Onze Taal. Jaargang 80

[p. 218]

Raymond Noë
InZicht

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Voetbalbijnamen

Iedere voetballiefhebber weet wel dat Johan Cruijff in Spanje ‘El Salvador’ wordt genoemd, en dat met ‘De Generaal’ wijlen Rinus Michels wordt bedoeld. Maar dat Faas Wilkes ooit als ‘De Mona Lisa van Xerxes’ werd aangeduid, en Jo Bonfrère als ‘Mister Nigeria’, is minder bekend. Voor de liefhebbers van dit soort bijnamen is er nu De Tuinman, De Tsaar & De Zwarte Tulp van schrijver en journalist Ed van Eeden. Het boek behandelt enige honderden bijnamen van bekende en minder bekende binnenlandse en buitenlandse voetballers.

Bijnamen zijn geliefd in de sport, en vooral in het voetbal (zie ook Frank Joostens artikel over voetballersbijnamen in Onze Taal van juni 2006). Ze worden gegeven door fans, medespelers of journalisten, en ze kunnen zowel spot als bewondering uitdrukken. Veel bijnamen hebben betrekking op iemands fysiek. Zo zijn er ‘De Bolle van Zwolle’ (Piet Schrijvers), ‘De Giraffe’ (Jack Charlton, maar ook Louis van Gaal), ‘Dikke Theo’ (Theo Janssen, ook wel ‘Febo Janssen’ geheten) en ‘De Kromme’ (Willem van Hanegem, ook wel ‘De Praatpaal’). En ook het karakter is vaak de reden voor een bijnaam, zoals bij ‘Het IJskonijn’ (Edwin van der Sar) en ‘De Zenuwpees’ (Pim Doesburg). Maar verreweg de meeste bijnamen zijn geïnspireerd op de speelstijl van de speler: ‘Mr. Duracell’ (Dirk Kuijt), ‘Pi-Air’ (de kopsterke Pierre van Hooijdonk), ‘Het Tsjechische Kanon’ (Pavel Nedved), ‘De Tank’ (Theo Laseroms) en ‘Tikkie Breed’ (Jan Peters, Johann Vogel).

Alle bijnamen in De Tuinman, De Tsaar & De Zwarte Tulp - van ‘De Aap’ (Germán Burgos) tot ‘De Grote Zwijger’ (ook weer Rinus Michels) - worden kort toegelicht (wie was/is het en waarom heet(te) hij zo?), en het boek bevat verder ook nog overzichten van onder meer bijnamen van clubs, bijnamen van nationale elftallen, koosnamen en Volendamse voetbalbijnamen. Een register ontbreekt.

De Tuinman, De Tsaar & De Zwarte Tulp. Voetbalbijnamen is een uitgave van Amstelsport en kost €14,95 (gelijmd, 160 blz.). ISBN 978 90 4820018 4

■ Veranderende leescultuur

Sinds we computers, internet en e-readers hebben, wordt één ding steeds duidelijker: lezen wordt nooit meer wat het geweest is. Het aanbod van teksten is zó alomtegenwoordig dat we vrijwel de hele dag aan het lezen zijn. Tegelijkertijd is wegkruipen ‘in een hoekje met een boekje’ iets wat steeds minder mensen nog doen. Onze leescultuur verandert, maar wat zijn de gevolgen? Het Bredase Graphic Design Museum en uitgeverij Valiz vroegen 82 Nederlandse journalisten, ontwerpers, onderzoekers, politici, filosofen en kunstenaars om hun gedachten hierover kort op papier te zetten. Al die meningen, ideeën en beschouwingen zijn gebundeld in het Engelstalige I Read Where I Am. Het is een caleidoscopisch, eigentijds vormgegeven boek met daarin ook een zeer uitgebreide ‘Index of Related Subjects’ met korte definities van termen die met lezen, schrijven en boeken te maken hebben.

I Read Where I Am. Exploring New Information Cultures kost €17,50 en is verkrijgbaar bij het Graphic Design Museum in Breda en bij uitgeverij Valiz (Valiz.nl) (ingenaaid, 264 blz.).
ISBN 978 90 780 8855 4

■ Eenvoudig schrijven

B1 is een term waarmee in Europees verband tweedetaalleerders worden aangeduid die zich (net) zelfstandig kunnen redden in die tweede taal. De afgelopen jaren wordt dat B1 in Nederland steeds meer gebruikt als aanduiding voor heldere, voor iedereen te snappen taal - de jip-en-janneke-taal die gericht is op allochtone én autochtone Nederlanders die net goed genoeg Nederlands kennen om zich in die taal te redden. Dat B1 zo gebruikt wordt, komt vooral door het tekstbureau BureauTaal, dat geregeld met mediaoffensiefjes de aandacht vraagt voor bedrijfs- en overheidsteksten die in hun ogen te moeilijk zijn.

