Het Taelverbond. Jaargang 1

[p. 165]

Doctor van Droomenveldt.

I.

De studenten.

Op eenen schoonen meimorgen van den jare 1765 wandelden er een paer jongelieden benoorden de aloude universiteitstad Leuven, en volgden langs den boord der Dyle den weg die naer 't gehucht en de abtdy van Vrouwepark geleidde. Hun kleedsel had niets bezonders aen zich en was datgene van de goede burgery of den geringen adel. Eene satynen vest met groene en witte strepen; een grys lakenen kleed, breed van snede, met groote zilveren knoopen versierd; een korte zyden broek met strikken aen de knien; zwarte filosellen kousen; schoenen met zilveren gespen en een klein degentje waren de stukken welke nog wel het meest in 't oog liepen; ofschoon min toch dan de zoogezegde tikkenhaen, een zwierig hoofdtooisel dat ten huidigen dage slechts van den geestelyken stand gedragen wordt, en min ook dan de lange, dikke, witgepoederde queue, die met hare strikken en linten ten minste een derde deel van hunnen rug bedekte. Dat kleedsel kon het beroep der wandelaers niet doen kennen; de weinige zorg welke zy aen hunnen opschik besteed hadden, en tevens de slimheid die er op hun gelaet uitblonk, deden nogtans vermoeden dat men ze by het verstandigste en vrolykste gedeelte van Leuvens bevolking, by de

[p. 166]

studenten, moest te huis wyzen. En het waren inderdaed twee van de voortreffelykste zonen der Alma Mater, Aelbrecht van Droomenveldt en Karel van Blyenhove, die zich niet met den tytel van licenciaet in de geneeskunde wilden te vrede houden, ofschoon deze volstond om hen tot de praktyk toe te laten en hun regt gaf om den degen te dragen; maer wel de toenmaels zoo zelden en zoo moeijelyk toegekende weerdigheid van medicinae doctor najoegen.

Met nagenoeg gelykweerdige geestvermogens en een teenemael tegenovergesteld karakter begaefd, droegen ze elkander nogtans eene innige en vurige vriendschap toe. Ze woonden in een en hetzelfde huis en legden alles in een en den zelfden spaerpot: gelden studie, vreugd en smart. Met hunne vermaken moesten zy het echter anders overleggen; het eenigste hetwelk ze met elkander konden deelen, was by zomertyd eene verre wandeling, by winterdag een langdurig en vertrouwelyk gesprek in 't hoeksken van den haerd by een krakend houtvuer. Meestentyds gold het dan de wetenschap. Zelden spraken ze over hunne droomen en plannen voor de toekomst; want dan was hun rolleken gauw ten einde geloopen, daer Van Blyenhove Aelbrecht met zyne zottigheden begon uit te lachen, en deze om zich te wreken, zynen makker den klassieken bynaem van epicurisch zwyn naer het hoofd wierp. Daerop volgde er onvermydelyk eene eeuwige vyandschap, die wel twee uren duerde.

- Och! zegde Aelbrecht dan by zichzelven, och! ik heb toch weêr ongelyk gehad van my kwaed te maken; alles wel ingezien is Karel de beste jongen van de wereld en wel zeker zou hy eens met eer op eenen professorsstoel mogen zitten, zoo hy den Pieterman en de kantwerksters maer wat meer gerust liet. Ja, ongetwyfeld zou hy in den tyd de eerste van de eerste linie geworden zyn, had hy voor het examen zyne kostelyke uren by dikke Kaet niet gaen verspillen.

Karel zegde van zynen kant: - Ik moet, bedot, zelf een zot met bellekens zyn om slag voor slag tegen Van Droomenveldt te spinnen, als hy over eene zottigheid de been breekt. 't Is de beste vriend van de wereld, podoren! en als ik hem noodig heb, droomt

[p. 167]

hy toch van zyn leven niet. Eens wordt hy nog de geleerdste bol van Neêrland, als hy maer - gelyk er zooveel zyn - zyne kunde in geene vreemde universiteiten gaet rond leuren. Had myn vriend juist in dien tyd geene reis in 't blauwe gedaen en geen liêkens voor de koningin van 't blauw-kasteel gezongen, dan had de primus primae lineae er met eenen fellen neus gestaen! - Ik ga hem opzoeken.

En zoo werden ze weêr vrienden.

Nu dat wy dat staeltje van beider inborst gegeven hebben zal het wel niet volstrekt van noode zyn onzen lezer te zeggen dat Karel van Blyenhove een vrolyke en zorgelooze gast was, die veel van 't uiterlyke leven hield; een vriend van Pieterman en kantwerksters die, nooit op den volgenden morgen bedacht zynde, het geld van zynen makker met de zelfde onverschilligheid als zyne eigene oordjes opdeed: - dat Aelbrecht van Droomenveldt integendeel het innerlyke, het bespiegelende leven lief had; dat het een dichter en een droomer was. Nooit zette hy eenen voet in herberg of in kroeg, tenzy hy door de gebruiken der Hoogeschool er toe gedwongen werd, en op niemand was hy ooit verliefd geworden, ten ware op de koningin van blauw-kasteel, op eenige Schoone uit het land der droomen.

Zoo stond het met de twee vrienden geschapen, en daer de mythologische spreekwyzen toen ter tyde nog in vollen zwang waren, had Aelbrecht hunne onderlinge vriendschap meermaels by eenen penning vergeleken, waervan de zyde met het beeld van god Momus en de keerzyde met dat van god Apollo, zou bestempeld zyn.

Zoo als wy het hierboven, toen wy eerst hunne kennis maekten, gezegd hebben, liep de weg dien ze volgden naer Vrouwepark. Van Blyenhove scheen zynen vriend met driftige redenen aen te gaen. - Wel duivels! sprak hy, denkt ge nog niet dat het tyd geworden zy om met uw gek en suffend leven een einde te maken? Binnen kort zal 't voor ons met jeugd en vreugd gedaen zyn, jongen! Nog een maend twee dry, ziedaer, dan zyn wy met den statigen tytel van doctor bekleed, dan heet men ons

[p. 168]

doctissimi et gravissimi viri; dan ook moeten wy ons wel ergens neêrzetten om met hulp van Hypokrates en Galienus aen ons dagelyksch broôken te komen, en ons graviter et cum dignitate gedragen. Zeg eens, met wat een paer lange ooren zult ge dan voor de oûkens niet staen als ze u zullen vragen of de Pieterman te Leuven nog altyd even lekker is en de kantwerksterkens even vriendelyk? Per Jovem? Ge zult wel doen, Aelbrecht, met mynen raed te volgen. Wat zult ge winnen met uw kluizenaers gedrag? Of zoekt ge mogelyk eens in de litanie van Alle Heiligen gezet te worden, om de oude wyven te hooren prevelen; Sancte Alberte à Campo-Somnii, ora pro nobis! Dat zou waerachtig stichtend zyn! - En Karel borst in eenen vrolyken schaterlach uit.

- Ge zoudt uwe welsprekendheid wel tot eene gunstigere gelegenheid kunnen besparen, antwoordde Aelbrecht droogjes weg, ik gevoel van daeg in 't geheel geenen lust om naer al uwen flauwen praet te luisteren. Laet ons van wat anders spreken of ik heet u nog een epicurisch zwyn.

- En al hiet ge my zwyn, denk niet dat ik er my om stooren zou. Een zwyn, welnu, een zwyn is immers even als wy de weerdige zoon van het Varken!¹

Hoe ernstig anders ook gestemd, lachte Van Droomenveldt eens hartelyk om den kwinkslag van Van Blyenhove. Deze voer voort:

- Nu, nu, ge moogt my heeten zoo als u zal believen, maer ik, Aelbrecht, ik zeg u dat ge gek zyt. Ge zyt een der prontste jongens van de Universiteit en ik ken wel een half dozyntje kantwerksters die op uw droomerssmoeltje verlekkerd zyn.

- 't Is jammer vriend Karel, maer ik ben in 't geheel op heure onbeschaemde tronien niet verlekkerd.

- Ik weet het wel, bedot! ik weet het wel, en 't is juist dat wat ik over myn gemoed niet kan krygen. Per Bacchum! vriend lief, het doet my pyn, daer, regt pyn aen 't hart, u zoo uwen jeugdigen

1 Om dien kwinkslag verstaenbaer te maken, moeten wy hier aenteekenen dat een der bezonderste kollegien der universiteit van Leuven deze zonderlinge benaming van het Varken droeg.

[p. 169]

tyd met droomeryen en viezevazen te zien verspillen. In uwen ouden dag zult ge u geen enkel vrolyk uerken gedenken, ge zult u niet eens lustig kunnen maken by 't geheugen der woelige braspartyen van de vrolyke zonen onzer Alma Mater.

