Logo DBNL
Het Taelverbond. Jaargang 2 (1846)

Het Taelverbond. Jaargang 2

(1846)– [tijdschrift] Taelverbond. Letterkundig Tydschrift, Het–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De pleegdochter des kanoniks.

I.

In het begin der vyftiende eeuw stond er te Mechelen op de Groote markt een hoog huis, welks voorgevel met hout bedekt, door de jaren eene bruine kleur gekregen had. Aen eenen yzeren arm, boven de deur, hong als eene vlag, een vierkant uithangbord waerop men zelfs by dag met moeite het volgende opschrift lezen kon:

 
Hier in den blauwen stier,
 
Kunnen alle brave vrinden
 
Goet bruun bier
 
Ende eten vinden.
 
Men tapter vroegh ende laet,
 
Het is tot mijn eighen baet
 
Maer aen Gots seghen
 
Is al geleghen.
 
 
 
Bij Pieter Van Camp, clerc.

En waerlyk er was boven de letters zoo eene klad blauwe verw geworpen; maer men zou moeijelyk hebben kunnen zeggen of de

schilder eene kat of eenen stier had willen verbeelden; zoowel had hy gelukt.

Wanneer men in deze wooning gestapt was, bevond men zich in een redelyk ruim vertrek. Eene groote schouw die, met een roodachtig kleed versierd, wyd vooruitsprong, benam schier de gansche breedte der kamer. De muren waren wit gekalkt; de zoldering was door den rook van het dennenhout dat by winterdag in den haerd gebrand werd, zwart gekleurd. In den hoek naest de deur verhief zich eene rek op de welke een ruwgebyteld Onze Lieve Vrouwbeeld tusschen aerde schotels prykte, en waer, aen koperen krammen, groote steenen kannen hingen. Zware stoelen en dry of vier hardhouten tafels die door de byl van eenen dorpstimmerman schenen gemaekt, waren de overige sieraden der herberg. Eene lamp, zoo veel smook als licht verspreidend, brandde op eene tafel; want het was reeds negen ure 's avonds.

Had het uithangbord van meester Van Camp gelogen en was zyn bier slecht? - Dit zou men hebben kunnen denken, daer het getal gasten, die op dit oogenblik zynen bruinen proefden, slechts tot dry beliep. Er dient nogtans gezegd te worden dat de brave burgers van dien tyd om acht ure s'avonds niet als heden naer de herberg, maer naer hun bed trokken.

Het bier van Van Camp was zeer goed, en het bord ware gansch onnoodig geweest, hadde de weerd slechts den geheelen dag in de deur gestaen; zyn boogvormige buik, tamelyk vooruitspringend, hadde in zyn voordeel gepleit; ook geen eerlyke poorter van Mechelen zou nagelaten hebben, voordat hy slapen ging, eene kan in den Blauwen Stier te ledigen.

Een der dry gasten die er zich bevonden, zat in een breeden mantel gewikkeld by de deur. Het hoofddeksel dat diep op zyn aengezicht getrokken was en het twyfelachtig licht dat moeite had tot zyne plaets te dringen, lieten niet toe zyne gelaetstrekken te zien. De andere twee schenen vrolyke broeders. Aen de tafel gezeten waer de lamp op stond, hadden zy reeds in eenige kannen goeden bruinen grond gevonden.

- ‘Hola! hier, nog eene pint op het huwelyk van onzen

meester!’ riep eensklaps een van beiden, terwyl hy in eene steenen kan zag die hy ledig vindende, op de tafel sloeg. ‘Hola! Van Camp! hola, weerdin! spoedig een pot bier..... Wy sterven hier van dorst..... Breng maer eene volle ton, we zullen ze wel afkrygen!

Op dees luidruchtig geschreeuw antwoordde eene stem: ‘ik koom, wacht wat!’ en ten zelfden tyde kwam de zwaerlyvige weerd de kamer ingetreden

- ‘Ge zyt vandaeg zoo wat uitgelaten, my dunkt, vriend Brants,’ zeî hy lachende aen hem die op de tafel geklopt had. ‘Ik schrikte en beefde uit alle lidmaten, zulk een gerucht hield ge. Ik dacht waerlyk dat ze myn huis van boven tot onder aen het afbreken waren..... Wat zoudt ge geerne hebben.

- ‘Vul ons deze twee potten nog eens,’ was het antwoord.

- ‘Het bier is goed, niet waer? al zeg ik het zelf?

- Dat gaet zoo al,’ sprak Brants ‘maer spoed u een weinig Van Camp, wy stikken byna van dorst.

De weerd ging in den kelder en kwam met twee tot aen den rand gevulde kannen terug.

- ‘Proef dat,’ sprak hy, ‘het is lekker op myn woord..... Maer neem het niet kwalyk, mag ik weten hoe veel pintjes gy reeds gehad hebt?’

Brants dronk eerst eenen langen teug.

- ‘Het is goed..... Hoe veel pintjes?.... De Ruischer,’ sprak hy tot zyn makker, ‘wy hebben er reeds zes uit en nu twee, is acht, niet waer?

- ‘Ja, acht.’ Hernam De Ruischer. ‘Maer, Van Camp, ge zult de kleur van onze munt niet zien; maek daer staet op. Ge kunt alles op de rekening van onzen meester zetten, wy hebben elk recht voor vyf pinten en dat is zuer genoeg verdiend, geloof ik, als men eenen ganschen dag gewerkt heeft.

- ‘En wat hebt ge dan gedaen?’ was de vraeg.

- ‘Het schynt dat gy uit de lucht valt.’ antwoordde De Ruischer: ‘wy hebben het huis van den heere van Steenheuvel van den zolder tot in den kelder moeten opschikken, want hy trouwt overmorgen, gelyk ge mogelyk wel weet?’

- ‘Wat! zou hy dat niet weten?’ viel Brants in, ‘het noenmael word in den Blauwen Stier gehouden. Daer zult ge weder een sommeken van trekken, he! Van Camp, uwe tesch zal er van kunnen spreken.

- ‘Het is zoo erg niet’ verzette de weerd, zyne schouders ophalende.

- ‘Ge schynt te klagen....’

- ‘Dat is te zeggen klagen...’ zegde Van Camp, zyne hand over zyn kin strykende.

- ‘Ge zoudt nog meer willen. Hoe ryker hoe gieriger.’

- ‘Ik wenschte maer,’ voegde Brants lachend by het antwoord van zyn gezel, ‘dat ik de splinten van den weerd uit den Blauwen Stier bezat, myn kat zou eenen anderen steert dragen.

- ‘Gy hebt mynen schat nooit gezien; hoe kunt gy daer over oordeelen.’

Hier borsten De Ruischer en Brants schaterend uit:

- ‘Wat!’ riep deze, ‘dat zien wy zeker niet aen uwe kaken en aen die van uwe Margareeth. Zie ons eens, arme duivels, die byna voor een stuk brood werken; we zyn zoo mager als twee geraemten.’

- ‘Maer zeg ons eens, Van Camp; het geld dat ge bezit, heeft toch uwe vrouw in het huishouden gebragt, is het niet? en hoe zyt gy aen haer gewaeid: ge zyt immers niet van Mechelen?’ vroeg de Ruischer met eene zekere nieuwsgierigheid.

- ‘Neen, ik ben van Brugge.’

De gene die by dit antwoord den man welke by de deur der kamer zat, had gadegeslaen, zou bemerkt hebben dat hy als door aentrekkingskracht geschokt werd en dat hy zyn hoed dieper op zyne oogen trok.

- ‘Maer hoe zyt ge dan hier gekomen?’ ging de Ruischer voort.

- ‘Dat wil ik u eens vertellen’ sprak Van Camp, terwyl hy een stoel nam en zich by zyne gasten nederzette. ‘In myne geboortestad schreef ik handschriften uit; maer er was weinig mede te winnen. Er waren, geloof ik, te Brugge voor het minste honderd klerken, dat was de helft te veel. Ik hoorde dat men er

in Mechelen slechts twee of dry had; ik pakte myne klikken en klakken by een en ik kwam hier. Het kapittel gaf my haest werk in overvloed, want, al zeg ik het zelf, er is niemand in Vlaenderen en Braband die beter op een rolleken leest, met eenen vetteren inkt schryft of die schoonere en fynere kleuren op het perkament legt dan ik. Ik woonde in den Blauwen Stier, en vond er eene eenige dochter en daer ze zoo slecht niet bedeeld is....

- ‘Trouwdet gy met Margareeth, en het brood was gebakken!’ riep Brants met een luiden lach. ‘Ge zyt een slimme, Van Camp; doch het is niet zonder reden’ voegde hy ernstig by, ‘ge kunt, gy, lezen en schryven.’

- ‘Maer nu van huwen gesproken,’ zegde de weerd, ‘kent gy het meisken waer uw meester overmorgen mede trouwt, Brants?

- ‘Wat! zou ik ze niet kennen?’ antwoordde deze. ‘Ik heb er meer dan vyftig mael, nu dit, dan dat, moeten dragen.

- ‘Niemand schynt nogtans te kunnen zeggen van waer ze komt, en zelfs heb ik gehoord, dat de heer van Steenheuvel het niet weet en dat hy ze alleenlyk om hare schoonheid neemt.’

