Onze Taal. Jaargang 81

[p. 288]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Ophef over Verkavelingsvlaams

Begin september was er in Vlaanderen veel ophef over het gebruik van het Verkavelingsvlaams: de informele spreektaal in Nederlandstalig België die geen dialect is, maar ook geen Algemeen Nederlands. Een ander woord ervoor is tussentaal. Aanleiding was de publicatie van het boek De manke usurpator. Over Verkavelingsvlaams, geschreven door de Antwerpse taalkundigen Kevin Absillis, Jürgen Jaspers en Sarah Van Hoof.

De auteurs benadrukken dat ze de tussentaal niet promoten, maar vinden het niet erg dat die in het onderwijs wordt gebruikt: ‘We moeten af van het idee dat Verkavelingsvlaams een gedrocht is dat de emancipatie van de burger in de weg staat. We moeten het de plaats geven die het toekomt: het is de informele spreektaal die heel veel Vlamingen dagelijks gebruiken.’

Hun standpunt leidde tot veel kritiek, van onder anderen schrijver Geert van Istendael, bedenker van de term Verkavelingsvlaams: ‘Het is de taal van mensen die neerkijken op dialecten, en te lui zijn om goed Nederlands te leren. Het is de taal van de zelfgenoegzaamheid. En je kunt ze niet schrijven. Ze is dus niet bruikbaar in het onderwijs.’ Ook vooraanstaande taalkundigen pleitten nadrukkelijk voor de standaardtaal als instructietaal, bijvoorbeeld Ruud Hendrickx (VRT-taaladviseur en Vlaams hoofdredacteur van Van Dale) en Ludo Permentier. Permentier: ‘Kinderen gaan naar school om daar iets anders te leren dan wat ze buiten de school oprapen.’

Logo ‘Rijks museum’ onder vuur

De spatie in het nieuwe logo van het Rijksmuseum (‘Rijks museum’) heeft veel stof doen opwaaien. Honderden mensen beklaagden zich bij de stichting Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) over deze foutieve en in hun ogen ergerlijke spatie.

Volgens grafisch ontwerper Irma Boom hoort de spatie ertussen, omdat het voor haar gevoel om twee woorden gaat, vanwege de koosnaam ‘Rijks’. René Dings, voorzitter van SOS, laat in het tv-programma EditieNL weten dat hij het ‘tamelijk slordig en onzorgvuldig vindt dat de hoeder van het nationaal erfgoed een loopje neemt met de spellingregels’. Het museum denkt daar anders over: ‘Een logo is geen woord, maar een woordmerk. Daar gelden andere regels voor.’

Foto: Johan van Walsem

Dings geeft de klachten door aan het museum, maar betwijfelt of dat iets oplevert: ‘Ik ben bang dat het logo daarvoor te veel geld heeft gekost.’

Nederlandse scholieren goed in vreemde talen

Nederlandse middelbare scholieren beheersen hun vreemde talen goed. Dat blijkt uit een onderzoek van de Europese Commissie onder 54.000 Europese veertien- en vijftienjarigen. Veertien landen werden onderzocht, en Nederland stond op de derde plaats.

De resultaten laten grote verschillen zien. Zo scoren bijvoorbeeld Estland, Kroatië en Slovenië goed, en oudere EU-lidstaten als Spanje, Portugal en Frankrijk opmerkelijk minder. Over Groot-Brittannië meldt online nieuwsmagazine ScienceGuide dat ‘dat land steevast onder aan de lijsten bungelt vanwege het bekende “motivatieprobleem”. Want waarom zouden zij een vreemde taal leren als iedereen zo hard op het Engels studeert?’

De Europese Commissie wil meer steun voor het vreemdetalenonderwijs en komt voor het einde van dit jaar met een voorstel voor een Europese norm voor vreemdetalenkennis.

‘Het Nederlands komt uit Turkije’

Het huidige Turkije is de bakermat van het Indo-Europees, een verzameling talen waartoe ook het Nederlands behoort. Dat concludeerde een multidisciplinair team van Nederlandse, Belgische en Nieuw-Zeelandse wetenschappers. Zij vonden onlangs nieuw bewijs voor deze theorie.

De onderzoekers hebben zogenoemde ‘cognaten’ (woorden van gelijke afstamming) uit dode en levende Indo-Europese talen ingevoerd in een model uit de microbiologie. Het resultaat: de stamboom van het Indo-Europees blijkt terug te voeren tot het ruige, bergachtige binnenland van Anatolië, 8000 tot 9500 jaar geleden. Volgens de onderzoekers hebben de landbouwers die daar toen leefden, zich langzaamaan over Europa en een deel van Azië verspreid.

In de media was er veel aandacht voor dit onderzoek. Maar er was ook kritiek op de gebruikte methode en op de eenzijdigheid van de ingevoerde gegevens, die te veel voorbijgingen aan bijvoorbeeld de grammaticale kant van de zaak. Vooralsnog geniet een andere ontstaanshypothese meer aanhang, namelijk dat het Indo-Europees voor het eerst werd gesproken door paardrijdende volkeren op de steppen van Zuid-Rusland.

En verder:

Alfabetiseringsprijzen Tijdens de Week van de Alfabetisering, begin september, zijn de jaarlijkse Nationale Alfabetiseringsprijzen uitgereikt. Bekroond werden de projecten ‘Leesvaardigheidsscreening met eyetracking’, ‘WelSlagen Diversiteit’ (taalscholing voor laaggeletterde allochtonen) en ‘TaalTrip’ (een methode voor basisschoolleerlingen met een taalachterstand). Dictee Schrijver en tv-programmamaker Adriaan van Dis stelt dit jaar de tekst op van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Opmerkelijk is dat hij bedongen heeft dat er ook een prijs is voor de slechtste speller. De 23ste editie van het dictee wordt uitgezonden op woensdag 12 december.

Latijn Het Vaticaan wil een academie in het leven roepen om het Latijn weer populair te maken. Sociale media en het vertalen van moderne woorden moeten daarbij helpen.

Meer informatie: www.onzetaal.nl/tamtam.