Onze Taal. Jaargang 79

[p. 124]

Reacties

Net-niet-schunnige liederen [1]: bananenlied
Marlieke Eekman - Utrecht

In Saskia Aukema's stuk ‘Ho, ik zie je vaag, Ina’, over ‘net-niet-schunnige liederen’ (Onze Taal, februari/maart), miste ik het ‘bananenlied’. Dat is een liedje dat wij op de basisschool regelmatig zongen, want ‘er komen geen vieze woorden in voor’, toch?

Tien pond bananen, bananen zijn gezond Adam sloeg Eva voor haar blote kon... ...stantinopel is een mooie stad.
Daar lopen de meisjes in hun blote ga... je mee naar Frankrijk, Frankrijk is zo leuk. Daar wordt vanavond heel wat afgeneu... ...shoorntjes vangen, heeft 't dan geen nut.
Als je er een gevangen hebt dan grijp je naar je ku...
...nstgebittenbakje cola met een tic. Als je er een gedronken hebt speel je met je pi...
...kinese hondjes met een lange snuit, zo kwam dit verhaaltje toch nog netjes uit.

Net-niet-schunnige liederen [2]: Vaag, Ina
Erik Smit-Utrecht

Dick Treesie wordt in Saskia Aukema's artikel ‘Ho, ik zie je vaag, Ina’ genoemd als bedenker van deze tekstregel, maar hij heeft het toch een beetje afgekeken van Jan Rot. Die zingt in het nummer ‘Leuk bedacht’ van zijn dubbel-cd Piano en gitaar uit 1999: ‘Doe niet zo vaag, Ina / Je weet best wat een peen is’. Het lied is een ode aan de flauwe woordspeling.

Zanger Jan Rot schreef: ‘Doe niet zo vaag, Ina’.
Foto: Ben Kleyn

Net-niet-schunnige liederen [3]: de rol van de behanger
Feico Nater - Hengelo

Het artikel over net-niet-schunnige liederen in het februari/maartnummer gaat over liedteksten die de luisteraar bewust op het verkeerde been zetten. In het lied ‘De rol van de behanger’ (1987) gebeurt wat anders. Ome Joop (André van Duin) zingt hierin: ‘De rol van de behanger is altijd langer’. Met in het achterhoofd de aanduiding lul de behanger komt de luisteraar al snel in de verleiding om één woord in de tekst van het liedje te veranderen. En dan kan André van Duin nog zo vaak met een onschuldig gezicht zeggen dat het hem erg spijt dat zijn tekst zo veranderd wordt... ik weet zeker dat het opzet is.

Net-niet-schunnige liederen [4]: tekstdichters
Ivo de Wijs-Amsterdam

Na lezing van Saskia Aukema's vermakelijke artikel over net-niet-schunnige liederen in Onze Taal 2/3 moet mij toch het volgende van het hart.

Veel tekstdichters in ons land gaan gebukt onder de veronachtzaming van hun werk. Het publiek gaat er doorgaans van uit dat de uitvoerende van een lied ook de maker van de tekst en de muziek is. Collega Jan Boerstoel wordt vaak geciteerd in overlijdensadvertenties, maar altijd staat er onder zijn regels ‘Karin Bloemen’, want zij heeft Jans mooie tekst over de dode moeder op haar repertoire.

Ik kan de overwegingen om in het artikel (buiten de naam van Annie M.G. Schmidt) geen auteursnamen te gebruiken overigens wel begrijpen: de lezers kunnen de regels van ‘Vrijgezellenflat’ beter thuisbrengen als er ‘Ria Valk’ onder staat in plaats van ‘Pieter Goemans’. Ook is het, naar ik uit ervaring weet, soms buitengewoon moeilijk om de namen van auteurs en componisten van een bepaald lied te achterhalen. Toch zou ik mevrouw Aukema graag willen aanmoedigen om in de toekomst naast de naam van de vocalist bij een tekstfragment ook de naam van de auteur te vermelden.

Ter zijde en ten slotte: het is voorstelbaar dat een enkele tekstdichter juist heel blij is dat hij in het artikel niet wordt genoemd, maar ik vind dat de naam van Toon Hermans niet mag ontbreken bij een citaat uit het zo succesvolle ‘De wandelclub’, ook bekend als ‘Jo met de banjo’.

