Het Taelverbond. Jaargang 2
(1846)– [tijdschrift] Taelverbond. Letterkundig Tydschrift, Het–
Auteursrechtvrij
[pagina 375]
| |||||||||
Boekbeoordeelingen.
Jaerlyks bewyst ons het overlezen der stukken die in Jaerboekjes, Muzenalmanakken, Muzenalbummen en Almanakken voorkomen, dat de rymelaersgilde nog altyd talryk is en dat er velen zyn die oneindig beter zouden doen, hunne rymeldrift te temmen, dewyl er toch niemand iets zoude by verliezen, en zy hunnen tyd beter zouden kunnen besteden dan, met in het zweet huns aenschyns, alledaegsche, en dikwyls ongerymde gedachten in vier- of zesvoetige rymende gelederen te stellen. Wanneer toch zullen de Verzamelaers van Letterkundige Jaerboekjes eens begrypen, dat hunne boekjes bundeltjes van uitgelezene stukken zyn moeten, dat zy alles wat hun door dezen of genen liefhebber toegezonden wordt niet mogen opnemen, en dat, indien zy voortgaen met aen den vlaemschen lezer nietsbeduidende verzen op te disschen, deze wel eens zulken walg van al wat maer naer het rym riekt, zal krygen, dat hy geen vers meer zal willen bezien, ja, misschien het proza zal wegwerpen waer enkel eenige alliteraties zouden in voorkomen. Wanneer zal men begrypen dat wy in de negentiende eeuw leven, dat de Rederykers van onder Albert en Isabella en Maria Theresia hunnen tyd gehad hebben, en dat de voortgang | |||||||||
[pagina 376]
| |||||||||
welken sedert dien de maetschappy gedaen heeft, even als voor alles, eene nieuwe zonne, die hare kracht uit zich zelve putten moet, voor de letterkunde heeft doen opryzen? Wy hopen dat zulks toch geene eeuw meer zal aenloopen..... En nogtans hoeveel zyn er heden nog niet, die gedurende dry achtereenvolgende maenden hunne hersenpan afsloven om een alledaegsch onderwerp te vinden, dat zy in verzen zouden trachten te brengen? Hoeveel zyn er niet die, als een schooljongen aen eene amplificatie, arbeiden om een lieu-commun, om eenige verzen op een weesje, op het graf van een kindje of op de maen, in te kleeden, om een eeuwenheugend rif met een bonten arlekinsmantel van elders opgevischte metaforen, hyperbolen, synecdochen of prosopopoien te omhangen? En zulke zouden zich den grootschen naem van dichter aenmatigen..... Neen, zoolang het in onze magt is, zullen wy hun de bonte lappen van het uitgemergeld lyf scheuren en hunne akelige vermolmde beenderen aentoonen. Neen, zulke zyn geene Dichters: de Dichter is de priester van het Schoone en de bron van het Schoone is God. De Dichter moet het Schoone in de maetschappy bezingen, voor de deugd zyne snaren spannen, met geestdriftvolle woede het misdryf hoonen: want hy is de rigter der maetschappy; - De dichter is de priester des Vaderlands, hy moet, brandende van verrukking en begeestering, de daden der groote helden bezingen en hunne ziel in de ziel des volks overgieten; hy moet weenen by het beschouwen der wonde van den Mensch, en zyn lied moet balsem zyn voor den kanker die de ziel des Menschen verknaegt, hy moet voor het volk de tolk zyn van het verleden, het tegenwoordige en het toekomende! - hy moet den Mensch naer deszelfs idealen toestand, gelyk hem de Schepper vormde, poogen terug te brengen. Wy vragen thans den rymelaren dat zy zich de hand op het hert leggen en in geweten onderzoeken of zy weleens - niet aen hunne - maer aen de zending des Dichters nagedacht hebben. Daeraen dachten zy nimmer, anders zouden zy zoo onbeschaemd niet zyn, jaerlyks door hunne zoutelooze rymen den lezer van alle poëzy af te schrikken. Wie het antwerpsch Muzenalbum openslaet, zal aenstonds van die waerheid overtuigd zyn, en het Letterkundig Jaerboekje levert er insgelyks hier en daer bewyzen van op. Zulks zal blyken uit het verslag dat wy hier over die literarische bundeltjes zullen laten volgen. 1o Wy vragen het aen alwien de Schepper met een weinig goeden smaek bedeeld heeft, moet men de poëzy verstaen, zoo als J. Nolet De Brauwere van Steeland in zyn tweetal? Gaf de poëzy, die telg des Hemels, hem de volgende platte, laffe regels in, die niemand toch voor geestig zal houden: | |||||||||
[pagina 377]
| |||||||||
Wie is getrouwd en krijgt geen kindren?
