Onze Taal. Jaargang 82

[p. 250]

Raymond Noë
InZicht
Gevleugelde woorden

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Wijsheidsliteratuur - zo noemde de recent overleden Vlaming Gerard Verbeek zijn verzameling spreekwoorden, zegswijzen, citaten, maximen, aforismen en gevleugelde woorden. Hij had ze uit allerlei hoeken en gaten bij elkaar geschraapt: uit spreekwoordenboeken en citatenverzamelingen, maar ook ‘in het wild’ van schilderijen, spreukentegeltjes, bierviltjes, koekjesdozen en de muren van openbare toiletten. Ook vond hij er veel in de publicaties van de in Vlaanderen zeer bekende Bond zonder Naam, een ideële organisatie die behalve door haar goede werken grote bekendheid geniet door de vele tot nadenken stemmende spreuken die men al tientallen jaren verspreidt. Verbeeks verzameling omvat zo'n 25.000 lemma's. De weerspreuken uit zijn collectie werden al eerder afzonderlijk gepubliceerd, maar de overige 21.000 wijsheden zijn nu postuum gepubliceerd in het mooi verzorgde naslagwerk Gevleugelde woorden.

Het is een indrukwekkende verzameling, die gerangschikt is op het eerste zelfstandig naamwoord uit de spreuk - ‘Als een engel een duivel wordt, is hij de booste van allen’ vindt men alleen bij engel en niet bij duivel, omdat het toch al lijvige boek dan nog veel dikker zou zijn geworden. Alle opgenomen spreekwoorden en spreuken krijgen een verklaring, en waar dat nodig is wordt er naar andere lemma's doorverwezen. Als er een bron bekend is, wordt die vermeld.

Behalve een naslagwerk is Gevleugelde woorden een onderhoudend bladerboek, door de vele onbekende spreekwoorden die erin staan. Zo vindt men bij meid onder meer ‘Nieuwe meiden dienen wel’, ‘Meid en knecht, vrijt of vecht’, ‘Een meid en een aardappel kiest men zelf’, ‘De meid en de kat, hebben altijd wat. De knecht en de hond, moeten wachten tot 't komt’ en ‘Fluitende meiden en brullende koeien doen de boer geen goed.’ Dankzij dit boek leven ze nog even voort.

Lezers van Onze Taal kunnen dit boek met korting bestellen. Zie de aanbieding op bladzijde 243.

Gevleugelde woorden. Spreekwoorden, zegswijzen en andere vormen van wijsheidsliteratuur is verschenen bij Davidsfonds Uitgeverij en kost €39,95 (gebonden, 846 blz.). ISBN 978 90 5826 956 0

■ Taalkalenders

Met de taalscheurkalenders van uitgeverij Intertaal leer je door het jaar heen de eerste beginselen van een vreemde taal (Spaans, Frans, Portugees, Duits, Engels of Italiaans), in korte dagelijkse stukjes over grammatica, uitspraak en woordenschat. De lesjes worden afgewisseld met weetjes over de taal en cultuur van het land. De reeks is nu uitgebreid met een Engelstalige kalender waarmee buitenlanders Nederlands kunnen leren. Voor volgend jaar staat een kalender over het Chinees op stapel.

Dutch Every Day - Taalkalender Nederlands kost €18,95. ISBN 978 94 6030 419 4

■ Beeldvorming over migranten

Na de Tweede Wereldoorlog zijn er circa een miljoen mensen uit de voormalige koloniën naar Nederland gekomen. Over die migratie en de daaropvolgende integratie is van meet af aan veel gesproken in de politiek, bij beleidsorganisaties en in de media. In Oude onbekenden gaat historica Charlotte Laarman na hoe dat maatschappelijke en politieke debat gestuurd werd door de taal die daarbij gebruikt werd. Welke termen, woorden, argumenten, metaforen en beelden gebruikte men om de beeldvorming te ‘framen’ - zoals dat tegenwoordig heet?

Het boek is een handelseditie van het proefschrift waar Laarman eerder dit jaar op gepromoveerd is.

Oude onbekenden. Het politieke en publieke debat over postkoloniale migranten, 1945-2005 is een uitgave van Verloren en kost €29,- (ingenaaid, 295 blz.). ISBN 978 90 8704 371 1

■ Beeldwoordenboek

In een beeldwoordenboek kun je via gedetailleerde en soms opengewerkte tekeningen van allerlei zaken uit onze leefwereld een woord en de vertaling ervan opzoeken. In 2004 verscheen bij Van Dale Lexicografie een tweetalig beeldwoordenboek Engels- Nederlands, en in iedere nieuwe editie die sindsdien van het boek is verschenen, werd er een taal toegevoegd. Eerst Frans, toen Duits, en nu in de nieuwste uitgave ook Spaans. Ook het aantal afbeeldingen is toegenomen: waren dat er in 2004 nog 2000, inmiddels zijn het er 8000. Het boek bevat een register voor elk van de vijf talen.

Groot beeldwoordenboek Nederlands English Français Deutsch Español van Jean-Claude Corbeil en Ariane Archambault kost €29,95 (gebonden, 691 blz.). ISBN 978 94 6077 067 8

■ Tongbrekers

In het bladerboekje De baas snijdt recht en de knecht snijdt scheef staan allerlei rare zinnen, zoals tongbrekers (‘Bloedrood braamblad brandt beter’), alliteratiezinnen (‘Liesje leerde Lotje lopen ...’) en zinnen met een dubbele betekenis (‘Ik

[p. 251]

lig in bed met haar op mijn borst’). De zinnen worden gepresenteerd met veel wit eromheen.

De baas snijdt recht en de knecht snijdt scheef. De beste tongbrekers van Tanja van der Cras is een uitgave van BBNC en kost €9,95 (gelijmd, 128 blz.). ISBN 978 90 453 1491 4

En verder

■ Nederlands als tweede taal in het basisonderwijs van Folkert Kuiken en Anne Vermeer. Derde druk van op pabo-studenten en basisschoolleerkrachten gericht handboek over de didactiek van het onderwijs Nederlands aan anderstalige basisscholieren. ThiemeMeulenhoff, €44,80 (ingenaaid, 274 blz.). ISBN 978 90 06 95523 1

■ In de nieuwe ‘Praktische grammatica’- reeks van uitgeverij Intertaal zijn tot nu toe delen verschenen over het Frans, Spaans, Italiaans, Engels, zakelijk Engels, en Nederlands voor anderstaligen. Het zijn leer- en oefenboeken voor beginners en halfgevorderden. Ieder boek wordt afgesloten met een aantal toetsen. De boeken kosten €23,75 per stuk. Voor bestellingen zie: www.intertaal.nl.

■ Function follows form. The linking element in Dutch and related languages. Proefschrift van Arina Banga over ‘tussenklanken in Nederlandse samenstellingen [-(e)n-, -s-] en soortgelijke tussenklanken in talen die verwant zijn aan het Nederlands’, zoals het Afrikaans, Fries, Engels en Duits. Uitgave in eigen beheer (ingenaaid, 150 blz.). Informatie en bestellingen: [e-mail].

Agenda

■ 2 september - 14 oktober, Amsterdam. Zeven openbare maandagmiddagcolleges over ‘Het Korterlands. Over de structuur van afkortingen’, door prof. dr. Hans Bennis.

■ 8-15 september: Week van de alfabetisering.

■ 28 september, Amsterdam. DRONGOfestival over meertaligheid, met onder meer een informatiemarkt, workshops en een cultureel programma.

Voor meer evenementen en meer informatie zie www.onzetaal.nl/agenda.