Onze Taal. Jaargang 80

[p. 216]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Taalunie actualiseert Groene Boekje

De Nederlandse Taalunie komt in 2015 met een nieuwe editie van de Woordenlijst van de Nederlandse taal, beter bekend als het Groene Boekje. Onlangs is een commissie benoemd die de actualisering gaat voorbereiden. In 1995 besloten de ministers van de Taalunie om elke tien jaar zo'n herziene Woordenlijst uit te brengen.

De commissie, die bestaat uit Anna Bosman (Radboud Universiteit Nijmegen), Dirk Caluwé (Dienst Taaladvies van de Vlaamse overheid), Dominiek Sandra (Universiteit Antwerpen) en Tanneke Schoonheim (Instituut voor Nederlandse Lexicologie), heeft de opdracht gekregen zich te buigen over de criteria voor het aanpassen van de Woordenlijst. De spellingrégels mogen niet worden herzien.

Bij de vorige actualisering, in 2005, was dat ook de bedoeling, maar toen bleek de beregeling en passant wél te zijn aangepast. De ‘paardebloem-regel’ was geschrapt (paardebloem werd daardoor weer paardenbloem), en er kwamen regels bij waardoor de spelling van een aantal woorden veranderde. Daarop kwam destijds veel kritiek.

Voor de aanvulling met Nederlandse woorden uit Suriname zal de commissie gaan samenwerken met de Werkgroep Spelling Suriname.

Jip-en-janneketaal werkt niet in de politiek

Politici die zich bedienen van jip-en-janneketaal, vol sneren naar de gevestigde orde en verwijzingen naar de man in de straat, spreken de kiezer veel minder aan dan wordt gedacht. Dat blijkt uit onderzoek van communicatiewetenschappers aan de Universiteit van Amsterdam. Ze ontdekten dat zulke ‘populistische retoriek’, zoals ze het noemen, zelfs averechts werkt.

Het onderzoek richtte zich op de media-invloed op vierhonderd kiezers rond de verkiezingen van 2006; voor een ander, nog ongepubliceerd experiment gingen ze na hoe drieduizend mensen reageerden op krantenartikelen die door de onderzoekers zelf waren bewerkt. Daaruit kwam naar voren dat middelbaar en hoger opgeleiden zich storen aan politici die zich toeleggen op populistische retoriek. Rechts-populisten als Geert Wilders hebben wel iets aan zo'n benadering, alleen is het een minderheid die erdoor wordt aangesproken: lager opgeleiden die onderzoekster Linda Bos karakteriseert als ‘extreem cynisch’.

In het vakblad Political Communication schrijven Bos en haar collega's dat kiezers meer overtuigd raken door politici met inhoudelijke kennis van zaken. Dat geldt opmerkelijk genoeg ook voor rechts-populistische leiders als Wilders. ‘Rechtse populistische leiders die meer inhoudelijk gezaghebbend lijken door kennis tentoon te spreiden, worden als meer effectief ervaren.’

De uitkomsten zijn opvallend, schrijven de onderzoekers, omdat ze haaks staan op de heersende politieke mode. ‘De populistische retoriek en stijl wordt steeds meer door gematigde leiders overgenomen, mogelijk in de hoop om hun imago positief te beïnvloeden.’ En dat is dus een verkeerde inschatting, volgens de wetenschappers.

Weinig Friezen schrijven Fries

Nog altijd kan maar een klein deel van de Friezen goed Fries schrijven: slechts 12 procent. Dat blijkt uit een onderzoek van de provincie Friesland naar de spreek-, lees-, luister- en schrijfvaardigheid van de Friezen in hun eigen taal. Ongeveer 14.000 huishoudens werkten mee aan de peiling, die eens in de vier jaar wordt gehouden. Fries spréken blijkt een stuk beter te gaan: 65 procent van de Friezen kan dat goed. Ruim 80 procent van hen kan de taal probleemloos verstaan, en Fries lezen kan 75 procent.

In vergelijking met de taalmeting van 2007 is het beheersingsniveau op alle vier de onderdelen iets toegenomen. Verminderd zijn alleen het aantal Friezen dat het Fries als moedertaal heeft, en het aantal Friezen dat Fries spreekt met de partner.

Engels in Citotoets

Als er een verplichte eindtoets voor de basisschool komt, moet het onderdeel wereldoriëntatie (natuur, geschiedenis en aardrijkskunde) vervangen worden door Engels. Dat stelde de Onderwijsraad eind vorige maand als reactie op het plan van minister Van Bijsterveldt van Onderwijs om de Citotoets aan het eind van groep 8 verplicht te stellen voor alle basisscholen. Volgens de raad is het goed om op den duur Engels toe te voegen, omdat dit vak onmisbaar is in de verdere schoolloopbaan, en voor de toegang tot de arbeidsmarkt. Er zouden voor Engels ook net als voor Nederlands en rekenen/wiskunde ‘referentieniveaus’ moeten worden ontwikkeld: standaarden waaraan leerlingen moeten voldoen.

Minister Van Bijsterveldt toonde zich meteen enthousiast over het idee. ‘Het heeft mijn warme support’, liet ze weten tijdens een overleg met de Kamer over het basisonderwijs. Wel voegde ze eraan toe dat veel leraren het Engels niet voldoende beheersen om het te kunnen onderwijzen. ‘Docenten moeten worden bijgeschoold, want er gaat nu heel wat steenkolen-Engels over de tafel.’

De meeste Kamerleden waren het eens met de minister.

En verder

Dictee Schrijver Arnon Grunberg stelt dit jaar de tekst op van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. De 22ste editie van het dictee wordt uitgezonden op woensdag 14 december.

Foto: Keke Keukelaar

Dyslexie Kinderen van dyslectische ouders hebben tien keer zo veel kans op dyslexie als kinderen met normaal tot goed lezende ouders. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, de Radboud Universiteit Nijmegen en de Rijksuniversiteit Groningen.

Duidelijketaalprijs Anita Witzier is de winnaar van de Duidelijketaalprijs 2011 van het Taalcentrum-VU. Van achttien onderzochte tv-presentatrices waren haar gesprekstechniek, stemgebruik en taalgebruik het best.