- ‘Dat is wat straf: myn meester het niet weten.... Wil ik u eens zeggen wat my er van bekend is?’ zeî Brants en ging met zyne ellebogen op de tafel liggen. ‘Over dry jaer woonde een man, die sedert eenigen tyd uit Vlaenderen gekomen was waer hy het leêrtouwen deed, en die nog al geld had, zoo zeide men, niet verre van de Dyl, waer nu Opdebeek de drapier woont, ge weel wel?’

- ‘Ja, zeer goed,’ sprak Van Camp ‘ik koop er altoos myn laken.

- ‘Gy zult ook mogelyk dien Vlaming gekend hebben?’

- ‘Neen.’ Antwoordde de weerd.

- ‘Ik heb hem ook nooit gezien; maer de man kon niet uitgaen, want, zoo heeft men my verteld, hy was steeds ziek en dus kon hy wel naer Mechelen zyn gekomen voor zyne gezondheid. Op eenen avond werd Kanonik Ryckhove by hem geroepen en bleef er lang in huis. De Vlaming lag op sterven; den dag daerna was hy dood.

- ‘God heeft zyne lieve ziel,’ sprak De Ruischer.

- ‘Zyne ziel ruste eeuwig in vrede,’ zegde gelyktydig de weerd.

- ‘Dan is Maria, de dochter van den Vlaming door den kanonik by dezes zuster gezet; ze kon dan achtien jaren tellen. Dat Ryckhove nu hier was, zouden wy welligt alles weten, want hy vertelt nogal geerne; maer de man is over twee jaren uit de stad getrokken, en God weet of hy ook misschien niet dood en begraven is.’

Zoodra Brants deze geschiedenis begon, had de vreemdeling die zich nog altoos alleen by de deur hield, niet opgehouden met gespannen aendacht de woorden van den verteller af te luisteren. Wanneer deze gedaen had, sprak hy by zich zelven:

- ‘Wy weten genoeg. Zy draegt wel eenen anderen naem, maer zy is het; geen twyfel meer.’

Dan klopte hy op de tafel, betaelde den weerd, die toegesneld was, dry pinten, en vertrok zonder een woord te spreken.

- ‘Van Camp, wat is dat voor eenen kerel?’ Vroeg De Ruischer, toen de onbekende henen was.

- ‘Zeg het my, ik zal het u zeggen. Ik herinner my niet hem ooit gezien te hebben’ was het antwoord.

Brants zegde:

- ‘Wilt ge my gelooven dat ik niet geerne alleen met dien man op de baen zou willen zyn; ik heb er immers geen goed oog in. Dat is mogelyk maer een gedacht van my; maer ik weet niet....’

- ‘Ik zou er toch ook niet veel betrouwen in stellen,’ deed De Ruischer.

Op dit oogenblik ging de nachtwaker over de Groote markt en riep:

- ‘Tien ure slaet de klok! bidt voor de geloovige zielen!’

De weerd stond op en sprak vriendelyk:

- ‘Jongens, het is tyd dat ik myn huis sluit. Gy hoort het, het is tien ure; we zullen wat gaen rusten, he?’

De Ruischer en Brants dronken hunne pinten uit, wenschten

Van Camp eenen goeden nacht en vertrokken. De deur werd dadelyk achter hen gesloten met meerdere zorg dan op andere dagen. De laetste woordenwisseling welke de weerd met Brants en De Ruischer over den onbekende hield, had hem misschien wat vrees in het hart gejaegd.

II.

- ‘God geve, Maria, dat hy spoedig terug keere. Twee volle jaren zyn er alreeds verdwenen en nog hebben wy van mynen broeder niets gehoord of gezien. Ik weet niet, maer moge ik my bedriegen, den avond van den dag dat hy vertrokken is, waeide de wind in de schouw als de schrikkelyke keelreutel eens stervenden; de kamerdeur vloog vanzelf open, en de vlam der koperen lamp werd uitgedoofd. Daer zal men mogelyk in Vlaenderen mede lachen; doch by ons is dit eene ongelukkige voorspelling....’

- ‘By ons daer mede lachen, Gertruda? de hemel beware my er voor. Een dag zaten wy allen rond den haerd; ik was nog bitter jong. Op eens ging het licht uit, de huishond baste en de deur sloeg vierkant open. Wy waren doodbleek, en myn vader sprak weenend: dat is een slecht voorteeken; er hangt eenig onheil boven ons hoofd. Vier dagen daerna stierf myne moeder.’

- ‘Het is zoo; ook wanneer ik my dien avond herinner, dan beef ik myn geheel lichaem door. Ik geloof dat ik myn broeder nooit zal terug zien.’

- ‘Ik niet, want my dunkt, dat er iets is in my dat my zegt, dat hy binnen kort zal wederkeeren.’

- ‘Hoe dat?’

- ‘Het is niet langer dan dezen nacht geleden dat ik van hem gedroomd heb. Wy waren beiden met Karel en nog andere persoonen in eene kamer toen wy eensklaps met vreugde verrast werden: de kanonik stond voor ons.’

- ‘En hoe was hy?’

- ‘Altyd dezelfde, zoo vrolyk als te voren. Hy vertelde alles wat hy op zyne reis gezien had; ô! daer was geen einde aen, Gertruda.’

- ‘Uwe woorden stellen my wat gerust. Gy denkt toch aen uwen minnaer niet alleen; dat ik eene groote plaets in uw hart heb, weet ik; maer dat ge myn broeder niet geheel vergeten hebt, zie ik thans. Ge zyt een brave jonkvrouw, Maria.’

- ‘Steeds moet ik u beiden beminnen en dank weten. Uw broeder heeft my immers altyd zoo veel goed gedaen. Wanneer myn vader stierf, was ik nauwelyks achttien jaer oud. Ik was zonder steun, zonder bescherming in de wereld, ik stond er alleen en verlaten. De kanonik heeft my onder zyn dak genomen; hy werd my, jonge weeze, een teederhartige vader, terwyl gy, myne goede Gertruda, my de liefde eener moeder toedroegt. Dank voor uwe zorgen. Geen dag gaet voorby of ik bid den hemel voor het lang leven van u en uwen broeder.’

Zy die deze woorden sprak en zich Maria noemde, was eene jonge maegd. Haer volmaekte leest was tenger, lange blonde lokken vielen met krullen als byeengevlochten leliën in haren sneeuwwitten hals, en verborgen de helft van een kanten kraeg die aen een ligt blauw kleed vast was. Haer lieflyk gezicht drukte iets edels en beminnelyks uit, terwyl een zweem van stille droefgeestigheid in den bekoorlyken grimlach van hare lippen speelde. De andere die Gertruda voor naem had, was eene vrouw die reeds eens zoo lang als de jonge maegd, de baen des levens had doorwandeld. Hemelsche kalmte lag op haer voorhoofd te lezen, en de jaren hadden den trek van schoonheid op haer aengezicht byna nog ongeschonden gelaten.

Voor een hooge venster dat op eenen grooten hof uitzag, gezeten, hielden zy zich beiden met handwerk onledig. Na de laetste woorden van Maria, zweeg hare gezellin eenige stonden; een zoete traen blonk op hare wangen; ze voelde zich het hart bewogen. Eindelyk als poogde zy de jonkvrouw voor den gegeven troost en aengedane vreugd te beloonen, sprak zy:

- ‘Morgen, dan is het de groote dag; wat zult gy schoon zyn met uw wit zyden gewaed; schoon als een engel, Maria.’

De pooging was niet zonder vrucht. Een grimlach van innig genoegen verhelderde het gezicht der maegd.

Gertruda ging voort:

- ‘En wanneer Karel dan in zyn fyn laken kleed met u den altaer zal opklimmen om den huwelykszegen te ontvangen, ben ik verzekerd dat men nooit in Mechelen zulk een voortreffelyk paer zal hebben zien trouwen. Karel is de knapste jongen dien ik ken, en daerby is hy deugdzaem; Maria, wat zult gy gelukkig zyn!’

De jonkvrouw bukte zich op haer handwerk neder, doch kon den blos niet verbergen welke hare wangen met een vurig rood kleurde.

- ‘En dan,’ voegde er Gertuda lachend by, ‘hy de zoon, en gy de dochter van eenen leêrtouwer; ô dat is uitgelezen; het kon waerlyk niet beter zyn.’

- ‘Ge lacht met my,’ zegde Maria, en als of zy de redekaveling wilde doen ophouden over het onderwerp dat by haer zoo innige vreugde deed ontstaen, doch haer tevens zoo verlegen maekte, vroeg ze aen heure gezellin, terwyl ze de tapyt waeraen ze borduerde, liet zien:

- ‘Hoe vindt ge dit donker naest dit ligt groen? - Dit voldoet immers wel? - Ik zal nu nog eenige steken leggen en dan begin ik eene groote bloem. Dat zal goed zyn, niet waer?’

- ‘Ja,’ hernam Gertruda, de tapyt wat naer zich trekkende, ‘maer ik zou zelfs nog donkerder groen willen hebben; zie, dan zal de bloem veel meer voorkomen.’

- ‘Dit kan ik doen,’ antwoordde Maria. ‘Ik ga goed vooruit, he? Ik hoop ze binnen veertien dagen af te hebben; denkt gy het ook niet?’

- ‘En ik wil wedden dat gy er binnen dry weken nog geene hand zult hebben aengehad; want dat zult ge zien; de eerste dagen dat ge getrouwd zyt, komen er honderd dingen uit den hoek, waer gy niet aen gedacht hebt, en die u andere bezigheden zullen geven.

- ‘Ik geloof het.’

- ‘Ge zult het ondervinden.’

