Onze Taal. Jaargang 80

[p. 330]

Raymond Noë
InZicht

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Rare namen

Half oktober werd Louwe Pruim in BNN's radioprogramma De Coen & Sander show uitgeroepen tot de ‘Schaamnaam van 2011’. Deze naam won het van Bennie Dood en Annebelle Blaas. Winnaars van drie eerdere verkiezingen waren Con Domen, Stanley Messie en Fokje Modder. En het Vlaamse taaltijdschrift Over taal riep twee jaar geleden Beau ter Ham uit tot de grappigste naam van het Nederlandse taalgebied.

Namen als de bovenstaande, waarbij de combinatie van voor- en achternaam een komisch effect veroorzaakt, komen niet zo vaak voor - de meeste ouders die Vliegen heten, noemen hun zoon immers geen Sietse - maar als je erop let, zie je in Nederland en Vlaanderen ook achternamen die op zichzelf al raar of opvallend zijn. Denk aan Poepjes, Geyl en Naaktgeboren. Amateur-genealoog Jan Spendel heeft door de jaren heen bij zijn onderzoek in archieven en andere bronnen consequent alle vreemde, scabreuze en anderszins opvallende achternamen verzameld. Hij heeft ze nu samengebracht in zijn boek Onwelvoeglijke, bespottelijke en bijzondere familienamen. Uit het boek blijkt dat de herkomst van de namen vaak prozaïscher is dan de naam doet vermoeden. Of zoals Spendel het zegt: ‘woorden en betekenissen uit het verleden hadden een betekenis of gevoelswaarde waar men zich nu vaak onvoldoende van bewust is’. Zo betekende de naam Tepel ‘(kind) van Tepe’, gaat de naam Liefhebber terug op een bijnaam die calvinisten gaven aan mensen die wel kerkten maar niet tot de kerk toetraden, en iemand die Hondendorst heet, had een voorvader die woonde bij een plaats met veel doornstruiken (dorst) van één hond (honderd vierkante roeden) groot.

Niet alle in het boek opgenomen namen zijn overigens zo ‘vreemd’ als de bovengenoemde, want ook wat gewonere namen als Spier, Spit, Spoor en Spruit staan erin. Het grootste deel van het boek wordt ingenomen door de naamverklaringen; in de eerste dertig bladzijden gaat Spendel kort in op bepaalde categorieën van namen, zoals Surinaamse en Indische namen, vondelingennamen, namen die teruggaan op geveltekens en uithangborden, en ‘zinwoordnamen’ als Stavast, Keereweer, Vliegop, Sladoot en Treurniet. Dit boek is ook te koop bij Onze Taal; zie de aanbieding op blz. 323.

Onwelvoeglijke, bespottelijke en bijzondere familienamen is een uitgave van Gopher en kost €16,50 (gelijmd, 216 blz.). ISBN 978 90 51797 69 5

■ Woordenboeken

Piet van Sterkenburg is emeritus hoogleraar lexicologie en voormalig hoofdredacteur van het Woordenboek der Nederlandsche Taal. In 1984 publiceerde hij Van woordenlijst tot woordenboek, en hiervan is nu een herziene, flink uitgebreide en rijk geïllustreerde editie verschenen. Het boek beschrijft de geschiedenis van de Nederlandse woordenboeken, vanaf de allereerste tweetalige woordenlijsten uit de Oudnederlandse periode tot aan het hedendaagse woordenboek, in al hun verscheidenheid - van wetenschappelijke woordenboeken tot dialect- en jargonwoordenboekjes, alles bij elkaar een enorme hoeveelheid. De inleiding behandelt de alleroudste ‘woordenboeken’ van o.a. de Soemeriërs en de Grieken en Romeinen. Lezers van Onze Taal kunnen dit boek met korting bestellen; zie Onzetaal.nl/boeken.

Van woordenlijst tot woordenboek. Een geschiedenis van woordenboeken in het Nederlands is een uitgave van Scriptum en kost €49,95 (gebonden, 392 blz.). ISBN 978 90 5594 837 6

■ Taalstrijd

De Belgische taalstrijd is halverwege de negentiende eeuw begonnen als een politiek-maatschappelijk streven naar beschermende wetgeving voor het Nederlands (destijds de taal met een lagere status dan het Frans, de andere landstaal), maar is gaandeweg uitgegroeid tot een vooral politiek conflict tussen de gewesten Wallonië en Vlaanderen, met Brussel daartussenin. In zijn boek Waarheen met België? bundelt de Belgische geschiedkundige en taalstrijd-specialist Harry Van Velthoven 35 artikelen die samen een goed beeld geven van dit zich al bijna tweehonderd jaar voortslepende conflict. De nadruk ligt daarbij op vier onderwerpen: de Vlaamse beweging, taalpolitiek en taalwetgeving, de rol van de socialistische beweging, en de Belgische natievorming.

