Duitschland, zangchooren uit jonkvrouwen moesten ingerigt worden?’ De Eendragt moeste toch weten dat de Damen van Liefdadigheid werkelyk eene choormaetschappy vormen, dat zy wezenlyk in het nederduitsch, en dit op eene verrukkende wyze, zongen, en al de vooroordeelen omtrent de zangerigheid onzer tael hebben weg genomen, door door hare voortreffelyk uitgevoerde Veleda. - Professor Verspreeuwen, tweede voorzitter des Olyftaks, opende de zitting, waerna de heer Van Kerckhoven

[p. *3]

[In memoriam]

DEN 19 MEERT 1847

IS TE GENT OVERLEDEN

K.L. LEDEGANCK

Geboren te Eecloo

DEN 9 NOVEMBER 1805.

[Vervolg Kunst- en letternieuws.]

[p. 463]

sekretaris der Rederykkamer, het verslag van het verloopen jaer deed. Dit verslag handelde over het nederduitsch als middel ter onbekrompene, breede beschaving van het vlaemsche volk. De Laet sprak met veel waerheid op hetzelfde thema. Dan trad de heer Conscience op, en dewyl het feest ten voordeele van de noodlydende Vlamingen werd gegeven, schetste hy met meesterlyke trekken, den hongersnood, die op de parel onzes lands, in het schoone Vlaenderen, woedt. De heer Van Beers droeg een stuk voor By de wiege van een kind des armen getiteld: het is ons onmogelyk te zeggen welken indruk dit gevoelvol stuk op het harte der vrouwen en op iedereen deed. Tranen ontvloeiden aen elk oog en een daverend handgeklap bewees dat iedereen hem verstaen, en hy iedereen weggesleept had: hetgeen toch weinig het geval met verzen is. Vervolgens vertoonde ons de heer Vleeschouwer, in een allegorisch verhael, den rampvollen toestand van ons land, en dit met geestige, bitsige oorspronkelykheid. Des heeren Van Ryswyck's gedicht Over het reizen, beviel aen het antwerpsch publiek, zoo als al wat van hem komt.

Nu nog een woord over de muziek: de Cantate van den heer Lieven De Pauw-De Roy is een heerlyk gewrocht. De romance: Haer alleen, woorden van Boucquillon, muziek van F. Volckerick, is den vervaerdiger van het Roosje uit de dalen ten volle waerdig, ja overtreft nog dit lieve zangstukje; en de maetschappy Voor Tael en Kunst trok zich meesterlyk uit den slag en bewees dat zy op den eersten rang der choormaetschappyen onzes lands staet. Wat de Damen van Liefdadigheid aengaet, zoo kunnen wy dezer Damen niet genoeg onzen dank betuigen over het groot aendeel dat haer toekomt in de verheerlyking des vaderlands, in de menschlievende ondersteuning onzer vlaemsche broeders.

De opbrengst van het feest is zeer aenzienlyk geweest: eene somme van elf honderd franken, alle onkosten betaeld zynde, is aen onze ongelukkige vlaendersche broederen gezonden geworden.

Men zegge nog dat de vlaemsche zaek ten ondergange gedoemd is!

Zie hier de redevoering die de heer Gouverneur na het feest aen den voorzitter overhandigd heeft:

Myne heeren,

Heden geven de letter- en toonkunden elkander de hand, om onze noodlydende broeders van Vlaenderen ter hulp te komen. Dank zy geweten aen het edel gevoel dat deze twee kunsten vereenigt en alzoo de verheffing der moedertael tot verzachting van het rampzalig lot onzer vlaemsche landgenooten doet medewerken. - Behalve de vaderlandsche inzichten die uwe maetschappy bezielen, zou het hoogstweldadig doel dezer plegtigheid, alleen genoeg zyn om deze te heiligen; en men mag met innig vertrouwen rekenen op den goeden uitslag uwer poogingen, wanneer dezelve het menschlievend werk van redding helpen bevorderen, dat tegenwoordig al de geesten bezig houdt.

Volherdt, Myne heeren, in uwe dubbele onderneming en weest verzekerd dat uwe liefdadigheid niet min door de armen zal gezegend, als uwe letterkundige yver door de vrienden onzer tael toegejuicht worden!

