Onze Taal. Jaargang 78

[p. 361]

Guus Middag
Zong
Huis aan zee

Waarom zingt Eva de Roovere ‘Jij is lastig’ en ‘fantastig’? En de jongens van Opgezwolle ‘proef die woofer’? En hoe komt het dat dit zo bijzonder klinkt? In zijn nieuwe rubriek ‘Zong’ staat Guus Middag stil bij de taal en de poëzie die te horen is in allerlei Nederlandstalige liedjes, oud en nieuw.

De afgelopen zomer drong er een lekker lopend liedje in de hitlijsten door. Het ging ook over iemand die lekker aan het lopen was, door de straten van de stad. En intussen vertelde hij over wat hij zag en dacht, en over waar hij van droomde. Het klonk grappig, maar er zat ook een serieuze ondertoon in. Het was ritmisch, maar het klonk ook weemoedig. Je hoorde trommels, maar ook violen. Het meest opvallende: het was een lied in het Duits. Het heette ‘Haus am See’. De zanger Peter Fox.

Het begon zo: ‘Hier bin ich geboren und laufe durch die Straßen. / Kenn die Gesichter, jedes Haus und jeden Laden.’ Hij kent zijn wijk nu wel, hij wil weg - meegenomen worden naar een ander leven. Hij is er helemaal voor in de stemming. Het zonnetje schijnt, wind in de rug, het leven lacht hem toe. Hij kijkt maar eens naar de blauwe hemel, sluit zijn ogen ‘und ich laufe einfach geradeaus’. En waar loopt hij naartoe? ‘Am Ende der Straße steht ein Haus am See’, zingt Fox in het refrein. Een huis aan een meer. Het is een mooie plek. ‘Orangenbaumblätter liegen auf dem Weg’, er liggen daar sinaasappelboomblaadjes op de weg. Hij woont er in zijn fantasie met een mooie vrouw en met maar liefst twintig kinderen. Het is een plek om voor altijd gelukkig te zijn. Iedereen komt er graag op bezoek, dus hij hoeft er nooit meer weg. ‘Alle kommen vorbei, ich brauche nie 'raus zu gehen.’

■ Nederlandse versies

Het wordt allemaal locker, losjes, bezongen, ook als er, in het tweede couplet, toch het een en ander misgaat: gokken, valsspelen, alles verliezen, het hoofd op hol gebracht door allerlei vrouwen. Maar steeds lacht het geluk hem toe, en steeds keert hij weer met veel geld terug in het huis aan het meer, waar hij zich steeds weer omringd weet door vrienden en familie, mooie feesten, dag en nacht - als het maanlicht zacht over de sinaasappelboomblaadjes strijkt. Hier zou hij zijn oude dag wel willen slijten, zo luidt het einde van het lied. Oud en grijs, kijkend naar zijn honderd kleinkinderen die cricket spelen op het uitgestrekte grasveld voor de deur. Zou die droom ooit werkelijkheid worden? ‘Ik mag er eigenlijk niet op rekenen’, zingt hij in de laatste regel - en zo eindigt het lome lied toch nog licht in mineur.

Het lied is somber en vrolijk tegelijk, en ik denk dat het daardoor al meteen de aandacht trok. In Nederland nog eens extra door het parlando uitgesproken Duits, met een hier altijd goed in het gehoor liggende wending als ‘einfach geradeaus’ en de altijd meteen opspelende vraag of met een ‘Haus am See’ nu een huis aan zee of een huis aan een meer is bedoeld. Het is opmerkelijk dat er al snel een Nederlandse versie van het lied werd gemaakt, door een zanger met niet al te veel pretentie, die zich voor deze gelegenheid Peter Vos noemde. Vos volgde Fox vrijwel woordelijk. Niet lang daarna diende zich een veel vrijere bewerking aan, van tekstschrijver Sytse Wilman en zangeres Theresa, waarin meer recht werd gedaan aan het vluchtkarakter van het lied. Hier geen man die onbekommerd door zonnige straten loopt, maar een meisje dat met iele stem vertelt dat zij ‘hem’ gaat verlaten - en daarom maar besluit snel door te stappen naar haar ‘huis aan zee’, want daar brandt de kachel en daar is iedereen. ‘De kinderen spelen en we drinken wijn, / ik zie het voor me, dat is waar ik wil zijn.’

Peter Fox.

■ Parodie

Het lag wel voor de hand dat er zich ook al snel een jolige parodie zou aandienen. Die was van Erik-Jan Rosendahl, een diskjockey van Radio Veronica. Hij maakte van de lichtvoetige Duitse dagdromer een benepen Hollandse badplaatsbewoner die het benauwd krijgt als de zomer er weer aan komt. ‘Het tij gaat keren en je weet wat ik bedoel: / worden wij weer door de mof overspoeld.’ Het is voor hem blijkbaar een vrijbrief om zelf een hele stortvloed aan anti-Duitse clichés los te laten. Van de oorlog en de bunkerbouw tot en met de hoge snelheid op de Autobahn en het succes van de Duitse economie - en de neiging om in de zomer ‘onze’ stranden te bezetten en van grote kuilen te voorzien. Het refrein geeft, in een raar toeristenmengtaaltje, een samenvatting van dit gezonde Hollandse Volksempfinden: ‘En de mof zit het liefst in een huis aan zee, / als het kan met privat Parkplatz für sein BMW. / Seine Kinder graben kuilen op ons mooie strand, / en kijken vol weemoed richting Engeland.’

Is dit nu een lied voor vreemdelingenhaters of is het een spel met alle clichés over Duitsers? ‘Hier ben ik geboren. / Er lopen mensen die hier eigenlijk niet horen’, zingzegt de Hollandse badplaatsbewoner. Humor? Of gewoon ouderwetse moffenhaat? Ik weet het niet goed, maar ik ben er niet helemaal gerust op. Later voegde Rosendahl ook nog (op YouTube) een steenkolen-Duitsvertaling van zijn anti-Duitse lied toe. Die is zó slecht dat het alweer bijna grappig wordt. Hier krijgt het Duits zijn ‘Haus am See’ weer terug. Hoe zegt Rosendahl het ook alweer? ‘Und die Deutscher zitst am liebsten in einem Haus am Meer.’