Waarheen met België? Van taalstrijd tot communautaire conflicten. Een selectie uit 35 jaar wetenschappelijk onderzoek is een uitgave van ASP en kost €25, - (gelijmd, 368 blz.).
ISBN 978 90 5487 875 9

■ Zakelijke teksten

Schrijven voor lezers is een handleiding voor het schrijven van zakelijke teksten zoals rapporten, artikelen, scripties, brieven en webteksten. Auteur Erik van der Spek richt zich niet op punten en komma's, maar op de grote lijnen: hoe zet je een tekst op (invalshoek, structuur), en hoe zet je hem neer (niveau en stijl)? Deze vragen worden beantwoord in het eerste, algemene gedeelte; in de tweede helft wordt ingegaan op de specifieke eisen en eigenschappen van de bovengenoemde tekstsoorten.

Schrijven voor lezers. Doelgericht schrijven van zakelijke teksten is verschenen bij Sdu Uitgevers en kost €24,95 (ingenaaid, 160 blz.).
ISBN 978 90 12 58291 9

■ Overtuigend presenteren

‘Je bent dagelijks bezig anderen te overtuigen’, aldus de flaptekst van De argumentatiecoach van Karin Pijper en Henri Raven. Het boek geeft aanwijzingen en tips om de eigen overtuigingskracht in werksitua-

[p. 331]

ties te verbeteren. De lezer leert standpunten en argumenten beoordelen en verwoorden, en krijgt inzicht in de psycholo-gische kanten van argumentatie. De theorie wordt verduidelijkt met praktijkvoorbeelden.

De argumentatiecoach. Je coach voor een overtuigende carrière is verschenen bij Sdu Uitgevers en kost €24,95 (ingenaaid, 132 blz.).
ISBN 978 90 12 58277 3

En verder

■ Handboek taalbeleid secundair onderwijs van Nora Bogaert en Kris Van den Branden. Hoe ga je in het middelbaar onderwijs om met zaken als meertaligheid, taal in andere dan taallessen, en het stimuleren van de taalontwikkeling van leerlingen? En hoe leg je je ideeën hierover vast in een taalbeleidsplan? Acco, €30, - (ingenaaid, 278 blz.).
ISBN 978 90 3348 075 1

■ Woorden te kort. Werkboek voor afasie- en andere taalgroepen van Renée van Meenen-Claassen en Fleur van Heijningen. Honderd kant-en-klare werkplannen met taaloefeningen voor groepsbehandeling van afasiepatiënten; de oefeningen zijn ook geschikt voor NT2-onderwijs. Garant, €43,40 (gelijmd, 192 blz.).
ISBN 978 90 441 2746 1

Agenda

■ 19 november, Udine (Italië). Liet International. Songfestival voor artiesten die in een minderheidstaal zingen.

■ 25 november, Amsterdam. Dag van de Nederlandse zinsbouw. Onderzoekers aan het woord over de stand van zaken m.b.t. een bepaald grammaticaal thema. Iedereen welkom, toegang gratis.

■ 25 november, Amersfoort. Nationaal vertaalcongres. Thema: het maatschappelijk belang van vertalers en tolken. Met lezingen, workshops en een borrel, plus uitreiking prijzen voor ‘beste tolk’, ‘beste vertaler’ en ‘beste vertaalbureau/vertaalafdeling’.

■ 25-26 november, Den Haag. Conferentie ‘Het schoolvak Nederlands’. Presentaties, lezingen en informatiemarkt, voor Nederlandse en Vlaamse docenten (van basisschool tot universiteit).

■ 26 november, Breda. Publiekscongres Onze Taal. Thema: ‘Taal leren’. Zie voor het programma het oktobernummer.

■ 29 november, Rotterdam. Taal in Bedrijf, ‘hét Vlaams-Nederlandse evenement op het gebied van taal- en spraaktechnologie’, met lezingen en een bedrijvenmarkt.

Meer informatie en meer evenementen: www.onzetaal.nl/agenda.