- ‘Een ding dat toch spyt is,’ hernam Maria, ‘is dat de kanonik morgen niet op het feest is, hy kan een geheel gezelschap vrolyk maken.

- ‘Het is waer,’ antwoordde Gertruda, ‘maer gy hebt nu reeds een jaer de trouw uitgesteld, en hy kan misschien nog langen tyd van huis blyven.’

De deur der kamer ging open en een schoone jongeling trad binnen:

- ‘Goeden dag, Gertruda! goeden dag, Maria! Hoe gaet het? Ge zyt beiden zoo drok bezig, dunkt me.’

- ‘Het werk is zalig, was het woord van myn broeder den kanonik,’ hernam de oudste der twee vrouwen. ‘Zie, heer Van Steenheuvel, het is slechts eenige oogenblikken geleden dat wy van u spraken.’

- ‘Ik geloof dat Maria zal gedaen hebben gelyk ik,’ antwoordde de jongeling. ‘Geen enkelen stond van den dag of ik heb op haer gedacht. Dit deedt gy ook, is het niet, myne lieve Maria?’

De maegd wierp met een zoeten grimlach een blik vol liefde op haren minnaer en sloeg hare blauwe dryvende oogen ten gronde.

Van Steenheuvel leunde met zynen linker elleboog op de kap van Marias zetel en vatte een hoek der tapyt waeraen het meisken werkte:

- ‘ô, Dat is fraei! Zulke schoone tapyt zal het klooster van Rosendael nog nooit bezeten hebben. Het is waerlyk lief.’

Zy wisselden nog eenige woorden over het schoone werk; Karel kon zyne bewondering niet genoeg betoonen.

- ‘Willen wy wat in den hof gaen wandelen, Maria, vroeg hy ten laetste? Zie eens hoe schoon het weder is.’

- ‘Doet dit;’ sprak Gertruda, ‘ik ga in tusschentyd het avondmael bereiden.’

De twee geliefden gaven elkander de hand en huppelden vol vreugd den tuin in.

Het huis waer wy Gertruda en Maria in een kamer vonden, stond in dit gedeelte der stad dat zich tusschen de Antwerpsche en Koepoort uitstrekte, en in het begin der vyftiende eeuw weinig bebouwd was. Het is dus niet wonder dat dit huis zoo eenzaem in het midden van groote hoven lag.

De zon daelde langzaem aen de kimmen; de wolken, eenige stonden te voren nog kopergeel, werden allengskens loodachtig en zwart; terwyl anderen wier flanken een yzerachtige kleur hadden, zich in goud hulden. Het was een aengename, koele zomeravond.

Twee mannen waren op dit oogenblik bezig den gevel van Gertrudas wooning te versieren. Kleine dennenboomkens en staken met groene takken bekleed, waerop roode en blauwe vanen wapperden, stonden voor de poort geplant. Verzen op het huwelyk van Karel en Maria gemaekt, hingen tusschen zware bloemkransen boven de deur en de vensters.

Eenige oude wyven en jonge meiskens waren de nieuwsgierigen die de werken nazagen. De eersten spraken over de braefheid der nieuwe bruid; de anderen integendeel lieten deze van kant om zich alleenlyk met de schoonheid en het geld van den bruidegom bezig te houden. Menig eene wenschte by zichzelve ook eenen Karel Van Steenheuvel tot man te krygen.

- ‘He! De Ruischer,’ riep een der twee versierders, die op eene ladder geklommen, een krans van roozen aen den muer vastmaekte, ‘daer is hy weêr! Dat is misschien de vyfde mael dat hy heden hier voorby treedt. Geloof me vry, ik ben eens van zin beneden te komen en zynen hoed af te trekken om te zien of hy niet kael is.

- ‘Brants,’ luidde het antwoord, ‘ge zoudt den vriend eene schrikkelyke verkoudheid kunnen doen pakken. Ge ziet toch wel, al zweeten wy dat de druppelen ons van het gezicht leken, dat hy het niet te warm heeft, want zyn mantel ligt op zyn lyf als ware hy er aen geplakt.

- ‘Het is wel dat ge my medelyden voor hem inboezemt, anders, ik had grooten lust hem een kluppeltjen in den hals te leggen. Wat heeft hy zaken met hetgeen wy doen?’

- ‘Ziet ge niet dat die mensch ons werk bewondert; hy zou immers zoo dikwyls niet komen. Wy zouden hem dank moeten weten over zyne vriendelykheid.’

De man, op welken dit gezegd werd, was niemand anders dan de onbekende die 's avonds te voren met Brants en De Ruischer in den Blauwen Stier by weerd Van Camp zat. Uit de woorden van de twee vrolyke makkers verstaet men genoeg dat zyne kleeding nog altoos dezelfde is. Zoodra hy de bedreigingen van Brants hoorde, verdubbelde hy zynen tred, keerde nogtans niet zonder twee of dry mael langs alle kanten zorgvuldig rondgestaerd te hebben, achter den hof van Gertrudas huis, en hield stil by eene plaets waer de haeg niet hoog gewassen stond. Hy trok thans zyn hoed om hoog. Groote rosachtige wenkbrauwen hier en daer met gryze haren doorzaeid, overschaduwden zyne groene ingezonkene oogen. Koude wreedheid scheen de grondtrek zyns aengezichts en zyne dunne lippen waren digt toegesloten. Volgens dat men oordeelen kon moest hy omtrent de veertig jaren tellen.

Hy sprak by zichzelven:

- ‘Het is hier dat ze woont. Indien de onderrichtingen, welke men my gaf, waer zyn, komt ze gewoonlyk 's avonds met haren beminde in een prieel aen de linkerzyde van den hof. Dit moet ginder zyn waer die hooge linden zich verheffen. Men noemt haer hier Maria en morgen trouwt ze. Het is wel. Karel Van Steenheuvel, gy hebt haer nog niet! Tien duizend guldens zouden my ontsnappen? By den bliksem, neen! en, God weet wat fortuin, indien ik haer met my.....’

Hy zweeg, sprong de haeg over, sloop tusschen het laeg hout tot by de hooge linden, en plaetste zich achter een boschaedje waer hy ongemerkt kon blyven staen.

In een prieel dat een vlierboom onder zyne talryke, bloeijende takken beschermde, zaten, op eene zodenbank, Maria en haer minnaer. Hemelvreugde blonk op beider aengezicht dat door de laetste zonnestrael beglanst werd. Karel hield de fyne hand zyner geliefde in de zyne geklemd en zyn blik zocht steeds den haren. Ze zegden weinige woorden: de tael was te koel om het vuer

van hun rein zielengevoel uittedrukken; de oogen alleen spraken den eed van trouw en liefde. Van tyd tot tyd fluisterde Van Steenheuvel zachtjes:

- ‘Morgen!’

En een stille hemelsche lach was het antwoord van de maegd.

Ten laetste stond de jongeling regt en sprak:

- ‘Maria, het uer der scheiding is geslagen. Ik moet u verlaten; God dank! het zal niet voor lang zyn. Deze scheiding is de laetste, morgen zyt gy de myne voor eeuwig.’

Geen enkel dezer liefdewoorden ontsnapte den onbekende die in zyne schuilplaets alles kon hooren. In den beginne beet hy zich woedend de lip; daerna had hy moeite zich te bedwingen om niet schaterend uit te barsten.

De jonkvrouw, ziende dat Karel ging vertrekken, wilde hem volgen. Deze sprak:

- ‘Blyf zitten, myne lieve; het is zoo aengenaem. Adem nog een weinig de zoele lucht. Gertruda heeft gezegd dat zy u zal roepen. Tot morgen, Maria.’

- ‘Tot morgen, Karel.’

En het meisje zonk mymerend op de groene zodenbank neder.

ô Wat vreugde! wat hoop van liefde en geluk bevatte dit ‘tot morgen.’ Eene lange zalige toekomst was er in besloten. De jonkvrouw droomde van eeuwig heil, zy verlangde vurig naer dit morgen. Helaes, arm kind! zy dacht niet eens dat voor dat de ochtend op nieuw de natuer met zyn koesterend licht zou verblyden, een bange zwarte nacht de aerde met een rouwkleed moest omgorden. Meisje lief! ge droomt nu aen geluk en vreugde; maer weet gy of morgen de zon roozen op de kimmen zal strooijen, of de bliksem er gloende slangen zal spuwen? Hef uwe oogen ten hemel; zie, dat wolkje ginder is nu goud, het lacht u toe! Wacht een oogenblik, zie nu weêr: hoe zwart, niet waer? Het schynt de voorbode van een orkaen.

Nogmaels rolde zoo zalig en mymerend ‘morgen’ van des meisjes roosachtige lippen.

En de onbekende sprong eensklaps van achter het boschaedje en sprak op somberen, gebiedenden toon:

- ‘Morgen zal dit huwelyk niet zyn.’

- ‘Hemel! Wolfert!’ riep Maria verschrikt en wilde vlugten.

De onbekende greep haer by den arm, de jonkvrouw viel als bewustloos op de zodenbank.

- ‘ô, Wat gy hier?’ Zuchtte zy ‘ga heen! ga heen!’

- ‘Zoo spoedig als ge wilt’ hernam hy half spottend; ‘maer volg my.’

- ‘U volgen?’

- ‘Nooit zult gy de gade van Karel Van Steenheuvel zyn; dit zweer ik of...’

- ‘Spreek zoo luid niet, ik bid u.’ En het meisje beefde in al hare lidmaten.

