Onze Taal. Jaargang 79

[p. 326]

Van verre
Van shariabestendig tot islamverlating

Ton den Boon

Welke nieuwe woorden danken we aan de migratie van de voorbije decennia? Ton den Boon, hoofdredacteur van de grote Van Dale, gaat het na in zijn rubriek ‘Van verre’.

De koran: bron van de sharia.
Foto: Cezary Piwowarski / Wikimedia Commons

Sinds oktober 2010 heeft Nederland een kabinet dat gedoogd wordt door de PVV, een partij die zich ten doel gesteld heeft om de immigratie en vooral de islamisering van Nederland terug te dringen. De PVV wil Nederland Nederlandser maken. Ze hebben het niet expliciet gezegd, maar misschien willen de nieuwe politici van de PVV ook het Nederlands wel Nederlandser maken. Zal er de komende jaren werkelijk een klimaat ontstaan waarin een cultuurvreemde ‘woestijnislam’ zich laat vervangen door een cultuureigen ‘polderislam’? Zullen ‘heimweemoskeeën’ massaal worden gesloopt om er ‘poldermoskeeën’ voor in de plaats te bouwen?

De kans lijkt groter dat het kabinet-Rutte simpelweg minder ruimte zal bieden voor invloed van immigranten op allerlei maatschappelijke terreinen, variërend van onderwijs en gezondheidszorg tot vooral het recht (het erf- en familierecht) en de moraal. Juist op een aantal van deze terreinen zijn er de afgelopen decennia nogal wat ‘multiculti’-woorden ontstaan en ingeburgerd. Veelal gaat het om woorden die geheel of gedeeltelijk Nederlands zijn, zoals Koranschool, moslimkliniek, halalziekenhuis en eermoraal. Veel van deze woorden houden natuurlijk hun bestaansrecht, en we hoeven dan ook nog niet te vrezen dat de door de PVV bepleite vernederlandsing leidt tot een lexicale kaalslag.

■ Griezelen

Interessant is vooral wat er gaat gebeuren met de woorden die betrekking hebben op het islamitische recht en de islamitische moraal. Op dit terrein is in de afgelopen decennia het woord sharia ingeburgerd geraakt. Sharia staat voor wetgeving die hoofdzakelijk gebaseerd is op de voorschriften uit de Koran. Koranwet en Koranwetgeving zijn dan ook volwaardige synoniemen van sharia.

Het woord sharia wordt al geruime tijd in de media aangetroffen. Tot ver in de jaren negentig was de sharia voor de meeste Nederlanders echter een ver-van-mijn-bedshow. Wanneer de media er destijds over berichtten, ging het meestal over landen als Soedan en Saoedi-Arabië, en stond het woord sharia garant voor een momentje griezelen. Sharia werd namelijk steevast in verband gebracht met het afhakken van handen van dieven, het openbaar onthoofden van moordenaars, geseling voor wie als vrijgezel seks had gehad met iemand van het andere geslacht of steniging voor wie als gehuwde vrouw overspel had gepleegd. Duidelijk was verder dat de sharia de doodstraf in petto heeft voor wie zich bezondigt aan ‘shirk’ (waarbij iets of iemand wordt voorgesteld als evenwaardig aan God), of wie zich schuldig maakt aan ‘ridda’ (geloofsafval en dan specifiek islamverlating).

■ Begripsverwarring

Sharia was dus al een behoorlijk beladen woord toen het vanaf eind jaren negentig steeds vaker aangetroffen werd in de berichtgeving over de moslimgemeenschap in het Westen. Voor veel moslims staat sharia echter niet zozeer voor lijfstraffen als wel voor de toepassing van de islamitische moraal in het erf- en familierecht, zaken die ook de cultuur van moslims in het Westen dagelijks raken. En juist in dat verband kwam het woord sharia sinds 2000 geleidelijk aan in het maatschappelijke discours terecht. Er verschenen in korte tijd zelfs heel wat samenstellingen met sharia in het Nederlands die in feite allemaal betrekking hebben op het erf- en familierecht, variërend van shariarechtbank tot shariatestament.

Doordat sharia een beladen begrip was, lagen begripsverwarring en miscommunicatie voor de hand. Wordt sharia door veel moslims in de eerste plaats met rechtvaardigheid in verband gebracht, westerlingen associëren het louter met hardvochtige repressie. Wanneer moslims in het Westen een meer ‘shariabestendige’ rechtspraak bepleiten in het familie- en erfrecht, is het dan ook wel begrijpelijk dat westerlingen steigeren.

Het nieuwe politieke klimaat lijkt echter niet de ideale voedingsbodem te zijn voor het oplossen van deze begripsverwarring en miscommunicatie. Het lijkt evenmin geschikt voor het voeren van een publiek debat over een diversificatie van de rechtsregels in de multiculturele samenleving.

Wat betekent dit voor onze taal? In het algemeen zullen de gevolgen waarschijnlijk niet zo groot zijn. Als er minder over multiculturalisering wordt gedebatteerd (omdat deze maatschappelijke ontwikkeling zelf wordt tegengegaan), ligt het echter wél voor de hand dat er de komende tijd minder (nieuwe) multiculti-woorden in de media zullen worden aangetroffen. Daardoor zouden we best weleens een dipje mogen verwachten in de import van woorden en uitdrukkingen ‘van verre’.

Dit is de laatste aflevering van deze rubriek. Ton den Boon blijft voor Onze Taal op gezette tijden schrijven over de Nederlandse woordenschat.