'k Beklaeg den man.
Schoon Cats zegt dat zij hindren,
Ik hoû er van,
Want sinds de Heer mij schonk twee dreutels
Van mijn fatsoen,
Heb ik met al die kleine keutelsGa naar voetnoot1
Zeer gaern te doen.
Ongelukkig de schryver die zyne toevlugt tot dreutels en keutels nemen moet om de lachspieren van het gemeene volk in beweging te brengen! Is het geen trek, eenen rederyker waerdig, een onderwerp tweemael te behandelen, en dan nog wel een onderwerp dat reeds te voren tweemael, ééns door Ten Kate in den Nederlandschen Muzenalmanak en een andermael door Th. Van Ryswyck in dezes Godgewyde Gezangen behandeld werd? Wy bedoelen hier den Christoferus (sic) uit het Jaerboekje en den Christoffel uit het Muzenalbum, beide van Van Duyse. Welk mag toch het oogmerk des heeren V.D. geweest zyn, wanneer hy tweemael hetzelfde onderwerp in verzen bragt. Wy gelooven toch niet dat die heer alleenlyk aen het vlaemschlezend publiek heeft willen bewyzen, dat hy een rappe verzenmaker is, wien het geene moeite kost eene legende twee verschillende kleederen aen te passen. Neen, heer Van Duyse de dichterlyke zending is eene ernstige zending, en gy zyt dichter; maer maek u nooit tot een van die ... baladins qui dansent sur la phraseGa naar voetnoot2.
Doch men zou den heere V.D. onregt doen, wanneer men zich verbeeldde dat hy steeds alzoo over poëzy denkt. Karel IX en Orlando di Lasso bewyst het tegenovergestelde. Dit stuk bevat zeer schoone strofen en is, alhoewel eenigzins duister voorgesteld, een der goede uit het Jaerboekje, en munt boven degene uit, die wy in langen tyd van dien geestdriftvollen dichter zagen. Wat is het harte der vrouw, door J. Van Beers, is een voortreffelyk stuk. De hoofdgedachte: het herte der vrouw met de zee vergeleken, is wel niet nieuw: Burns zegt:
The billows on the Ocean,
The breezes idly roaming,
They are but types of woman;
maer de vergelyking is op eene meesterachtige wyze uitgezet. | |||||||||
[pagina 378]
| |||||||||
De twee laetste verzen van het einde:
Aen wie er scheep is, of eenmael zal gaen,
Moge de hemel zyn gratie verleenen.
sluiten het heerlyke stuk wonderwel. Ledeganck's gedicht Aen Gent werd bereids vroeger in ons tydschrift allergunstigst beoordeeld, het is onnoodig te zeggen dat wy in dit gevoelen ten volle deelen. De twee stukken van den heer Blieck bevielen ons oneindig meer dan dat van verleden jaer. Thans mogten wy iets meer dan de schoone versificatie bewonderen. Het gedicht: Geen geluk buiten God bevat zeer veel schoone verzen en is in zyn geheel een uitmuntend stuk. Het andere: Aen de vlaemsche stem draegt insgelyks den stempel van de heerschappy die de heer B. over de tael voert. De ongedwongen vorm past zeer goed aen de krachtige, mannelyke denkbeelden van dit vaderlandsch gedicht. Van den heer Th. Van Ryswyck lazen wy betere stukken dan Hoe gaet het, dat nogtans geenszins van verdienste ontbloot is. Wy vonden er geene trekken in, gelyk wy gewoon zyn by onzen begaefden volksdichter te ontmoeten. Het hapert in Hoe gaet het soms nog al eens aen de maet. Dit heeft in andere stukken, in trippelmaet geschreven, by den heer Van Ryswyck nog al plaets. Een liedje toovert al 't wrange weer zoet is toch verre van welluidend te klinken. Aen een' vriend, door Van Hoogeveen-Sterck is waterachtig. De heer Brouwenaar is een jonge dichter die zeer wel vertaeld, maer in geene oorspronkelyke stukken slaegt. Zyn fragment De Ruiter verheft zich boven het middelmatige niet. De heer Brouwenaer offert alles op aen de uitdrukking: hy wete dat de uitdrukking tot de gedachte staet als het koude lichaem tot de ziel. Wy deden het reeds opmerken, de zending van den Dichter is niet, gewoone gedachten in versmaet te brengen, noch met figuren te spelen. Het kind in het doodkistje, door den heer Dautzenberg, dat wy insgelyks in den Nederlandschen Muzenalmanak van 1847 aentreffen, laet zich wel lezen; wy zouden echter liever zien dat de heer Dautzenberg, van wien wy bereids zooveel echt lieve stukjes mogten bewonderen, ernstiger poëzy voortbragt. Hy versta ons wel: wy willen niet dat hy Bilderdijksche alexandrynen make, maer stukken waerin een doel doorstrale. Het vogelnestje, door vrouwe Van Ackere, geboren Maria Doolaeghe, is een lief gedichtje, byzonder wel voor kinderen geschikt. De dichteres streeft hier madame Desbordes Valmore op zyde, die zich in Frankryk door voortbrengsels van dien aert, zooveel roem verwierf. | |||||||||
[pagina 379]
| |||||||||
Kindermorgenbede, door den heer L.F. David, heeft verdienste. Eenige verzen echter komen ons onnatuerlyk in den mond eens kinds voor, als:
My griefde geene smart, geen wroeging van 't geweten.