- Maer andere herinneringen zal ik hebben, Karel, heilige en wroeginglooze herinneringen.

- Gaudeamus! schoone, lieve herinneringen! herinneringen aen de koningin van 't blauw-kasteel! Proficiat! Dat zyn lekkere herinneringen, die zullen u deugd doen!

- En wat doet u denken dat ik nooit eene lieve en teedere vrouw zou vinden, zoo als ik ze gedroomd heb? Wat doet u denken dat die engel hier op aerde niet woonen zou?

- Inopiâ incurabili mentis laboras! riep Karel, zynen vriend met gemaekten ernst in de oogen kykende, gy zyt met eene ongeneeslyke zinneloosheid geslagen! Ge zyt stapel zot!

Doch Aelbrecht antwoordde niet op dezen uitval en beide vrienden zetteden hunne wandeling voort; Van Droomenveldt al droomende, en Van Blyenhove al morrende tegen de droomeryen van zynen makker.

Ten langeleste werd Van Blyenhove het zwygen moede, en hy hernam het gesprek onder voorwendsel van zynen vriend eenige zyner nieuwe studentenfratsen te vertellen. Onder andere verhaelde hy hoe hy eenige dagen te voren, in eenen stalknecht verkleed, zich in 't bezit van een half dozyn vette kiekens had weten te stellen, die naer de stad van eenen boer waren ter markt gebragt. Onder dergelyke gesprekken kwamen de twee vrienden te Vrouwepark aen.

Aelbrecht Van Droomenveldt ligte de kling op, waermede de deur eener kleine pachthoeve gesloten was, en wenschte den goeden dag aen eene vrouw die, ofschoon ze reeds de beste helft van 't leven scheen te hebben afgelegd, er nog zeer frisch en snel uitzag.

- Is 't met oorlof dat wy onze pypen aen uwen haerd eens aensteken, moederken? vroeg Van Blyenhove.

- Dat zullen wy nooit aen iemand weigeren, antwoordde de

[p. 170]

pachteresse, zelfs aen u niet heeren filosofen, ofschoon wy ons van 't volksken van uw slach niet te zeer te beloven hebben.

- Dat doet my groot spyt, moederken, hernam Van Droomenveldt; wy waren van zin u eene kom botermelk te vragen, maer nu durven wy niet meer.

- Wel heeren, weest daerom niet verlegen, antwoordde de oude; zoo ge ieder een kom botermelk wilt, ik heb er versche en lekkere en zal ze geerne geven. - Dit zeggende liep zy er halen.

Aelbrecht en Karel stonden wel wat verwonderd, niet van de gastvryheid welke men hun bewees, want van ouds was en blyft de volste gastvryheid een der schoonste voorregten onzer vlaemsche zeden, maer van zooveel gulhartigheid aen te treffen in eene wooning waer men, naer het scheen, zich van de filosofen niet te zeer te beloven had. Dan onze filosofen, - want onder deze benaming kende men by burgery en boerenstand alle studenten van Leuven, tot welke faculteit ze dan ook behooren mogten - vonden geenen tyd om zich onderling hunne gedachten te kennen te geven, daer de pachteresse op staenden voet, met de versche botermelk terug kwam. De goede vrouw vroeg de studenten voorts of ze geen lust hadden om iets of wat te nemen, want, zegde zy, zoo ge van de stad komt, hebt ge nog al dapper gewandeld. En zonder het antwoord af te wachten zette ze meteenen brood, boter en kaes op tafel.

Terwyl onze vrienden zich lustig aen 't eten gezet hadden, en met de boerin op eenen vertrouwelyken toon in gesprek waren geraekt, kwam er een man binnen. Karel Van Blyenhove verbleekte een weinig daer hy den dorpeling in 't oog kreeg, maer welhaest bemerkte hy dat deze hem in geenen deele te herkennen scheen, en herwon dan ook alle zyne vorige gerustheid van gemoed.

- Die kerel was het, fluisterde hy Aelbrecht, toe.

- Ge moet hem betalen.

- Ja; maer hoe ga ik het aenleggen?

- Wy zullen zien.

[p. 171]

II.

Het meisje.

De man die zoo even binnen was gekomen, was niet alleen. Een meisje, zoo lieflyk en zoo schoon dat ze gewis in een vorstelyk paleis beter dan in eene boerenwooning op hare plaets zou geweest zyn, was aen zyne zyde in de kamer getreden. Ofschoon ze als alle andere dorpmeisjes gekleed ging, was er iets zoo edel, zoo kiesch en zoo tenger in dit kind, dat men zich op den eersten oogslag genegen voelde om te vermoeden dat het de erfgename van eenig oud-adelyk huis was, die zich onder een boerenkleedsel vermomd had, en het was er verre van af dan dat haer aengezigt een dergelyk vermoeden zou zyn komen leugenstraffen. Ofschoon wat mager zynde, blonk er eene hemelsche schoonheid op heur gelaet; zoet waren heure blikken en vol van eene bekoorlyke treurigheid; eene zachte bleekheid lag er over heure wangen, eene overhelling naer mymery en droomgenot stond er op al heure trekken te lezen; eene onbeschryfelyke en geheimvolle bevalligheid was er over gansch haren persoon verspreid en straelde rond haer henen, even als de ligte morgendauw rond de ryzende zon.

- Daer is uwe koningin van 't blauw-kasteel, Aelbrecht.

Aelbrecht antwoordde niet op dit gezegde, dat mogelyk wel zyn eigen gevoelen uitdrukte.

Op 't oogenblik dat de man was binnengekomen, had de pachteresse eenen ondervragenden blik op hem geslagen, maer pas waren heure oogen op zyn droevig en somber gelaet gevallen, of het hare was ook droevig en somber geworden, en ongetwyfeld ware er haer een traen ontglipt, indien de vrees van zich al weenende van vreemden te laten zien, deze moeder niet gedwongen had hare droefheid in 't binnenste van heur hart te verbergen. Ja, die goede boerenvrouw was wel de moeder van dat engelachtig meisje, en dan zelfs wanneer ze eenige reden mogt hebben gehad

[p. 172]

om zulks te verbergen, zou hare droefheid op dit oogenblik het geheim verraden hebben.

Zy aenzocht hare dochter zich te willen gaen uitkleeden, en deze gehoorzaemde op staenden voet.

Zoohaest ze het vertrek verlaten had, keerde de pachteresse zich tot haren man.

- Wat heeft de doctor gezegd? vroeg ze.

De pachter wees op de twee studenten die, overigens, de brave lieden niet schenen te willen afluisteren.

- Die heeren zullen zoo wreed niet zyn van aen Blandina te gaen vertellen wat ge my zult gezegd hebben, was het antwoord der vrouw op dezen stillen wenk.

- Welnu vrouw, de doctor heeft gezegd dat het eene onbekende ziekte is, en dat wy ons aen den wil van God moeten onderwerpen, hernam de boer, zonder lange omwegen te gebruiken om deze slechte tyding eenigzins te verzoeten.

- o Bermhartige God, wees ons genadig, riep de arme oude vrouw, terwyl zy zich op beide knien ten gronde liet vallen, sterven! sterven! myne Blandina sterven! God! o God! wees ons genadig!

Nu dat haer kind vertrokken was, was de verlegenheid welke zy in 't bywezen van vreemden gevoelde, niet meer toereikend om hare droefheid in bedwang te houden, en deze borst onverhinderd los, zoohaest haer man met zyne wreede plompheid heure leste hoop verbryzeld had.

Een traen glom er onder de wimpers van Van Blyenhove. Aelbrecht stond op, en stapte tot de knielende moeder. Karel staerde hem met verwondering aen; het scheen hem als was zyn vriend een voet grooter geworden dan naer gewoonte, en op Van Droomenveldts gelaet blonk er een heilige geestdrift uit.

- Sta op, moeder, sprak hy, sta op, de hemel heeft uw gebed verhoord. De doctor heeft de waerheid gezegd, de ziekte uwer Blandina is eene van allen onbekende ziekte; maer ik, ik ken ze, en met Gods bystand zal ik ze genezen.

De arme moeder die zoo even van droefheid weende, weende nu

[p. 173]

van vreugde; zy hechtte geloof aen Aelbrechts woorden, omdat het haer een troost was er geloof aen te hechten.

De pachter van zynen kant, schonk hem zoo gereedelyk zyn vertrouwen niet.

- Ja maer, heeren filosofen, sprak hy, terwyl hy met de vingers achter zyne ooren krabde en oogenschynlyk verlegen was, ja maer ik ben.... ik heb.... ik was.... ik ben....

Aelbrecht kwam hem ter hulp. - Gy zyt van de filosofen bedrogen geworden, als ge lest met uwe kiekens naer Leuven ter markt kwaemt.