- Alweêr een staeltje van de waelsche broederlykheid:

In de laetste maenden van het jaer 1845, deden twee waelsche geneesheeren, in Brussel gevestigd, eenen oproep aen hunne ambtgenooten der hoofdstad, tot het daerstellen eens genootschaps, welke onderlinge verbroederingen samenspanning van krachten tot het verdedigen der geneeskundige voorrechten, ten doel hadde. Daer dit doel edel en loffelyk was, werd de vorming dezes genootschaps krachtdadig ondersteund door de geneeskundige drukpers (Gazette Médicale belge); ook, verre weg over de honderd geneeskundigen van Brussel lieten

[p. 464]

zich in de verbroedering (Union médicale, zoo heette het genootschap) opschryven. Dan, was het doel edel, het schynt dat de inzichten der oproepers wel iets te wenschen overlieten, want, het werd weldra ruchtbaer dat zy, met eenige Walen hunner vrienden, van zin waren de bestiering des genootschaps zichzelven toe te eigenen. Hieruit ontsproot eene wederwerking der vlaemsch geboren brusselsche geneesheeren, en, daer deze in meerderheid waren, gelukte het hun, op den dag der kiezing des bestuers, in hetzelve eene groote meerderheid van Vtamingen te benoemen. Dit was een hevige en onverwachte slag voor de waelsche klik; ook hoorde men als uit éénen mond het wanhopig geroep: ‘Les Flamands l'emportent!’ de vergaderzael doordaveren.

Onder diegenen welke zich het meest bemoeid hadden om de vlaemsche wederwerking te doen zegepralen, muntte vooral de heer Van Swygenhoven, een der opstellers der Gazette Médicale belge, uit. Dit was genoeg om hem den haet der waelsche coterie op den hals te halen, en daer hy in de kiezingen tot geheimschryver des genootschaps benoemd was geworden, werd die wrok nog heviger.

Op het oogenblik nogtans was er aen geene wraek te denken; zy werd verschoven. Het nieuwe genootschap ging zoo goed als slecht, zynen gang, maer geen jaer was er verloopen, of door kuiperyen, listen en lagen, had men het den heer Van Swygenhoven zoo moede gemaekt, dat hy besloot zyn ontslag als geheimschryver te geven. In dit besluit bleef hy volherden, schoon hem de eer eener herkiezing te beurt viel. Met hem gaven nog andere Vlamingen hun ontslag van den raed des bestuers en deze viel eindelyk in de handen der Walen, met dit gevolg dat weldra het getal der leden van over de honderd tot op een dertigtal versmolt.

Zoo stond het met de zaken, toen in het begin dezes jaers, dit klein overblyfsel eens talryken genootschaps, besloot eene Voorzieningskas voor geneeskundigen op te rechten. Het gedacht was goed, maer de middelen van uitvoer waren niet aenneemlyk. Het brusselsch genootschap, namelyk, zou den baes gespeeld hebben over al de geneeskundigen des lands; deze zouden zich hebben moeten vergenoegen met jaerlyks te betalen, en wanneer ze in armoede vervielen, konden ze aen het brusselsch bestuer eene aelmoes gaen bedelen. De Gazette Médicale belge deed de ongepastheid dezer voorwaerden aen hare lezers kennen, zy beoordeelde de grondstelsels van de opgeworpen voorzieningskas met alle betamelykheid, maer, met dit gevolg, dat geen enkel geneesheer der provinciën tot gemelde kas wilde toetreden.

Die mislukking deed de woede der waelsche klik te berge ryzen, en daer de heer Van Swygenhoven een der opstellers der Gazette Médicale belge was, dacht zy het oogenblik gekomen haren ouden wrok op dien heer uit te werken.

Zy belegde te dien gevolge eene buitengewoone vergadering der Union médicale, in de welke zonder dagvaerding, zonder bepleiting, zonder eene der voorafgaendelyke voorwaerden welke het reglement voorschryft, den heer Van Swygenhoven uit het genootschap gesloten werd. En dat nog niet genoeg zynde om hare wrake te koelen, deed de klik, het proces-verbael dier uitsluiting drukken, en stuerde een exemplaer van hetzelve aen alle geneesheeren des lands, en zelfs aen de familie, aen de vrienden en kennissen van den heer Van Swygenhovon.

Ziedaer wat blinde wraek vermag; alle gevoelens van eer, van wellevendheid treedt zy onder den voet, de geschreven wetten eens genootschaps scheurt zy aen stukken - maer ook - wat zy niet voorzag, aen de Union médicale bragt zy den doodsteek toe; en - de brusselsche voorziening-kas ligt in duigen.

De heer Van Swygenhoven daerentegen bevindt zich gaef en ongeschonden. Het uitgespogene venyn der waelsche coterie heeft hem geenszins benadeeld; integendeel, het heeft hem nog meer en meer de achting zyner weldenkende kunstbroeders verworven.

Het overige kunstnieuws, de aengekondigde en verschenen werken zullen in de volgende aflevering geplaetst worden.