Onze Taal. Jaargang 79

[p. 340]

Reacties

Duits van Van Gaal
Kees van Hage - Amsterdam

Guus Middag schrijft in zijn artikel ‘Hier sind viele Mutti’ (Onze Taal september) over de eigenaardigheden in de woordkeus en de zinsbouw van het Duits van Louis van Gaal. Nu staat deze voetbaltrainer ook bekend om zijn uitvallen tegen journalisten. De musicus Henry Hey heeft een van die uitvallen voorzien van een pianobegeleiding die de muzikale dynamiek van Van Gaals manier van spreken benadrukt. Henry Hey heeft ook redevoeringen van onder anderen Wilders (over moslims, voor de afwisseling) en Balkenende (over de VOC-mentaliteit) op muziek gezet. Alles is te horen en te zien op YouTube.

Taal van zingevingsbladen
Lia van Aalsum - Projectontwikkelaar ‘Onderwijs & Spiritualiteit’, Pabo Groenewoud Nijmegen

Inderdaad, spiritualiteit ligt goed in de markt, en het is zeker ‘de vraag of het woord spiritualiteit langzamerhand niet aan betekenisinflatie gaat lijden’, zoals Jan Erik Grezel schrijft in zijn artikel ‘Thuiskomen in jezelf’, over de ‘taal en toon van zingevingsbladen’ (juli/augustusnummer). Daarom is een aanvulling op zijn plaats. Spiritualiteit betreft namelijk niet de van altruïsme ontdane ‘peptalk voor het eigen ik’, zoals Grezel het omschrijft. Wie zich verdiept in de spirituele tradities door de eeuwen heen, krijgt oog voor de intensieve veranderingsprocessen. Het gaat evenmin om een ‘evangelie-van-een-goed-gevoel’. Veeleer is het confronterend.

In de kern gaat het om de gewaarwording van een subtiele Aanspraak die ieder van ons beweegt tot omvorming in Liefde. Inderdaad: apart taalgebruik en hoofdletters. Maar dat gaat moeilijk anders wanneer je iets wilt beschrijven wat nauwelijks grijpbaar en toch zó realistisch is dat het gaandeweg je aanvoelen, denken, wilskracht en handelen heroriënteert. Mystieke schrijvers zoals Hadewych en Jan van Ruusbroec hebben geprobeerd dit te verwoorden en daarmee de Nederlandse taal verrijkt. Vanuit deze mystieke bewogenheid hebben mensen zelfs hun leven gegeven, zoals Titus Brandsma en Dag Hammarskjöld. Spiritualiteit is een veelvormig en complex gebeuren, zoals blijkt uit de wetenschappelijke grondslagenstudie Spiritualiteit van de Nijmeegse hoogleraar Kees Waaijman. Dat deze spiritualiteit ook in onze tijd de mens uitdaagt tot een leefstijl en een taal die echt iets te zeggen hebben, blijkt overduidelijk uit tijdschriften als Herademing, Speling en Studies in Spirituality.

Kattentaal
Pauline Hoefer-van Dongen - Den Haag

Eén observatie in het geestige stuk over huisdierenduo's (‘Che... Fidel... eten!’, Onze Taal september) trof mij als zeer onjuist. Het gaat om de denigrerende kwalificatie (op bladzijde 237) van vissen en poezen als ‘levensvormen die zich beperken tot “blub” en “miauw”’. Van de lichaamstaal van vissen weet ik onvoldoende. Over poezentaal het volgende.

Poezen hebben een groot scala aan vocale uitingen.
Foto: Tessa Ruggle

Iedereen die huisgenoot (het woord eigenaar is absoluut niet van toepassing bij deze ‘levensvormen’) is van poezen kan u onmiddellijk vertellen dat zij over een divers scala van vocale uitingen beschikken, dat zich in de loop van hun leven uitbreidt.

