Onze Taal. Jaargang 83

[p. 164]

Opel Defectra, Ford Fiasco, Volkswagen Passé
Verbasterde autonamen
Saskia Aukema

Of er veel bijnamen voor automerken in omloop zijn, vroegen we laatst aan onze volgers op Facebook. Nou en of, zo bleek al snel. Honderden reacties ontvingen we op onze vraag.

Een Ford Fiasco, pardon: Fiesta.
Foto: Martin Alford

Komt een man bij de garage: ‘Een achter-uitkijkspiegeltje voor mijn Lada, alstublieft.’ Zegt de verkoper: ‘Oké, klinkt als een eerlijke ruil!’ Aldus een mopje dat sinds jaar en dag rondwaart op kantoren en op internet. Grapjes maken over andermans oude rammelbakken is duidelijk iets wat Nederlanders vol overgave doen. En trouwens, voor gloednieuwe wagens is dat eigenlijk niet anders. Iemand die apetrots is op zijn blinkende bezit, is een makkelijk doelwit voor plagerijen. We hadden eigenlijk dus ook niet verbaasd moeten opkijken toen een Facebook-oproepje naar verbasteringen van automerknamen als Ford Fiasco maar liefst driehonderd reacties opleverde.

Opel Kadeath

Een mooie bijvangst vormden enkele aardige anekdotes rondom automerknamen, zelfs vanuit het buitenland. Zo schijnt er in Frankrijk geregeld een boer rond te rijden op een zescilindertractor van het merk Ford onder het roepen van: ‘Ford fort!’ In Duitsland worden grapjes gemaakt als ‘Lieber Mitsubishi als ohne’. En in Tsjechië zelf betekent Škoda ‘jammer’, zo schrijft iemand, waarop hij vervolgt: ‘Dat zegt genoeg.’

Er zijn ook genoeg kleurrijke verhalen van binnen de landsgrenzen. Van de grapjas bijvoorbeeld die gesprekken over Daihatsu's graag interrumpeert met ‘Gezondheid!’ Of van het gezin dat tijdens lange autoreizen Twingo Bingo speelt (‘dubbele punten voor een goudkleurige’). En iemand kon ons melden dat er in Leiden jarenlang een metalband had bestaan met de naam Opel Kadeath.

Maar het leeuwendeel van de inzendingen boden varianten op bestaande merknamen, waarmee kleine plaagstootjes uitgedeeld werden die verwezen naar bijvoorbeeld het uiterlijk van de auto (Toyota Lelica), de technische staat ervan (de Ford Eskrot) of naar het risico dat die auto vormt op de snelweg

[p. 165]

(Toyota Kamikaze - die overigens óók nadrukkelijk figureert in J. Kessels: the novel van P.F. Thomése). Heel af en toe vond er een opwaardering plaats van de auto in kwestie, of klonken er lovende woorden (een Mazda werd bijvoorbeeld een Mazdarati, en een Ford Ka een Ford Kick Ass), maar dat zijn wel de uitzonderingen.

Fiasco In Auto Techniek

Een apart genre woordspelingen op automerknamen vormen de zogeheten backroniemen. Daarbij worden de merknamen door creatievelingen geherinterpreteerd als afkortingen. Iedere letter van de naam zou dan zogenaamd steeds staan voor de eerste letter van een woord; een kleine greep:

Beroerd Maar Waar (BMW); Carrosserie Is Treurig, Roest Op Elke Naad (Citroën); Deze Afgekeurde Ellendige Wagen Oogt Onbruikbaar (Daewoo); Duwen, Anders Fietsen (DAF); Fiasco in Auto Techniek (Fiat); Ford Onderdelen Rammelen Dagelijks (Ford); Lullig Apparaat Met Beroerde Onderdelen Rijdt Gevaarlijk Hard In Noord-Italië (Lamborghini); Miserabele Auto Zonder Degelijke Afwerking (Mazda); Op Papier Erg Leuk (Opel); Vroeg Of Laat Veel Onkosten (Volvo).

Op www.onzetaal.nl/nepafkortingen een zeer uitgebreide verzameling van dit soort geherinterpreteerde namen.

Een top-vijf op basis van het aantal inzendingen zou ongeveer zó moeten luiden:

1.	Fiat Multivlaai/Multifaal (voor de Fiat Multipla)
2.	Met Subsidie (Mitsubishi)
3.	Ford Fietstas/Fiasco/Siësta (Ford Fiesta)
4.	Nissan Deprimera (Nissan Primera)
5.	Mutsebussi (Mitsubishi)

Een bloemlezing:

Alfa Alfa Roestmeo (Alfa Romeo).

Audi Oudi.

Chevrolet Schevejet. Model: Chevrolet Kolos (voor de Chevrolet Kalos).