Net-niet-schunnige liederen [5]: ‘ABC, ik zat in een coupé’
Wouter Peters - Groningen

In het februari/maartnummer las ik in het artikel ‘Ho, ik zie je vaag, Ina’ dat ‘ABC, ik zat in een coupé’ in de jaren negentig als studentenliedje werd gezongen. Maar het liedje is al veel ouder, want ik zong het al eind jaren zestig, begin jaren zeventig op kampjes van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie. De tekst die wij zongen wijkt iets af van die in het artikel, maar dat kan ook niet anders met liedjes die mondeling worden doorgegeven. Wij begonnen steevast met ‘ABC, ik nam een meisje mee’, en het tweede couplet met ‘DEF, de dochter van m'n chef’. Daarmee sloot het ritme van deze tweede versregel netjes aan op dat van de melodie.

‘Baat het niet, dan schaadt het niet’
Willem van de Vis - Groningen

‘Baat het niet, dan schaadt het niet’ is fout, meent Jacob F. Orlebeke in de ‘Taalergernissen’ in het februari/maartnummer. Volgens hem moet het zijn: ‘Baat het niet, het schaadt ook niet’. Daar ben ik het niet mee eens. Mensen die de gangbare uitdrukking met dan in het midden niet kunnen verteren, geven blijk van onvoldoende gevoel voor de onderliggende structuur. Dan geeft hier geen causaal verband aan (‘alleen als het niet baat, dan schaadt het niet’), maar betekent zoiets als ‘dan moet je maar denken’ of ‘dan geldt gelukkig’. Geen enkele reden dus om een geknutselde versie te hanteren, waarin het ritme van echte spreektaal ontbreekt.

‘Dot wos ot’
Anna van Oijen - Nijmegen

Henk Spaan wijst er in zijn column in het februari/maartnummer op dat de door ons zeer gewaardeerde nieuwslezeres Sacha

[p. 125]

de Boer elk door haar gepresenteerd journaal afsluit met de woorden ‘Dot wos ot’. Die woorden zijn bij ons thuis ook altijd een bron van verbazing en hilariteit, dus we moesten erg lachen toen we 's middags dit stukje in Onze Taal lazen. 's Avonds wachtten we vol spanning tot ze het weer zou zeggen, maar wat gebeurde er? Ze zei gewoon: ‘Dat was het.’ We keken elkaar verbijsterd aan. Om het te controleren spoelden we terug, maar ze zei het echt. Misschien had ze die middag ook Onze Taal gelezen?

Moedertaal als thuistaal
Heather Bond - Utrecht

Onder de in het februari/maartnummer afgedrukte lezingen die uitgesproken werden op het in november gehouden Onze Taal-congres ‘Grenze(n)loos Nederlands’ bevinden zich de bijdragen van de oud-minister voor Wonen, Wijken en Integratie Eberhard van der Laan (‘Het Nederlands verbindt ons allemaal’) en die van taalkundige Sharon Unsworth (‘Meertaligheid matters’). Graag zou ik de een (Van der Laan) willen wijzen op het artikel van de ander (Unsworth).

Van der Laan vindt dat alle bewoners van Nederland Nederlands moeten kunnen spreken, en daar ben ik het op zichzelf mee eens. Toch mag dit niet in de weg staan van de algemene taalontwikkeling van kinderen die geen Nederlands als moedertaal hebben. Van der Laan wil dat thuis Nederlands wordt gesproken, maar vergeet te benadrukken dat dit náást andere thuistalen moet gebeuren. Uit onderzoek blijkt dat het ‘meer gaat om de kwaliteit van de taal die ouders aanbieden dan om wélke taal ze aanbieden’, zoals Unsworth zegt. Ik vrees dat juist bij de kinderen die opgevoed worden met Nederlands als thuistaal, in plaats van met de taal van hun ouders, het gevaar bestaat dat ze een taalachterstand oplopen.

Aanduidingen voor bruggen: hoogholtje
Bob van Dijk - Groningen

Riemer Reinsma schrijft in de februari/maartaflevering van zijn rubriek ‘Namen op de kaart’ over aanduidingen voor bruggen als til, heul en kwakel, die uit het dagelijks taalgebruik verdwenen zijn maar die je nog wel aantreft in plaatsnamen (Kwintsheul, Doodstil). Ik miste nog een ‘brugaanduiding’, namelijk het Groninger hoogholtje, een typisch steil bruggetje dat op veel plaatsen in de provincie voorkomt. Het is niet terug te vinden in een plaatsnaam, maar wel in een bedrijfsnaam, namelijk Hooghoudt (van de jenever). Het bedrijf heeft vlak voor de distilleerderij zo'n bruggetje nagebouwd.