Onze Taal. Jaargang 80

[p. 54]

Jacco Snoeijer
Goed toeven in een opkomende wijk
Makelaarstaal in huizenadvertenties

Hoe verkoop je een huis? Een bord in de tuin om te beginnen, en een paar foto's op internet. Maar heel belangrijk is natuurlijk ook de tekst van de verkoopadvertentie. Wat voor taal gebruikt de makelaar daarin? Over knusse arbeidershuisjes en villa's met een opulente inrichting.

Illustratie: Hein de Kort

Iedereen die meer dan tien minuten met een makelaar heeft doorgebracht, weet wat de drie belangrijkste overwegingen zijn bij de koop of verkoop van een woning: locatie, locatie en locatie. Hoe wordt nu die locatie - de buurt waarin het huis staat - beschreven in verkoopadvertenties op het internet? De Nederlandse koopwoning, zo blijkt na lezing van een paar honderd van de meer dan 200.000 online-verkoopadvertenties, vind je erg vaak in een wijk die ‘keurig’ is, of ‘net’, en soms zelfs ‘keurig net’. Huizen staan verder geregeld te koop in een ‘geliefd straatje’, aan een ‘lieflijk pleintje’ of (soms al anderhalf jaar lang) in een ‘gewilde’ buurt. Gaat het om een buurt met grote, vooroorlogse herenhuizen, dan spreekt de makelaar van ‘situering op goede stand’ of ‘op goede woonstand’. Wonen wordt ‘goed toeven’ in zulke buurten, en woorden als welke, tevens en dies te meer volgen dan bijna automatisch. Het is haast alsof Dries van Agt een huis verkoopt.

Door die nadruk op netheid, lieflijkheid en ouderwetse degelijkheid roept de makelaar met een paar trefwoorden een beeld op van een buurt die veilig en vertrouwd is. Keurig en net komen heel vaak voor, en verwijzen (net als keurig net) naar een buurt zonder kapotte brommers in de voortuin, een wijk zonder tokkies en kratjes bier op het balkon. Een buurt waarin men nog dagelijks de stoep boent - of laat boenen natuurlijk, wanneer het écht goede woonstand betreft.

■ Omtrekkende beweging

Maar hoe moet het dan met minder goede buurten? Een rondgang op Funda.nl langs een stuk of tien van de veertig Vogelaarwijken (toch bepaald geen ‘oases van rust’ - om een van de bekendste makelaarsclichés aan te halen) laat zien dat er voor de makelaar geen probleemwijken of achterbuurten bestaan. Rellen, schietpartijen, drugspanden - ze worden begrijpelijkerwijs doodgezwegen in de advertenties. Maar wat wordt er dan wél gezegd over zulke buurten? De makelaar toont zich een meester in de omtrekkende beweging. Met veel omhaal van woorden leidt hij de aandacht af van wat de koper zou kunnen afschrikken. Een paar jaar geleden bijvoorbeeld moest de mobiele eenheid eraan te pas komen om de rust te herstellen in de Utrechtse wijk Ondiep. En wat meldt de makelaar over de buurt? ‘De wijk Ondiep dankt zijn ontstaan aan de Vecht die door de wijk loopt. De wijk kenmerkt zich door vooroorlogse, naoorlogse, en nieuwbouwwoningen.’ Juist.

In andere gevallen gaat de makelaar de problemen in de wijk niet uit de weg, en maakt hij juist van de nood een deugd. Dan is er sprake van een ‘opkomende wijk’, of van een ‘buurt in opmars’. Een appartement in het Haagse Laakkwartier, berucht vanwege zijn relgevoeligheid, bijvoorbeeld tijdens het WK voetbal afgelopen zomer, is gelegen in ‘het sterke gedeelte van de straat’, wat niet veel goeds vertelt over de buren verderop in de straat. Niet erg: zelfs hangjongeren en drugsoverlast maken een buurt ‘levendig’, en het Arnhemse Klarendal zelfs ‘bruisend’. In Amsterdam doet Bos en Lommer, een wijk met een niet al te beste reputatie, ‘veel aan

[p. 55]

de verbetering van de wijk’, terwijl even verderop een ‘stadsdeel met waardepotentie’ ligt. Een vergelijking met politiek taalgebruik dringt zich op: de woorden krachtwijk en prachtwijk hadden door een makelaar bedacht kunnen worden.