Vaak is de miauw een hedonistische oproep om iets voor ze te doen, maar dat is lang niet altijd het geval. Mijn oudste kater van achttienenhalf jaar en ik voeren hele gesprekken. Hij in het kats, ik in het Nederlands. We begrijpen elkaar doorgaans uitstekend. En uit ervaring weet ik dat voor alle katten geldt: zij wéten dat, en ook hoe zij moeten communiceren door middel van hun gemiauw.

Grootbanken
E. Hey-de Herder - Zeist

In het oktobernummer las ik in Erwin Wijmans artikel ‘Nieuwe mode: kleine letters’ het woord grootbanken. En nu is mijn vraag: ben ik nu de enige die valt over een dergelijk germanisme?

Ik deed in mei 1940 eindexamen lyceum. Het Duits had voor de oorlog een veel grotere invloed op onze taal dan tegenwoordig, en ik herinner me nog goed hoe ons geleerd werd toch vooral geen germanismen te gebruiken. We hoefden niet zo ver te gaan om van ‘geslagen room’ te spreken als we het over slagroom hadden, maar - om een voorbeeld te noemen - bezwaren mochten geen ‘bedenkingen’ genoemd worden, en het woord grootmachten was helemaal uit den boze. Ik hoor nóg onze lerares Nederlands roepen: ‘Grote mogendheden!’ En wat lees ik nu geregeld in de krant? Juist, grootmachten.

Ik heb zoiets van
Paulus B. Morssink - Middelstum

Ik kan niet anders dan instemmen met Peter-Arno Coppens heldere verdediging van het gebruik van ik heb zoiets van, in het artikel met dezelfde titel in het oktobernummer. Inderdaad: ik heb zoiets van is eigenlijk best een mooie en nuancerende uitdrukking. Maar na lezing van het artikel besef ik des te meer dat de vaak geuite irritatie erover weinig of niets te maken heeft met taalkundige juistheid, historische verantwoording of gebruiksfrequentie.

Het gevoelde tekort gaat in mijn optiek niet over taal; eerder over persoonlijke ontwikkeling. Helaas belandt ook een van oorsprong originele zegswijze vroeg of laat op de vrije markt van mooipraters, napraters en meepraters - die deze dan aanwenden om interessant te doen, om te tonen dat ze bij hun tijd of bij hun subcultuur horen, of (zoals in dit geval waarschijnlijk) om hun persoonlijke verantwoordelijkheid te verdoezelen, en zich veilig te verschuilen achter een ‘gesundes Volksempfinden’. Iets vergelijkbaars is dat mensen in de tweede persoon over zichzelf praten: ‘Dan denk je

[p. 341]

bij jezelf: je kunt maar beter...’ in plaats van ‘Ik kies er bewust voor om te...’ Mij irriteert dat gepraat, omdat voor mijn gevoel zulke mensen niet zichzelf laten zien, geen eigen positie innemen, en geen volwaardige gesprekspartner durven zijn.

Titelsong GTST
Ton Bosman - Arnhem

Zeer geamuseerd las ik Arjen van Veelens artikel over Goede tijden, slechte tijden en het Nederlands (‘De kus moet nooit komen’, Onze Taal oktober). Wat mij daarbij opviel was dat Olga Madsen de tekst van de titelsong ‘belachelijk’ vindt. De regels ‘De dromen komen als een vlinder vrij / niet langer in geborgenheid verborgen’ begrijpt ze bijvoorbeeld niet.

Blijkbaar waren deze tekstregels (geschreven door Bert van der Veer) toch van een hoger niveau dan de scenario's zelf - of is er misschien meer fantasie nodig voor het begrijpen van deze tekst dan voor het schrijven van de scenario's? Ik vind deze vergelijking juist zeer treffend en voor de hand liggend. De dromen van de kijkers zitten een hele dag verborgen in een cocon, en als GTST begint, kan de kijker zijn dagdromen vrijlaten en loskomen van de alledaagse sleur - als een vlinder die zich uit de cocon bevrijdt.