Het Taelverbond. Jaargang 1

[p. 117]

Vryheer Melchior von Diepenbrock.

Zie hier over den nieuwen vorst-bisschop van Breslau Melchior von Diepenbrock, eenige biographische bezonderheden welke wy in het Schlesische Kirchenblatt aentreffen. Voor onze lezers bieden deze inlichtingen het dubbel belang aen, daer ze eenen man betreffen die onlangs met het vertalen van Conscience's gewrochten van kleineren omvang, een zoo ondubbelzinnig bewys heeft gegeven van zyne genegenheid tot onze vaderlandsche letterkunde, en daerby een der personaedjes is geworden van wier gedrag het toekomende lot van Duitschland moet afhangen.

Den 6 january 1798 werd hy te Bocholt geboren, welke plaets toen ter tyde de hoofdstad was van het nu gemediatiseerde vorstendom Salm-Salm. Zyn vader bekleedde er het ambt van Hofkamerraed. Dezes huisgezin bestond uit vier zonen en zes dochters. Als alle zyne broeders genoot de jonge Melchior deels zyne eerste opvoeding in het vaderlyke huis, deels in de openbare scholen. Zyn open en scherpzinnige geest en zyn jeugdelyke yver tot de studie deden zynen vader het besluit nemen om hem naer het fransche Lyceum te zenden dat er onlangs was opgerigt te Bonn, eene stad die toenmaels onder het bedwang van Napoleon stond. Ofschoon de tuchtorde in dat gesticht ten uiterste streng was en den wakkeren duitschen jongeling weinig moest bevallen, bragt hy er niet te min een zeker aental jaren door en het scheen dat hy zich, zoo als te dien tyde meest alle jonge lieden uit de welhebbende standen, tot den krygsdienst wilde bestemmen. Intusschen begonnen Duitschlands roemvolste dagen aen te breken. De slag van Leipzig werd geleverd en zoo als men weet kregen er de Franschen de volslagen onderlaeg. De blakende begeestering welke het edel gemoed aller Duitschers vervulde, werd mede van den jongen Melchior gedeeld: hy ook kon niet langer werkeloos blyven.

[p. 118]

In den beginne van den jare 1814 trad de pas zestienjarige jongeling in het 13^de Landwehr-infanterie-regiment, en reeds op 21 meert van denzelfden jare lag hy met dat korps voor de belegerde vesting Mainz, en nam voortaen deel in al de krygsverrigtingen welke voor Duitschland zoo roemvol, voor Frankryk zoo noodlottig moesten worden. Den 2^den january 1816 werd het 1^ste bataillon van Melchiors regiment in Bocholt zelve ontbonden.

De zucht naer dadelykheid was by den moedigen jongeling niet bevredigd, na eene zoo geweldige spanning lachte hem de rust des vredes niet toe, het beperkt verkeer zyner kleine geboortestad verschafte zynen geest weinig voedsel, den zin voor kunst en wetenschappen scheen hy te midden het krygsgewoel te hebben opgegeven en zorgeloos eene onzekere toekomst te gemoet ziende, leefde hy in het vaderlyke huis in verstandelyken lediggang voort. Eens noodigt dan de bekende Sailer den jongen Melchior tot eene eenzame wandeling uit, treedt met hem in een vriendelyk onderhoud, wint zyn vertrouwen door vaderlyke vermaningen, en van stonden aen wordt Melchior tot een geheel nieuwe wezen herschapen. Hy wordt wars van de jagt die nog gisteren zyn lievelingstydverdryf was; de voorliefde tot de wetenschap komt hem op een nieuw bezielen; hy verlaet zyne vaderstad en trekt naer de hoogeschool te Landshut om er, in het byzyn van Sailer, die hem nu tot eenen anderen vader geworden was, het financiewezen te bestuderen.

Eenen tyd lang legde hy zich met yver op deze studiën toe; edoch gevoelde hy later dat zyn geest er niet door bevredigd werd, dat deze een ander voedsel van noode had. Dan trad hy tot de faculteit der godsgeleerdheid over. Hy bleef nog eenen tyd te Landshut woonen; maer verliet by wylen deze stad om de leerkoersen in de godsgeleerdheid te Mainz en te Munster te gaen bywoonen. Eindelyk werd hy tot priester gewyd op kersmisavond van den jare 1823. Sailer, die intusschentyd bisschop van Regensburg geworden was, riep hem tot zich, behield hem van toen af aen in zynen dienst, benoemde hem tot zynen geheimschryver, en bleef hem tot op zyn laetste uer eene vaderlyke liefde toedragen. Zonder ooit

[p. 119]

naer eenige hoogere weerdigheid gestaen te hebben, werd Melchior trapsgewyze tot kanonik, dompredikant, domdeken verheven, tot dat hy onlangs, om zoo te zeggen tegen wil en dank, tot den vorstbisschoppelyken stoel van Breslau werd geroepen, en hiermede aen het hoofd werd gesteld van een diocees dat meer dan 5,000,000 zielen bevat, en om byzondere redenen een der lastigste om bestieren is van gansch de Kristenheid.

