Horstlog
Jarig Jetje
Af en toe gebeurt het me dat ik iets moet schrijven, maar niets kan bedenken. Ik zit achter mijn computer en er schiet me niets te binnen. Ik kan werkelijk niks verzinnen. Ik loop wat te ijsberen, ik ga eens naar de wc, ik kijk eens in de brievenbus of er al post is. Ik ga opnieuw achter de computer zitten, maar het idee blijft uit. Uur na uur verstrijkt, maar het leidt tot niets.
Ik weet niet of u dat ook hebt, maar bij mij is er in zo'n toestand meestal een of ander onbenullig liedje dat door mijn hoofd spookt. Hardnekkig komt dat liedje in mijn gedachten, en ik kan het maar niet van me afzetten. Het is alsof dat liedje schaamteloos misbruik maakt van mijn mentale leegte, en nu eindelijk zijn kans schoon ziet om zich in mijn aandacht te nestelen. Ik neurie, ik zing de woorden, voorzover ik die weet. Maar met liedjes zingen kom ik natuurlijk niet vooruit. Ik probeer dus het liedje te vergeten en me te concentreren op wat ik schrijven moet, maar het enige wat me te binnen schiet, is iedere keer weer datzelfde liedje.
Deze keer is het 't lied van ‘Jarig Jetje’. Ik heb, voorzover ik weet, dat lied de afgelopen vijftig jaar nooit meer gehoord, maar ik weet dat mijn moeder het weleens zong. Al die tijd moet het dus ergens in mijn geheugen verstopt geweest zijn, en vandaag, nu ik het kan missen als kiespijn, komt het daar ineens weer uit. Ik ken eigenlijk alleen maar de eerste twee regels. Maar die twee regels kan ik niet uit mijn gedachten zetten.
Het begint met ‘Jarig Jetje zou trakteren, alle kinderen van de klas’. En er komt iets in voor als ‘ulevellen bracht ze mee’. Destijds moest mijn moeder al uitleggen wat ulevellen waren, want in de jaren vijftig waren die al ouderwets.
Op internet zijn de tekst en de melodie gemakkelijk te vinden. Ook de ulevellen worden uitgelegd, en er zijn zelfs recepten om ze zelf te maken. Het lied van ‘Jarig Jetje’ is van de hand van Jacob Hamel (1883-1943), verneem ik, oprichter en dirigent van het AVRO-kinderkoor. Hamel is omgebracht in Sobibor. Vanaf 1946 werd dat kinderkoor, dan Kinderkoor Jacob Hamel geheten, geleid door Herman Broekhuizen, die zelf ook veel kinderliedjes geschreven heeft (onder andere ‘Elsje Fiederelsje’). Voor wie er meer over wil weten, is er nog een hoop verdere informatie te vinden. Men zegt dat de uitdrukking jarig jetje aan dit lied ontleend is, maar daar ben ik niet zeker van. Hamel zou ook gebruikgemaakt kunnen hebben van een bestaande uitdrukking.
Maar interessanter dan de vraag wie jarig jetje uitgevonden heeft, is de altijd weer verbluffende ervaring van het contrast tussen het chaotische en grillige menselijk geheugen en de ijzeren overzichtelijkheid en compleetheid van het internet.
Toch verliest het geheugen niet op alle fronten. Het heeft namelijk het vermogen van de ingeving die ogenschijnlijk niets maar dan ook niets met de zaak te maken heeft.
Joop van der Horst
Auteursrechtelijk beschermd