In het algemeen heeft dit stukje te veel overeenkomst met hetgene van Lamartine op hetzelfde onderwerp. Het on dit, welk verscheidene strofen van het fransche stuk begint werd by den heer L.F. David niet vergeten. De ware Dichter volgt geene andere na, hy verheft zich op eigene wieken. De Stryd, door G.D. Franquinet is stroef van versificatie, en bovendien liefhebberspoëzy, en als zoodanig in geen jaerboekje op zyne plaets. Van den heer H. Peeters treffen wy twee romancen aen. Die bevallige stukjes zyn pareltjes in het jaerboekje, en munten boven al het andere uit. De lezer oordeele of onze lof overdreven zy. Twee romancen.
I. 'k Ging myn hemdelyn eens wasschen
Aen de hoorden van de beek;
Blauw, doorschynend was het water,
Dat voor myne voeten streek -
Doch zyne oogen waren toch
Klaerder - waren blauwer nog.
'k Ging in 't veld en vond een roosken,
Roosken met een vuergen blos;
't Loeg my tegen, en ik plukte
't Bloemken van zyn stengel los -
Doch het roosken dat ik vond,
Was zoo rood niet als zyn mond.
Als ik eenzaem langs de boorden
Van de beek nu wandlen ga,
Weet ik niet waerom 'k myn blikken
Steeds op hare golfjes sla -
Doch ik voel dat zucht op zucht
Aen myn kloppend hart ontvlugt.
En wanneer ik eenzaem wandel,
Eenzaem wandel door het veld,
Weet ik niet wat my doet beven,
Weet ik niet wat my ontstelt -
Doch 't is of zyn stem my sprak
In 't geruisch van elken tak.
| |||||||||
[pagina 380]
| |||||||||
Alhoewel ons de plaets ontbreekt, kunnen wy nogtans aen den lust niet wederstaen de andere romance insgelyks onzen lezeren mede te deelen. II.
De lente ontsluit der bloemen knop,
Gelyk verleden jaer;
Op 't groene blaedje blinkt de drop
Des dauws, als diamant zoo klaer;
De rooze praelt met frissche kleur,
En wasemt balsemryken geur
Gelyk verleden jaer.
En in de lucht, en in het bosch
Gelyk verleden jaer
Klinkt weêr in zoete noten los
Het blyde lied der vooglenschaer;
En waer ik ga, in veld of dal,
't Zyn bloemen, zangen overal
Gelyk verleden jaer.
Ik ging weêr naer de velden heen,
Gelyk verleden jaer;
Maer 'k was er thans niet meer alleen;
Ik vond den jongen molenaer,
De roozentuil, dien hy my brogt,
Was schooner dan ik ooit een vlocht
In mei, verleden jaer.
Ik mymer steeds, en in het hart,
Voel ik nu iets dees jaer;
Iets onbekends - 't is vreugd noch smart -
Ik bloos als ik op bloemen staer.
Waerom is 't dat ik thans zoo bloos?
Dit deed ik by viool of roos
Toch nooit, verleden jaer.
