Onze Taal. Jaargang 79

[p. 358]

Zong
Schiere dag

Guus Middag

Waarom zingt Eva de Roovere ‘Jij is lastig’ en ‘fantastig’? En de jongens van Opgezwolle ‘proef die woofer’? En hoe komt het dat dit zo bijzonder klinkt? In zijn rubriek ‘Zong’ staat Guus Middag stil bij de taal en de poëzie die te horen is in allerlei Nederlandstalige liedjes, oud en nieuw.

Het was in Groningen, op een mooie zomerzondagnamiddag, in een café, dat een zanger zijn gitaar pakte en begon te spelen. Een simpel liedje, een eenvoudige tokkel, een rustig vertellende zangstem. De zanger was Harry Niehof. Hij zong in het Gronings, en ik verstond er niet veel van, maar het liedje zelf was maar al te bekend: dit was ‘Perfect Day’ van Lou Reed. Bekend in de uitvoering van Lou Reed zelf (op zijn album Transformer, 1972) en van allerlei bewerkingen in allerlei talen en genres, als onderdeel van de film Trainspotting (1996), als single voor het goede doel bij de inzamelactie Children in Need, gezongen door allerlei beroemde artiesten (Engeland, 1997, één miljoen exemplaren verkocht), als reclamesong van de BBC in 2000, en bijvoorbeeld ook als een van de sfeerverhogende achtergrondliedjes van de tv-serie Gooische vrouwen. Dit was de Groningse versie: ‘Schiere dag’. Schier is Gronings voor ‘mooi’, en dan vooral ‘mooi’ in de betekenis van ‘schoon’, ‘aantrekkelijk’, ‘kan niet beter’ - zeg maar ‘perfect’. De titel kwam acht keer in het lied voor, maar verder begreep ik er nog niet veel van. Ik hield mezelf voor dat dat door het Gronings kwam, maar als ik eerlijk was moest ik bekennen dat ik ook niet wist waarover het Engelse origineel ging, hoe vaak ik het ook had gehoord.

■ Ontspannen

In ‘Perfect Day’ vertelt Lou Reed over een dag die hij met zijn nieuwe liefde heeft doorgebracht. Het tempo is ontspannen, op het lome af. Het gaat om zo'n mooie dag samen in het park, beetje sangria drinken en later, als het donker wordt, samen naar huis. Zo gaat het ook bij Harry Niehof. Het Central Park van Lou Reed werd bij hem ‘Stadspaark’. En ‘sangria’ werd vanwege het rijm ‘een glaske port’. Maar verder eindigt de perfecte dag in New York en Groningen hetzelfde: ‘En loater, as 't duuster wordt, / weer noar hoes.’ Meteen daarna volgt het verslag van nog zo'n dag. Deze keer gaan ze naar de dierentuin, dan samen naar de film en dan naar huis. Groningen heeft geen dierentuin, dus het bezoek aan de ‘zoo’ wordt bij Niehof vervangen door wat ‘kuiern ien 't hier en nou’. En daarna, net als bij Lou Reed, ‘noar 'n film tou / en den noar hoes’.

Simpel geluk, bezongen in een simpel lied. Na het refrein wordt het nog eens luid uitgezongen: ‘Oh it's such a perfect day. / I'm glad I spent it with you.’ Niehof zegt hetzelfde, maar dan met andere woorden: ‘O zo'n schiere dag. / Zo mooi dastoe bie mie waas.’ Lou Reed voegt daar vol liefde aan toe: ‘You just keep me hanging on.’ Harry Niehof zegt het nog iets krachtiger: ‘Mit die goa 'k aal mor deur’, met jou ga ik voor altijd verder.

In het tweede deel wordt de toon wat beschouwelijker. Sinds hij haar gevonden heeft, lijkt het wel alsof alle problemen verdwenen zijn, zingt Reed: ‘Problems all left alone.’ Niehof: ‘Eev'n gain ellende meer.’ Er is blijkbaar een donker verleden geweest, waar hij liever niet meer aan herinnerd wil worden. Door zijn nieuwe liefde kan hij zijn vroegere ik vergeten. Er is nu zelfs een nieuw mens voor in de plaats gekomen. En niet zomaar iemand, maar voor het eerst ‘someone good’. Niehof: ‘Ik docht eev'n da'k 'n aander waas: een goud mins.’

■ Heroïne

Eind goed al goed? Zo vatten sommigen ‘Perfect Day’ wel op: als een lied over een nieuwe liefde en een nieuw geluk, dat van iedere dag een mooie dag maakt. Maar binnen het zwartgallige oeuvre van Lou Reed is zo'n onbekommerd liedje toch wat onwaarschijnlijk. En zo vrolijk klinkt het nu ook weer niet - eerder ingehouden, met een dreigende ondertoon. De meeste Reed-analisten houden dan ook een slag om de arm, en lezen er een liedje in over alleen maar een gelukkig weekend dat de zanger met zijn problematische verleden (heroïneverslaving vooral) nu tot zijn verwondering ten deel valt. Sommigen denken zelfs dat dit helemaal geen liefdesliedje is, maar een liedje over heroïne. Zij is de geliefde die hier toegezongen wordt. Zij zorgt er elke keer weer voor dat hij zichzelf kan vergeten, dat hij zich een ander mens kan voelen - ‘someone good’ bovendien.

Helemaal aan het eind van het lied, als de refreinen al herhaald en uitgezongen zijn, zegt Lou Reed langzaam een regel op, vier keer achter elkaar, als een mantra: ‘You're going to reap just what you sow.’ Het is een bijbelcitaat, uit de brief van Paulus aan de Galaten (Gal. 6:7): ‘wat een mens zaait, zal hij ook oogsten.’ Dat lijkt een conclusie, maar wat wil Lou Reed ermee zeggen? Net als het hele lied kan deze merkwaardige slotregel op verschillende manieren begrepen worden. Hier heeft het nog het meest weg van een waarschuwing: wie in slechte grond zaait, zal ook slecht oogsten; je zult je verdiende loon nog wel krijgen.

Hoe het komt is nog niet zo makkelijk te zeggen, maar bij Harry Niehof klinkt die regel heel anders. Misschien ligt het aan zijn Gronings, dat een vertrouwde en huiselijke toon heeft. Hij lijkt alleen maar blij te zijn met zijn nieuwe geluk. Hij lijkt te denken: zie je wel, ik heb er lang op moeten wachten, maar nu krijg ik dan ook loon naar werken. Zo spreekt de apostel Paulus, tweeduizend jaar later, op een schiere dag, in een Gronings café: ‘Wastoe ooit zaais, dat oogstoe ook.’

De Groningse zanger Harry Niehof.
Foto: Jan Bouwman