Daewoo Daewoo Matties (Daewoo Matiz).

Daihatsu Daikotsu.

Fiat Fiat Poentje/Punthoofd (‘vanwege de kosten van de Fiat Punto’); Fiat Stoma (Fiat Croma).

Ford Ford Kick Ass / Ka Uu Tee (Ford Ka); Ford Eskrot (Ford Escort); Ford Ficus (Ford Focus, opgetekend in Zweden waar ficus ‘het equivalent van flikker is’).

Honda Honda Visstick (Honda Civic).

Kawasaki Kwalijk/Gammel Zakie.

Lada Laatmaar.

Mazda Mazdarati, of - voor het tweedeursmodel - Mazdarati Dueporte.

Mercedes Mestcedes.

Mini Mini Pooper (letterlijk: ‘minipoeper’, een tekst die wel geprint wordt op rompertjes met het logo van de Mini Cooper).

Mitsubishi Niet-zo-best-nie, Botsenmoetie, Misde-bus-nie. Model: Mitsubishi Klisma (Mitsubishi Carisma).

Nissan Niksan. Model: Nissan Deprimera/Almera (Nissan Primera).

Opel Slopel, Opa. Modellen: Opel Defectra (Opel Vectra); Opel Disastra/Astma (Opel Astra); Opel Kroket/Kadeddilac (Opel Kadett); Opel Safari (Opel Zafira); Opel Corset/Knorsa (Opel Corsa).

Peugeot Peuverrot.

Renault Renooit. Modellen: Renault Kliko/Klojo/ Clito/Cliotoris (Renault Clio), Renault megaNEE (Renault Mégane); Renault Zie Niks (Renault Scenic, zo voor altijd genoemd ‘nadat de buurman achteruit tegen een paaltje was gereden’).

Saab Schraap (‘Ik had een Saab en die maakte altijd een “bepaald” geluid als we over een drempel gingen, waardoor hij de Schraap genoemd werd’).

Škoda Škoda Labia (Škoda Fabia).

Suzuki Suslakkie. Modellen: Suzuki Kamikaze (Suzuki Kizashi); Suzuki Salto (Suzuki Alto).

Toyota Tofjota. Modellen: Toyota Bejaris (Toyota Yaris); Toyota Lelica (Toyota Celica); Toyota Starslet (Toyota Starlet); Toyota Kamikaze (verwijst waarschijnlijk niet naar een specifiek model, maar is een fantasienaam gebaseerd op dat ene Japanse woord dat de hele wereld kent).

Trabant Trammelant.

Volvo Vulva, Vlovlo. Model: Volvo Chevroslet (Volvo Chevron).

Volkswagen Volkswrakken. Modellen: Volkswagen Golf Slowmotion/Sneumotion (Volkswagen Golf Bluemotion); Volkswagen Polio (Volkswagen Polo); Volkswagen Passé/Pasnaad (Volkswagen Passat); Volkswagen Boring (Volkswagen Bora).

Iedereen die bijdragen heeft ingestuurd: heel hartelijk bedankt!

Van Aaifoon tot Maison Z

Hoewel automerken bijnaamkampioen zijn in Nederland, bestaan er ook andere producten en instellingen waarvan de merknaam zo nu en dan op de hak genomen wordt. Soms gaat het om koosnaampjes (Appie voor Albert Heijn), soms geeft de bijnaam juist iets meer cachet (Maison Z voor Zeeman), maar meestal suggereren woorddelen als shit en sof dat we niet veel hoeven te verwachten van de producten in kwestie.

Aaifoon (iPhone); A.C. Tion, extra chic op zijn Frans uitgesproken (discountwinkel Action); Aeroschrot (voor de Russische vliegtuigmaatschappij Aeroflot); Bart Shit (Bart Smit); Bram Blamage (frietbakker Bram Ladage); De Televaag (De Telegraaf); Dr. Oetlul (Dr. Oetker); Droom & Vreesmann (Vroom & Dreesmann); Duo Verotti (Duo Penotti); Eigen gruis en puin, Eigen huis in puin (Eigen huis en tuin); Feestboek, Faecesboek (Facebook); Indeshit (Indesit); Loggia (Nokia); Microschoft, Microsof (Microsoft); Nieuw zuur (Nieuwsuur); Packard Hell (Packard Bell); Pleurop (Fleurop); Saairadio (Sky Radio); Shithole (Schiphol); Sleazy jet (Easyjet); Spatbordenfonds (Sportfondsenbad); Transvertragia (Transavia); Verzorgingshuis Oh, Sterf Gauw (Verzorgingshuis Oostergauw in Zaanstad), Ziekenhuis Lijkenburg (Ziekenhuis Leyenburg in Den Haag).