De laetste bloemen, van den heer R.B. Boucquillon, wademen zulken frisschen melancholischen geur dat idereen ze met genoegen lezen zal. De zachte droefgeestigheid der gedachte is regt lief uitgedrukt. Het is | |||||||||
[pagina 381]
| |||||||||
een der goede stukjes van den bundel. Heer Walter Van Stellestaed is zoowel niet geslaegd. Aen myne liefste, door den heer Van Migem, is versleten. Ongelukkig genre, waer de heer Van Migem in geeft! De zang des grysaerds, Ceulemans, blyft ons immer welkom. - Gelyk de heer De Vos in De Ruiter en het Paerd, verstaen wy de fabel op onze eeuw nog. De zedeleer, die uit zulk dichtje moet vloeijen, mag op onzen tyd geene alledaegsche waerheid meer zyn: het moet zoowel als elk ander letterkundig voortbrengsel, den stempel der huidige maetschappy dragen, en wil zy lezers vinden, eene staetkundige, of toch immer eene actuele waerheid ten gronde hebben. Jufv. Maria d'Huygelaere..... ons dunkt, wy hooren ons met onzen schotschen vriend, Robert Burns, toe fluisteren:
For God's sake, Sir? then speak her fair
An straik her cannie wi' the hair.
maer wy zyn zoo weinig galant, dat, welken lust wy ook hebben om een complimentje te maken, wy alleenlyk zeggen kunnen: ‘jufv. het schynt ons dat uw stukje voor het jaerboekje niet geschikt is.’ Doch, de heer Rens was galanter dan wy. Thans aen u, heer verzamelaer. Aen éen uwer dichtjes kunnen wy slechts onze volle goedkeuring hechten: 's Meisjes Droom is weder eene van die fraeije navolgingen, waerin gy altyd zoo wel slaegt. Het doet ons leed denzelfden lof aen uwe andere stukjes niet te kunnen toezwaeijen: ofschoon wy uw Verdwaelde lyden mogen, vinden wy echter zyn kleed zoo wat te veel naer de Echtscheiding van Tollens gesneden. Uw stuk heeft toch, even als dat van Tollens, ook eene verzoening ten onderwerpe, en die verzoening wordt insgelyks, ten deele door een knaepje bewerkt. Mitsgaders vinden wy in Tollens nog al eens de kiem uwer gedachten. Men beweert dat zwangere vrouwen, die gedurende haren gezegenden staet, schoone beelden zien, dikwyls kinderen baren, die eenigzins aen die beelden gelyken: zou misschien de Echtscheiding van Tollens u niet voor den geest gezweefd hebben, vooraleer gy het licht aen uw Verdwaelde gaeft: de volgende trekken hebben immers nog al eenige overeenkomst: ‘ô Vader, myns vaders, zoo smeekt nu de knaep,
En kuste den grysaerd de handen,
Verleen ons uw zegen!’ - De moeder bad voort:
Bekrachtig de heiligste banden!
Myn gade is uw zoon, en zyn kroost is uw bloed,
ô Toon ons niet langer een tyger gemoed!
Wy zyn het geluk u tot panden!’
Rens.
| |||||||||
[pagina 382]
| |||||||||
‘o Regter, zoo kreet zij, ‘mijn kind is mijn kind;
Ik heb het gebaard en gezogen;
Ik heb het getroeteld, gekoesterd, bemind,
Bemind als het licht van mijne oogen.
Mijn zoon is mijn kind en mijn kind is mijn bloed,
Ik kruip u, o regter, wanhopig te voet!
Och, wees met mijn jammer bewogen.’
Tollens.
De maet, gelyk gy ziet, is ook dezelfde. Het eerste gedeelte heeft iets van het begin der Hut in 't Woud van LedeganckGa naar voetnoot1. - Des Bruidegoms Zegelied en de Lofzang der Bruid zyn al te koud. De bron der poëzy, het hert, schynt in het vervaerdigen van die uwe stukken, weinig deel gehad te hebben. Dry Roosjes, door vrouwe Courtmans, is lief van gedachte en behandeling. Het is jammer dat de gedachte der dichteresse niet behoort en dat zy vergeten heeft dat te melden! het onderwerp vindt men in een fransch tydschrift. Voor ons bevatten de volgende verzen eene tegenstrydigheid:
Dry jonge Lenteroozen groeiden
...........
Zoowel het needrig madeliefje
Als hooggestamde Dahlia.