■ Een steenworp afstand

Is de buurt echt helemaal niks (of loopt de makelaar tegen de grenzen van zijn creativiteit aan), dan is er vaak wel iets leuks op ‘een steenworp afstand’. Er wordt wat afgegooid: een trendy uitgaansgelegenheid, een winkelcentrum voor de dagelijkse boodschappen, uitgestrekte natuurgebieden - het is allemaal dichtbij. De liefhebber kan eventueel ‘aan het Amsterdam-Rijnkanaal heerlijk (...) naar de scheepvaart kijken’. Gaat ook dat vervelen? Als laatste redmiddel is er altijd nog de ‘nabijheid van uitvalswegen’ en de ‘gunstige situering ten opzichte van het openbaar vervoer’. ‘Je bent zo de stad uit!’

Soms is het overigens helemaal niet nodig om een buurt en de voorzieningen (al dan niet op een steenworp afstand) in min of meer feitelijke termen te beschrijven. Wonen is immers gevoel, en om dat over te brengen doet de makelaar een beroep op zijn literaire, lyrische vermogens: ‘Een zwoele zomeravond. Uw voeten bengelen in het verkoelende water, terwijl u van een glas wijn en van het uitzicht op schilderachtig Oud-Zuilen geniet. Hoe wonderbaarlijk kan het klinken en hoe echt kan het worden.’

■ Opulente inrichting

Wat moet dat allemaal kosten? Laatst werd onderzocht waar in Nederland de duurste en goedkoopste huizen staan. Aan de kust (Bloemendaal, Wassenaar) en in het Gooi (Blaricum en Laren) kost een huis zomaar een miljoen euro. Voor grofweg eentiende van die prijs koop je in de noordelijkste uithoeken van ons land (in gemeenten als De Marne, Eemsmond, Delfzijl en Pekela in Groningen, Ferwerderadiel in Friesland) ook een dak boven het hoofd.

Natuurlijk is een ‘kloek’ landhuis in de Hollandse duinen moeilijk te vergelijken met een ‘knus’ arbeidershuisje in Noordoost-Groningen. En over een villa van ‘royale afmetingen’ met een ‘uitgesproken opulente’ inrichting is meer te vertellen dan over een ‘vriendelijk’ tussenwoninkje van zestig vierkante meter met een ‘eenvoudig keukenblok’. De omschrijvingen van de duurste huizen in Nederland zijn dan ook bijna altijd heel lang (omschrijvingen van meer dan duizend woorden - ruim de helft van dit artikel - zijn geen uitzondering), terwijl de goedkoopste woningen slechts uiterst spaarzaam beschreven worden. Zo schetsen Groningse en Friese makelaars over het algemeen stug de indeling van de woning, en sommen daarna puntsgewijs de woonvoorzieningen op (‘Toilet: ja Balkon: ja Hal: ja’) - en dat is het dan wel. Daarmee hebben die advertenties meer weg van een ambtelijk proces-verbaal in een onteigeningsdossier dan van een tekst die moet animeren tot de aankoop van een woning.

Nee, dan de advertenties voor huizen van een miljoen euro of meer, die verleiden pas. En dat gebeurt allereerst, in de beste reclametraditie, door woorden van Engelse en Franse komaf te gebruiken. De ouderlijke slaapkamer in Blaricum wordt bijvoorbeeld de ‘masterbedroom’ en de woonkamer de ‘living’. Wat in Ferwerderadiel een ‘voorraadkast’ wordt genoemd, heet in Bloemendaal een ‘pantry’. De hal is een ‘vestibule’ of een ‘entree’.

■ Karpers en steuren

Maar er is een belangrijker verschil tussen de advertenties voor gewone en duurdere woningen: in de laatste categorie gaat de makelaar geregeld in de verbale overdrive. Hij omschrijft niet alleen de fysieke kenmerken van het huis, hij gaat ook sfeer scheppen, in een taal die literair bedoeld lijkt - net als bij die bengelende voeten op die zwoele zomeravond van hiervoor. De gordijnen gaan dicht, de kaarsjes gaan aan en onder de handen van de makelaar verandert iets alledaags als de kelder in een ‘wijnopslag’. En dat is nog maar het begin.