- Hein!... vrouw, mompelde de boer der pachtersse in 't oor, die filosoof is een toovenaer, ge moogt hem geene hand op uw kind laten leggen.

De oude vrouw haelde de schouder op. Aelbrecht voer voort.

- Maer om dat de studenten koddige snaken zyn, moogt ge daerom denken dat het deugenieten zyn en waerachtige dieven? Dat geloof ik niet en om u te bewyzen dat ik gelyk heb, ga ik u den prys uwer kiekens betalen. Ik meen dat het zes schellingen was.

- Mag ik u vragen van wien gy dat voorval hebt vernomen, myne heeren? sprak de vrouw, die op verre na zoo bygeloovig niet scheen te zyn als de man.

- Daer, bedot! van wien zou 'k het vernomen hebben, zoo niet van my zelven, vermits ik zelf de dief was, antwoordde Karel al lachende.

- Het is waer, sprak Aelbrecht op ernstigen toon, het is waer dat myn vriend Karel en een ander snaek van zyne soort, by wien ik ook al aen een doovemans deur klop als ik hem spreek van zich te beteren, dezen diefstal begaen hebben.

- Maer, mynheeren de toov......, mynheeren de filosofen wil ik zeggen, hernam de bevende boer, maer de knecht die naer myne kiekens gedongen heeft, en ze my daerna heeft afgestolen, trok toch in 't geheel op u niet.

- Geef me eens eenen kiel en eene wullen muts viel Karel in. De pachteresse bragt de gevraegde kleederstukken. Dan moest haer man wel bekennen dat het dezelfde kerel was, en ofschoon

[p. 174]

hy nog altoos by zich zelven overtuigd bleef dat er met het stelen zyner kiekens en die snelle gedaenteverwisseling, meer toovery dan onnoozele kunst gemoeid was, liet hy toe dat zyne vrouw het geld van Aelbrecht Van Droomenveldt zou aennemen, en dat deze zou poogen om zyne dochter te genezen.

De ziekte van het jonge meisje was een dier zenuwkwalen, waervan de behandeling ten huidigen dage zelfs niet zeer verre gevoorderd is, en toen ter tyde gansch onbekend was; want de middelen door Tronchin aengewend, waren van dezen geneesheer nog niet ruchtbaer gemaekt geworden.

Van Droomenveldt, die op den eersten oogslag de ziekte had weten te gissen, had ook sedert lang dezelfde ontdekking als Tronchin gedaen, terwyl hy zichzelven van deze kwael zocht te genezen, welke hem zyne nachtstudien en de vurige en voortdurende inspanning zyner denkvermogens, hadden op den hals gehaeld. Hy wist dus dat eenige ligte zenuwstillende middelen, vrolyke en aengename denkbeelden, maer vooral zware lichaemsoefening volstonden, zoo niet om ze teenemael te genezen, ten minste om alle gevaer en alle nadeelige werking ervan te doen ophouden. Deze middelen was hy voornemens aen te wenden, toen hy Blandinas moeder zoo stoutelyk beloofd had haren kinde de gezondheid weder te schenken.

Dat alle eigenbelang wel volstrekt vreemd aen deze belofte was, zouden wy niet durven verzekeren, want aen welke daed van den mensch blyft de zelfzucht altoos teenemael vreemd? Mogelyk was Aelbrecht reeds verliefd op Blandina en had hy hare genezing niet op zich genomen dan om zich des te gewisser van haer te doen beminnen, nadat hy haer door ettelyke, vertrouwelyke gesprekken en door een dankbaer gevoel aen zich zou hebben verbonden.

Wat er hier van zy, het is zeker dat Van Droomenveldt voor een grondig onderzoek van geweten terugschrikte op het oogenblik dat hy den bewooneren der pachthoef beloofde hen 's anderendaegs te komen bezoeken.

Op den terugtogt van Vrouwepark naer Leuven, scheen Aelbrecht in eene diepe mymering verslonden te blyven, en wat Van

[p. 175]

Blyenhove ook poogen mogt, hy kreeg geen antwoord op zyne vragen, en zyn schertsen en schimpen was om niet. Van Droomenveldt bleef voorts droomen.

Tot diep in den nacht kwam Blandinas beeld den slaep van zyne sponde verjagen, en wanneer hy toch eindelyk mogt insluimeren, dreef het nog dikwils, kalm en troostend als dat van een engel, door zyne droomen heen.

III.

De verliefden.

Eenige maenden daerna, zaten er twee vrouwen en sponnen, elk in eenen hoek eener hooge en diepe schouw welker haerd met een gloeijend en voorvaderlyk vuer van stronken en boomwortels beladen was. Indien Karel Van Blyenhove op dit oogenblik in 't vertrek was getreden, zou hy geene moeite gehad hebben om de oudste dezer vrouwen voor de pachtersse van Vrouwepark te begroeten, maer hy had buiten twyfel in het gulle en blozende gezigtje der jongste, het weleer zoo bleeke en teedere gelaet van Blandina niet herkend; en nogtans was het wel Blandina die nevens heure moeder te spinnen zat.

Ofschoon het meisje zich geweld aendeed om gerust en zelfs opgeruimd te schynen, bleef het zigtbaer dat ze van alle achterdocht en kwelling niet vry was; meer dan eens sloeg ze ter vlugt eenen blik op hare moeder om te zien of er vrees of hoop op heure trekken te lezen was, en naer dat zy het een of ander dezer gevoelens erop geloofde te ontwaren, scheen zy zelve ook te vreezen of te hopen; want op dit oogenblik werd er eene vraeg geopperd in welker beslissing Blandina zeer veel belang moest stellen. Zy ging dan ook de vraeg doen: - ‘moeder, gelooft ge dat hy gelukken zal?’ Wanneer er een jonge man de kamer kwam binnengestoven.

Alhoewel deze van eene lange en haestige wandeling vermoeid

[p. 176]

scheen te zyn, glom de blydschap op zyn gelaet. Nauwlyks had hy eenen stap in de kamer gezet of het lieve meisje liep hem toe en riep, hem tevens sterlings in de oogen kykende:

- Welnu, mynheer Aelbrecht?

Het is er meê gedaen, myne goede Blandina, ik ben doctor, alles is op zyn baste vergaen, was het antwoord op dezen roep.

- En uw vriend, die mynheer Karel van wien ge ons zoo dikwils spreekt en die met u was, de eerste mael dat ge in ons huis zyt gekomen? vroeg verder de pachtersse.

- Doctor, moeder, ook al doctor, hernam Van Droomenveldt, en daerop nam hy eenen stoel en zette zich zonder verder beslag by den haerd.

- Welaen, dochter, sprak nu Blandinas moeder, wy moeten den Heer voor den voorspoed danken dien onze goede vrienden genieten.

Maer het goede meisje hoorde deze woorden niet meer; in hare blydschap was ze reeds den huize uitgeloopen om haren vader die op 't veld was, met het goede nieuws bekend te maken. Toen ze terugkwam spoedde zy zich om Aelbrecht eenige ververschingen op te disschen en kwam zich dan aen zyne zyde nederzetten. Nadat Van Droomenveldt verhaeld had hoeveel bewyzen van kunde men van hem gevergd had en hoeveel moeijelykheden hy was moeten te boven komen, begon het gesprek over onverschillige zaken te loopen en weldra verliet de moeder het vertrek om buiten 's huis eenige noodzakelyke bezigheden te verrigten. In den beginne toen beide jongelieden nu alleen waren, spraken ze niet, maer ze bleven eenen tyd lang elkander aenstaren en mogelyk was hun die tael der oogen nog duidelyker en meer welsprekend dan de tael van de stem. Een opmerkend oog zou zich al spoedig hebben mogen overtuigen dat beiden zich hartstogtelyk beminden en nogtans was het woord liefde nooit over hunne lippen gekomen.

Zwygende en droomende, als ze daer zaten, geleken ze een paer hemelbewooners met eene menschelyke gedaente omkleed.

Aelbrechts regelmatige wezenstrekken, zyne manlyke houding, zyn hoog en breed voorhoofd, zyne magtige oogen die van een

[p. 177]

paer zware en wel geteekende wenkbrauwen overschaduwd werden, en dat onbeschryfelyk zegel der krachtige en vaekgeoefende denkvermogens dat op gansch zyn gelaet gestempeld stond, gaven hem het voorkomen van eenen dier mannen die van de natuer tot groote en hevige worstelingen bestemd schynen en wie zy ook met de noodige krachten gewapend heeft, welke hen er zegepralende moeten doen doorkomen. Nogtans was het zigtbaer dat hy tot nu toe tot geen dier groote worstelstryden was geroepen geworden, waerin de kloekste borst immer diep genoeg gekwetst wordt om onuitwischbare lidteekens van de wonden te blyven dragen. Zyn voorhoofd was met geene diepe rimpels doorgroefd; maer ligte streepkens zoo lieflyk en zoo beweegbaer als 't gedacht eens dichters, braken het effen van deszelfs oppervlakte. Zyn glimlach, ofschoon treurig, gaf geene bittere en nypende scherts te kennen, maer was in tegendeel zoo zacht en zoo welwillend als de glimlach eens kinds.