De heer Ronse zond naer het Jaerboekje zyn te Marcke bekroond prys vers: De Moederliefde. Dit stuk is verre boven degene die men gewoonlyk in de rederykerspryskampen ziet bekroonen. Een jonge schryver die veel voor de toekomst belooft en reeds meermaels proeven van aenleg voor de letterkunde heeft gegeven, is de heer Boone, van wien wy een fraei stuk: De Nacht getiteld, in den bundel ontmoeten. By de eerste lezing vindt men wel een vers dat eenigzins duister voorkomt; maer de heer Boone had hier met een moeijelyken vorm te kampen. De heer Blommaert leverde weêrom een fragment uit de Nevelingen: Siegfrieds Dood. Wy hopen dat de schryver weldra de laetste hand aen dit gedicht moge stellen. De vlaemsche lezer kent den heer Soete door eenige naïeve dichtjes welke in het antwerpsch Kunst- en Letterblad verschenen en van des schryvers dichtgeest getuigen. Zyne rymlooze Henegouwsche sage Gil de Chin, viel hem zoo wel niet mede. De vorm, en de vorm is alles in eene sage, behaegt ons niet: wy zyn van gevoelen dat alle volkspoëzy in rymende verzen moet geschreven worden, wil zy door het volk gesmaekt worden. | |||||||||
[pagina 383]
| |||||||||
De prozastukken, welke dit jaer in den gentschen bundel voorkomen, kunnen, éen enkel uitgezonderd, in geene vergelyking met degenen van 1846, treden. Wy zeggen éen enkel uitgezonderd, en daermede bedoelen wy het verhael van Eug. Zetternam: Schets uit het werkmansleven. Dit prozastuk bewyst volkomenlyk dat wy ons geenszins bedrogen, wanneer wy, op bl. 248 des tweeden deels van het Taelverbond over Rowna van denzelfden schryver sprekende, den heer Zetternam dachten te moeten aenmoedigen en hem den besten uitslag voorspelden. Handelden wy hierin geheel anders dan zeker taelrabraker die zoo onkundig is dat hy niet eens weet wat het Schoone is, en die den jongen schryver met eenen trek der zelfde pen welke dagelyks de nederduitsche en de fransche tael martelt, wilde nederslaen, wy volgden de inspraek van ons gevoel, dat, de byna uitgeputte oplage van Rowna kan zulks bewyzen, het gevoelen van het vlaemsche publiek is. Doch genoeg; keeren wy tot het verhael van den heer Zetternam terug. Zyne Schets uit het werkmansleven, is een eenvoudig verhael, zonder ydelen opschik; maer, toch boezemt overal diep gevoel den lezer warme belangstelling voor de persoonaedjes in. De karakters zyn voortreffelyk geschetst, en verraden by den schryver een grondigen blik in het menschelyk hert. De heer Zetternam stappe moedig voort; hy late zich door de bedilzuchtige domheid niet afschrikken: eene schoone plaets in de nederduitsche letterkunde wacht hem. De geschiedkundige Wenk, I Bianchi ed i Neri, levert de stof op voor eene hekeling op den tegenwoordigen staet onzes vaderlands: wy weten niet waerom de schryver, die anders zoo goede party uit de kleinste zaek kan trekken, ditmael zyn stuk niet behoorlyk ontwikkeld heeft. Wy zagen al te veel voortreffelyke voortbrengselen van dien onbekende, (hy en de schryver van den Woeligen nacht zyn toch een en dezelfde) dan dat wy een oogenblik mogen twyfelen dat het hem aen magt ontbreekt. Laet de Geschiedkundige Wenk ten opzichte der weinige ontwikkeling te wenschen over, het stuk De gravin van Treurenberg, door den heer Van Biesbrouck, gaet aen een tegenovergesteld euvel mank. De heer Van Biesbrouck treedt in byzonderheden, die de lezer zeer wel hadde kunnen missen. De verdediging van Doornyk door Maria Delalaing, van Mevr., Goutier is goed van styl. Doch wy zullen ons, wat het verhael zelve betreft, veroorloven der verdienstelyke schryfster eenige aenmerkingen te maken. Spreekt Mevr. Goutier niet te veel door den mond des grysaerds, en wordt dezes rede door die hulp niet wat al te bloemryk? Is het wel natuerlyk dat een schilder een portret maelt van eene historische persoonaedje zonder dat hy ze kent? De heer Snellaert vervulde eenen heiligen vriendenpligt met aen het | |||||||||
[pagina 384]
| |||||||||
