Onze Taal. Jaargang 79

Staatsexamen hoogopgeleide immigranten

Céline Magnenat

De Nederlandse overheid krijgt veel kritiek van mensen die vinden dat er meer actie moet worden ondernomen om immigranten Nederlands te leren. Maar over iets anders hoor je een stuk minder, namelijk dat hoogopgeleide buitenlanders buitenspel gezet worden door de Nederlandse overheid. Doordat er in Nederland geen staatsexamen is dat het hoogst mogelijke taalniveau toetst, hebben immigranten niet de mogelijkheid te bewijzen welke kwaliteiten ze bezitten. Dat is oneerlijk: in verreweg het grootste deel van West-Europa is zo'n toets er wel, en mensen die hier zijn geboren, kunnen hun taalvaardigheid Nederlands aantonen met hun schoolopleiding.

Het gaat om een examen op het zogeheten C2-niveau. Dat is het hoogste niveau dat onderscheiden wordt in het European Framework, dat in heel Europa gebruikt wordt om aan te geven hoe goed mensen een nieuw geleerde taal beheersen. Een immigrant met C2-niveau kan de taal net zo goed spreken, begrijpen, lezen en schrijven als een hoogopgeleide autochtoon. De enige manier om in Nederland examen te doen op dat hoge niveau is via privéopleidingen. Een staatsexamen op dit niveau ontbreekt dus.

[p. 105]

Als Zwitserse immigrant liep ik persoonlijk aan tegen deze ongelijkheid, en daarom schreef ik staatssecretaris Van Bijsterveldt van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap er een brief over. Haar reactie was teleurstellend. De staatssecretaris schreef dat niveau B2, een niveau waarvoor Nederland wél een staatsexamen aanbiedt, voldoende kansen biedt op een goede baan. Maar dat komt niet overeen met de praktijk. Zo ervaren alleen al veel universiteiten het B2-niveau als onvoldoende, bijvoorbeeld de acht universiteiten met een medische faculteit, die dan ook een hoger instroomniveau Nederlands eisen voor geneeskundestudenten met een buitenlands diploma.

Traag

Ik besloot de Europese Commissie erop aan te spreken. Die wil het leren van vreemde talen aanmoedigen om de concurrentiekansen met andere continenten te vergroten. Maar ook de briefwisseling met hen was weinig bevredigend. Na twee brieven en evenzoveel antwoorden bleek Europa alleen in staat aan te geven dat er een onderzoek begonnen wordt met als uiteindelijk doel standaardisatie van de taalexamenniveaus. Daarbij ligt in eerste instantie de focus op de landen met de meestgesproken talen, zoals Engels, Frans, Spaans, Italiaans en Duits. Dat betekent dat Nederland door Europa pas ná dit onderzoek ter verantwoording zal worden geroepen over het ontbreken van het C2-examen. En we weten allemaal hoe traag onderzoek en beleidsvorming in Europa verlopen - trager dan goed is voor mijn carrière en die van heel veel immigranten die in Nederland arriveren, en waar Nederland gebruik van zou kunnen en moeten maken. Het zorgt er allemaal voor dat de uitspraak ‘Eén Europa met gelijke kansen voor iedereen’ op losse schroeven komt te staan.

Het is voor Nederland tijd om, zo'n twintig jaar na de invoering van het certificaat op B2-niveau, dit examen te evalueren en aangepaste maatregelen te nemen met het oog op de huidige situatie. De Nederlandse regering moet na al die jaren haar verantwoordelijkheid nemen door het uitvoeren van echte maatregelen om de beheersing van de Nederlandse taal onder immigranten te bevorderen en te verbeteren, en indirect zelfs om de integratie van haar buitenlandse bevolking te vergemakkelijken.

Met dank aan Paul Herfs.