Iktionaire
Verwelking
Langgeleden besloot ik dat mijn streven als schrijver gericht zou zijn op een parlando-stijl. Ik vond dat zelf wel aardig gevonden, niet wetend dat het een allesbehalve originele typering is. In het laatste interview dat de vorig jaar overleden J.L. Heldring gaf, en dat in juni 2013 in dit blad stond afgedrukt, vertelde hij dat een bevriende hoogleraar zijn schrijfstijl ooit zo typeerde. Parlando schrijven was in die tijd niet gebruikelijk. Krantenschrijvers waren voorname persoonlijkheden, van wie een zekere plechtstatigheid verwacht werd. Heldring en plechtstatig!
In dat gesprek met Frank Jansen en Kees van der Zwan vertelt Heldring dat hij zich al op jonge leeftijd verzette tegen woorden als derhalve en welke, en dus en die schreef.
Ook stelt hij vast dat bepaalde taalfouten kennelijk zeer hardnekkig zijn: hij had wel honderd keer uitgelegd dat het niet dan nadat is in plaats van niet nadat, en dat niet in het minst iets heel anders is dan niet het minst, en toch kwam hij ze nog altijd geregeld tegen.
Zelf heb ik dit met dodelijke slachtoffers; die zijn al even onuitroeibaar, al las ik laatst een vrij overtuigend betoog dat dit helemaal niet fout is, maar net zoiets als een blote jurk of een chemische fabriek. Een ‘hypallage’ noemen taalkundigen het.
‘Ik buig voor de wetenschap’, placht Heldring in zo'n geval te zeggen, een motto dat ik mij als eerbetoon aan de oude meester ga proberen eigen te maken, in plaats van ‘De wetenschap kan mij nog meer vertellen.’
Het zal toch niet zijn omdat Heldring niet meer het goede voorbeeld kan geven dat welke in plaats van die de laatste jaren een comeback lijkt te maken? Mijn taalvriendin @JudgeJoyce - volg haar op Twitter - spreekt in dit verband van de ‘verwelking’. Ter illustratie postte zij een alinea van de Monumentenwet uit 1988, met vier keer welke in plaats van die. De tweet was nog niet verzonden of er viel een brief in haar bus die begon met: ‘Naar wij hebben vernomen is het faillissement uitgesproken over het installatiebedrijf welke de installaties in uw woning heeft verzorgd.’
Rechter Joyce: ‘Het achtervolgt me gewoon!’
Taalwatcher Frank van Hoorn - volg ook hem - linkte een personeelsadvertentie: ‘Voor Rijkswaterstaat zijn wij op zoek naar een senior communicatieadviseur welke verantwoordelijk is voor...’
Het zijn de makelaars, reageerde iemand. ‘In huizenadvertenties is het vrijwel altijd welke in plaats van die.’ Ja, en politieagenten, wist iemand anders, in processen-verbaal. Makelaars en politieagenten, ze hebben in elk geval met elkaar gemeen dat zij als niet-juristen vaak te maken hebben met wel-juristen. Gaan ze uit onzekerheid extra gewichtig doen?
‘Als ik jonge mensen erop corrigeer, zeggen ze dat ze het zo leren op school’, twitterde iemand. Het zál toch niet?!
JAN KUITENBROUWER
Auteursrechtelijk beschermd