Jaerboekje een levensberigt van den onsterfelyken Willems te geven, en de Verzamelaer eindigt als naer gewoonte met het opsommen der letterkundige werkzaemheden gedurende het afgeloopen jaer 1846. 2o Muzenalbum. De heer Rens gevoelde bereids van over eenige jaren dat het zeer moeijelyk, ja onmogelyk is, telken jare, een verdragelyk voorwoord in verzen te maken, welk toch altyd op hetzelfde thema moet uitkomen. Ook liet hy, en hy handelde wyselyk, weldra de verzen aen de medewerkers gerigt, achter. Wy raden den heer Th. Van Ryswyck, verzamelaer van het Antwerpsch bundeltje, hierin het voorbeeld van zynen gentschen broeder te volgen; trouwens de voorzang van het Muzenalbum bewyst dat de dichtader des heeren V.R. desaengaende uitgeput is. Een gelukkig huwelyk van denzelfden schryver is een gerokken puntdicht, dat wy liefst tot een vier- of zestal verzen hadden ingekrompen gezien. Het eenige stukje des heeren Th.V.R. waerdig, is zyn Glaesje rhum, welk eene plaets verdient onder de goede volksliederen des dichters. Omtrent het gedicht aen Antwerpen van K. Ledeganck kent de Vlaemsche lezer het gevoelen des Taelverbonds. Aengaende de uitboezeming des armen landmans in 1846 door Mevr. Courtmans en aen een zegepralenden tooneelliefhebbery oefenaer (oef!) van mevr. Van Ackere, zeggen wy nogmaels, dat de dichters hunne beste stukken naer Jaerboekjes zenden moeten. Het fragment van den heer Brouwenaar heeft even zoo weinig om het lyf als hetgene uit het Letterkundig Jaerboekje. Het kerkhof door Felix A. Boone is niet onaerdig, maer al te stroef van versmaet. De vlaemsche jongeling, door F. Rens, is een fraeije tegenhanger van 's Schryvers vlaemsch meisje dat in het Taelverbond voorkomt. De boerenkermis door J. Vermetten en keert, o zwakke zonen weder, door Wouters, zyn niet van verdienste ontbloot. Doch de schyver der boerenkermis leere bondiger en kiescher zyn. Dat wy van den heer Snieders Jr. veel voor de toekomst verhoopten, hebben wy reeds verleden jaer gezegd. Thans toont die dichter dat hy grooten voortgang gedaen heeft: van nu af, mag hy eene voorname plaets als luimig dichter in de nederduitsche literatuer eischen. Zyn stukje Plagen is al te lief dan dat wy het onzen lezeren zouden mogen onthouden. Plagen.
(Hans en Elsje). Zy zaten op het geele hooi
Na 't noenmael by elkaêr,
En Hansje trok aen lint en plooi,
En kwelde en sarde haer.
| |||||||||
[pagina 385]
| |||||||||
Dan ligtte hy haer doekje omhoog,
Onthechtte strik en haek en oog,
Of rukte zonder schaemteblos
Het rootgeruite voorschoot los.
- ‘Kom Hans houdt toch uw vingers t' huis!’
Zoo riep ze toornig uit!
‘Gy zyt een echte plagerskruis,
Een onbeschaemde guit!’
‘Wel ga!’ sprak Hans; ‘wat scheelt het my;
Wie houdt u hier aen myne zy?’
Maer Elsje zweeg, en Elsje bleef,
En Hans trok weêr haer koofje scheef.
- ‘'k Zal.’ sprak zy, ‘naer den meester gaen,
Laet gy dat sarren niet;’
- ‘Welnu’ zei Hans, ‘ik laet het staen,
Maer hoor wat ik gebied:
Dat gy my van op staenden voet,
Geen vingerbreed meer nadren moet.’
En Hans stond op en lei zich weêr
Een pas of vier van Elsje neêr.
Dat laetste was een bitter woord;
Een poosje lag ze alleen,
Toen sloop zy op haer teentjes voort
Ginds naer den plager heen.
Toen zocht zy 't fynste strooiken uit,
En kittelde den schalkschen guit;
Maer Hans riep: ‘Elsje laet dat staen!
Of 'k wil regt naer den meester gaen!
Toen riep zy uit ‘wel ga dan maer!’
En lei zich naest hem neêr;
Zy trok hem met een klisje haer,
En vroeg hem: ‘doet het zeer?’
En Hans werd schynbaer toornig toen,
Maer ylings gaf zy hem een zoen,
‘He!’ riep ze, ‘gaet ge, ja of neen,
Nu naer den boozen meester heen?...’
| |||||||||
[pagina 386]
| |||||||||
Maer Hansje was het doel naby!
Dat wachtte hy sinds lang;
Hy trok haer nader aen zyn zy,
En streelde haer den wang.
Toen stoeiden zy vereenigd voort,
Hun schaterlach werd lang gehoord,
En 't griefde 't bloozend Elsje diep,
Toen haer de booze meester riep.
Hoe natuerlyk, hoe waer in de minste omstandigheid! Zulke tafereeltjes leest en herleest men altyd met denzelfden lust om hunne geestige bevalligheid. Het knaepje by de kool door denzelfden dichter, is lief door zyne naïveteit en zal insgelyks algemeen behagen. Kaetje en ik, is veel minder; de schryver heeft hier een tour de force van versificatie willen doen, die ons niet wel gelukt schynt. De volgende verzen van dit stukje zyn duister: En als dan haer beenen
Niet gelyk een cirkellyn
Zyn
Naekt hy op de teenen.
