Onze Taal. Jaargang 79

[p. 350]

Het taaljaar 2010
Meningen van bekende taalgebruikers

		1. Wat is de belangrijkste gebeurtenis of trend van het afgelopen taaljaar?
Foto: Hesther Doove	Ellen ten Damme zangeres, theater- en circusartiest	1. Dat woorden tegenwoordig het tegenovergestelde betekenen; lelijk, moeilijk, wreed en gruwelijk staan voor ‘fantastisch’, ‘mooi’, ‘leuk’ en ‘geweldig!’
	Jannemieke van de Gein taalonderwijsdeskundige	1. Het gemak waarmee de PVV erin slaagt om het politieke debat naar haar hand te zetten (te ‘framen’); zo lijkt nu bijvoorbeeld ook GroenLinks van mening dat Nederland ‘islamiseert’.
Foto: Bert Beelen Fotografie	Janet van Hell hoogleraar taalontwikkeling en tweedetaalverwerving, Radboud Universiteit Nijmegen	1. De ‘Rally to Restore Sanity’, op 30 oktober in Washington D.C., georganiseerd door Jon Stewart (geweldig, The Daily Show) en Stephen Colbert. Beledigen en grof taalgebruik zijn zóóó 2009!
Foto: Ruben Vos	Helen de Hoop hoogleraar theoretische taalwetenschap, Radboud Universiteit Nijmegen	1. De kant noch wal rakende uitlatingen over het Nederlands (en taal in het algemeen) van toenmalig minister Plasterk, in februari. Jammer dat de Nederlandse Taalunie zich daar niet (openlijk) van gedistantieerd heeft.
	Dries Roelvink zanger	1. De dood van Harry Mulisch.
Foto: Govert de Roos	Emile Roemer fractieleider SP	1. Het was het jaar van de oneliners.
	Franca Treur schrijfster	1. Het ons-kent-ons-taalgebruik in de Tweede Kamer, zoals Wilders: ‘Job [Cohen}, ontzettend bedankt.’ Maar ja, ze zitten daar natuurlijk ook hele dagen met elkaar te vergaderen.
Foto: Hanneke Riedijk	Arjen van Veelen esayist	1. Het gebruik van informele internettaal in de Tweede Kamer. Bijvoorbeeld huiliehuilie doen (‘jeremiëren’). Het lijkt opeens zo lang geleden dat ‘effe dimmen’ van Jan Marijnissen nog voor ophef zorgde. Verder: de opkomst van het liggende streepje - te pas en te onpas.

	2. Wat is het beste boek (of artikel of website) over taal dat u dit jaar las of gebruikte?
Ellen ten Damme zangeres, theater- en circusartiest	2. Paulien Cornelisse, Taal is zeg maar echt mijn ding.
Jannemieke van de Gein taalonderwijsdeskundige	2. Homo loquens en homo scribens van A. Kraak (uit 2006, in de ramsj gescoord, vrek die ik ben), over hoe de schriftcultuur ons denken over taal beïnvloedt. Inspirerend, herkenbaar, vol stof tot nadenken.
Janet van Hell hoogleraar taalontwikkeling en tweedetaalverwerving, Radboud Universiteit Nijmegen	2. Engrish. com.
Helen de Hoop hoogleraar theoretische taalwetenschap, Radboud Universiteit Nijmegen	2. The Space of Case, het proefschrift van Sander Lestrade. Mensen klagen vaak over het verdwijnen van naamvallen, maar beseffen niet dat naamvallen ook (weer) ontstaan. Hoe en waarom naamvallen ontstaan, daar gaat dit prachtige boek over.
Dries Roelvink zanger	2. Toverballen van Dries Roelvink.
Emile Roemer fractieleider SP	2. Taalkliniek.nl, de website van taalvirtuoos Jan Kuitenbrouwer.
Franca Treur schrijfster	2. Ik heb dit jaar geen boeken over taal gelezen, maar hét boek is voor mij nog altijd Het juiste woord van Brouwers en Claes. Allemaal betekenis- en stijlvarianten, ingenieus geordend.
Arjen van Veelen esayist	2. Google Translate, sinds jaar en dag. Zo kan ik buitenlandse sites lezen die ik vroeger niet snapte. Beste artikel: ‘Politics and the English Language’ van George Orwell. Dat stamt uit 1946 maar is ook nu relevant. Orwell waarschuwt voor vaagtaal van politici.

[p. 351]

De belangrijkste gebeurtenis, het beste boek, het mooiste en het ergste woord - de redactie vroeg een aantal spraakmakende taalgebruikers wat hun het afgelopen jaar zoal opviel.

