Onze Taal. Jaargang 81

Gesignaleerd

Geniet ze
Arie Snoek - Rotterdam

Het is woensdagmorgen 21 december en de Nederlandse astronaut André Kuipers staat in Kazachstan op het punt de ruimte in gestuurd te worden. Op de radio is te horen hoe zijn familie en vrienden hem via de telefoon nog even gedag mogen zeggen. Een van hen rondt zijn korte afscheidswoord af door Kuipers toe te voegen: ‘Geniet ze!’

Ik vond het een wat merkwaardige wens. Ik had hem ook nog nooit eerder gehoord. Geniet ervan is natuurlijk heel bekend (ook in allerlei varianten, waaronder Geniet van je moment), en werk ze, slaap ze en dergelijke ook.

Over zulke constructies met ze meldt de prestigieuze Algemene Nederlandse Spraakkunst: ‘Hiermee wenst men de toegesprokene een goed verloop van datgene wat het werkwoord uitdrukt.’ Met geniet ze zeg je dus zo veel als ‘Ik wens je een goed verloop van het genieten.’ Nu snap ik waarom geniet ze in mijn oren wat vreemd klinkt: ‘genieten’ houdt vanzelf al ‘een goed verloop’ in. Als het genieten niet goed verloopt, dan is het geen genieten meer. In geniet ze hangt dat ze er een beetje raar bij.

Waarschijnlijk vond de vriend van Kuipers geniet ervan wat al te slapjes en gewoontjes voor zoiets groots als een ruimtereis, en besloot hij er met dat ze nog even een schepje bovenop te doen.

Maar ook voor aardsere zaken wordt de uitdrukking geregeld gebruikt, zo leert een kleine zoektocht op het internet. ‘Hoi, leuk dat je er bent... geniet ze’, staat bijvoorbeeld als welkomsttekst op een bruiloftsite. En ergens op Twitter: ‘geniet ze ouwe twitteraar:)’.

Stuk of wat
Arnold Thoben - Nijmegen

Het valt me op dat het lidwoord nogal eens wegvalt bij staande uitdrukkingen als de laatste keer, een tijdje geleden en een stuk of wat. Zo trof ik recentelijk de volgende zinnen aan:

-	Laatste keer was toen ik tien was (...). (Thomas Verbogt in De Gelderlander)
-	Tijdje geleden schreef de Volkskrant een aantal stukken over (...).
	(Youp van 't Hek in NRC Handelsblad)
-	Er zijn er altijd wel stuk of wat die hun boek zijn vergeten.
	(Ton de Kok in NRC Handelsblad)

Ik vermoed dat in de spreektaal het lidwoord al langere tijd wegvalt, maar in geschreven teksten zie ik het fenomeen pas sinds kort opdoemen. Het ergert me niet, het klinkt ook best wel stoer, maar toch knaagt er in mij een zeker gevoel dat dit ‘eigenlijk’ niet ‘mag’.

Helikopteren
Trui Gonnissen - Sas van Gent

Bij een surfsessie op het internet botste ik op het werkwoord helikopteren. Op Gezondheid.be staat daarover te lezen: ‘Wat u beter niet doet is “helikopteren”: tijdens het plassen boven de bril hangen omdat u de bril te vies vindt. Op die manier kunnen de bekkenbodemspieren niet ontspannen, terwijl dat juist moet tijdens het plassen.’

Ik vond het hilarisch, dus ik ging erop googelen. Met als resultaat een tweede betekenis, op Dichtbij.nl:

Irritante Alkmaarder opgepakt wegens ‘helikopteren’

Een 27-jarige man uit Alkmaar is donderdagnacht aangehouden in zijn woonplaats omdat hij dronken was (...). Hij had zich vervelend gedragen tegen spoorwerkers en stond op een gegeven moment ook met zijn geslachtsdeel te zwaaien.

Schitterend, zulke nieuwe woorden.