De Vlinder door J. De Prins is in den trant van Cats: wy raden dien schryver eenen anderen weg in te slaen. Uit Dautzenberg 's Stamboom (neder- en hoogduitsch) leeren wy dat het nederduitsch en hoogduitsch dezelfde stamwoorden hebben. Dit stuk, dunkt ons, is hier op zyne plaets niet. Het lydend roosken door Ulrik van Sint Berthel, hebben wy met genoegen gelezen; het is een liedje dat door oorspronkelykheid uitmunt. Van L. Vleeschouwer hadden wy liever iets eigenaerdigs dan de schoone vertaling van Lord Byron's Duisternis, ontmoet. Vergeet my niet, door J. Van Beers is, zoo als alles wat die gevoelige dichter ons reeds schonk, voortreffelyk. Al vervaerdigden duizende rymelaren Vergeet-my-nietjes, de heer V.B. wist nog nieuw te zyn. - Over Christoffel van Van Duyse, spraken wy reeds. Ada, van denzelfden dichter bevat goede strofen, maer de toon van het stuk schynt ons te woest by de geboorte van een kind. Jan zonder land door Jan Van Ryswyck, is een geestig stukje, gelyk wy het van dien luimigen dichter verwachtten. Wy kunnen hetzelfde niet zeggen van het Doodbed, dat niets om het lyf heeft, en geene plaets in het Muzenalbum verdiende. | |||||||||
[pagina 387]
| |||||||||
De heer Boucquillon toont ons door zyne bevallige Stem der bloeme, dat hy weet wat eene ballade zyn moet. Er blyft ons nog over des heeren Verspreeuwen Zeemanslied te spreken. Lieve lezer, gy moet ons desaengaende verontschuldigen; het zou den leerling immers niet staen zyn meester te beoordeelen. Wy zullen niet lang by de prozastukken verwylen: zy zyn te onbeduidend. De Gedachten aen een kind, door H.C., hebben geene verdienste, en mogten zich zoo min als Het beleg van Cassel in een Jaerboekje bevinden. Barunio door Ch.P. Du Mont, is eene dier belachelyke quisquilien, welke des schryvers onmagt uitbazuinen. Die legende (?) is armzalig onder alle opzichten. Hoe heeft de verzamelaer zulk stuk durven opnemen?... 3o Over een jaer zegden wy van den Volks-Almanak: ‘Het bundeltje bevat negen tienden te veel poëzy, of liever rymen. De uitgever overwege eens wel wat een vlaemsche Volks-Almanak zyn moet. Een volksalmanak moet voor het volk, in den toon van het volk geschreven worden; en zoo hy al eenige verzen inhouden mag, dan moeten het volksliederen en vertellingen zyn.’ De uitgever heeft grootendeels in ons gevoelen by het uitgeven van zynen bundel voor 1847 gedeeld: wy hebben daerom de verwaendheid niet te durven beweren dat de heer C.H. Van Boekel, juist onzen raed heeft willen volgen; neen, raed, wy gelooven het gaerne, hoeft hy van niemand te ontvangen. De proza beslaet thans verre uit de meeste plaets van den Almanak, en volksliederen en vertellingen zyn er dit jaer niet in vergeten. Nogtans, wil de heer V.B. gantsch voldoen aen de behoefte, die er wezenlyk aen een Volks-Almanak bestaet; zoo moet hy geheel ons gevoelen deelen, namelyk dat zyn volks-almanak voor het volk moet geschreven zyn, en aen deszelfs kenspreuk: het nuttige met het aengename te vereenigen, beantwoorden, door nuttige kennissen, door de beschaving onder het volk te helpen verspreiden. Treden wy in eenige byzonderheden. De heer A. Snieders Jr., leverde de beste verzen aen den almanak. Grenadier Abel en Hans Holbein, zyn twee geestige vertellingen byzonder voor eenen volks-almanak geschikt. Zyn zestal liederen onderscheidt zich boven al het gene het bundeltje bevat. De Jager is eene lieve navolging van het Rydertje van Van Ryswyck: nogtans zien wy den schryver liefst niet navolgen. Als men talent als hy bezit, moet men zich altyd een eigenen weg uitsteken. De Orgeldraeijer is een verdienstelyk lied, dat ons misschien wat te veel Ledeganck's BedelaerGa naar voetnoot1 herinnert. | |||||||||
[pagina 388]
| |||||||||
