Proftaal
Hoera! Ik ben geboren!
De laatste weken fiets ik geregeld langs een woning waar een vrolijk spandoek uithangt met de tekst ‘Hoera! Boaz is geboren!’ En telkens heb ik de neiging om aan te bellen en te zeggen: ‘Hartelijk gefeliciteerd, maar niet om het een of ander: er is iets met uw spandoek.’ Want is dat niet gek, ‘Boaz is geboren’?
Wat is daar gek aan? Een zin als ‘Boaz is in juni geboren’ of ‘Boaz is in het ziekenhuis geboren’ is heel normaal. Maar die aankondiging, zo zonder tijd of plaats erbij, heeft iets vreemds, iets overbodigs. Iedereen is geboren, dus de informatie in de zin is niet dat het kind een eigenschap heeft die hem onderscheidt van andere mensen. Dat is pas het geval als er extra informatie bij staat. Maar er is meer.
Als de mededeling had geluid: ‘Hoera! Een zoon geboren!’, dan was er niets aan de hand geweest. Dat komt door het onbepaalde lidwoord een.
De extra informatie is dan dat het een zoon betreft en geen dochter, en met het onbepaalde lidwoord een wordt die zoon netjes geïntroduceerd in het gesprek. Net zoals die zoon bij zijn geboorte in de wereld geïntroduceerd wordt. Althans, zo was het vroeger.
Vroeger (toen alles beter was) begon je bestaan met je geboorte. Voor dat tijdstip hadden je verwachtingsvolle ouders vast al gespeculeerd over je naam, maar vaak wisten ze nog niet of je een jongen of een meisje zou worden. Pas na je geboorte werd je een persoon met een naam. Een zinnetje als ‘Boaz is geboren’ suggereert echter dat de persoon genaamd Boaz een gebeurtenis ondergaat - de geboorte -, maar dat zou vroeger gek gevonden worden, want vóór die gebeurtenis bestond hij nog niet. Misschien is ons taalgevoel hierover meeveranderd met de technologische en culturele ontwikkelingen. Tegenwoordig zijn ouders al ver vóór de geboorte bezig met hun baby. Door echo's en andere medische technologie hebben ze allerlei informatie over het geslacht en de gezondheid van het ongeboren kind. Dat heeft dus al een volwaardige identiteit voordat het geboren wordt. De naam staat waarschijnlijk al vast, en mogelijk wordt de ongeboren vrucht al met die naam van buitenaf toegesproken. Daarbij komt dat de wetenschap heeft aangetoond dat de geestelijke ontwikkeling (zoals de taalontwikkeling) al in de baarmoeder begint.
In die context is ‘Hoera! Boaz is geboren!’ ineens niet zo gek meer. Omdat Boaz al voor zijn geboorte bestond, krijgt geboren worden de betekenis ‘overgaan naar een andere toestand’. Je kunt geboren worden dan ook heel goed in de toekomende tijd gebruiken: ‘Boaz zal volgende maand geboren worden.’ Dat zou vroeger een onmogelijke zin geweest zijn.
De moderne generatie vindt dit natuurlijk heel normaal, maar de wat ouderen vinden het onbewust nog gek dat je al bestaat en een naam hebt voordat je ter wereld komt. Die trappen even op hun rem, aarzelen en fietsen dan enigszins in verwarring toch maar door.
DE TAALPROF
Auteursrechtelijk beschermd