Onze Taal. Jaargang 79

[p. 184]

Tamtam

Redactie Onze Taal

PVV heeft het duidelijkste verkiezingsprogramma

De taal van het verkiezingsprogramma van de PVV is het duidelijkst en die van het CDA het vaagst. Dat blijkt uit onderzoek van de website Vaagtaal, die zich inzet voor duidelijke taal. Onderzoekers Arjen Ligtvoet en Cathelijne de Busser beoordeelden de verkiezingsprogramma's van de grootste politieke partijen op onduidelijke, dubbelzinnige, misleidende, overbodige en storende woorden. De PVV kreeg het rapportcijfer 8,6 en het CDA haalde als enige partij een onvoldoende: een 5,1.

‘Het CDA probeert voorzichtig zijn christendemocratische gedachtegoed naar voren te brengen, maar slaat met zijn wollige taal de plank volledig mis’, aldus het oordeel van Vaagtaal. En de PVV? Die heeft een verkiezingsprogramma dat ‘leest als een trein’. ‘Geen oeverloos gezwets zoals bij het CDA, maar duidelijk en direct. Iedereen - voor en tegen - weet direct waar Geert Wilders voor staat.’

De meestvoorkomende ‘vaagtaal’ bestond uit loze kreten, zoals linksom of rechtsom en uitdagingen. Verder gebruikten de partijen vaak lijdende zinnen (‘Verwilderde katten worden niet langer gedood, maar worden gevangen, gecastreerd of gesteriliseerd, geresocialiseerd en geplaatst in gastgezinnen...’), woorden die van alles kunnen betekenen (duurzaam, leefbaarheid, innovatief) en woorden als geschieden, bewerkstelligen en gewaarborgd, die Vaagtaal als ‘oubollig’ omschrijft. Ook hielden de partijen vaak een slag om de arm (substantieel, een aantal, aanzienlijk).

Rond dezelfde tijd was er lof voor GroenLinks-lijsttrekker Femke Halsema. Zij ontving uit handen van Frans Weisglas de Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid. De jury vond haar retoriek, presentatie en debatstijl het best.

Femke Halsema (GroenLinks) ontving de Thorbeckeprijs.

Taal belangrijke factor bij zware ongevallen

Werkgevers onderschatten de rol die taal speelt bij het ontstaan van ongelukken op de werkvloer, zo concludeert een promovendus aan de TU Delft, Paul Lindhout.

Lindhout onderzocht zeventig hoogrisicobedrijven en stelde vast dat ‘de huidige veiligheidsbeheerssystemen onvoldoende rekening houden met de risico's verbonden aan taalproblemen. Die risico's worden veroorzaakt door laaggeletterdheid en meertaligheid op de werkvloer. Hoewel 76 procent van de onderzochte bedrijven de gevaren onderkent, doet 65 procent op geen enkele manier aan systematische beheersing van het risico.’

Vooral de leesbaarheid van veiligheidsvoorschriften, zowel in het Nederlands als in andere talen, laat te wensen over. Volgens de onderzoeker is het niveau van ongeveer de helft van de teksten veel te hoog, waardoor laaggeletterden niet in staat zijn die te begrijpen.

Verzameling taal voor kinderen op komst

Er komt een databank met Nederlandse taal die kinderen tussen de zes en twaalf jaar zoal te lezen krijgen. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft besloten hiervoor subsidie te geven aan Nijmeegse taalwetenschappers. Zij zullen de komende drie jaar tekstfragmenten verzamelen die afkomstig zijn uit onder andere Cito-toetsen, de ondertitels van kinderprogramma's op televisie, kinderboeken en lesmethodes.

Naast het corpus, dat zo'n vijf miljoen woorden zal bevatten, komt er een lexicon dat daarvan is afgeleid: een woordenlijst met twintigduizend woorden die leerlingen zouden moeten kennen aan het einde van de basisschool. Aan de woordenlijst en het corpus worden allerlei taalkundige en taalontwikkelingsgegevens toegevoegd voor onderzoekers die zich richten op de ontwikkeling van taal, lezen en schrijven op de basisschool.

Orthopedagoge Agnes Tellings, een van de Nijmeegse onderzoekers, is opgetogen: ‘Taalonderzoekers zitten te popelen om deze gegevens.’ Als voorbeeld verwijst ze naar de discussie over de aanpak van taalachterstanden. De gemeente Amsterdam introduceerde vorig jaar een basiswoordenlijst: de woorden die ieder kind in groep 3 zou moeten kennen. Er was meteen discussie over de keuze van de woorden en de vraag hoe je kinderen deze woorden het best kunt leren. Met de nieuwe databank kunnen zulke vragen op een meer wetenschappelijke manier benaderd worden.

En verder:

Inburgering De nadruk van het Deltaplan Inburgering ligt dit jaar op inburgering op de werkvloer. Daarvoor heeft demissionair minister Van Middelkoop voor Wonen, Wijken en Integratie zeven miljoen euro beschikbaar gesteld.

Namen Journalistiekstudenten van de Fontys Hogeschool in Tilburg controleerden de spelling van namen in zes regionale dagbladen: in 506 artikelen vonden zij 228 fouten.

Biermerk Fucking Hell-bier krijgt na hoger beroep alsnog een merkregistratie. De naam is niet in strijd met de goede zeden, omdat het gaat om hell (‘licht’) bier uit het Oostenrijkse dorpje Fucking.

Monotoon Vrouwen vinden monotone mannenstemmen het aantrekkelijkst, omdat deze geassocieerd worden met autoriteit en onafhankelijkheid. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Californië.

Scheldwoord Een man die een vrouw uitschold voor ‘Peggy Bundy’ (de moeder uit Married with Children), moet een boete van €100,- betalen. Het gerechtshof in Den Bosch vond het ‘een grove en opzettelijke belediging’.

Scrabble Even leek het erop dat eigennamen voortaan toegestaan zouden zijn bij de Britse editie van het letterspel Scrabble. Maar volgens speelgoedfabrikant Mattel is dit een misverstand en blijven de spelregels ongewijzigd.

Zie voor meer informatie www.onzetaal.nl/tamtam/enverder.php.