Des heeren Van Boekel's verzen, het doet ons leed dit weêral te moeten zeggen, bevallen ons niet. Het zyn weêral enkel en dikwyls nog al ronkende verzen. Men oordeele: de heer V.B. rymt op het afsterven van J.-F. Willems: Wat onverwachte slag stortte ons verpletterd neêr, By het vervaerdigen van een ander stuk: By den Groet van myn eerstgeboren Dochtertje, heeft de schryver met zekere hollandsche rymelares zich moeten zeggen: .... Al kunt ge er geen woord van verstaen, De heer V.B. doet te dier gelegenheid aen zyn dochtertje een sermoon, waervan het volgende een vers en de hoofdgedachte is: Wees vlaemsch in uw Lectuer, in kleeding en in tael. De proza van dien schryver bevalt ons oneindig meer. Brouwenaars vertalingen uit Schiller zyn goed gelukt. Van Hoogeveen-Sterck leverde een dichtje by het graf eens zuigelings. Arme zuigelingen, hoe lange zal uw noodlot nog zyn in iederen verzenbundel beschreid te worden! Onder de prozastukken onderscheiden zich de stukken van Aug. Van Bladel en J.V. d. Velde. Dezes Mulder en zyn Meulen herinnert ons vroegere stukken van denzelfden schryver in het Gentsche Kunst- en Letterblad, die met gretigheid gelezen werden. Een zonderling handschrift door Ecrevisse is geenszins van verdienste ontbloot: doch het karakter van den eere-majoor is niet gantsch van onnatuerlykheid vry te pleiten, in zyn gedrag jegens zyne vrouw gedurende hare ziekte en in de omstandigheden welke het verhael, waermede hy haer verplettert, vergezellen. Waer wil de heer Van Peene heen met zyn Staert van den duivel? Steyaert's Lodewyk van Male is al te koud. Vergeten wy niet, ten slotte van de merkwaerdige puntdichten te spreken, die de bundel nog bevat. Aen den heer Van Boekel komt de overgroote eer toe ze allen vervaerdigd te hebben. De schryver valt er in uit tegen het Vlaemsche gezelschap, eene der nuttigste maetschappyen die te Gent bestaen, tegen een achtbaren en talentvollen dichter, enz. Het volgende puntdicht van Bürger, strekke den aengevallenen ten | |||||||||
[pagina 389]
| |||||||||
Troost.
Wenn dich die Lästerzunge sticht
So lass dir dies zum Troste sagen:
‘Die schlechtsten Früchte sind es nicht,
Woran die Wespen nagen.’
Men denke nogtans niet dat de steken des heeren V.B., wespensteken zyn. Och neen! Het volgende, dat allergeestigst is, heeft ons het meest bevallen: Jaep, die als schryver en als dichter was gefloten,
Alom als sukkelaer en domoor stond bekend,
Maer toch beroemd wou zyn by land- en stadgenooten
Aenvaerde op 't lest, uit spyt, den stiel van recensent.
Nu kon hy zyne gal op vers en proza braken,
Nu zou hy zynen naem beroemd en glansryk maken,
Reeds hief hy fier zyn hoofd, gelyk een prinsen-bruid;
Maer, ach wat slechte tyd voor wevers en fabrieken,
Voor 't lynwaed, en vooral voor vlaemsche letter-klieken,
Elk recenseert nu Jaep, en lacht hem vierkant uit.
De bytendste zetten hebben wy gedacht tot betere verstaenbaerheid te moeten onderschrabben. 4o VAN ALLES WAT bevat stukken die ons reeds lang bekend zyn. Doch Herman de Schaliedekker van J.A. De Laet en de Lange Wapper van F.H. Mertens waren overwaerdig in een boekje zoo als Van alles Wat herdrukt te worden. De levensbeschryving door Karel Nys is een verdienstelyke geschiedkundige bydrage, die wy nogtans liever in een tydschrift hadden opgenomen gezien. De Van Ryswyck's zyn hier geheel op hunne plaets. In Van alles wat, een der beste liedjes van Th.V.R. schildert die dichter zich op eene eigenaerdige wyze. Snieders bevalt hier als overal waer hy optreedt. Ofschoon wy vrede hebben met byna al wat den almanak inhoudt, zouden wy gaerne het toekomende jaer het boekje eene ernstiger strekking zien nemen. Dewyl het voor het volk bestemd is, zoo moesten de uitgevers niet bloot aengename verhalen, maer bovendien leerzame bydragen trachten te bekomen.
J.F.J. Heremans.
Gent 24 Januarius. |