Blandina, wy hebben het gezegd, was een bevallig kind zoo als de dichters er in hunne droomen scheppen, en de schilders er in hunne goddelyke mymeringen mogen beschouwen. Het scheen daerby als leefde zy in eenen dampkring van liefde en van reinheid, en ofschoon er weinig mannen haer mogten zien zonder ze te gelyker tyd te aenbidden, hadden er echter nog minder haer zulks durven komen belyden. Ook had Van Droomenveldt, dien ze nogtans als een broeder behandelde, zichzelven nog nooit moeds genoeg toegekend om haer over zyne hartstogtelyke liefde te onderhouden. Meermaels, ja, was hy voornemens geweest haer te zeggen hoe innig hy haer lief had en wat hy al tot daer toe, om harentwille had geleden; maer telkens had de vrees van eene hoop te verliezen, die reeds een geluk was, deze bekendtenis op zyne lippen doen versterven. Heden had hy, als naer gewoonte, een vast besluit genomen van zich te verklaren en, als naer gewoonte, nu het beslissend oogenblik daer was, had hy kracht en wil voelen wegzinken; - ook toen 't meisje hem met haren engelen glimlach vroeg:

- En nu, mynheer Aelbrecht, nu dat ge doctor zyt, zyn nu al uwe wenschen vervuld? vermogt hy slechts te stameren:

[p. 178]

- Neen, niet alle, Blandina.

Nogtans bekeek het schuldelooze dorpmeisje Van Droomenveldt met eenen zoo gullen, zoo veel beduidenden blik!

- Mogelyk, Mynheer Aelbrecht, sprak ze verder, mogelyk gaet ge zeggen dat ik wel wat ruim nieuwsgierig ben; maer my dunkt, ge moest me laten weten wat ge nu nog wenscht te hebben, daer ik u toch ook alle myne geheimkens gezegd heb en u als myn eigen broeder bemin.

- Zoo zult ge my niet langer beminnen als ik uw verzoek voldoe, sprak Aelbrecht, die nu wat stouter geworden was, na deze vraeg welker bewoording, zyns inziens, wel wat naer die eener liefdeverklaring geleek.

- En waerom zou ik u zoo dan niet meer beminnen, Mynheer Aelbrecht; ik denk toch niet dat gy iets slechts zoudt wenschen?

- Ho! nooit! nooit! Blandina. Wat ik wensch is iets dat gy me kunt toestaen en iets waer 't geluk van heel myn leven van afhangt, riep Aelbrecht, die tevens van vrees en van liefde sidderde.

- Kan ik u geven wat gy verlangt, dan zult gy het zeker hebben, ik ben u immers zoo veel dankbaerheid verschuldigd. Maer, wat hebt ge, Mynheer Aelbrecht? wat hebt ge? Spreek spoedig! Voelt ge u ontsteld? riep het meisje, dat op eens verschrikt werd by het zien der schielyke verandering die eene te hevige zielschokking op Van Droomenveldts gelaet had te weeg gebragt.

- Neen, neen, Blandina; maer beloof my u niet te boos te maken, indien ik u zeg wat my zoo bleek doet worden, zoo doet beven....

- En waerom zou ik boos worden tegen den man die my 't leven gered heeft? sprak Blandina die vruchteloos in hare eenvoudigheid en onwetendheid de oorzaek van Aelbrechts ontroering poogde te ontdekken.

Nu liep de zoo lang en zoo pynlyk besloten boezem van Van Droomenveldt van hartstogt over. Hy gevoelde met die snelheid welke der hevige driften eigen is, dat hy, daer de eerste stap gedaen was, niets beter te doen had dan de baen, zoo als men zegt, in eenen adem af te leggen, en hy maekte Blandina omstandiglyk

[p. 179]

bekend met de gevoelens, de gedachten, de hoop en de vrees, welke hem van den eersten dag dat hy haer gezien had af aen beurtelings gestreeld en gefolterd hadden. Hy zegde haer hoe, nadat hy haer nader en beter had leeren kennen, zyne liefde van dag tot dag had toegenomen en driftiger was geworden, - wat liefde- en geluksdroomen hy der toekomst had toevertrouwd, - wat hy wilde doen om haer gelukkig te maken eens dat hy haer de zyne zou mogen noemen, en nog meer andere dingen die allen als eene zoete en betooverende melody in Blandinas ooren klonken.

Aelbrecht sprak met al het vuer, al de wegslepende kracht, welke een diep gevoelde hartstogt kan byzetten; Blandina was gelukkig daer zy hem naluisterde, want ook zy beminde Aelbrecht; en al had zy nooit eenen naem weten te geven aen 't gevoel dat haer schokte als zy den doctor zag of hare droomen hem navlogen, daerom was hare liefde toch niet min innig, niet min driftig dan de zyne.

Eens dat Van Droomenveldt opgehouden had met spreken, antwoordde het meisje, terwyl ze langzaem eenen traen van hare wimpers droogde:

- Ho! Aelbrecht! Aelbrecht! waerom hebt ge my dat alles niet eerder gezegd? waerom hebt ge tot heden gewacht? Ik heb zoo lang en zoo bitter getreurd omdat ik dacht dat wy eens scheiden moesten. Nu zult ge my niet meer verlaten; gy zult altyd als myn broeder hier blyven, niet waer?

- Niet als uw broeder, Blandina, maer als uw man, zoo gy me liefhebt.

- En hoe zou ik u niet liefhebben, Mynheer Aelbrecht? waert gy altoos geen engel van goedheid voor my?

Op dit oogenblik voelde Aelbrecht dat zyn hart met alle de vreugden des hemels vervuld werd. Nogtans bleef er eene vrees hem by: de vrees van van eenen droom bedrogen te worden. Hy vatte dan Blandinas poezelige hand en drukte ze driftig tegen zyne gloeijende lippen. Die kus deed op het meisje het uitwerksel van een elektrischen schok; het was haer als of hare zintuigen ontkluisterd werden, en gansch heur lichaem trilde onder 't gevoel van eenen onuitsprekelyken wellust.

[p. 180]

Nu trad de pachteresse weder het vertrek binnen. Daer zy de ontroering harer dochter gewaer werd, en tevens zag in wat verlegenheid Aelbrecht by hare onverwachte komst geraekt was, wenschte zy te weten wat er tusschen de jongelieden was omgegaen. Met weinige woorden gaf Van Droomenveldt haer van alles kennis en een tweede geluk was hem nu beschoren daer hy op staenden voet de moederlyke toestemming tot zyn huwelyk verkreeg.

Daer Aelbrecht niet beters meende te weten of al zyne wenschen waren nu vervuld, vierde hy zynen geluksdroomen den vollen teugel. Wat al vreugden huppelden er niet in verrukkende reijen voor den blik zyner ziel! De gulste poëzy omstraelde hem met heure tooverglansen, en zyne innerlyke zaligheid stond te lezen uit zyn glinsterende en betraende oog, uit zyne onbedwongene gebaerden en uit de afgebrokene woorden welke hem by lange tusschenpoozen ontvielen.

Indien er op deze wereld een rein genot bestaet, een geluk waermede er geen enkel bittere druppel vermengd is, dan is het voorzeker de zaligheid welke de dichter smaekt wanneer hy voor de eerste mael het woord liefde in zyn oor hoort fluisteren van de vrouw aen wie hy al de schatten heeft opgedragen, die in zynen brandenden en liefdevollen boezem liggen opgesloten!

Terwyl Van Droomenveldt dus onverhinderd zyne luchtkasteelen opbouwde, dacht hy voorzeker niet dat ze weldra van den pachter van Vrouwepark op eene wreede en alledaegsche wyze zouden worden afgesmeten. Met deze was het nogtans dat hy zynen eersten ernstigen kamp ging te worstelen hebben.

Zoohaest middag geslagen was, werd men den zwaren stap van Blandinas vader gewaer. Aelbrecht ging zynen aenstaenden schoonvader te gemoet, en deze, hem verwelkomende en tevens met zyne nieuwe weerdigheid gelukwenschende, reikte hem eene ruwe en hardgezoolde hand.

- De dochter heeft my daer straks gezegd dat alles wel vergaen is, sprak de veldman, en ik wensch er u geluk mêe, meester doctoor.