Over Diepenbrocks schriften¹ zegt nog het Schlesische Kirchenblatt: Reeds in den jare 1826 liet hy onder den tytel van: Geistlicher Blumenstrauss aus Spänischen und Deutschen Dichtergärten, een boek verschynen dat gedeeltelyk uit vertalingen naer Calderon, Lopez de Vega en anderen, bestond. Hierop volgden de Erinnerungen an den jungen Grafen von Stolberg, later het Leben des heiligen Suso en onlangs het Flämisches Stillleben, naer Conscience. Diepenbrocks sermoonen gaen door als behoorende tot de beste welke de katholyke litteratuer in de jongere tyden heeft voortgebragt.

Daer de schryver dezer regels de sermoonen van Diepenbrock onder oogen heeft, denkt hy den lezeren van het Taelverbond geenen ondienst te doen met er hun eenige korte uittreksels van mede te deelen, om hen in staet te stellen den hoog-eerweerden vorst-bisschop te gelyker tyd als mensch en als redenaer te leeren kennen. Zie hier het begin der lykrede welke hy in den Regensburger dom ter gelegenheid der plegtige uitvaert van Z.H. Pius VIII heeft gehouden:

‘Te Rome, in een stil vertrek, van biddende priesters omgeven, sluit een vrome grysaert, stervende, zyne oogen en de rouwkreet: hy is gestorven, die van uit het Quirinael over het wyde Roma klinkt, dringt verder heen over bergen en zeeën, en weêrgalmt in honderd verschillige spraken door alle werelddeelen, en op het doffe treurgelui des kapitoliums antwoorden niet alleen de klokken van onzen Regensburgers dom, maer ook die duizend en nogmaels duizend gewyde metalen tongen, welke op den wyden aerdbodem dagelyks drymael het menschgewordene woord verkonden.

1 Niet onmerkwaerdig is het dat geen dezer werken met den naem Melchior vryheer van Diepenbrock onderteekend is. Alle dragen eenvoudig weg den naem Melchior Diepenbrock, domdechant.

[p. 120]

Wat een wonderbaer verschynsel! Wat voor eene andere gebeurtenis is er nog - het mag ook de gewigtigste wezen en de verbazendste - die op zulke wyze de wereld ronddreunt en vernomen wordt tot in de eenzaemste woestenyen van Azië, waer niemand anders dan eenig nederige monik woont; tot in de oorwouden van Amerika, en tot op de minst bezochte kusten en eilanden van den grooten Oceaen, waer ergens een vrome zendeling de nieuwbekeerden tot een gebed voor den afgestorven grysaert aenmaent? Waerlyk! Gansche ryken zouden kunnen ten gronde gaen, en het gekraek en gedreun van derzelver val, zou het oor niet treffen van hen die de dood van dezen eenigen grysaert met rouw vervult! -
Wat is nu toch die wonderbare band, welke over gebergten, over zeeën en woestenyen beenloopend, alle volkeren omspant, en honderde miljoenen menschen, die zich overigens zoo vreemd zyn dat ze nauwlyks iets of wat van elkanders bestaen weten, met het innigste deelnemen aen het leven of de dood van dezen eenigen mensch verbindt? En wie is deze eenige om wien de einden der wereld zich treurende de hand reiken?
Dat wonderbaer verschynsel is die heilige Katholyke Kerk; zy is het, die in de eenheid en eenigheid des geloofs en der liefde alle volkeren, als zoo vele ledematen, tot een waerachtig lichaem verbindt enz.’

Men zal bekennen dat het moeijelyk zou wezen een ander voorbeeld aen te treffen waer zulke grootsche, verhevene gedachten in eene zoo eenvoudige tael worden uitgedrukt. En wat een treffend en zielroerend tafereel ontstaet er niet uit de tegenoverstelling van dien vromen, byna eenzamen grysaert en het wydsche wereldtooneel dat met zoo luttel, maer ook zoo krachtvolle trekken is afgeschetst.

Nevens dat schoone, dat verhevene, willen wy nu het goede toonen. Het sermoon over de teekens van den tyd, op den S^te. Sylvester avond van 1840 uitgesproken, wordt nagenoeg met de volgende woorden gesloten:

‘Gy koningen, magtvoerders en overheden! Betracht de goddelyke geregtigheid boven alles, en maekt ze in der waerheid tot de grondlage en het rigtsnoer uwer heerschappy. Vergeet niet dat Gods edelste schepsels, die hy met het bloed zyns Zoons heeft verlost, niet alleen op der aerde leven om van u beheerscht te worden of tot een voetschabel van uwen zelfzuchtigen hoogmoed te worden misbruikt, maer veel meer om onder den schuts van wyze, vryzinnige wetten, welker handhaving en volmaking het doel uwer nachtwaken zyn moet, allen hunnen goddelyken aenleg voor dit en voor het toekomstige leven te ontwikkelen. Bevoordert dus naer krachten deze ontwikkeling, en laet den geest over het ruwe geweld zegepralen. Eerbiedigt de vryheid van geweten, want van God zelven wordt ze geëerbiedigd. Beschut het heiligdom, maer grypt zelven niet met geweldiger vuist in zyn binnenste; en wee u zoo gy het, onder schyn van beschutting

[p. 121]

tot uwe zelfzuchtige aerdsche inzigten misbruikt; want verdorren zal de hand die de arke Gods durft ontwyden.
Gy volken en onderdanen! Erkent in uwe overheid de draegster van de goddelyke magt; want het is Gods heilige wil dat orde en geregtigheid in de menschelyke maetschappy gehandhaefd worden. Daerom wee u indien gy, de wetten krenkend, den staf der geregtelyke heerschappy verbreekt; zyne splinters zullen in uwe ingewanden komen, en in stede van den behoedenden staf zult gy over u den geesel des verdrukkers halen, die uwe ruggen zal aen stukken scheuren. Wacht u derhalve voor de wegen des gewelds en des bloeds, want deze voeren tot den afgrond. Streeft liever voorwaerts op de wyde en heldere baen der ware beschaving en verzedelyking die Christus u geopend heeft, en de maet van vryheid welke gy weerd zyt, zal God u nooit laten ontbreken.
Gy herders en priesters van kristene volken! Weest waerachtig het zout der aerde dat haer voor bederving bevrydt; weest het door innige werking van den geest, en niet slechts door uw enkel nederzitten op den stoel van Mozes! Leert de geesten onderscheiden, en wederstreeft den geest niet die uit God komt en ook in de geschiedenis waeit. Doet uit het heiligdom allen aenstoot weg, alle argenis, allen gruwel. Mengt u nooit heerschzuchtig met de zaken dezer wereld, of kruipt nooit met gebogen rugge op uwe wegen voort; maer stapt met opgeheven hoofde en vasten, reinen voete door de wereld heen, en blyft onbevlekt van het slyk harer schemerende modderpoelen; daer gy in 't moedige hart het bewustzyn uwer bovenaerdsche zending bewaert. Bedenkt dat gy geroepen zyt om met het onomkoopbare woord der waerheid, van uit eene heilige standplaets, licht over hare duistere verwarring te gieten en hemelolie op hare brandende golven. Daerom, bewaert het verstand en de liefde, en laet uwe leer de wereld voorlichten op den gouden luchter eens reinen wandels. Zevenvoudig wee over degenen onder u, die door argenis en misleiding zich zelven van dienstige eereleden van Christus ligchaem tot schandige pestbuilen en inwretende kankers hebben gemaekt. De vloek van God en de vloek der menschen legge zich als een molensteen om hunnen hals om ze te doen neêrzinken in de diepten der hellen.’

Niet alleen by het woord laet Diepenbrock zyne echte godsvrucht blyken. Alle zyn streven is altoos tot het geluk zyner medemenschen gerigt geweest, en waer er een ongelukkige zyne hulp van noode had, begon hy nooit met hem te vragen op wat eene wyze hy tot aller menschen vader zyne gebeden stuerde. By zyn vertrek uit Regensburg schonk hy eene zeer aenzienlyke somme gelds aen zyne eigene kudde en juist even veel aen den protestantschen armen. Hetzelfde deed hy by zyne aenkomst te Breslau, waer hy aen de behoeftigen van roomsche en protestantsche gemeenten, de ryke gift van 1000 ryksdaelders liet geworden, Ook wordt hy van gansch Duitschland, zonder onderscheid van eeredienst, als een goede herder geacht en bemind.