- ‘Toen gy nog uw dorp bewoondet, dorst ik u beminnen, schoon ik slechts de knecht van uwen vader was. Gy ook hebt my wederliefde betoond of hebt gy met my gespot? Het is nu vier jaer dat gy uw dorp verlaten hebt en geen oogenblik is de gloed myns harten verkoeld. Ik wist waer gy met uwen vader gevlugt waert. Ik deed u altoos nazien. Eens hoorde ik dat gy uwe liefde aen eenen anderen geschonken hadt; ik weende, doch vervloekte u niet, schoon ik er het recht toe had. Dikwyls meende ik uwe wreedheid u voor de oogen te komen leggen, maer ik beminde u. Over eenige dagen vertelt men my dat ge in het huwelyk treden gaet. Ik zwoer dan en ik zweer het nog dat ge Karel Van Steenheuvel nooit uwen man zult noemen.’

- ‘En wat vraegt ge dan?’

- ‘Dat ge my zoudet volgen om myne vrouw te worden.’

- ‘God!’ riep Maria, en ze sloeg de beide handen voor het aengezicht. Doch, als of haer de moed op eens terug gegeven werd, stond zy op en sprak op gebiedenden toon:

- ‘Wolfert, vertrek.’

- ‘Zonder u niet.’

- ‘Ik zal u doen weg jagen.’

De onbekende schoot in eenen afgryselyken lach.

- ‘My weg jagen!.... Ik ben thans uw knecht niet meer; ge staet nu onder myne magt, verstaet ge dit wel? weet dat ik u met schande kan overladen en u als een ondier door uwen minnaer kan doen verachten.’

- ‘Schreeuw zoo niet’ sprak Maria, en men hoorde aen het beven harer stem hoe verschrikt ze was.

- ‘Wil ik u iets vertellen?’ ging de onbekende voort, en zette zich met de armen op de borst gevouwen voor het meisje, ‘dit zal u mogelyk nog onbekend zyn, en dan zult ge weten waerom uw vader uit zyn dorp gevlugt is, en gy uwen naem moest veranderen. De klokken der groote kerk te Brugge kondigden de burgers der stad aen, dat een misdadige eene samenkomst op de markt zou hebben met den beul. Deze was een man dien de hooge jaren reeds gekromd hadden. Den morgen dat hy zyne behendigheid in die samenkomst zou getoond hebben, overleed hy schielyk. Een ander scherprechter moest dus komen. Men zocht lang en men ging den moed opgeven, wanneer nog een verwyderde telg der beullyke familje gevonden werd. Op eenen avond kwamen de krygsknechten hem uit zyn huis halen, en den dag daerna mogt hy het koordensnoer om den hals van twee moordenaers hangen. Zyn nieuw ambt begon waerachtig goed. Wel, die stropmaker noemde u zyn kind: uw vader was een beul!’

De jonkvrouw was langzaem by deze verklaring op de zodenbank gezonken. Heure wangen waren wit als het gezicht eens dooden. Zy rustte tegen den stam van den vlierboom; want de magt van zich regt te houden was haer ontgaen. Zy voelde zich als door een donder verplet. De onbekende scheen dit niet te bemerken, en sprak:

- ‘Den avond van zyne wederkomst gebood hy dat gy u met alleryl reisveerdig maken zoudt. Gy hadt schoon hem te vragen waerom die spoed en dit des nachts? Een diepe zucht en eene traen waren het antwoord. Hy voelde welk een voorwerp van afschrik hy en zyne dochter by de menschen zouden worden; hy wilde dit vermyden.’

- ‘Zwyg, zwyg!’ zuchtte Maria weenend. ‘Dat is dan het

geheim dat myn vader ten grave bragt, en dat hy my ging openbaren als de dood hem den mond sloot!’

- ‘En nu, eer ge morgen de hand zult geven aen Van Steenheuvel om te samen den zegen des huwelyks op uwe hoofden aftesmeeken, zal ik daer zyn; zal ik u aengezicht tot aengezicht in de tegenwoordigheid van uwen minnaer zeggen: zie, dat is de dochter van den beul van Brugge.’

- ‘Laet af! Karel zal myn man niet zyn.’

- ‘Dit zou ik wel beletten, al moest myn dolk zyn hart doorbooren.’

- ‘God! vlugt! men nadert. Ach! ik sterf!’ riep op eens het magteloos meisje dat eenig gerucht gehoord had.

- ‘Ge weet wat u te doen staet: my volgen of onder de schande en verachting bezwyken.’

- ‘Ga henen! ga henen! ik zal u volgen; maer nu kan ik niet. Vlugt, vlugt! ik zal u gehoorzamen, morgen.’

- ‘Wees voorzichtig, want steeds vindt ge my naest uwe zyde.’

De onbekende trok zynen hoed tot op zyne oogen en verdween tusschen het laeg hout.

III.

De gouden zonneschyf was reeds eenige uren aen den blauwen uitgestrekten hemel gerezen, toen dry mannen te paerd stap voor stap over de kronkelende baen reden, welke in den tyde waervan wy spreken, van Leuven naer Mechelen leidde. Een der twee die voorop reden, scheen door zyne kleeding aen den burgerstand niet toe te hooren, en aen zyn mannelyk gelaet en zyne edele houding zou men genoeg gezien hebben dat het een ridder moest zyn. De andere was een man, wiens gezicht goedheid en kalmte te kennen gaf. Zyn gewaed had iets van dit der geestelyken en van dit der burgers. De derde hield zich vol eerbied op eenen kleinen afstand achter deze twee reizigers: het was de knaep van den ridder.

Deze persoonen hadden elkander te Leuven by het uitryden der stadspoort ontmoet, en met de vraeg: ‘waer henen?’ begroette de ridder zyn makker.

- ‘Naer Mechelen,’ klonk het antwoord.

- ‘Wy ook, dan zullen wy in gezelschap gaen,’ sprak de edelman, en vroeg te gelyk: ‘mag ik weten van waer ge komt?’ Zyn gezel begon dra zyne gansche reis te verhalen. Hy zegde dat hy eerst alleenlyk naer Rome wou gaen; maer in de hoofdstad des christendoms gekomen, was hy voortgestapt om den grond, waer de Zaligmaker geboren en gestorven was, te bezoeken. Al de legenden van het heilig land en van de plaetsen die hy op zynen weg bezocht had, werden wyd en breed verteld.

- ‘Dan hebt ge veel gezien,’ sprak de ridder op het einde, ‘en zeker hebt gy ook verscheiden reliquiën medegebragt?’

Tot antwoord werden er eenige dooskens uit den zak getrokken:

- ‘Zie, dat is er eene van het heilig kruis, ik kreeg ze van den Paus; dat is een kostbare, niet waer?.... Deze is van de Moeder Gods.... Deze is van de heilige Magdalena.’

Hy toonde er nog verschillende en steeds voegde hy er eene legende by. Ten laetste haelde hy er nog eene voor en sprak op een toon als wilde hy beteekenen dat ze voor hem de minste was:

- ‘Deze is van de heilige [Sabina].’

- ‘Sabina!’ riep de ridder, en eene hevige trilling liep over zyne leden. ‘ô! Geef my die? Ik bid u, geef my die!’

- ‘En waerom vraegt ge juist die? De heilige Sabina is weinig vermaerd en ge schynt byna geenen prys te hechten aen de andere reliquiën. Ik zou de reden daervan willen kennen.’

- ‘Aen dien naem zyn herinneringen vast die my zoet en bitter zyn,’ hernam de edelman, en een traen glinsterde op zyne zwarte wimpers.

- ‘Kom, ik zal ze u schenken, wanneer ge my de reden zegt.’

- ‘Het is droevig met dit verhael de wonden van myn hart weder te openen; doch ik wil u myne treurige geschiedenis zeggen; en God weet of gy die zoo vele plaetsen bezocht, mogelyk niets vernomen hebt.’

De dry reizigers reden op dit oogenblik te Hofstade over de brug, welke onder het getrappel der peerden wedergalmde.

De edelman begon:

- ‘Myn vader was heer van Hardiford. Twee zonen waren de vrucht van zyn huwelyk. Zyne dood moest den oudsten in het bezit van al zyne landen en goederen zetten, terwyl een yselyke wet, sints eeuwen in de ridderlyke familjen bestaende, wilde dat ik, de jongere zoon, in den geestelyken stand zou treden, om daerna by de eerste plaetsopenvalling abt in een klooster te worden. Een priester werd dus belast met myne opvoeding; hy hield my van het gewoel der wereld verwyderd; boezemde my eerbied en liefde in voor den staet die my verwachtte en onderwees my in de godsgeleerdheid.

- ‘Dus spreekt ge latyn; Ergo loqueris latinè. Zoo, zoo!’ Viel de pelgrim in.

- ‘Ik ontving zyne lessen met iever; doch wanneer het oogenblik geslagen was, dat ik de lage ordens zou ontvangen, weigerde ik priester te worden, niet tegenstaende de dringendste verzoeken myns vaders en de smeekingen myner moeder. Vergramd over deze ongehoorzaemheid, wou myn vader my met geweld in een klooster opsluiten; maer onderrigt van zyn voornemen, vlugtte ik des nachts met alles wat ik in goud en juweelen kon byeenscharren, het ouderlyke dak.’

- ‘Dit was niet wel;’ sprak zyn makker. ‘Zie ik ben ook geestelyke en toch digito coelum attingo, ik ben de gelukkigste mensch der wereld.’