In De taal van mr. Jip van Harten en dr. Janneke Bavelinck leggen vijf medewerkers van het bureau uit wat B1 is en waarom het in hun ogen zo belangrijk is. Het boek is uitdrukkelijk geen cursus B1-schrijven, maar geeft wel voorbeelden van hoe het wel en niet moet, en tips en aanwijzingen voor wie eenvoudiger wil schrijven.

De taal van mr. Jip van Harten en dr. Janneke Bavelinck van Simo Goddijn e.a. is verschenen bij Sdu Uitgevers en kost €15,95 (gelijmd, 128 blz.).
ISBN 978 90 12 58258 2

■ Over taal

Het Belgische tijdschrift Over taal is aan zijn vijftigste jaargang bezig. Het tijdschrift werd in 1962 opgericht als Taalbeheersing in de administratie. Het werd vervolgens omgedoopt tot Taalbeheersing in de praktijk en in 1998 tot Over taal, wat al aangeeft dat de doelgroep van het blad in die vijftig jaar verschoven is van de beroepsmatige taalgebruiker die vooral in ‘zuiver Nederlands’ geïnteresseerd was, naar de geïnteresseerde taalgebruiker met een wat bredere belangstelling. De onderwerpen die vaak in Over taal aan bod komen, zijn taalbeheersing, spelling, taalontwikkeling, nieuwe woorden en taal op internet.

Over taal verschijnt zesmaal per jaar; een jaarabonnement kost €34,12 (excl. porto). Meer informatie: Overtaal.be.

■ Kinderreisgids voor Frankrijk

Ieder jaar weer gaan er tienduizenden kinderen met hun ouders naar Frankrijk om daar vakantie te vieren. Speciaal voor hen is

[p. 219]

er nu de vrolijk vormgegeven reisgids Jippie naar Frankrijk! Hierin staan allerlei wetenswaardigheden over het land (Wat is de route soleil? Welke regio's zijn er?) en de mensen (Van welke sporten houden ze? Wat eten ze?). Bovendien kunnen kinderen er allerlei Franse woorden en eenvoudige nuttige zinnetjes mee leren (‘Quelle est ton adresse électronique?’, ‘Je suis tombé amoureux de toi’). Het boek bevat ook raadseltjes, spelletjes, weetjes en recepten.

Jippie naar Frankrijk! van Kitty van Zanten en Mireille Spaas is een uitgave van Kosmos en kost €12,95 (ingenaaid, 128 blz.).
ISBN 978 90 215 4886 9

■ Gouden veer 2011

De wedstrijd om de Gouden Veer, de jaarlijkse schrijfwedstrijd voor Nederlandse ambtenaren, is weer van start gegaan. Tot 3 oktober kunnen ambtenaren teksten inzenden die zij namens een overheidsinstelling geschreven hebben voor een externe doelgroep. Het mogen brieven aan individuele burgers of groepen zijn, reacties op klachten, jaarverslagen, formulieren met toelichtingen, beleidsnota's, voorlichtingsteksten en documenten rond inspraakprocedures en projecten, etc. Zie voor de voorwaarden Deoverheidschrijftstukkenbeter.nl.

En verder

■ Dierentolk van Irene Praat. Verhalen en tips uit de praktijk van deze huisdieren-coach die met dieren kan communiceren. Sijthoff, €14,95 (gelijmd, 172 blz.).
ISBN 978 90 218 0447 7

■ Beter lezen van Marilene Gathier en Dorine de Kruyf. Derde, herziene druk van cursus voor beginnende volwassen lezers in het Nederlands, bestaande uit een tekstboek en twee oefenboeken. Coutinho, €41,50 (gelijmd, 76, 112, 96 blz.).
ISBN 978 90 469 0243 1

Agenda

■ Van 24 t/m 30 juli wordt in het Amerikaanse Pittsburgh de jaarlijkse Taalkunde Olympiade voor middelbare scholieren gehouden, waaraan ook weer een Nederlands team deelneemt. Zie ioling.org/2011.

■ Van 5 t/m 11 september is het de Week van de Alfabetisering. Voor alle activiteiten (onder meer meeschrijven aan ‘het langste gedicht’) zie Weekvandealfabetisering.nl.