Onze Taal. Jaargang 80

Gesignaleerd

Antibiotica is
John Juijn - Velp

Dat niemand nog het enkelvoud antibioticum gebruikt, is niet nieuw. Hoewel behandeling met een enkel, specifiek medicijn toch heus geen uitzondering is, hoor je nooit dat iemand behandeld wordt met ‘een antibioticum’. Iedereen zegt ‘Hij wordt behandeld met antibiotica.’

Maar onlangs nam ik een nieuwe ontwikkeling waar. In een - overigens uitstekend - artikel in de Volkskrant werd het meervoudige antibiotica als enkelvoud gebruikt: ‘Ze was 36 toen ze stierf aan een nierontsteking, iets wat doorgaans vrij eenvoudig met antibiotica te verhelpen is. Maar omdat het Opperwezen voor haar zorgde, was antibiotica niet nodig, vond haar moeder en vond de familie.’

Foto: Freeimages.co.uk

Antibiotica ‘was’? Ook op internet kom je geregeld antibiotica tegen in combinatie met een enkelvoudig werkwoord:

-	Antibiotica is vaak nutteloos bij tandvleesontsteking.
-	Enkele jaren geleden werd antibiotica te pas en te onpas voorgeschreven.
-	Antibiotica zal vaak wel noodzakelijk zijn, maar zal je vaak niet genezen.

In de benen
Susanne Onel - Leiden

Nadat er op vrijdag 19 november 2010 een brand was uitgebroken in het centrale regelcentrum van het treinverkeer in Utrecht, met als gevolg chaos, stond een NS-woordvoerster een journalist van het tv-journaal te woord. Op de vraag of de volgende dag alles weer in orde zou zijn, verzekerde de woordvoerster dat ‘ze’ hun uiterste best zouden doen om het treinverkeer zo snel mogelijk weer ‘in de benen te krijgen’.

Nu kennen we uitdrukkingen als op de been zijn, zich op de been houden, iemand op de been helpen, op de been houden, goede/verzuurde benen hebben (schaatsers en wielrenners), de benen nemen... maar dit? Treinverkeer in de benen krijgen? Dit moet een incidentele ontsporing van beelden zijn - zo dacht ik.

Maar nee. Tien minuten later komt mijn echtgenoot de kamer binnen met NRC Handelsblad van die dag. Op de voorpagina wordt een boze directeur van Staatsbosbeheer aan het woord gelaten die voorspelt dat de bezuinigingsplannen van de regering zullen leiden tot een ramp voor de natuur en de natuurrecreanten. Over De Weerribben, het natuurgebied dat is uitgeroepen tot het mooiste van Nederland, zegt hij: ‘We hebben nu al een tekort om dat in de benen te houden.’

Tweemaal op één dag dat rare in de benen... Gaan we hier vaker over struikelen?

Jip-en-janneketaal?
Karin Zondervan - Leeuwarden

Eind november las ik in Intermediair, in een artikel over een ‘Happy Few-congres voor de massa’, het volgende verrassende fragment:

Je bent als TED-licentiehouder wel gebonden aan een dik boek met regels die in Jip-en-Janneke-taal op neerkomen op ‘don't fuck with the brand’.

Het gaat me niet om dat woordje op dat er een keer te veel staat, maar om dat fuck, een woord dat ik Jip en Janneke nog niet zo snel hoor zeggen. Jip-en-janneketaal betekende natuurlijk al iets als ‘simpel gezegd’, maar in het fragment hierboven is het wel erg ver afgedreven van de twee figuurtjes van Annie M.G. Schmidt.