- ‘Voor hen,’ was het antwoord, ‘die met vryen wil den priesterstaet intreden, is hy zoet en schoon, maer yselyk wanneer hy met dwang opgelegd wordt.’

De geestelyke knikte:

- ‘Ha! Ik sta toe, concedo totum.’

- De ridder ging voort:

- ‘Ik dwaelde eene week door bosch en door heide. Op eenen avond door het onweêr overvallen, geraekte ik digt by Gent in een oud kasteel. Ik vroeg er de gastvryheid; geen wellevend

mensch weigert deze: eenige dienstboden en eene jonge maegd van omtrent de negentien jaren waren de inwooners van het slot. Ik bleef er nauwelyks twee dagen, of het engelachtig wezen en bovenal de zachte aerd der jonkvrouw hielden my er gekluisterd. Ik kon niet meer vertrekken. Zy alleen vervulde myne gedachten: ik beminde haer. Ik wist toen nog niet dat zy nog haer vader bezat; ik deed haer myne liefde kennen en deze werd beantwoord. Wat was ik dan gelukkig! Er bestond voor my geene wereld meer. De vrees van door de opzoekers welke myn vader achter my gezonden had, gevonden te worden, had geen toegang meer tot myn hart. Sabina beminde my; dit was my genoeg. Zy scheen den hoogmoed van haer geslacht voor de liefde vergeten te hebben; want ze wist niet of ik uit eene edele familje of uit het lage volk sproot; ze wist niet of ik een ellendige gelukzoeker of een koningskind was.

En eens, te midden van eenen donkeren nacht, bedroog ik de waekzaemheid der honden en die der vrouw aen welker opzicht Sabina, door heur vader, tydens zyne afwezigheid, werd toevertrouwd, en ik stal mynen geliefden schat. Wy traden zwygend en bevend in de duisterheid door de velden.

- ‘Timor persequitur furem, de vrees achtervolgt den dief,’ sprak de geestelyke.

- ‘In eene eenzame boschkapel wachtte ons een priester. Hy riep des hemels zegen op onze hoofden; Sabina was myne vrouw.

- De oude opzichtster was spoedig gewonnen, zoo dat wy langs dien kant niets te vreezen hadden. Maer myne gade werd dag by dag droefgeestiger. Zy sprak my soms van heuren vader. Zy had nogtans niet meer te schrikken voor myne geboorte; ze wist mynen naem en rang: die had zy op het huwelyksverbond gelezen; maer ze kende den hoogmoed en den yzeren wil haers vaders.

Omtrent een jaer na ons geheim huwelyk baerde myne vrouw eene dochter, die den naem der moeder ontving.

Sabinas droefgeestigheid verdween allengskens en haer angst verminderde; het scheen dat ze nieuwe kracht gekregen had om de gramschap heurs vaders te onderstaen.

Een avond dat wy op eenen groenen heuvel de zuivere lucht

inademden, zagen wy in de verte twee ridders te peerd naderen. Myne gade erkende in den oudste haren vader; den anderen had ze nooit gezien.

- Waer was die oude ridder dan zoo lang geweest?’ vroeg de pelgrim.

- ‘Dit meende ik u te zeggen. De vermaerde Artevelde verdedigde de voorrechten des volks tegen Lodewyk van Male. Sabinas vader droeg de wapenen onder den standert van den graef van Vlaenderen. De opstand der Gentenaren duerde langen tyd, en hy, die zich in den stryd bevond, mogt noch aen vrouw, noch aen kind denken en kon niet naer huis keeren. Van 's morgens vroeg tot 's avonds laet stond men in het harnas.’

De geestelyke over deze uitlegging te vreden, verzocht zynen reisgezel voort te gaen.

- ‘Zoohaest Sabina de twee ridders zag, riep zy als ontzind: Vlugt! het is myn vader.’

- ‘Ik antwoordde dat ik hem zou tegengaen en hem alles kenbaer maken. Myne gade scheen my niet te aenhooren en bad my verschrikt: Vertrek! ik zal hem op het nieuws voorbereiden; maer vertrek!’

- ‘Ik bleef doof; myne liefde hield my aen den grond genageld. Ik wou de beschermer myner vrouw blyven tot aen den dood.

- Intusschen waren de twee ridders het slot ingetrokken en Sabinas vader liet zyne dochter roepen. Ze viel als magtloos in myne armen en riep uit: God, hy weet alles! Maer plotselings sprong zy op en wilde henen loopen. Ik hield haer tegen: wy scheiden nooit, sprak ik.

Dan smeekte ze my weder te vertrekken en beloofde dat ze 's anderdags alles zoude zeggen wat er om zou gegaen zyn, en dat ik dan haren vader het geheim mogt openbaren. Ik voldeed aen hare bede. Ik drukte een langen kus op haer voorhoofd; helaes! ik wist niet dat het de laetste moest zyn. Ongelukkige Sabina!’

De ridder zweeg eene poos en vaegde een dikken traen uit zyne oogen. De geestelyke wierp op zyn makker een blik waerin te lezen was hoe nieuwsgierig hy naer het einde dier droeve

geschiedenis haekte. Hy dorst nogtans geen enkel woord spreken, hy had eerbied voor de droefheid des ridders.

Na eenige stonden ging deze aldus voort:

- ‘'s Anderendags by de eerste zonnestrael ging ik naer het kasteel. De onde opzichtster kwam my te gemoet geloopen. Treed niet binnen, sprak ze, de dood wacht u hier. Zy vertelde my wat 's avonds te voren gebeurd was. De jonge ridder, welken de vader mede gebragt had, moest Sabinas man worden. In den beginne verzocht hy zyne dochter dezen jongeling tot echtgenoot te nemen en zette zynen rang en wapenfeiten hoog op. Sabina bleef doof. Dan gebood hy het haer, en zyn bevel was met dreigingen en smeekingen gemengd. Alles was vergeefs. Op het einde moest myne vrouw het geheim doen kennen. De oude ridder schoot in woede en liet zyn kind in een afgelegen vertrek opsluiten.’

- ‘Dit verhael joeg al myn bloed naer het hart. o! Wat moest ik bleek zyn op dien stond! bleek van gramschap.

- Ik liep naer het slot en sprong in eene kamer waer ik de twee ridders vond. De oude zegde juist wen ik binnen trad: getrouwd! en wie weet met welk een ellendige!

- Die ellendige ben ik, sprak myn mond; maer ik zweer u ridder dat myn blazoen zoo luisterlyk is als het uwe, en indien wy onze geslachtboomen overliepen, dan geloof ik, dat de uwe in ouderdom eenige eeuwen zou verliezen en dat hy geen enkelen naem telt zoo roemryk als eenen van den mynen.’

Een luide en helsche schaterlach was het antwoord van beiden.

- ‘Zoo, gy zyt edel! riep de jonge; waerachtig dit willen wy eens zien. En met dit woord trok hy zyn degen.’

- ‘Ik greep de handvest van den mynen; maer ik vreesde valschheid en daerom sprak ik: niet hier - in het veld zal ik u antwoorden en oogenblikkelyk als ge wilt.’

- ‘Myn vyand liet zich geen tweemael bidden, wy vochten. Ik doodde hem, maer kreeg ook een wonde aen de borst; zoodat ik door het verlies van bloed bewustloos nederviel. De oude opzichster had ons van verre met de oogen gevolgd. Ziende dat ik

gekwetst was, liet ze my in het digtst bygelegen dorp dragen. De wonde gaf my eene dolle koorts waerin ik vyf weken te bed bleef liggen. Schrikkelyk was de dag op welken ik het bewustzyn wederkreeg; ik hoorde dat het verdriet Sabina de prooi van het graf had gemaekt. Toen ik genezen was, wou ik my aen myn vader overleveren, die nog altoos opzoekingen naer my deed; maer het leven scheen my hatelyk, en ik trok naer Duitschland om den dood in den oorlog te zoeken.

- ‘En waer bleef uw kind?’ verstoutte zich de geestelyke te vragen.

- ‘Myne dochter was intusschentyd by eene vriendin der oude opzichtster geweest. Daer ik vreesde dat zy het slagtoffer der woede van Sabinas vader kon worden, besteedde ik haer by eenen man, welke in een dorp tusschen Gent en Brugge met zyne vrouw en eenen knecht woonde. Ik gaf hem byna al het goud en de kostbare gesteenten welke ik, by myne vlugt, uit het ouderlyk huis medegenomen had. Ik trok naer Duitscheland waer ik achttien jaren bleef. Dan wilde ik myne dochter terugzien en keerde naer Vlaenderen. Myn vader had de opzoekingen, die hy eenigen tyd gestaekt had, op nieuw begonnen; doch ik moest thans niet meer schrikken. Myn broeder was gestorven en men zocht naer my om me heer van Hardifort te maken. Ik ging naer myne ouders, wierp my voor hunne voeten en bad hen om vergiffenis. Zy ontvingen my met vreugd.’

- ‘Pater misericordiâ motus est et accurrens cecidit in collum ejus et osculatus est eum1’ sprak de geestelyke en dacht op de geschiedenis van den verloren zoon.