De tuin ligt op het zuidoosten? Nee, ‘volop badend in zonlicht speelt deze villa een lichtvoetig spel met licht en ruimte’. Een makelaar filosofeert over een huis dat Honk heet: ‘Villa Honk... een naam die veelzeggend klinkt, maar die bijna deze (...) villa tekort doet. Bij zo'n prachtige villa (...) zou je een statiger naam verwachten. Bijna tekort gedaan, want Honk is een veelzeggende term, het geeft aan dat het een thuishaven is, een rotsvaste baken, een gezellig heenkomen (...). Dan blijkt dat Honk uitstekend bij Emmaweg 1 past, we kunnen rustig spreken van sterk, onverzettelijk en warm.’

Koop een huis in Laren (prijs op aanvraag) en dan is ‘in het omliggende bos het geluid van watervallen en de stroomversnellingen van beekjes te horen, die kronkelend hun weg naar de vijvers vinden.’ Het is in die waterpartijen ‘waar (...) vele honderden siervissen, zoals goudvissen, koi karpers en steuren rondzwemmen, sommige met een lengte van wel twee meter.’ En: ‘Als de toegangspoort (...) zich langzaam achter ons sluit, bevinden wij ons op een privédomein waar de buitenwereld geen vat op lijkt te hebben en ineens ver weg lijkt.’ Dan is de bewoner eindelijk alleen met zijn enorme vissen.

Zulke bloemrijke uitweidingen vind je dus niet in het hoge noorden. En dat heeft niet alleen met de grootte en bijzonderheid van het huis te maken. Het moet toch ook wel mogelijk zijn iets schilderachtigs over het Eemskanaal te schrijven? Of - voor de steurliefhebber - over de visafslag in Lauwersoog? En als érgens de ‘buitenwereld (...) ineens ver weg lijkt’, dan is het wel op een verlaten Friese zeedijk. Maar blijkbaar verkoopt no-nonsense daar beter.

De tuin ligt op het zuidoosten? Nee, ‘volop badend in zonlicht speelt deze villa een lichtvoetig spel met licht en ruimte’.

■ Authentieke details

No-nonsense is niet bepaald een term die meteen opkomt bij het lezen van de alinea's die gaan over slecht onderhouden huizen. Makelaars nemen woorden als houtworm, schimmel of betonrot niet in de mond - die termen zijn absoluut niet te vinden op de woningsites. Die schrikken potentiële kopers alleen maar af.

Toch kan er met name bij oude woningen behoorlijk wat aan de bouw schorten. De makelaar spreekt in zulke gevallen omfloerst van een ‘gedateerde woning’, of de ‘eenvoudige staat van onderhoud’. Over de gebreken wordt zo min mogelijk gezegd, hoewel standaardformuleringen onder aan de advertenties (ouderdoms-, niet-bewoners-, asbest- en loodclausules) wel het een en ander verraden. En heel af en toe kan de makelaar er ook in zijn eigen tekst niet omheen: ‘Bij de woning is enige scheefstand aanwezig.’

[p. 56]

Maar net als in de advertentieteksten van woningen in achterstandsbuurten kan de makelaar een nadeel heel goed ombuigen in een voordeel. Dat vergt in het geval van bouwkundige problemen dan wel wat inventiviteit. Het taalgebruik in advertenties van een ‘woning met mogelijkheden’ is bijvoorbeeld uiterst positief, alsof je Emile Ratelband hoort schreeuwen. En er komen veel uitroeptekens aan te pas. Ze lijken wel de stutten die de bouwkundige maakbaarheidsillusie overeind houden. Misschien dat er daarom soms twee of meer nodig zijn. Dus al is er sinds de bouw niks meer aan gedaan, de jarendertigwoning zit wel ‘tjokvol authentieke details’ en ‘boordevol originele stijlelementen!’ En: ‘Dit pand is aan een opknapbeurt toe en kijkt uit naar nieuwe bewoners!’ Helemaal als een van die nieuwe bewoners een ‘handige starter’ is, want die kan dan het hoekhuis ‘geheel naar eigen inzicht inrichten!’ Vijf ton betalen en dan snel aan de slag, want ‘dit is uw nieuwe renovatieproject!!’

Makelaars kunnen geweldig enthousiasmeren. ‘Koffers pakken en wonen maar!!’ is nóg zo'n bijna euforisch voorbeeld. Maar wat uiteindelijk toch het meest opvalt, is dat makelaarstaal vooral een aaneenrijging van clichés is, zoals wanneer kosten noch moeite zijn gespaard om een woning van alle gemakken te voorzien. Als gemeenplaats een stad in Nederland was, zouden daar veel makelaars wonen. In een keurig nette buurt welteverstaan.