Redactie Onze Taal

	3. Wat is het ergste woord van 2010?
Ellen ten Damme zangeres, theater- en circusartiest	3 Veiligheid en duurzaamheid.
Jannemieke van de Gein taalonderwijsdeskundige	3. Linkse hobby.
Janet van Hell hoogleraar taalontwikkeling en tweedetaalverwerving, Radboud Universiteit Nijmegen	3. Sneeuwterrorist. Sneeuwballen gooien werd in sommige media ineens ‘sneeuwterrorisme’ genoemd.
Helen de Hoop hoogleraar theoretische taalwetenschap, Radboud Universiteit Nijmegen	3. Kippenvel. Je kunt bijna geen interview meer horen of zowel de interviewer als de geïnterviewde beweert kippenvel te hebben (gehad).
Dries Roelvink zanger	3. Kanker.
Emile Roemer fractieleider SP	3. Flexibiliseren.
Franca Treur schrijfster	3. Borstkanjervrouwen. Zo heet een praatgroep van vrouwen met borstkanker. Ze helpen elkaar zich van binnenuit weer krachtig te voelen. Een prachtig initiatief, maar noem het gewoon ‘borstkankerpraatgroep’, of zo.
Arjen van Veelen esayist	3. Huiliehuilie doen. Een gemeen, denigrerend woord vol leedvermaak. Tegelijk misschien ook het mooiste woord van 2010, want erg creatief en effectief. En je kunt het prima op een grappige manier gebruiken.

	4. Wat is het mooiste woord van 2010?
Ellen ten Damme zangeres, theater- en circusartiest	4. Islamofobe populist.
Jannemieke van de Gein taalonderwijsdeskundige	4. Mooi vind ik veel namen van overbodige voorwerpen, inclusief speelgoedjes, die aangeprezen worden in huis aan huis bezorgde reclamefolders. Onovertroffen topper van enkele jaren her: curly tingting.
Janet van Hell hoogleraar taalontwikkeling en tweedetaalverwerving, Radboud Universiteit Nijmegen	4. Abklinken. Prachtige vondst van Koen Haegens (De Groene Amsterdammer, 15 september), te definiëren als ‘groeiende aarzeling en toenemend intuïtief ongemak voelen nadat men een bepaalde weg heeft gekozen’.
Helen de Hoop hoogleraar theoretische taalwetenschap, Radboud Universiteit Nijmegen	4. Hun natuurlijk, vooral als onderwerp. Elke keer als ik het iemand weer hoor gebruiken, maakt mijn hart een sprongetje van blijdschap. Het is prachtig dat het Nederlands een persoonlijk voornaamwoord van de derde persoon heeft dat exclusief verwijst naar levende wezens.
Dries Roelvink zanger	4. Kankervrij.
Emile Roemer fractieleider SP	4. Beroepseer.
Franca Treur schrijfster	4. Dreigtweet. Iemand bedreigen via Twitter. Nieuw is dat iedereen het kan zien, zodat het slachtoffer de bedreiging moeilijk kan stilhouden. De openbaarheid ervan vergroot ook de kans op imitatie.
Arjen van Veelen esayist	4. Het Franse woordje svelte (‘slank’, volgens Google Translate) eindigt elk jaar als favoriet. Een soort ‘Bohemian Rhapsody’ van de taal, wat mij betreft. Zou mooi zijn als het Nederlands wordt.

	5. Wie was dit jaar de beste taalgebruiker?
Ellen ten Damme zangeres, theater- en circusartiest	5. Ilja Leonard Pfeijffer, vanwege zijn teksten op de cd Durf jij? van Ellen ten Damme.
Jannemieke van de Gein taalonderwijsdeskundige	5. Net als vorig jaar en vele jaren daarvoor: Karel Knip, auteur van de rubriek ‘Alledaagse wetenschap’ in NRC Handelsblad, vanwege z'n helderheid en zijn onweerstaanbare ironische distantie. Een verademing, zo'n taalvaardige onderzoeker.
Janet van Hell hoogleraar taalontwikkeling en tweedetaalverwerving, Radboud Universiteit Nijmegen	5. Mijn jongste dochter, die sinds kort moppen tapt - meestal van het type flinke baard. Ze raakt halverwege de draad kwijt, maar redt zich er altijd weer uit.
Helen de Hoop hoogleraar theoretische taalwetenschap, Radboud Universiteit Nijmegen	5. Geen idee. Wat ik wel grappig vind, is dat ik mensen tegenwoordig ‘doezen’ hoor zeggen (in plaats van ‘douchen’).
Dries Roelvink zanger	5. Jan Mulder.
Emile Roemer fractieleider SP	5. Jan Mulder. De wijze waarop hij emotie in zijn woorden legt is onovertrefbaar.
Franca Treur schrijfster	5. Martin Bosma, de speechschrijver van Geert Wilders. Die man is echt gevaarlijk, hij kent de kracht van woorden, en weet daar als geen ander mee te scoren.
Arjen van Veelen esayist	5. De schrijvers van de halfironische teksten op sandwichverpakkingen van Albert Heijn, zoals: ‘'s Ochtends als je opstaat weet je het al. Dit wordt een slaapverwekkend saaie dag met maar één lichtpuntje: het moment dat je je tanden zet in de sandwich van de maand.’