- ‘Ik vertelde hun alles wat my sedert myne vlugt voorgevallen was. Myn vader zond aenstonds mannen om myn kind te zoeken. De man by wien ik het besteedde, was verdwenen, niemand wist waerheen. Ik doe nu reeds dry jaren opzoekingen; maer ik kan myne dochter niet wedervinden. Thans kom ik van

de boorden des Rhyns; geen kasteel, geen huis, geene hut hebben wy onbezocht gelaten; doch alles is vruchteloos. Ik zie my genoodzaekt naer myn slot zonder myne Sabina weder te keeren. Ik heb eene overgroote som geld beloofd aen hem die ze my terug kan brengen.’

De priester voelde zich by het verhael van zoo vele ongelukken bewogen. Hy schonk den ridder de reliquie der heilige Sabina. De edelman nam ze dankend aen en stak ze, tusschen zyn kleed, op zyn harte.

 

De dry reizigers waren onder deze samenspraek te Mechelen aen de stadspoort gekomen.

- ‘Tandem!’ riep de geestelyke; ‘eindelyk zyn wy er! - God weet hoe alles hier veranderd is!... En myne zuster! wat zal ze bly zyn my terug te zien!’

- ‘Weet gy geen gasthof,’ vroeg de ridder, ‘waer ik met myn knaep kan intrekken?’

- ‘Myn huis is open voor u; myne tafel zy de uwe;’ was het antwoord.

- ‘Dank... Wil het my niet ten kwade duiden dat ik uw welwillend voorstel afsla. Ik heb voorgenomen steeds in een gasthof te gaen; daer vindt men altoos vreemdelingen en misschien kon ik er eenige inlichting van ontvangen.’

- ‘Voor myn deel ik beloof u alle opzoekingen te doen die my mogelyk zyn. Ik zal myn woord houden.’

Zy reden over de groote markt; de priester sprak:

- ‘Ha! hier, de Blauwe Stier is een goed gasthof en ge zult er brave lieden vinden; wees des verzekerd. Kom, ik ken den hospes; ik wil er u brengen en tevens eens zien of men in Mechelen myn gezicht niet vergeten heeft.’

Van Camp stond aen zyne deur. Hy omvatte zynen buik me de twee armen, draeide de duimen zyner saemgevouwen handen

overeen, en floot de wyze van een liedje, terwyl hy zyn hoofd langs alle kanten liet rond gaen.

De reizigers hielden voor zyne wooning stil, sprongen uit den zadel en stapten de herberg in. De weerd riep eenen knecht die de peerden wegleidde.

- ‘Hospes, hebt ge goeden wyn?’ vroeg de ridder, en zette zich met zynen knaep en den priester aen eene tafel.

- ‘ô, Lekkeren! al zeg ik het zelf.’

- ‘Hy is niet gedoopt?’

- ‘Ik zal hem u laten proeven; is hy niet goed, dan houdt ge uw geld. Dat is schoon gesproken, dunkt my.’

- ‘Breng ons dan eene kruik.’

- ‘Me non agnoscit, hy herkent me niet,’ lispelde de geestelyke grimlachend den edelman in het oor.

De vrouw van Van Camp bevond zich juist in de kamer, toen de dry reizigers binnen traden; zy hield de oogen van den priester niet afgewend. Nauwelyks had zy hem gezien of ze voelde zich gespoord iets in het oor van haren man te fluisteren, maer vond er de gelegenheid niet toe. Wanneer de ridder den wyn vroeg, sprak zy:

- ‘Wacht, Van Camp, ik zal u den sleutel van den kelder geven.’

En ze liep in een vertrek dat achter de herberg was. De weerd volgde haer.

- ‘Hebt gy den diksten van die dry mannen niet belet?’ vroeg Margareeth.

- ‘Wat diksten?’ hernam Van Camp.

- ‘Die tegen de deur zat.’

- ‘Wel nu?’

- ‘Dat is kanonik Ryckhove.’

- ‘Ge zyt ook kanonik Ryckhove. Toe, toe, geef me gauw den sleutel. Ik geloof waerachtig dat ge zot wordt.’

- ‘Als ik het u zeg dat hy het is,’ verzette de weerdin, en sloeg tot meerdere overtuiging met de hand op de tafel.

- ‘Ge droomt... waer is de sleutel... ha, hy hangt daer.’

- ‘Belet hem eens wel,’ ging de vrouw steeds voort, ‘en ge zult het zien; want hy lachte altyd.’

- ‘Zwyg maer met uw gebabbel en zorg dat het eten niet aenbrandt, anders zult gy er schoon staen dezen noen.’

- ‘Ga binnen en ge zult met my zeggen dat het Ryckhove is.

- ‘Wel ja, gy hebt gelyk; hy is het.’

- ‘Hy is het zeker, verzette de weerdin en keerde de worsten om die op het vuer stonden.’

- ‘Ge zult toch altyd gelyk willen hebben, het is even of ik den kanonik niet kende.’

En Van Camp trok naer den kelder al mompelende.

- ‘Onmogelyk de koppigheid eener vrouw te breken.’

Margareeth liet het daer niet by en ging nog aen de deur der herberg kyken. In hare keuken terug gekeerd, sprak ze:

- ‘Och, ik zag het immers te goed. Hy zal seffens wel moeten zeggen dat het Rychhove is; wacht maer.’

De waerd kwam weder, zette de kruik wyn voor zyne gasten, en wierp een blik op hem dien zyne vrouw zegde den kanonik te zyn. Het scheen dat hy begon te twyfelen.

De priester sprak op eens:

- ‘My dunkt dat ge my niet meer kent?’

- ‘Wel, hemeltje lief! Dan zyt ge het toch!’ riep Van Camp en sloeg de beide armen van verwondering open. ‘Wie had dit van zyn leven gedacht. Zie, myne Margareeth zegde het my daer; maer ik kon het immers niet gelooven al had ik moeten sterven. Ge zyt dan toch sterk veranderd dat ik u niet meer erkende. En, hoe is de reis afgeloopen?’

- ‘God dank, zeer goed.’

- ‘Zoo veel te beter, en ge weet het nieuws zeker al?’

- ‘Hoe kan ik dit weten? Ik kom eerst in de stad en stapte hier af, om dezen ridder en zynen knaep by u te herbergen.’

- ‘Gy hebt er eer van.’

- ‘Zeg, wat is er voor nieuws?’

- ‘Ge zult niet een weinig verschieten. - Als gy het raedt

schryf ik u een schoon getyboek uit; maer ge moogt er niets van weten. Wel, raed eens.’

- ‘Ik kan niet.’

- ‘Uw nichtje trouwt! riep Van Camp verheugd uit.’

- ‘Myn nicht! vroeg Ryckhove verwonderd.’

- ‘Wel ja, dat meisje dat by uwe zuster Gertruda woont.’

- ‘Ha!... dat is eene wees die ik opgevoed heb... Zoo... en hoe gaet het met myne zuster?’

- ‘Allerbest.’

- ‘Maria trouwt, zegt ge?’

- ‘Van daeg, met Karel Van Steenheuvel, den zoon van den leertouwer.’

- ‘Dan ga ik terstond naer huis.’

- ‘Blyf liever. Het feest wordt in den Blauwen Stier gehouden; myne Margareeth maekt het eten reeds gereed. Ge zult hen in het midden van het mael eens aengenaem kunnen verrassen. ô! Dat zou eene vreugd zyn.’

- ‘Neen, ik ga. Ridder’ sprak de kanonik tot zyn reisgezel, ‘gy hebt myne gastvryheid niet aengenomen en daer ik zie dat er geene vreemdelingen in den Blauwen Stier zyn, zult gy de trouwfeest van myn pleegkind met uwe tegenwoordigheid vereeren. Ik hoop, ge zult niet weigeren.’

De ridder nam het voorstel aen en volgde Ryckhove naer zyne wooning.

IV.

Aen Gertrudas huis hingen Brants en De Ruischer de laetste versiersels.

- ‘He! kameraed, sprak de eerste, het is reeds over negen en om tien ure gaet het paer naer de kerk om te trouwen; ge moet u wat spoeden. Voor my, wanneer ik nog een vaen op dezen staek gestoken heb, heb ik af.’

- ‘Ik zal ook gaen eindigen als ik deze twee rymen aen de posten van de deur heb gehangen. Die moet gy eens komen bekyken, want het is iet dat puik is.’

- ‘Ik ben terstond by u.’

Wanneer Brants zyn werk af had, kwam hy by De Ruischer en zegde:

- ‘Maer ik en kan die rymen niet lezen.’

- ‘Ik kan ze van buiten. Het is de koster van Sinte Rombaut, die ze gemaekt heeft; dus kunt gy wel oordeelen dat ze schoon moeten zyn... Hy heeft ze my vier of vyf mael voorgelezen en ik heb ze byna onthouden.’

- ‘Wel zeg ze eens op.’

- ‘Hoor’ antwoordde De Ruyscher, ‘deze zyn zoo:

 
Cupido die Got der minne
 
Trof Van Steenheuvels herte ende sinne.
 
Vrou Venus sagh sine smerte;
 
Marias trou geneest sijn herte.

- ‘Dat is waerlyk puik. De koster mag het zyn. En hoe zyn de anderen nu.’

- ‘Ha!

 
Luna als sij op komt daghen,
 
Phebus op sijnen goudinen waghen,
 
Sijn soe scoen niet als 't paer dat trout.
 
Got gheve dat d'echt hen niet berout.

- ‘Overschoon,’ riep Brants vol verwondering. ‘Ik wist het, de koster van Sinte Rombaut is een meester in de rymen.’

- ‘Goeden dag!’ zegden de twee vrolyke maten aen Gertruda, die de deur harer wooning opende.

