Onze Taal. Jaargang 81

[p. 252]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Kritiek op Stichting Lezen & Schrijven

De Stichting Lezen & Schrijven, die de laaggeletterdheid in Nederlands moet bestrijden, heeft tamelijk forse kritiek van andere organisaties uit het veld gekregen. De gekozen aanpak zou niet werken en er zou te weinig expertise binnen de stichting aanwezig zijn, waardoor het niet lukt het aantal mensen dat moeilijk kan lezen en schrijven substantieel te verminderen. Bovendien draait het bij de stichting te veel om ‘pr, recepties, feestjes, en oploopjes met topmannen van bedrijven’, aldus Jos Leenhouts van de MBO Raad in NRC Handelsblad. De twijfels over het functioneren van de Stichting Lezen & Schrijven worden gedeeld door verschillende Kamerleden, onder wie Boris van der Ham (D66) en VVD'er Ton Elias.

Toch zijn er ook positieve geluiden. De stichting is begonnen met het aantrekken van nieuwe mensen, en de op I maart aangetreden algemeen directeur Merel Heimens Visser heeft meer ervaring in de organisatie gebracht. Stichting ABC, een andere alfabetiseringsorganisatie, is blij met deze ontwikkelingen: ‘We willen daarom snel met de Stichting Lezen & Schrijven en het veld aan de slag, om toch te proberen goed onderwijs voor laaggeletterden neer te zetten.’

Google op de bres voor bedreigde talen

‘En dit is het gebaar voor Aldi’, zegt een vrouwenstem, terwijl ze een hoofddoekje lijkt om te knopen. ‘Het is gebaseerd op het vooroordeel dat mensen met een hoofddoekje vaker bij de Aldi kopen.’ Te zien is een filmpje over woordvorming in de Nederlandse Gebarentaal. Het werd vorig jaar gemaakt door Radio Nederland Wereldomroep, en het is onlangs opnieuw gepubliceerd door de nieuwe website Endangered Languages, oftewel: ‘bedreigde talen’. Die website werd ontworpen op initiatief van internetgigant Google, en de ambities zijn groot.

Volgens diverse experts zal de helft van de huidige 6000 talen aan het eind van deze eeuw zijn verdwenen. Door zo veel mogelijk informatie over kwetsbare talen bijeen te brengen, hoopt Endangered Languages dat proces te vertragen. Het blijft zeker niet beperkt tot een paar filmpjes: op den duur moeten wetenschappers en enthousiastelingen er boeken, artikelen en allerlei andere beschikbare kennis met elkaar kunnen delen.

Er zijn vooralsnog maar weinig Nederlandse en Vlaamse (streek)talen op de site gedocumenteerd - naast de gebarentalen eigenlijk alleen het Fries. Echt druk op de wereldkaart van Endangered Languages is het in minder welvarende gebieden, zoals Nigeria, Papoea-Nieuw-Guinea en Nepal.

Opvallend genoeg is het tijdschrift National Geographic vorig jaar een vergelijkbaar project begonnen: Enduring Voices. Dat project bekijkt de bedreigde talen met een vast team van taalkundigen. Op het eerste gezicht levert dat een gestructureerder, maar minder veelomvattend resultaat op.

Meer erkenning voor Russisch in Oekraïne

Begin augustus zette de Oekraïense president Janoekovitsj zijn handtekening onder een taalwet die het Russisch een sterkere positie geeft in delen van Oekraïne waar veel Russischtaligen wonen. Over deze wet was in de maanden ervoor nogal wat te doen geweest. Rusland is in Oekraïne niet overal even populair, en een erkenning van het Russisch - toch de taal van zo'n dertig procent van de bevolking - wordt door sommigen gezien als een vorm van onderwerping aan het buurland. Er waren dan ook diverse betogingen tegen de wet, en in mei gingen Oekraïense politici in het parlement zelfs met elkaar op de vuist. Begin juli werd de wet vrij onverwacht toch aangenomen door het parlement, en de president heeft deze dus inmiddels bekrachtigd.

Het Russisch is volgens de wet nog steeds geen officiële landstaal, maar het krijgt wel veel meer status en toepassingsmogelijkheden in gebieden waar het door minstens 10% van de bevolking gesproken wordt. Die 10%-regeling is overigens ook van toepassing op de vele andere Oekraïense minderheidstalen, waaronder het Wit-Russisch, het Bulgaars en het Armeens.

Mei 2012: taalwet leidt tot vechtpartij in Oekraïens parlement.
Bron: YouTube

En verder:

Engels Rotterdamse basisscholen die lesgeven met de taalmethode van Early Bird mogen niet vier uur lesgeven in het Engels, zoals tot voor kort gebruikelijk was, maar hooguit drie uur en drie kwartier. Dat besliste de Rotterdamse rechtbank na een aanklacht van Stichting Taalverdediging.

Brughoektumor Het is Bart Chabot gelukt om een vaktaalwoord in de grote Van Dale te krijgen: brughoektumor - de naam van de tumor die de schrijver zelf sinds twee jaar in zijn hoofd heeft. Gents Tsiepmuile (‘huilebalk’) werd gekozen als mooiste Gentse woord. Lutsepoepe (‘dikke kont’) en tuupetegoare (‘samen’) eindigden tweede en derde.

Tweets Ik voert de boventoon in Twitter-berichten. In ruim een kwart van de Nederlandse tweets komt dat woord voor, zo blijkt uit een analyse van de website Twittermania.

Tweede Bij de tiende Internationale Taalkunde Olympiade in Slovenië deze zomer werd het Nederlandse team tweede in de landenwedstrijd - een team uit de VS won.

Vijfentwintigste In de jaarlijkse QS World University Rankings staat de Universiteit van Amsterdam 25ste in de top-200 van taalkunde-universiteiten. De enige andere Nederlandstalige universiteit bij de eerste 50 was de Universiteit Leiden (41ste plaats).

Meer informatie: www.onzetaal.nl/tamtam.