Onze Taal. Jaargang 81

Redactie Onze Taal
Gaten in de taal
Lijstje voor het sterven

Hoe noem je je broers en zussen in één woord? Is er een woord voor het geluid van schaatsen op natuurijs? Denk mee en vul de gaten in de taal.

Hoe noem je het lijstje met dingen die je gedaan wilt hebben voor je sterft? Dat vroegen we u in de vorige aflevering, in het aprilnummer. Is bucket list een geschikte term, zoals Amerikanen een dergelijk lijstje wel noemen? Nee, vond u. Bucket list verwijst naar de Engelstalige uitdrukking to kick the bucket (‘doodgaan’, letterlijk: ‘de emmer omver schoppen’), en die blijkt in Nederland en Vlaanderen nagenoeg onbekend. Voor dit bijzondere verschijnsel moet een term gevonden worden die vertrouwder aandoet, zo liet u merken.

Het zoeken naar een geschikt alternatief bracht veel moois teweeg. Niet alleen bedacht u in totaal 155 woorden, maar ook begon u werk te maken van het lijstje zelf: ‘Dit onderwerp heeft ervoor gezorgd dat wij samen een reisje gaan plannen naar Amerika’, schreef Debby Wensveen. En Merel Dirkx schreef over haar lijst dat ze ‘ook graag eens in Onze Taal zou willen staan’ - bij dezen.

Er was opvallend veel variatie. Ruim honderd termen werden slechts eenmaal ingestuurd. Enkele ervan: galgenlijstje (‘naar analogie van galgenmaal’), grafvinklijstje, rollatorrijtje, todoodlijst en pregrafenislijst, en één persoon was voornemens het leven af te sluiten met een ‘terminaal bacchanaal’. Een paar maal ingezonden werden zeislijst, doodsch(r)appenlijst en dooddoenerslijst.

Het leeuwendeel van de inzenders ging op zoek naar een Nederlandse variant van het informele to kick the bucket, en leidde op basis daarvan een woord af à la bucket list. En zo bedachten meerdere mensen het woord Napelslijstje (geïnspireerd door de uitdrukking eerst Napels zien en dan sterven) en gladiolenlijstje (de dood of de gladiolen). En dan was er natuurlijk de pijp aan Maarten geven, die zowel in betekenis als in toon veel overeenkomsten vertoont met de Engelstalige uitdrukking. Vier mensen kwamen met pijplijst, en nee, schreef een van de inzenders, we moesten ‘niet aankomen met het bezwaar dat het ook nog een andere, sterk erotische betekenis zou kunnen hebben, want dat soort dubbelzinnigheden zitten er wel meer in onze taal’.

We besloten ons te laten leiden door de objectiviteit van de getallen. Maar liefst elf mensen kwamen met een inzending op basis van de uitdrukking het loodje leggen: loodjeslijst. Of zoals Debby Wensveen - inderdaad, de Amerika-reizigster - haar keuze formuleerde: ‘Het zijn de laatste loodjes voordat iemand het loodje legt.’ Zij ontvangt de boekenbon van 25 euro voor haar bijdrage.

Alle andere inzenders: onze hartelijke dank.

Nieuwe oproep: ‘Net had ik nog pijn’

We kennen het allemaal: al de hele middag werken de links niet in je browser, of je capslocktoets zit vast, en net als je de systeembeheerder die rare fout wilt laten zien, doet de computer het weer als vanouds. Of je loopt al wekenlang met een stekende pijn in de lage rug, en precies op de dag dat je ermee naar de dokter stapt, gaat het eigenlijk wel weer.

Is er een term te bedenken voor het verschijnsel dat je klachten voor het oog van de deskundige verdampen? Mail het naar [e-mail] (of stuur een kaartje naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag), en maak kans op een boekenbon.

Foto: 123RF