Iktionaire
Zorgtaal [2]
Het verhaal kwam naar buiten over de demente moeder van staatssecretaris Van Rijn, die in een verzorgingstehuis zit en soms niet tijdig verschoond wordt, zodat haar urine, enfin. Het werd uiteraard meteen een nationale discussie, die uitmondde in de vraag of de urine van mevrouw Van Rijn structureel was of niet. Structurele urine, het beeld liet me niet meer los.
Wij zaten bijeen met vijftien mensen, werkzaam in en rond de zorg. We hadden het over een boek over zorgtaal. Wat zou daarin moeten staan?
‘Krachtig tot tachtig, bedonderd naar de honderd’, riep iemand. Die werd direct genoteerd. Niet ‘bejaardenhuis’ maar ‘rollatorium’! Die werd natuurlijk ook genoteerd. Net als de ‘bezwijkverpleegkundige’.
Waarom zeggen we eigenlijk ‘zorghotel’?, wilde iemand weten. Waarom proberen zorginstellingen zich voor te doen als vakantieverblijven? Zo leuk is het daar toch niet? Ja, oud en gebrekkig worden is ‘rottig’, ‘ellendig’ en ‘gewoon klote!’ - allemaal woorden die ze in de zorg liever niet horen.
Over de holle managementspeak werden we het vrij snel eens - transitie, integraal, implementeren, ontzorgen, vernieuwingsagenda: dat is onkruid, trek het eruit, en nog eens, en op een dag blijft het misschien weg. Maar bijvoorbeeld luier? Dat kun je moeilijk onkruid noemen.
‘O, nee, nooit zeggen!’
‘O, de meeste cliënten hebben daar echt geen moeite mee.’
Is dat misschien het probleem: dat we een eenheidstaal gebruiken voor iets wat zo geschakeerd en veelvormig is als het leven zelf? In een verzorgingstehuis in Friesland zitten drie vriendinnen die elke middag om drie uur een fles rode wijn opentrekken en leegdrinken. Ze hebben de tijd van hun leven, maar de leiding maakte er een eind aan. Er zijn prehistorische bejaardenhuizen met te kleine kamers, slechte voorzieningen, stank en geluidsoverlast, maar de bewoners zijn tevreden. Verhuis ze naar een topfaciliteit en ze klagen steen en been. Saai!
‘Het is een kwestie van maatwerk.’
‘Maatwerk! Hou op! Afschuwelijk!’
‘O? Hoezo?’
‘Het wordt te duur, dus we gaan maatwerk leveren? Bullshit!’
Is het probleem misschien niet de taal, maar al dat beleid? Kan dat niet wat minder?
‘Nee, want het moet allemaal helemaal anders. Transitie!’
‘Waarom?’
‘Want de zorg wordt onbetaalbaar!’
Onbetaalbaar, wat betekent dát eigenlijk? De zorg wordt ons te duur? De zorg is ons niet zoveel waard? De ouderenzorg is eigenlijk niet zo belangrijk? Ja, daarom delegeerden we het honderd jaar geleden aan de staat, weet je nog? En nu delegeert de staat het weer terug, met taal en al. Wij krijgen een retourzending uit Den Haag. ‘Uw zorg’.
De doos zit vol met houtwol.
JAN KUITENBROUWER
Auteursrechtelijk beschermd