Iktionaire
De Eewvhjv
Mijn kandidaten voor het woord van het jaar 2011 waren casinopensioen en wildbreien.
De bezoekers van het Onze Taal-congres, eind november, kozen voor weigerambtenaar, een mooi nieuw woord, dat ik zelf niet met 2011 associeer, al moet je daar ook niet te rigide in zijn. Zoals Van Dale, dat vorig jaar het door niemand gebruikte gedoogregering tot jaarwoord verhief, naar verluidt omdat gedoogsteun en gedoogakkoord al voor 1 januari van dat jaar waren gesignaleerd. Alsof dat iemand boeit. Na de swaffel-gaffe van 2008 opnieuw geen sterke beurt van de nationale lexicograaf.
Wildbreien werd begin november al tot woord van het jaar uitgeroepen door het Instituut voor Nederlandse Lexicologie. De verkiezing van het woord van het jaar lijkt onderhevig te zijn aan sinterklasificatie: concurrerende marktpartijen die wedijveren om de eerste te zijn. Komend jaar werpt ook de Sdu zich in de strijd, eind september maken ze hun jaarwoord bekend. Prisma voelt zich lelijk afgetroefd, die hadden namelijk ook plannen, en komen daarom in 2013 voor de zekerheid in augustus. Ouders zullen lastige vragen krijgen: ‘Pappa, meerdere woorden van het jaar, hoe kan dat eigenlijk?’
‘Ja mam, bestaat het woord van het jaar eigenlijk wel?’
Casinopensioen mag verkozen worden omdat ik aanwezig was bij de geboorte. Of de conceptie, hoe moet je dat noemen? Ik heb het over de brainstorm waarbij het bedacht werd. En het was dat woord dat de FNV-top in de strijd over het pensioenakkoord ‘publicitair op achterstand zette’, zoals Vrij Nederland het laatst formuleerde. Als dit waar is, heeft één woord een revolutie in de Nederlandse vakbeweging ontketend.
En wildbreien? Tja, dat is meer dan een woord. Het is een roman van tien letters, een filmepos van drie lettergrepen. Een sponsje dat zich vanzelf volzuigt met vorm, kleur en betekenis. In theorie is het net zo wereldverbeterend als casinopensioen.
Alle woorden die met wild beginnen zijn sowieso prachtig, vooral als ze gevolgd worden door iets wat van nature juist niet wild is. Wildplunderen werkt niet. Maar neem plassen. Zet er wild voor en je zíét de zaak ontsporen. De urine spettert je om de oren. Bij wildbreien is dit effect optimaal. Zorgzame vrouwenhanden lussen zachte draden ineen tot teder weefsel. Maar dan wild. De tijd- en ruimterestricties van het breien vallen weg, overal wordt ineens gebreid, de klok rond, op elke denkbare schaal, met ongekende kracht en snelheid. Er druipt bloed van de pennen. ‘Nine-eleven’ was een vorm van breien. Wat die Alaskaanse krabvissers doen op Discovery: breien.
Inmiddels hebben we natuurlijk ook de beelden gezien, zodat dit wollen woord ook nog een dosis ontroering opzuigt. Koud straatmeubilair, zorgzaam ingepakt als de benen van een ballerina op weg naar het werk. Grauw staal, plaatselijk onderbroken door een stukje liefde. Morele pleisters. De jungle heeft troost nodig.
Ja, er zijn vreemde dingen gaande. In het Occupy-kamp moet je tijdens een vergadering een lepel vasthouden en elkaar hardop nazeggen, en meisjes breien kousen voor lantaarnpalen. Ik zeg u: er is iets op til.
Taalboppers! Hou op met die wildgroei en organiseer de Enige Echte Woord Van Het Jaar Verkiezing! Samen!
Jan Kuitenbrouwer