Onze Taal. Jaargang 79

[p. 60]

‘Wij wensen jou veel plezeer’
De taal van carnavalsverenigingen op internet

Riemer Reinsma

Noorderlingen die carnaval willen gaan vieren in het zuiden van het land hebben vaak een hindernis te overwinnen: het moeilijk te begrijpen dialect van de carnavalsverenigingen. Ook op hun websites presenteren die zich vaak in de streektaal. Maar er lijkt iets te veranderen.

‘Waem verdeent de titel “Uuleschlager 2010”? Dit is de vraog die op zaoterdaag 24 oktober sentraal sjteit in Salle de Fête van de Oranjerie op de jaorlikse leedjesaovend van D'n Uul.’ Dat stond oktober vorig jaar op de site van de Roermondse carnavalsvereniging D'n Uul Remunj. Ook voor niet-Roermonders is nog wel een beetje op te maken waar het om gaat (het winnen van de titel ‘Uuleschlager 2010’ op de jaarlijkse liedjesavond van de vereniging), maar toch is het even puzzelen voor iedereen die het dialect niet machtig is - en dit is bepaald niet de moeilijkste tekst van de site.

Het lijkt te bevestigen wat sommige deskundigen beweren: dat carnaval vooral een plaatselijk karakter heeft en dat pottenkijkers niet gewenst zijn. Zo stelt Carla Wijers in haar boek Achter het Limburgse carnavalsmasker uit 1996 dat het gebruik van het dialect zorgt voor een ‘incrowdsfeer tegenover “buitenstaanders”, die het dialect niet spreken’.

■ Uulewapper

Voor D'n Uul Remunj is het gebruik van dialect op de website een bewuste keus, zo meldt Maarten Bonnemaijers, de pr-man van de carnavalsvereniging: ‘Het staat in ons huishoudelijk reglement dat wij het gebruik van de streektaal bevorderen en in al onze uitingen gebruiken. Niet alleen op de site doen wij dat. Ook onze bladen Uulewapper (jaarlijkse kinderglossy) en het Zjwetskammezaol (jaarlijkse lijfblad) komen uit in het Roermonds dialect. Daarnaast wordt de interne communicatie in het dialect gevoerd, maar ook brieven en uitnodigingen gaan in de streektaal de deur uit.’

Ook buiten Roermond zijn er veel carnavalsverenigingen die zich nagenoeg volledig in de streektaal presenteren. Vooral in (Nederlands) Limburg zijn er heel wat websites in dialect. Hoe verder van Limburg, hoe kleiner de rol van dialect op de carnavalswebsites lijkt te zijn. Geen enkele site buiten Limburg heeft, voorzover ik kon nagaan, álle sitepagina's in het dialect. Neem nu de website van de Haagse carnavalsvereniging De Ooie Pieren; die is volledig in het Standaardnederlands:

Ik ben Prins Hans, Prins der Ooie Pieren voor het seizoen 2009-2010 en samen met mijn adjudant, Raad van Elf en de DOP-Lady's gaan wij er een geweldig carnavalsseizoen van maken.

Maar de meeste verenigingen hebben een mengvorm gevonden: veel dialect, maar ook Nederlandse teksten. Uit een steekproef in gebieden waar dialect wordt gesproken bleek dat er vijf sites zijn die zich uitsluitend bedienen van dialect, 26 gebruiken uitsluitend ABN, negen bevatten beide, en op één site kun je op de homepage een keus maken: dialect of Nederlands.

■ Gekheid

Het gebruik van dialect en standaardtaal is niet op alle pagina's even consequent. Dan is bijvoorbeeld de geschiedenis alleen in dialect geschreven, maar de agenda juist alleen in de standaardtaal.

Soms loopt het allemaal nog wat meer door elkaar. Dan staat er op een pagina vol dialect opeens een huishoudelijke mededeling als ‘Hallo mensen van Venlo-Zuid, aanstaande zaterdag, 5 december halen wij weer oud papier op.’ Of Nederlandstalige zinnen worden plots doorspekt met carnavalstermen uit de streektaal: ‘Wij wensen jou Prins Sjirk veel spass en plezeer’ (forum carnavalsvereniging de Bistrojanen '77 te Hoensbroek, Zuid-Limburg; Sjirk is de naam van de prins).

De boodschap lijkt steeds te zijn: dialect is er vooral voor de leut, het ABN dient voor de nuchtere werkelijkheid; het gebruik ervan is een signaal: ‘even alle gekheid op een stokje’.

■ Verjongen

Wat kunnen verder redenen zijn om Nederlands te gebruiken op de eigen site? Misschien valt het bij nader inzien toch wel mee met dat naar binnen

[p. 61]

gekeerd zijn van de carnavalsvierders, en wil het festijn wel degelijk aantrekkelijk zijn voor buitenstaanders. De verklaring van de Limburgse vereniging De Beerbök op haar tweetalige site wijst ook in deze richting. De Nederlandse versie van het welkomstwoord eindigt zó:

De rest van de site doen wij niet in het dialect. Door het kiezen voor de Nederlandse taal, wordt het lezen ook voor de niet-Limburgers vergemakkelijkt!

Niet alleen mensen buiten de streek worden met het Nederlands naar de site gelokt. Dat effect moet het vast ook hebben op plaats- en streekgenoten die het dialect niet beheersen, iets wat in toenemende mate het geval is. Uit onderzoek blijkt keer op keer dat jongeren het dialect minder goed machtig zijn dan hun ouders.

Kortom: carnavalsvierders lijken echt niet altijd alleen maar op het eigen kringetje gericht. Ook zij hebben niet zelden de behoefte om in contact te treden met de buitenwereld. In dat opzicht zijn het net gewone mensen.