Onze Taal. Jaargang 81

[p. 253]

Taalergernissen

Hoort of ziet u taalverschijnselen die u lelijk, verwerpelijk, leuk, nieuw of anderszins opmerkelijk vindt? Laat het ons dan weten. Liefst per e-mail ([e-mail], met vermelding van uw adres) of anders per reguliere post (Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag).

Rond de klok van 22.25 uur
Bert van Nispen - Maassluis

Bij vooraankondigingen van tv-programma's hoor je steeds vaker de constructie ‘U ziet ons straks, rond de klok van...’ Als het om hele uren gaat, klinkt dat niet vreemd (‘rond de klok van vijf’), maar aangezien rond de klok van ‘ongeveer’ betekent, is deze uitdrukking echt kolderiek in combinatie met precieze tijdsaanduidingen, zoals ‘rond de klok van vijf voor half elf’.

Kennen
Evelien Blok - Arnhem

Wat ik langzamerhand ergerlijk begin te vinden, is het overvloedige gebruik van kennen, in zinnen als: ‘De rozen in mijn tuin kennen een lange bloeitijd’, of ‘Ajax kende een goede tweede helft.’ Het is niet echt fout Nederlands, maar het wordt te pas en te onpas gebruikt - ofschoon ik wel moet zeggen dat het alweer een beetje op z'n retour lijkt te zijn. Misschien hebben de kenners er ook genoeg van.

Oeuvre
Walter Pier - Wassenaar

‘Het gezamenlijke werk van een kunstenaar of geleerde’, zegt Van Dale bij het trefwoord oeuvre, dus ik keek nogal vreemd op toen op 12 juni bekend werd gemaakt dat Ferry Mingelen de Anne Vondelingprijs zou krijgen ‘voor zijn gehele oeuvre’.

Uit de berichtgeving bleek dat het gewoon om zijn tv-werk ging, en dat hij dus niet in het geheim een reeks dichtbundels heeft gepubliceerd. Alle respect voor Mingelen, maar ik lees in dit verband toch liever dat hij die prijs krijgt voor ‘al zijn reportages’ of voor ‘zijn werk als parlementair verslaggever’ of iets dergelijks. Nog even en we hebben het over het oeuvre van Sacha de Boer en Rob Trip - en vervolgens is het nog maar kleine stap naar de verzamelde werken van Linda de Mol, Erwin Kroll en Joep Schreuder. Ook voor hen alle respect, maar dat zou me écht te ver gaan.

Een iemand
M.T. van de Kar - Gouda

Sinds een jaar of vijf, mogelijk tien, hoor ik vaker en vaker zinnen waarin de woorden iets en iemand als zelfstandig naamwoord worden gebruikt. Zo schrijft ene Willemtevreden op Kieskeurig.nl dat zijn nieuwe tv zó plat is dat je hem van de muur moet halen ‘als je een iets wil inpluggen’. En medemensen typeren als ‘een lief iemand’ of juist ‘een onuitstaanbaar iemand’ wordt geen enkel punt gevonden. Ik stoor me telkens weer aan die gedrochten.

Beroepsmatig verkeer ik in alle geledingen van de Nederlandse maatschappij, en ik spreek veel met mensen van alle leeftijden. Daarbij valt mij op dat wat een iets/iemand betreft er geen verschil is als je kijkt naar opleidingsniveau of de mate van isolatie in de maatschappij (daarbij denk ik aan leden van de Gereformeerde Gemeente en dergelijke, die geen televisie kijken).

Zowel... en...
Jan Bosmans - Antwerpen

Mijn oren doen pijn telkens als ik het woordje zowel hoor zonder als. Varianten op zowel... als... die opgeld maken zijn zowel... en..., zowel... maar ook... en zelfs zowel... net als...

Hoe komt zoiets toch? Raakt de spreker in de loop van een lange zin het spoor bijster, of is zij/hij zich niet van bewust van de betekenis van zowel? Taalevolutie hou je niet tegen. Mettertijd wordt zowel mogelijk geaccepteerd als de opzichzelfstaande inleiding van een opsomming, waarna je zelf mag bepalen hoe het verdergaat. Zover zijn we vandaag nog niet. Ik vraag me af waarom de goede lieden die het juiste gebruik van zowel niet kennen, zich niet gewoon beperken tot opsommingen met het veilige voegwoord en.