Iktionaire
Klootschieten
Dat het Groot Dictee uit Frankrijk werd geïmporteerd, is op het eerste gezicht vreemd. We kunnen veilig aannemen dat iedereen die dit leest weleens in Frankrijk op vakantie geweest is, en de kans is ook aanzienlijk dat u daar in de Dordogne, Provence, Ardèche, of waar u ook was, weleens aanwezig bent geweest bij de jaarlijkse bekroning van de beste geitenkaas, de opening van de kermis of het feestelijke begin van de schoolvakanties. Bij dat soort gelegenheden houdt een plaatselijke hoogwaardigheidsbekleder een toespraak. Dat kan lang duren, want de meeste Franse notabelen hebben op school geleerd hoe je zoiets doet, en die vaardigheid houden zij graag op peil. Met de essays die in Frankrijk voor het vwo-examen worden geschreven, kun je in Nederland je bachelor halen, zeggen ze.
Dus: in het land waar ‘stellen’ terecht veel belangrijker wordt geacht dan ‘spellen’, introduceert de televisie een jaarlijkse spellingwedstrijd. Misschien werd de spelling door die nadruk op stellen verwaarloosd, maar in dat geval heeft Philip Freriks een compensatiemiddel geïmporteerd voor iets wat bij ons helemaal geen compensatie behoeft. Wij zíjn al geobsedeerd door spelling.
Wat ons Groot Dictee vooral illustreert, is hoe krankzinnig moeilijk wij het gemaakt hebben om in het Nederlands correct te spellen. Foutloos spellen in het Nederlands is zoiets als het bouwen van een Formule 1-wagen: heb je net aan al de laatste technische specificaties voldaan, wordt de breedte van de spoiler of de dikte van de spoorstang alweer veranderd. Zouden er in de Formule 1 mecaniciens zijn die zich toeleggen op het uit hun hoofd leren van al die voorschriften? Of zoeken ze het even op in een van de tientallen laptops waarmee zo'n team geëquipeerd is?
Om het Groot Dictee foutloos te maken is één laptop al voldoende. Zelfs met een smartphone lukt het waarschijnlijk wel. Door de moedwillige miskenning van die realiteit is het Groot Dictee verworden tot een anachronisme. Een schilderachtig vermaak voor jaarmarkten en braderieën, beoefend door hobbyisten in zelfgenaaide kostuums. Het klootschieten van de taal.
Mijn voorstel: geef de deelnemers een laptop en ontwerp een dictee waarin ze dán nog fouten maken. ‘Verkeerd in uitstekende staat’ - dat soort dingen.
Jan Kuitenbrouwer
Auteursrechtelijk beschermd