- ‘Goeden dag, jongens,’ was het antwoord. ‘Gy hebt gedaen, zie ik; gaet nu in de keuken drinken.’

- ‘Vrouw Gertruda, ge schynt zoo treurig en dit op zoo een blyden dag?’ vroeg De Ruyscher.

- ‘Wel ja, hernam zy, ik weet niet wat ik moet denken. Wanneer ik Maria daer straks heur zyden bruidskleed ben gaen

helpen aendoen, weende zy zoo bitter dat het in myn hart ging. Ik vroeg haer wel twintig mael wat zy had, of ze niet wel te pas was. Zy antwoordde niet en stortte nog meerder tranen. Wat mag dit zyn? Het is een raedsel; en dat ze maer iets wou zeggen... maer neen...’

- ‘Vrouw Gertruda!’ riep Brants uit en sloeg de handen te samen, ‘waer gy u in stoort!... Dat is het liedeken dat alle meiskens op haer huwelyksdag zingen... Ik weet het nog zeer goed: s morgens toen ik myne Susanna ging halen om te trouwen, weende zy dat ze snikte; ik had er waerachtig medelyden meê; maer het was nog geen noen of ze lachte dat ze schokte.’

- ‘Ja maer,’ sprak Gertruda, ‘het duert nu reeds zoo lang.’

- ‘Flauwe praet!’ verzette Brants. ‘Myne Susanna had den ganschen morgen geweend en den avond van den dag te voren er nog al by. Dat is niets. Bah! bah! waer gy naer ziet! stel u gerust. Het is juist gelyk ik zeg: tranen storten op den dag dat ze trouwen, is het algemeen lied der meiskens.’

- ‘Het is zoo,’ voegde er De Ruischer by.

- ‘Als het anders niet is, zoo veel te beter. Ik was waerlyk ongerust. Het kind moet toch droef zyn om dat ze my verlaet; dit versta ik goed, want Maria had my zoo lief... Jongens, gaet, drinkt nu.

Brants en De Ruischer vertrokken om eenige pinten ouden bruinen te ledigen.

 

Maria bevond zich op hare kamer, waer nog eene zekere duisterheid heerschte, want het zware venstergordyn was niet opgetrokken.

Op eenen stoel lag de jonkvrouw, byna magtloos uitgestrekt. Heur hoofd viel slingerend op haren schouder en liet de blonde lokken verward nederstorten. Het sneeuwwit van haer zyden gewaed maekte de bleekheid van heur aenzicht nog pynlyker. Hare blanke handen zegen te samen gevouwen op heuren schoot, en hevig

schokte heur boezem. Zy nokte luid, en warme tranen rolden onophoudend langs hare wangen.

Geheel de nacht had de jonkvrouw bitter geweend. Soms kwam het haer in het gedacht Gertrudas huis in stilte te verlaten. Maer waer heen?.... den onbekende volgen? ô, zy had hem nooit bemind, schoon hy haer somtyds van liefde sprak. Zy had hem als haren knecht vriendelykheid getoond, omdat zy een goed hart had, dit was al. By tyde had zy wel de wreedheid zyner inborst leeren kennen. Nu voelde zy afschrik voor hem. Maria was in wanhoop. Van tyd tot tyd wierp zy zich op hare knielbank voor het kruisbeeld en smeekte vurig den hemel om troost; doch geen strael van hoop deed zich voor haer op, en pynelyk rolde het dan met een diepen zucht van hare bleeke lippen: ‘God, wat ben ik diep ongelukkig!....’

Nu naderde het uer op welk zy de gade van Karel van Steenheuvel zou worden, en hoe digter die stond kwam, hoe angstiger heur boezem klopte.

Plotselings slaekte zy, verschrikt, een hartverscheurenden gil. De onbekende was onbemerkt in huis geslopen. Daer stond hy voor de jonkvrouw. Hy legde zyne hand op haren mond, en fluisterde:

- ‘Zwyg.’

- ‘Myn God!’ riep Maria; ‘zult ge my dan steeds achtervolgen? Wolfert, heb medelyden met my, ik bid u.’

- ‘Geen oogenblik verlaet ik u.’

- ‘Waerom behandelt ge my zoo? ik heb nooit gezegd dat ik u beminde.’

- ‘En hebt ge 't me niet getoond? hebt gy met myne liefde gespot? Ha!’

- ‘ô, Vertrek nu.’

- ‘Als uwe schaduw vindt ge my altoos naest u.’

- ‘Hoe ongelukkig!’ zuchtte het meisje in diepe wanhoop.

- ‘Ja, ik beken het,’ sprak hy, en poogde de ruwheid zyner stem te verzachten, ‘uw lot is afschrikkelyk. Van iedereen gehaet,

als een verachtelyk dier verstooten, en als een besmettend wanschepsel gevlugt!.... Het is bitter; ge zyt beklagensweerdig. Voor echtgenoot moogt gy maer een man kiezen die het afschuwelyk ambt uws vaders uitoefent, of gy zult alleen in de wereld, zonder steun noch hoop, altyd vervolgd en gehaet, voor ieder uwe geboorte moeten verbergen; en ik, ik wil u redden, ik bemin u, ik wil my aen u verbinden....’

- ‘Yselyk!’ zuchtte het meisje weenend.

De onbekende ging steeds voort:

- ‘Ge ziet wat ik alles voor u doe. De helft van de schande, die aen uwen naem, die aen uwe geboorte kleeft, wil ik dragen. Overdenk wel uw antwoord, myne vrouw zyn of het slagtoffer myner eeuwige wraek.’

- ‘Myn God, myn God!’

- ‘Wat kiest ge?’

Maria sprong regt; eene strael vuer schoot uit hare roodbekreten oogen, zy kruiste de toegenepen vuisten stuiptrekkend overeen, trok het hoofd een weinig tusschen de schouders en sprak met vaste stem:

- ‘Ja, de rampspoed is myn lot!.... Maer, indien ik moet kiezen tusschen den afschrik dien ik gevoel om my aen u te verbinden, en uwe wraek.... ellendige!’ en hier verhief ze het hoofd, ‘wel, dan kies ik de laetste!’

- ‘Weet ge wat ge vraegt?’ vroeg de onbekende tusschen zyne geslotene tanden.

- ‘Ik vrees u niet.... Ga, verkondig het de wereld door dat ik de dochter ben van eenen beul; ga, maer de hemel is myn steun; ga, overlaed my met verachting en schande, hoop alle rampen op myn hoofd, uw voorstel zal my nog vreeselyker zyn. Liever de verfoeijing van elk, dan de liefde van u.’

De onbekende grimlachte, maer zyn grimlach was vervaerlyk, en zyne oogen flikkerden vreeslyk onder zyne rosse wenkbrauwen.

- ‘Ge wilt dus niet met my medegaen?’ vroeg hy.

- ‘Gy hebt op myne vrouwezwakheid geteld om my u te doen

volgen, maer ik bezit meer moed dan gy, ik bezit den moed der wanhoop; ik veracht u!’

- ‘En toch zult ge my niet ontsnappen,’ ging hy met een vreesverwekkend gelaet voort. ‘Trouw met hem dien ge boven my bemint, maer dan komt myne wraek, gy hebt haer immers gekozen. Ze zal schrikkelyk zyn; want haer vuer wordt niet gebluscht dan in het bloed van Karel....’

- ‘Ach!’ riep het meisje en zonk verplet op eenen stoel neder.

- ‘Vervloekt!.... dit is de hinderpael die u belet my te volgen. Gy beeft! ha! wat vreugde!.... Ja, Karel Van Steenheuvel, maer ik heb gezworen dat hy niet lang uw man zal zyn!’

En zyn grynslach hield niet op, en in zyne oogen was iets duivelsch te lezen.

Gertruda en Karel in een fyn zwart kleed gedoscht, traden de kamer in. Beiden bleven plotselings staen.

- ‘Een vreemdeling hier?’ sprak de eerste verwonderd.

- ‘Waerom weent ge, Maria?’ vroeg Van Steenheuvel.

- ‘ô, Vlugt, Karel! vlugt!’ riep de jonkvrouw terwyl ze met de regter hand hem een smeekend teeken deed, en met de andere zich als beschaemd de oogen bedekte.

De onbekende stak zyne vuist onder zynen mantel en greep zyn dolk vast. Van Steenheuvel trad, hevig ontroerd, nader by het meisken:

- ‘Ge doet my verschrikken! Maria, uw hart meent niet wat uw mond zegt.’

De jongeling nam hare hand in de zyne; de jonkvrouw trok ze bevend terug:

- ‘Vertrek en raek my niet, uit liefde voor u, raek my niet... ik zou u besmetten.’

En ze borst in bittere tranen los.

- ‘ô, Zy raeskalt!... God, heb medelyden met haer!’ riep Van Steenheuvel.

- ‘Ga henen, hernam zy tusschen luide en hartverscheurende snikken; ga henen... ik heb u durven beminnen... vergeef het my... haest... ach! zult gy u over my schamen... maer, wanneer gy myne

geboorte kennen zult, wanneer zy u afschrik zal inboezemen... ô! vervloek my dan niet, maer heb deernis met my... ik was onnoozel - vergeef my; ô ik zweer het u, ik was onnoozel!’

