Onze Taal. Jaargang 83

[p. 13]

Kees van der Zwan
Een woud van woordverkiezingen

Het anglicisme van het jaar, het woord dat weg moet, de slechtste slogan, en gewoon het woord van het jaar: er viel in 2013 op talig gebied weer van alles te kiezen.

Illustratie: Hein de Kort

Niet eerder buitelden de woord-van-het-jaarverkiezingen zo over elkaar heen als aan het eind van vorig jaar. Het begon allemaal op 16 november - althans in de media. Want toen was zo ongeveer overal te lezen en te horen dat de 1300 bezoekers van het Onze Taal-congres in Breda participatiesamenleving hadden gekozen als woord dat 2013 het best typeert. Daarvóór waren er in relatieve stilte ook al twee andere verkiezingen in gang gezet. Op 30 oktober - net als kerstverlichting en scheurkalenders duiken die woordverkiezingen steeds vroeger in het jaar op - riep de website Vaagtaal op de ‘vaagste vaagtaal van 2013’ te kiezen. Genomineerden, onder andere: momentum, onderwaterhypotheek - en ook participatiesamenleving. Begin november begon taalweblog Milfje Meulskens een zoektocht naar het ‘anglicisme van het jaar’: het beste woord dat uit het Engels komt.

En dan was er de gebruikelijke Van Dale-verkiezing. Vanaf eind november kon er worden gestemd, voor Nederland, België en apart voor de twee landen in diverse categorieën, zoals ‘jongerentaal’ en ‘politiek’ - met in de laatste categorie ook weer participatiesamenleving.

Weg met dat woord!

Nieuw dit jaar was de verkiezing ‘Weg met dat woord!’, van het INL, het Instituut voor Nederlandse Lexicologie. Gezocht werd naar het woord dat Nederlanders en Vlamingen ‘niet meer terug willen zien in 2014’. Op de shortlist kwam bijvoorbeeld absoluut voor, en - jawel - participatiesamenleving.

Slogans - die moesten ook weg. De website Slechte slogans vroeg stemmers te bepalen of bijvoorbeeld ‘Ei love you’ (van het Productschap voor Pluimvee en Eieren) het ergst was. Overigens had Radio Veronica al op 16 oktober de ‘Award voor de slechtste slogan van Nederland 2013’ uitgereikt.

En op de valreep werd er dan ook nog gezocht naar het ‘Het weerwoord’ en ‘Het mooiste dialectgezegde’ van 2013.

Het hele woud van woordverkiezingen was intussen voer voor columnisten en twitteraars. In NRC Handelsblad merkte Arjen van Veelen op dat je met al die winnende woorden een hele ‘Zin van het Jaar’ kunt samenstellen.

Samenwerking

Het is dus nogal veel en nogal onoverzichtelijk, alles bij elkaar. Vooral dat Onze Taal en Van Dale allebei een woord van het jaar kiezen, wordt niet altijd goed begrepen. Waarom niet een gezamenlijke verkiezing? Van Dale en Onze Taal zijn inmiddels gesprekken begonnen, en wie weet leiden die wel tot één grote woord-van-het-jaarverkiezing.

Maar zover is het dus nog niet. Eerst nog maar eens alle winnaars van 2013, in alfabetische volgorde:

Anglicisme van het jaar

awkward (iets als ‘gênant’, ‘pijnlijk’)

Het mooiste dialectgezegde

Hee hef oonder 'n droad hen vretten (‘Hij is vreemdgegaan’, Twente)

De slechtste slogan

It's de Cock that makes the man (modezaak Jan de Cock)

De slechtste slogan van Nederland (Veronica)

Een deuk van heb ik Joustra (Joustra Schadeherstel)

De vaagste vaagtaal

participatiesamenleving

Het weerwoord van 2013

wolkenwak

Weg met dat woord!

kids

Woord van het jaar (Van Dale)

Nederland: selfie, België: selfie; jongerentaal: twerken (Nederland), swag (België); lifestyle: scheefwerken (N), duckface (B); sport/ amusement: koningslied (N), wistje-datje (B); economie: bitcoinmiljonair (N), vrijwilligen (B); politiek: participatiesamenleving (N), loketjanet (B)

Woord van het jaar (Onze Taal)

participatiesamenleving