Van Droomenveldt bedankte.

[p. 181]

- Zoo 'n ding moet nog al duer kosten, meester doctoor? wel zooveel als dry koeijen, hein?

- Al daeromtrent, antwoordde Aelbrecht op eenen tamelyk barschen toon, want met den grootsten tegenzin zag hy zich door die prozaïsche rekening uit zyne droomwereld op aerde neêrgedonderd. Hy had echter met den man nog niet gedaen.

- En zult ge nu navenant ook winnen? Zult ge nu meer te doen hebben dan de anderen?

- Dat weet ik niet, hernam Aelbrecht, wiens geduld van dichter op eene harde proef werd gesteld. Gelukkiglyk voor hem, kwam Blandina het middagmael opdisschen, en Aelbrecht kon weêr naer de droomwereld verhuizen, terwyl de niets min dan dichterlyke pachter er met ongemeene gretigheid eene groote schotel witte boonen binnenspeelde.

Na den eten had Van Droomenveldt den dorpeling te woord te staen over de pataten, eene vrucht die toen eerst onlangs uit Amerika was ingevoerd, en verre van als nu algemeen hooggeschat en bemind te worden, by velen eene zeer hevige en driftige tegenkanting ontmoette. Aelbrecht verdedigde deze meelvrucht, en wilde dat ze allenzins nuttig, voedzaem en onschadelyk was; daerdoor haelde hy zich byna den haet van den landman op den hals, die door 't gevoelen van pastor, notaris en dorpsdoctor gerugsteund, beweerde dat de aerdappel een hevig vergift bevatte.

Men moet eenen verliefde, en vooral eenen verliefden dichter veel vergeven; maer zeker is het dat Aelbrecht hierin met de grootste onvoorzigtigheid te werk ging, want hy wendde meer moeite aen om iemand, dien hy van noode had, van zich afkeerig te maken, dan hy mogelyk wel had moeten gebruiken om hem voor zich te gewinnen. Edoch, hy was niet slechts een verliefde, een dichter; hy was daerby nog jong en onervaren, en onder alle studien had hy degene van het menschlyke hart wel het meeste verwaerloosd; daerom wist hy niet dat eigenliefde en eigenbelang de twee groote dryfveêren van Adams nageslacht zyn. Ook vreesde hy niet Blandinas hand te vragen aen den man jegens wien hy zoo even het groote ongelyk had gehad van gelyk te hebben.

[p. 182]

Aelbrecht werd verpletterd onder het donderende prosaïsmus van 't vaderlyke antwoord.

- Tot wat som beloopen uwe inkomsten, meester doctoor?

By deze vraeg, welke hem teenemael buiten den gewoonen kring zyner gedachten verplaetste, bevond zich de dichter in de zelfde gesteldtenis waerin zich een soldaet zou bevinden, die op eenen onbekenden grond wordt aengevallen. Nogtans nam hy een goed en snel besluit en antwoordde met fierheid en zelfs met iets of wat hoogmoed; zoo als iemand die gevoelt dat hy wel datgene zou kunnen nemen wat hy zich geweerdigt te vragen.

- Myne inkomsten, meester, sprak hy, tevens met den vinger op zyn breede voorhoofd drukkende, myne inkomsten liggen hierin; ze heeten: wetenschap, geestkracht en wil.

- Dat alles kan onder de filosofen wel gangbare munt zyn; maer daer koopt men toch de boter niet meê op de markt, hernam de plompert; hebt gy geen ander erf om van te leven? Onze doctor hier heeft een paer lekker pachthoeven.

By deze vraeg die alle zyne blauwe droome deed verzwinden, was de grenslooze liefde, welke hy Blandina toedroeg, nauwlyks toereikend om Van Droomenveldt tot het intoomen zyner verontweerdiging te dwingen. Met zoo bedongen en verhandeld te worden verloor zelfs het meisje in zyne oogen iets of wat van die reine en heilige poëzy waermede zyne liefde haer omtooverde. Zyne ziel werd wreed gefolterd; nogtans bleef zyn gelaet kalm en statig. Hy antwoordde:

- Myn vaderlyk erfdeel heb ik verteerd om wetenschap in te zamelen en den eertytel van doctor te mogen verwerven. Met hetgeen my overschiet kan ik ruim twee-dry jaren leven, en daertegen hoop ik wel dat myn naem zal gemaekt zyn.

- Als het zoo is, dan kunt ge binnen twee-dry jaer weêr komen, meester, en is Blandientje dan nog niet getrouwd, dan zal ik zien wat my te doen staet. Ik ben maer een domme boer, maer ik weet toch wel dat ze net genoeg is om eens goed aen den man te komen.

Indien gy ooit bemind hebt, en ooit den engel uwer droomen tot een voorwerp van goddelooze en domme berekening hebt zien maken; indien gy ooit het meisje, dat gy in uwen hartstogt tot een

[p. 183]

bovenmenschelyk wezen vervormt, even als een stuk vee, volgens eene geldelyke weerde hebt zien schatten, dan zult gy de smart begrypen welke de woorden van den pachter in Van Droomenveldts boezem ontstaen deden. Aelbrecht vond nogtans nog kracht genoeg om zyne tranen, zyne razerny te verkroppen tot dat hy buiten bereik van alle bespieding was.

Sedert lang had zich Blaudina op hare kamer vertrokken. De pachter bleef alleen met zyne vrouw en begon zich zelven lachend toe te juichen.

Vergeefs poogde Blandinas goede en verstandige moeder hem te doen beseffen met wat wreede ondankbaerheid hy zich gedragen had; vergeefs sprak zy hem van Blandinas liefde tot Aelbrecht en van den rang waertoe hun kind door haer huwelyk met den doctor kon opklimmen; vergeefs sprak ze tot zyn gevoel of tot zyne rede: schimpwoorden en bedreigingen bleven het eenige antwoord van den dorpeling. Hy wilde niet, zegde hy, dat zyne dochter van dat nieuw aengebragt amerikaensch vergift zou eten.

Een jongman en een meisje wandelden eenige dagen daerna, met lamme schreden over den weg die van Vrouwepark naer Leuven geleidde. Beiden weenden, en van tyd tot tyd bleven ze staen om met elkander eenige woorden te wisselen.

- Wat gy doen wilt, sprak de jongeling, zal my in de bittere afwezigheid een zoete troost blyven; maer myn pligt van eerlyk man gebiedt my dat offer af te slaen.

- Ho! gy bemint me niet, zuchtte het meisje.

- Wat! hernam hy, wat! ik bemin u niet? Hoe kunt ge toch zoo onregtveerdig zyn? Heb ik niet alles willen verlaten om uwentwille? En zou ik den rykdom, dien ik nu ga zoeken, ook niet verachten, indien ik de hoop niet koesterde er u eens deelachtig in te mogen maken? - Ho! wat zyt ge toch onregtveerdig, myne engelin.

- En waerom wilt ge dan niet dat ik met u ga? Dat ik myn deel neme in uw lyden of myn deel in uw geluk?

- Waerom ik dat niet wil? Om dat gy hiermede uwe jonkvrouwelyke eer, uwe deugd, uwe reinigeid zoudt verliezen! Hoor,

[p. 184]

kind lief, gy kunt myne vrouw niet worden, tenzy uwe ouders u my schenken; zoo gy nu met my mede gingt, dan zoudt ge de myne zyn, maer geen echte band zou ons aen elkander hechten en den naem van vrouw zou ik u niet geven mogen.

Zy zetteden zich op den scheipael van een korenveld neêr. Het meisje weende met bittere snikken. Zigtbaer was het dat zy aen alles wat haer de jongman gezegd had niets anders verstond dan dat het haer niet toegelaten was met hem te gaen. Met het voorhoofd op de regter hand geleund, bleef ze lang in gebogene houding nevens hem zitten. Haer gezel zag haer lang en starrelings aen, terwyl liefde, medelyden, razerny beurtelings uit zyne trekken te lezen waren.

Dan omhelsden zy elkander, hunne zielen versmolten in deze lange omarming, hunne lippen raekten en drukten zich onderling en deze eerste kus was als een zegel waermede hunne belofte van eeuwige liefde, van onverbreekbare trouw bestempeld werd.

- Tot wederziens, Aelbrecht, sprak het meisje, dat snikkende en schoorvoetende naer Vrouwepark terugkeerde.

- Tot wederziens, Blandina, sprak ook de jongeling, en met somberen ernst, vervoorderde hy zyne droeve en eenzame reis naer Leuven.

Moesten de twee gelieven zich nog ooit wederzien?