Gertruda verstond niets aen alles wat zy hoorde, en kon geen enkel woord uiten, zoo zeer voelde zy zich het harte door angst en verwondering benepen. Van Steenheuvel was aen de onverdragelykste zielemarteling overgeleverd. De donkere nacht van een schrikkelyk geheim, waerin hy geene enkele strael van licht kon vinden, overtrok zyne oogen. De onbekende liet zyne hand steeds op zyn dolk rusten en zag dit treurig tooneel met kouden bloede na.

- ‘Maria, wat doet ge my lyden! Uwe tael vlymt door myne ziel en is my een raedsel. Spreek, trek me uit die folteringen. Waerom moet ik vlugten, zuchtte Van Steenheuvel droevig.

De jonkvrouw sprak moedig:

- ‘Ik moet van u scheiden, het lot wil dat ik u verlaet, Karel, reeds heb ik dezen nacht willen vlugten; de liefde, die ik in myn hart voor u dorst voeden en die de gansche wereld my thans verbiedt u nog toe te dragen, hield my hier gekluisterd. Langen tyd heb ik de hoop gekoesterd eens uwe gade te worden. - ô! Ik bid u nogmaels, vergeef het my. Ik aenzie de liefde die ge my zoo lang betoondet, slechts als medelyden dat gy voor eene ongelukkige hebt gehad; want ik ben uwer onweerdig. Indien ik my nog aen u durf vertoonen, is het dat ik uit dankbaerheid voor dit medelyden u het leven redden wil. Een dolk, gereed uwen boezem te treffen, trilt ongeduldig in de vuist van een doemeling.’

De onbekende deed een stap voorwaerts; zyne hand en een flikkerende strael vertoonden zich aen de opening van zynen mantel. Gertruda viel byna magtloos op de knielbank neder. Van Steenheuvels aenzicht was rood als vuer; zyn voorhoofd brandde. Onbeschryfelyk was zyn lyden. De laetste woorden van Maria deden op eens zyn bloed naer het hart keeren, en nu was hy bleek als een doode, en hy trilde van gramschap.

- ‘Yselyke openbaring! “borst hy uit,” en wie is myn vyand?’

- ‘Daer!’ En Maria wees op den onbekende.

Voor dat deze den dolk geheel van onder zynen mantel getrokken

had, had Van Steenheuvel hem reeds uit zyne handen gerukt. Maer nu begon een gevecht lyf tegen lyf. Gertruda liet een schreeuw en riep om hulp; doch een harttoenypende schrik verdoofde hare stem. Maria wou zich tusschen de twee stryders in werpen, en stortte zonder magt op den grond.

De onbekende sloeg zyne armen om de middel van Karel als twee slingerende slangen, en drukte hem zoo klemmend tegen zyne borst, dat de arme jongeling byna den adem verloor. Van Steenheuvel rukte zich razend uit alle krachten los. Nu scheen de eene te moeten zwichten, dan de andere. Het kraken der leden onder de pynelyke nypingen paerde zich aen de versmachte zuchten en morrende vloeken. Lang vochten zy. De onbekende trachtte zynen tegenstrever dan langs de eene dan langs de andere zyde te doen overhellen; maer Karel was niet om te werpen. Eindelyk als waren beider krachten uitgeput, lieten zy elkander los en streken met een diep gezucht het verward haer van voor hunne oogen weg. De onbekende kruiste de armen op de borst en sprak met eenen wreeden lach:

- ‘Zyn we niet zinneloos dat wy ons zoo vermoeijen, en dit voor de dochter van een beul.’

Een snydend gegil klonk door de kamer. Van Steenheuvel wendde zich om, Maria lag in zwym voor zyne voeten.

Gertruda vlood de deur uit maer voelde zich eensklaps tegengehouden. De kanonik en de ridder stonden voor haer. Schielyk volgde de vreugd van heur broeder na eene lange afwezigheid terug te zien op den hevigen schok, welken haer het tooneel dat ze ontvlugtte, had gegeven, ook werd die vreugd byna een doodslag voor de arme vrouw.

Ryckhove had de bleekheid en den schrik zyner zuster bemerkt; hy zag dat ze geweend had en vroeg naer de reden. Toen Gertruda met verwarde zinnen alles verteld had, traden zy in Maria's kamer. Karel had getracht zyne beminde tot het leven weder te roepen.

- ‘Gy liegt, riep de kanonik den onbekende toe; gy liegt. Ik heb den vader van dit meisken gekend; ik heb zyne laetste biecht

gehoord; hy is in myne armen gestorven; zy is de dochter van eenen leertrouwer.

- ‘Dat is waer, maer de man deed er nog het stieltje van beul by.’

Maria was als ontzind.

- ‘Laet my door, in Godes naem laet my vlugten!’

Men hield haer tegen.

- ‘Neem het niet kwalyk,’ sprak op eens eene stem; het was die van den weerd uit den Blauwen Stier. ‘Myne Margareeth zou geerne weten om wat uer gy juist het noenmael wilt nemen. Het eten zal lekker zyn, al zeg ik het zelf. Hammen zoo rood als gy er ooit gegeten hebt, en worsten, worsten....... Maer wat is dat hier!...... ach!’

Van Camp deinsde verschrikt rugwaerts en blikte styf op den onbekende. Deze trok zynen hoed weder op zyne oogen.

Allen keerden zich naer den weerd als of zy de reden wilden kennen van den afschrik welke uit zyn gezicht sprak.

- ‘Ach!’ riep hy, ‘Wolfert Roebandt van Somerghem, de knecht van den beul van Brugge.’

- ‘Wolfert Roebandt, wiens meester leertouwer was te Somerghem,’ sprak by zichzelven de ridder zeer ontroerd, die tot hier toe al wat hy zag zich vreemd gevoelde en die soms reeds had willen vertrekken. Hy sprong vooruit en vatte den onbekende by de keel.

- ‘Gy zyt Wolfert Roebandt van Somerghem; dan zult gy zeggen waer myne dochter is, die ik over twee-en-twintig jaren by uwen meester besteed heb.’

Wolfert poogde zich van den ridder los te maken maer het was vruchteloos; want hy voelde eene hand als een klemslot op zynen hals. Hy antwoordde verschrikt:

- ‘Die is dood.’

- ‘Ach!’ zuchtte de edelman en vroeg aen Maria:

- ‘Jonkvrouw, spreekt hy waerheid.’

- ‘Ik heb nooit buiten my een kind in myn ouderlyk huis gekend.’

Ryckhove was in diep nadenken verzonken; hy dacht alles na wat de ridder hem op den weg tusschen Leuven en Mechelen verteld had en vermoedde een groot geheim dat hy zocht te doordringen. Gertruda, Van Steenheuvel en Van Camp vonden raedsels in al wat zy hoorden en zagen.

- ‘Zy kan uw kind nooit gekend hebben,’ verzette Roebandt die altoos poogde zich los te maken; ‘ze kwam slechts ter wereld twee jaren na de dood van uwe dochter.’

- ‘Gy hoort dat hy liegt,’ viel nu de kanonik driftig in. ‘De jonkvrouw telt twee-en-twintig jaren, dit weet ik goed; zy kan het getuigen en volgens hem zou zy er nog geen twintig hebben.’

Een gedacht schokte op eens den ridder.

- ‘Jonkvrouw, hoe is uw naem?’ vroeg hy.

- ‘Maria,’ was het antwoord.

- ‘Ellendeling!’ sprak de edelman in woedende wanhoop, ‘gaet ge my zeggen waer myn kind is.’

En hy plaetste het punt zyns dolks op de borst van Roebandt. Deze riep verschrikt:

- ‘Laet my dan los..... ik kan niet spreken.’

De ridder deed wat hy vroeg; de schelm wou vlugten maer werd door Van Steenheuvel en Ryckhove tegen gehouden.

- ‘Laet my door..... Uwe Sabina is dáér!’ riep hy aen den wanhopenden edelman en wees op Maria...............................

Wy zullen niet trachten de vreugd af te schetsen welke de schoone ziel des ridders vervulde nu hy zyn kind terug vond dat hy voor eeuwig verloren achtte. Het is een gevoel dat geene pen kan uitdrukken en waervoor de tael te koel is. Wy kunnen zulke vreugd wel in ons hart genieten; doch dit is al.

Terwyl de edelman naer zyne dochter liep om haer tegen zyne borst in verrukking te prangen, vond Wolfert de gelegenheid om te vlugten. Het volk dat aen de deur om de nieuwe bruid en bruidegom te zien ongeduldig wachtte, want het uer dat het paer ter kerk moest gaen, was lang verloopen, was dra met alles bekend. Woedend snelde het Roebandt na. Brants en De Ruischer

waren aen het hoofd. In de Koestraet achterhaelden zy hem en gaven hem zulken zwaren slag op het hoofd, dat hy bewustloos in de vliet stortte, waer hy in het slyk versmoorde. Dit was het einde van een man die de wreedheid met kouden bloede uitvoerde, om tien duizend guldens te winnen welke de ridder aen hem, die zyn kind kon terugbrengen, beloofd had, en die door geldzucht aengeprest eene deugdzame jonkvrouw aen zich zocht te verbinden om mogelyk meester van een groot fortuin te worden.

Om ons verhael te eindigen voegen wy er nog by dat eene week nadien kanonik Ryckhove het huwelyk zegende van Karel Van Steenheuvel, den ryken leertouwer, en Sabina dochter van den heer van Hardiford, en dat Van Camp, de weerd uit den Blauwen Stier een nieuw noenmael moest houden voor de nieuwe echtgenoten.

 

Hendrik PEETERS.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs