Onze Taal. Jaargang 80

[p. 360]

Arjen van Veelen
Ingepakt
Minder servetjes, meer planeet

De teksten op verpakkingsmaterialen moeten de consument informeren, maar bovenal moeten ze ons verleiden. Hoe gaat dat in zijn werk?

‘Het is weer zover,’ juicht modewebsite Followfashion.nl (‘hét platform voor Fashion Followers’), ‘H&M heeft een nieuwe Conscious Collectie gelanceerd!’ De nieuwe kledinglijn is ‘helemaal duurzaam’, maar beslist niet suf: ‘Bij duurzame kleding denk je snel aan geiten wollen sokken [sic], maar deze collectie is een lust voor het oog.’

Het is weer zover: duurzame mode.

Zien die mensen zelf niet dat duurzame mode niet kan bestaan? Zien ze niet dat het vréémd is om elk seizoen reclame te maken voor de lancering van weer een nieuwe duurzame collectie? Waarna de oude duurzame collectie, toch niet zo duurzaam, de prullenbak in gaat?

Duurzame mode is net zoiets als trage bliksem of een eeuwenoude hype. Duurzaam betekent hier dus niet: ‘blijvend’, ‘houdbaar’ of ‘bestendig’. Duurzaam betekent: dat er minder slaven dan gebruikelijk voor zijn ingezet. Dat het milieu minder dan normaliter verontreinigd werd. Duurzaam is: ‘minder verschrikkelijk’.

■ Mishandeld woord

Een andere term voor minder verschrikkelijke mode is ethical fashion. Er komt veel ‘biokatoen’ bij kijken. Duurzaam is eenzelfde soort woord als fair of eerlijk of vriendelijk (zoals in: milieuvriendelijk). Die ooit zo onschuldige woordjes zijn ontvoerd en misbruikt en zullen nooit meer geheel de oude worden.

Ook de winkel LaDress introduceert eco-jurkjes, schrijft Followfashion.nl. ‘LaDress gaat voor natural! De webshop introduceert een reeks eco-chique tuniekjes.’ Natural. Ook zo'n mishandeld woord. (Oké, ‘eco-chique tuniekjes’ - dat is bekoorlijk verwoord.)

Het grappige van fair, eerlijk, eco, duurzaam, ethisch en vriendelijk is dat je, door deze etiketten te gebruiken voor een speciale collectie, automatisch toegeeft dat de rest van je collectie kennelijk níét fair, eerlijk, eco, duurzaam, ethisch en vriendelijk is. Wel zo helder.

Soms is zelfs de duurzame collectie niet helemaal duurzaam. Dat zei Catarina Midby, de trendcoördinator van H&M, dit voorjaar in dagblad Trouw. Honderd procent duurzaam, dat werd te duur. ‘We willen het betaalbaar houden, duurzame mode democratiseren.’ (Nog zo'n gekaapt woordje, democratie. Maar dat is weer een ander verhaal.)

■ Starbucks

Koffie van Starbucks.
Foto: Saskia Aukema

Maar de eerste oekaze zou uitgaan naar Starbucks. Wie een beker koffie bij Starbucks koopt, krijgt een wegwerpbeker met een wegwerphoudertje plus een wegwerpservetje en een wegwerpsuikerzakje en een wegwerproerstaafje en een wegwerpkuipje melk.

Op de kartonnen houdertjes staat deze tekst: ‘60% post-consumer fiber sleeve. Help us help the planet.’ Dat weggooikartonnetje is dus voor de helft van gerecycled materiaal (post-consumer, ook zo'n prachtige, cultuurfilosofische term). Voor de andere helft dus niet. En door dat hele afvalpakket te kopen bij Starbucks, help je mee om de planeet te helpen.

Meer uitleg staat op de Starbucks-servetjes. Daar lees je deze magische formule: ‘Less napkins. More plants. More planet.’

Dus: minder servetjes betekent méér planten en ook méér planeet. Vraag niet waarom op een servetje de tekst ‘minder servetjes’ staat. Vraag niet hoe je door het kopen van servetjes meer planten krijgt. Vraag niet hoe al die servetjes zorgen voor meer planeet. Vraag niet wat planeet is.

Je snapt heus wel wat er wordt bedoeld. Drink nou maar gewoon je koffie.

En anders haal je je bakkie maar bij de Coffee Company. Daar krijg je je beker mee in een bruine, papieren tas. Op de zijkant staat slechts geschreven, in witte letters: ‘kleine bruine coffeetas’. Koddig, wellicht, maar geen woord gelogen.