De eerste gedachten, waertegen Van Droomenveldt te worstelen had, waren bitter en ontmoedigend. Hy ging met trage schreden voort en keerde zich dikwils om, om Blandina nog eens van verre te zien. Op dit oogenblik, dacht hy, is hare pyn grievender dan de myne; maer zoo diep als de myne, neen, zoo diep kan toch hare wond niet zyn. Op eens bleef hy stil staen, en zag ze in het nevelende verschiet verdwynen. Dan grimlachte hy met schertsende vertwyfeling, want met haer verdween zyne leste hoop op liefde en geluk, verdween zyn leste gulden droom.

Een der treurigste zwakheden van de menschen die met eene vurige inbeelding bedeeld zyn geworden, bestaet hierin, dat zy in alle zaken van het eene tot het andere uiterste overslaen, en zich nooit by het juiste midden weten te houden. Aelbrecht had nog eenige

[p. 185]

dagen te voren de onvermengde hoop gekoesterd, dat het meisje van Vrouwepark, eens tot de trouwe gezellin zyns arbeidzamen levens geworden, hem het geluk der hemelen, in ruiling zyner liefde, zou hebben aengebragt. Nu folterde hy zich met de overtuiging dat hy ze nooit zou wederzien, en verschrikkelyk als een tafereel dat in de het gemaeld zou zyn, ontrolde zich voor zyne oogen het beeld eener heillooze en smartvolle toekomst.

Weldra werd hy gewaer dat al zyne denkbeelden in verwarring geraekten; een vloek kwam er over zyne lippen; Gods geregtigheid en der menschen deugd, kwamen hem als ydele woorden voor.

Van Droomenveldt immers was met eene magtige en edele ziel begaefd, en de waenzin kon by hem van geenen langen duer zyn; maer zyne denkbeelden werden nog bitterder, nog grievender naermate derzelver verwarring opklaerde. Hy verstond dat zyn leven tot daertoe niets anders dan een lange slaep geweest was, een diepe slaep die van zoete droomen was gestreeld geworden; - dat hy nu, op eene zoo onzachte wyze gewekt zynde, een leven te gemoet moest zien dat vol van smart en kommer zou wezen; - dat hy met de wereld zoo als ze is, eenen onophoudelyken worstelstryd had aen te vangen en zyn geluk voortaen door onbuigbaren moed en onvermoeiden arbeid zou te veroveren hebben.

Hy schiep dan ook moed en aenvaerdde, als eene onvermydelyke noodwendigheid, dezen nieuwen toestand zyner zaken.

Als verliefde duifjes, die hun nesteken getrouw blyven, kwamen weldra zyne geluksdroomen een voor een terug, en Aelbrecht die zoo even nog wanhoopte van ooit zyne Blandina wêer te zien, betrouwde nu vastelyk dat hy ze al spoedig zou kunnen gaen terugvinden om ze dan nooit meer te verlaten.

Ook stond Karel Van Blyenhove, die zynen vriend te gemoet was gekomen, niet weinig verrast van hem zoo wel te moede, ja, zoo vrolyk te zien, en achtte zich gelukkig de troostredenen welke hy by den wysgeer Seneca was gaen ontleenen, tot eene verdere gelegenheid te mogen ter zyde stellen.

's Anderendaegs bezwoeren de twee gezellen zich nog eens eene eeuwigdurige, grenslooze vriendschap, en wenschten dan vaerwel

[p. 186]

aen de aloude universiteitstad Leuven en aen de Alma Mater, de goede, zorgvuldige moeder. Karel van Blyenhove trok naer Brussel. Met zyn paksken op den rug, legde hy den weg te voet af; hy reisde vrolyk, zonder op verleden of toekomst te denken; zyne eenigste spyt was dat hy eenen vriend moest verlaten, dien hy als zyn broeder beminde; maer hy wist die droevige gedachten te verdryven met eenige koddige liêkens, welke hy van de leuvensche meiskens op de kantschool van Dikke Kaet geleerd had. Van Droomenveldt stapte in een zwaer en ongemakkelyk rytuig, dat hem al hokkende en schokkende naer een der rykste steden van Vlaenderland vervoerde. Hy vond nogtans den tyd niet om zich onderwegen te vervelen; want zyn geest bleef voortdurend werkzaem en hy maekte allerhande plannen voor de toekomst. Al deze plannen waren wel zeer verschillig wat de middelen betreft, doch liepen onvermydelyk hierop uit, dat hy in rykdom en aenzien was gestegen en zyn leven, rustvol en gelukkig, als een effen beekje zag wegvloeijen in eenig dichterlyk schuilhoeksken, waer Karel en Blandina in zyn heil en zyne werkzaemheden kwamen deelen.

IV.

De scheerzolder.

Menig jaer was er verloopen sedert dat Karel Van Blyenhove en Aelbrecht Van Droomenveldt elkander voor de leste mael te Leuven hadden de hand gedrukt.

Nu was het een koude winteravond, de noorderwind loeide nors en fel en de maen vertoonde zich niet dan by lange tusschenpoozen achter de wolken die de stad Brussel met een grauw en droevig nevelwelfsel overdekten. Twee vrouwen rigtten zich met snellen tred naer de hoogere wyken der stad, en keken van tyd tot tyd met onrust om, als of ze vreesden van bespied en opgevolgd te worden.

[p. 187]

En inderdaed hare late wandeling langs eene zoo arme wyk was wel geschikt om eenige opspraek te baren; want ofschoon beiden maer met de kastiljaensche falie omhangen waren, die toen ter tyde het gewoone hulsel der burgery was, - en ten huidigen dage, jammer genoeg! tegen den afschuwelyken franschen hoed verruild is, - was het echter zigtbaer genoeg dat eene van beiden ten minste, tot de hoogere standen der samenleving moest behooren. Haer middel was tenger en lieflyk, haer tred deftig en bevallig; evenwel scheen ze nog met meer onrust dan hare gezellin gekwollen te zyn, en hield zy heur aengezigt met nog meer bezorgdheid onder hare falie verdoken.

Nog lang bleven ze langs de enge en modderige stegen van de Marollenwyk voortwandelen, en hielden eindelyk in de Christina-straet stil, voor een huisken welks gevel er ten hoogste bouwvallig uitzag. Als menschen die iets ongeoorloofds gaen verrigten, lieten beide vrouwen metter haest hare bange blikken langs heen de straet weiden, en het was met een poppelend hart en eenen hygenden boezem dat ze den yzeren klopper op de vermolmde deur deden neêrvallen. Een oud wyf kwam opendoen en liet haer binnen, zonder haer naer heuren naem te vragen. Het kleedsel dat deze oude droeg, stemde zeer wel overeen met het vertrek waerin onze bevende nachtwandelaersters werden toegelaten: - een dampig zolderken, waervan de geborstene en vuile wanden met allerlei vreemdsoortige versiersels behangen waren. Schedels van menschen hingen er onder een met krengen van dieren en helsche zeldzaemheden zonder naem. Eene zware hardhouten tafel waerop hairklissen, boeken, fleschkens, speelkaerten en gebeenten verward door elkander waren geworpen; een walgelyke strooizak en vier of vyf gebroken stoelen, maekten al den huisraed uit, die er in voorhanden was. Een groote kerkuil, en twee zwarte katers zaten onbeweeglyk by den vuerloozen haerd en deze kwaedvoorspellende dieren schenen het gewoone gezelschap te zyn van de waerzegster; want wel by eene waerzegster was het dat beide vrouwen een bezoek waren komen afleggen.

De oude bevool haer zich neder te zetten, en hechtte dan

[p. 188]

beurtelings heur verglaesde oogen op de bezoeksters en op een vel perkament dat met vreemde schriftteekens overdekt was. By dit langzaem en vervelend onderzoek schoot het geduld eene van beide vrouwen te kort en deze bewoog de lippen om te spreken. Hiertoe liet de oude haer den tyd niet.

- Gravin van Xenia, sprak ze, uit uw aengezigt heb ik uwen naem gelezen, en de reden van uwe komst in myne arme wooning geleerd. De vrouw die met u is, sta op, want het betaemt niet dat de dienstmaegd nevens hare gebiedster gezeten blyve!

Degene die met den naem van gravin van Xenia was begroet geworden, antwoordde niet en bleef roerloos zitten als had haer eene magtige tooverroede aengeraekt en tot beweegloosheid gedwongen; maer hare gezellin kwam zich dadelyk achter heuren zetel plaetsen.

De waerzegster zag nu dat zy, zoo als men zegt, den nagel op den kop had geslagen, en kon met moeite eenen grimlach van zelfgenoegen bedwingen. Ze voer voort:

- Gravin van Xenia, ik ga u de reden zeggen die Uwe Edelheid tot my heeft doen komen!... Er was een tyd dat uw boezem tegen den boezem van eenen vuervollen jongeling geprangd werd; voor dien man waert ge een engel op deze aerde en alle zyne geluksdroomen waren op uwe liefde gebouwd; dan schitterde de graeflyke kroon op uw voorhoofd nog niet, maer gy droegt de nog glansryker kroon der liefde - niet waer, mevrouw?

De gravin deed met het hoofd een bevestigend teeken. De oude hernam:

- Zoo lang uw edele echtgenoot leefde, hebt ge uwe smart stilzwygend verkropt, hebt ge uwe liefde in 't geheim uws harten verholen gehouden; want gy wist dat het eene echtbreukige en vermaledyde liefde was, maer nu dat de graef voor eeuwig nevens zyne vaderen rust, nu laet de hartstogt zich weêr gebiedend hooren, eene koortsige nieuwsgierigheid dryft u aen, gy wilt weten wat er van uwen geliefde geworden is.... Dat kan ik u zeggen.

- Ho! spreek, goede vrouw! zeg het, zeg het aenstonds, en

[p. 189]

vraeg my dan op uwe beurt al wat gy wilt! viel de gravin haer in de rede, en wierp ten zelfden tyde eene handvol goudstukken op tafel.

De oude aenzag het goud met eene schynbare verachting, stiet het van zich en voer voort:

- Behoud dien schat, gravin van Xenia, het geheim dat u gelukkig moet maken wil ik u niet verkoopen. Ga heen, Mevrouw, ga heen; gy zyt niet sterk genoeg om te hooren wat ik u nog zou te zeggen hebben, en aen myne woorden zoudt ge daerenboven geen geloof hechten.

De gravin beefde voor den strakken blik van 't oude wyf; maer ze stond van haren stoel niet op.

- Ik zal sterk zyn, sprak ze, en wat ge me ook moogt te zeggen hebben, zal ik u tot het einde toe aenhooren. Is hy dood of heeft hy my vergeten?

- Hy is niet dood of hy heeft u niet vergeten, hernam de waerzegster.

- Ho! zeg my dan wat hem wedervaren is!

- Vermits ge het volstrekt wilt hebben, Mevrouw, zal ik aen uw verzoek voldoen. Het lot dat u zoo bestendig en op eene zoo ongewoone wys heeft begunstigd, heeft hem integendeel zonder ophouden vervolgd. Voor de weldaden welke hy der menschheid bewezen heeft, heeft hy vervloekingen ingezameld, en beschaming werd voor hem de bittere vrucht der hoogere wetenschap. De nyd heeft hem van afschuwelyke gruweldaden aengeklaegd, en met schande beladen is hy in 't duister der nacht de stad moeten ontvlugten, welker schoonste sieraed hy moest geworden zyn. Dan is de ontvleeschde, de grynzende armoede by zyne legersponde komen neêrzitten, en hy heeft zyn brood met zyne tranen geweekt, terwyl gy het uwe in de keurigste wynen dooptet, en dat gy uwen honden de kostelyke spyzen toewierpt, welker naem hem vergeten was. Dikwyls is hy op den stoep van uw paleis komen rusten, en hebt gy, in 't voorbyryden, eenen hoogmoedigen blik van medelyden op hem laten vallen; maer in den ellendeling heeft uw oog den beminde niet herkend. Dikwyls hebben uwe knechten hem met beleedigende blikken verjaegd en zonder spyt strompelde hy verder;

[p. 190]

want dat het prachtige paleis uwe wooning was, neen, dat wist hy niet, Mevrouw.

Nu zweeg de oude eene wyl. De gravin scheen de prooi eens hevigen zielstryds te zyn geworden: zy twyfelde. De waarzegster hernam:

- Sinds lang reeds zou hy gestorven zyn, had de hoop van u nog eens weêr te zien, de krachten zyner ziel niet ondersteund; had het brood dat hem dagelyks van andere arme menschen werd aengeboden, de krachten zyns lichaems niet onderhouden.

- Wat! heeft hy zyn brood moeten bedelen! riep de gravin, haer voorhoofd met wanhoop tusschen hare witte en poezelige handen drukkende.

- Neen, Mevrouw, antwoordde de oude, neen, dat uw hoogmoed zich gerust stelle; om de hand uit te steken was hy te fier, en om hem de broederbrok van den armen te doen aenveerden, moest men ze stillekens by de sponde van zyn ziekbed neêrleggen.

Op dit oogenblik boog de oude het hoofd en scheen te luisteren als of zy in de verte eenig gerucht had vernomen. Zy hernam:

- En nooit mogt zyne schorre stem eenen weldoener bedanken.

- Zyne schorre stem, sprak de gravin, dan is hy het niet; zyne stem was zoet en streelend!

- Hoor!

Op dit oogenblik klonk er een snaergetokkel dat de klagende voorzang eener luit scheen te wezen; de gravin luisterde met streng gespannen aendacht en welhaest vernam zy den klank eener stem welker toonen door lange en pynlyke zuchten onderbroken werden:

Hoort ge niet in gindsche struiken
't Liedje van den nachtegael?
Hemelsch zoet en troostend is het,
En het mildert elke kwael!
'k Ken een stemme die nog zachter
Dan het lied van d' avondwachter,
In myn gierige ooren klinkt
En by avondstonden zingt.

De hygende en schier waenzinnige gravin had deze stanzen

[p. 191]

hooren zingen zonder de stem haers minnaers te herkennen; want zy geloofde onder 't geweld eener tooverkracht geplaetst te zyn. De zanger hernam, en ditmael klonk zyne stem jeugdiger en voller, daer ze den stempel van den geestdrift droeg:

Hoort ge niet in gindsche wouden
't Klagen van den avondwind
Die, door de eikenkruinen stormend,
Ruste zoekt en geene en vindt?
'k Weet een stemme, heimvol, teeder
Als de windstem, en nog breeder!
'k Hoor ze nooit by dagestond.
's Avonds zucht ze by myn spond'!

Een lange en steunende zucht werd nu de rustpoost van den zanger. Hy voer voort:

Hoort ge niet in gindschen toren
De verliefde tortelzang?
't Teedre liedje is zoo bevallig,
En zoo zoet en toch zoo bang!
Wen de vale schaûw der nachte
Dekt de breede torengrachte,
Hoor 'k een meer verliefde stem
Zuchten met nog banger klem!

De gravin gevoelde dat haer adem hare borst verbrandde; zy bleef roerloos staen als ware zy aen den bodem gehecht geweest, daer zy giste dat de zanger zyn lied nog zou hernomen hebben:

Nacht, ge zyt daer! - Zeg me, zeg me,
Hoort ge nog de stemme niet
Die my zalig maekt in droomen,
's Morgens leugen en verdriet?...
Zoo de diepe rimpellynen
Van myn voorhoofd 's nachts verdwynen,
Dan vindt myner ziele dorst
Laefnis op Blandinas borst.

Op 't hooren van den naem van Blandina, door den geheimzinnigen zanger uitgesproken, bleef de gravin van Xenia niet langer twyfelen. Zy sprong op en Aelbrechts naem kwam over hare lippen. Zy wendde zich naer den kant van waer de stem geklonken had,

[p. 192]

edoch, overal kwam ze tegen gryze muren en witte geraemten aenstooten. De fiere gravin die sinds lange niet meer gewend was by wien het ook ware eenigen wederstand tegen haren wil te dulden, werd toornig daer zy de hinderpalen welke zy tegenkwam, niet onmiddelyk uit den weg zag ruimen; beurtelings bad en bedreigde zy de oude, die haer, na een lang stilzwygen, antwoordde:

- Even als uw goud, gravin van Xenia, zyn uwe bedreigingen onmagtig op myn gemoed. Ik zal u echter nu by Mynheer Van Droomenveldt toelaten omdat hy lang een gast in myn huis was, en ik gelooven moet dat uw bezoek hem zal verblyden, Mevrouw.

Nu geleidde de waerzegster Blandina tot een ander vertrek dat op den zolder was opgeslagen. De gravin trad er binnen.

Deze plaets was nog al tamelyk ruim, maer schamel en somber; by dage moest eene enkele dakvenster, waerin eenige vellen geölied papier de glazen hadden vervangen, er eene flauwe klaerte laten in schynen.; op dit oogenblik was het karig genoeg verlicht by middel eener groote koperen lamp. Eenige bussels strooi bekleedden de plaets van het bed, en de huisraed van dit hok bestond verders uit eenen ouden leunstoel en eene vermolmde tafel. Een zeker aental boeken, met zorg op den grond geschikt, en een ryke degen die tegen den wand was opgehangen, lieten nogtans vermoeden dat de bewooner ervan betere dagen moest beleefd hebben. Die man lag in den ouden leunstoel uitgestrekt, toen de gravin binnentrad, zyne luit was voor zyne voeten gevallen en hy scheen in eene diepe bespiegeling verzonken te zyn.

By het aenschouwen van zooveel ellende bleef Blandina diep getroffen stilstaen en twee smarttranen kwamen hare verbleekte wangen bevochtigen. Geen kreet van medelyden of van verbazing steeg er uit hare borst op; hare tong was met lamheid geslagen. Nauwlyks vond ze kracht genoeg om hare blikken op den man gevestigd te houden, dien zy voor zyne edele inborst en zyn edel gelaet bemind had; op den eersten oogslag had zy hem niet herkend, want eenen grysaert, die onder de jaren gebukt gaet, was hy gelyk geworden.

Zyne haren waren vergrysd en zyn voorhoofd was met breede

[p. 193]

en diepe rimpels doorploegd; zyne wangen waren bleek en uitgehoold, zyne lippen schenen tot eenen voortdurenden schimplach saemgetrokken, en de scherpe hoeken door zyne vermagerde ledematen gevormd, waren akelig om zien onder de plooijen van zynen verscheurden doctorsmantel. Het eenigste welke by hem geene diepe verandering ondergaen had, was zyn fiere en treffende blik; zyne nog magtige en edele ziel blonk onbeneveld uit zyne vuervolle oogen.

Blandina stond nog te weenen toen van Droomenveldt uit zyne bespiegeling ontwaekte. Dan zag deze dat zyne gastvrouw vreemde vrouwen by hem had toegelaten.

- Martha, Martha, sprak hy, hoe verstout gy u myne ellende aen anderen bekend te maken? Is het dan geene groote pyn genoeg armoede en ziekte te lyden? moet ge my dan nog aen de schande blootstellen van my het brood der aelmoes te doen aenbieden? Ik heb noch aelmoes noch onderstand van noode, Mevrouw, voer hy voort zich met beleefdheid tot de gravin wendende; maer nauwlyks waren zyne blikken op haer bleeke gelaet en tranenvolle oogen gevallen, of hy riep met ontzetting: Blandina!

De gravin lag voor zyne voeten geknield.

- Oh! Aelbrecht! vergeef het my, my die gy zoo vurig bemind hebt, zoo myn aenschouwen u eene smart wordt, snikte ze terwyl zy met gloeijende lippen, zoen op zoen op zyne beenige hand drukte.

Ook Van Droomenveldt ontviel de zoetste traen dien hy sedert jaren had mogen storten.

De oude vrouw en de dienstmaegd waren verdwenen.

Aelbrecht wilde de gravin doen opstaen, deze wederstond zynen wil.

- Ho! Aelbrecht riep zy, ho! duld dat ik in die nederige houding blyve, want ik heb grovelyk tegen u gezondigd, ik heb geloofd dat gy my vergeten hadt, als gy 't door ongeluk van my verwyderd werd gehouden, en ik ook heb u willen vergeten - ik kon niet.

- Engel! Uwe liefde is my getrouw gebleven?

[p. 194]

Blandina werd schaemrood, en verborg haer hoofd in beide handen.

- Ik ben gravin, sprak ze.

Aelbrecht grimlachte; maer zyn grimlach scheen de leste en wanhoopvolle stuiptrekking eens stervenden. Hy stond overeind uit zynen zetel op.

- In dat geval, mevrouw, sprak hy, zult gy opstaen en my verlaten; wy kunnen met elkander niets gemeens hebben; het betaemt niet dat de edele gravin haer wapenschild op dezen armen scheerzolder kome besmeuren; ik ben te fier om uwe aelmoezen te aenveerden, ben te edel om den naem uws echtgenoots te bezoedelen.

Blandina hechtte zich met wanhoop aen Van Droomenveldt vast.

- Oh! Aelbrecht! oh! veroordeel my niet zonder my te hooren, verban my niet uit uwe tegenwoordigheid, want gy zoudt me het leven benemen dat gy my eens hebt weêrgeschonken. Het is de gravin niet, maer de nederige dochter van de pachtersse van Vrouwepark die u om genade smeekt.

Aelbrecht weende met bittere snikken. Blandina hernam na een kortstondig zwygen:

- Weinig tyds na uw vertrek is de graef van Xenia in ons dorp gekomen en heeft my gezien. Eerst wilde hy my verleiden; maer wat hy poogen mogt bleef ydel; ik dacht op u Aelbrecht, en alle dagen bad ik God dat hy u spoedig zou gezonden hebben om my van deze vervolgingen te verlossen; dan, gy kwaemt niet. Ten langeleste wilde hy my trouwen; ik weigerde lang; doch vaders mishandelingen en moeders gebeden hebben my tot dat huwelyk gedwongen. Oh! Aelbrecht! Aelbrecht! vergeef my, ik dacht toen dat ge my verlaten had.

- Ik vergeef u uit ganscher harten, Blandina; maer nooit mogen wy elkander wederzien; geen anderen man dan uwe echtgenoot moogt gy beminnen. En hoe ongelukkig ik voortaen ook zyn moete, daer myne leste hoop op aerde my nu ontvallen is, zal ik my des getroosten Blandina, want gy ten minste zult gelukkig en heerlyk leven, zei de doctoor met eene stem, waervan

[p. 195]

de geveinsde kalmte nog pynlyker was dan de wanhoop die er uit zyn verglaesde oog te lezen stond. Gansch zyne ziel was geslagen, gansch zyn hart was verbroken; een oogenblik had hy nu aen een nieuwen dageraed van zyn geluk mogen gelooven, en de strael welk hy ontwaerd had, was de leste schemering zyner voor eeuwig ondergaende heilzon geweest.

De gravin aenzag hem met eenen weemoedvollen grimlach en op haer zwarte hulsel wyzende:

- Ik ben eene weduwe, sprak ze.

- Oh! Blandina! Blandina! breng my de dood niet! Laet my geen geluk zien dat ik niet meer mag smaken, - ik kan de uwe niet zyn. Er is geen ongeluk waer het noodlot my voor verschoond hebbe. Ik kan de uwe niet zyn; want ik ben een onteerd man, ja, een onteerd man, Blandina! Met eene vergiftiging beschuldigd, ben ik moeten voortvlugten, en ofschoon ik onnoozel zy en vry van alle schuld, zou ik mynen naem niet in 't openbaer durven dragen, als die van een aertsschelm is hy gevloekt en geschandvlekt.

De gravin stond op. Een verheven besluit had zy genomen en op eens glansde haer aengezigt met de schier goddelyke schoonheid welke de werkende ziel alleen den lichame kan byzetten. - Gy hebt my bemind, gy hebt om mynent wille geleden als ik een nederig en arm dorpskind was; gy hebt my het leven gered zonder hoop op vergelding: wel nu, Aelbrecht! liefde voor liefde, offer voor offer: ik ben ryk, ik ben weduwe; myn leven wil ik u toewyden, 't zy dat gy eischt dat ik met u in dit ellendig vertrek kome woonen, 't zy dat gy verkiest dat wy naer den vreemde verhuizen. Daer ten minste zal men u niet verontrusten voor eene schanddaed waeraen gy geene schuld hebt.

- Waeraen hy, by myne ziel! geene schuld heeft, riep een man, die op dit oogenblik binnentrad. En die man was Karel Van Blyenhove in wiens statige en deftige houding men voorzeker de lustige gebaerden van den leuvenschen student niet meer zou herkend hebben. Nu echter lachte hy hartelyk, omhelsde Aelbrecht met innige vriendschap en reikte hem dan een bezegeld papier over.

[p. 196]

Het was het verslag der lykbeschouwing van den man wiens vergiftiging men Van Droomenveldt ten laste legde. Aelbrechts schuldeloosheid werd er ten volle in bewezen. Voor iemand die sedert zoo lang eenen tyd van alle vreugde was verstoken gebleven kwam er nu te veel geluk in eens, daer hem op 't eigen oogenblik zyne geliefde, zyn vriend en zyn naem werden terug geschonken. Ook schoten hem zyne krachten te kort en viel hy magteloos in de armen van Karel en van Blandina.

Eenige dagen nadien was de hoofdkerk van Sinter Goele met ongewoone pracht versierd en sprak de priester des Heeren de plegtige huwelykszegen uit over doctor Aelbrecht van Droomenveldt en Blandina, gravin van Xenia.

Beiden vertrokken zich te samen op een hunner landgoederen. Karel van Blyenhove, die nog een vrygezel was en blyven wilde, ging met hen mede. Ook liet Aelbrecht niet verre van 't kasteel een zindelyk huisken opbouwen voor de oude die zoo lang zyne gastvrouw geweest was, en ter goeder ure zyn schuilhoek aen zynen vriend Van Blyenhove had bekend gemaekt.

JOHAN-ALFRIED DE LAET.