Horstlog
Ondersnor
In het vorige nummer van Onze Taal (juli/augustus) werd de binnenzijde van het omslag gesierd door een foto van Harm Damsma. Ik ken hem niet, maar de foto staat me wel aan. Een aardig hoofd, intelligente en vriendelijke ogen, brilletje, ruitjeshemd met korte mouwen, moedervlekje op de linkerarm, en op de achtergrond twee fietsen. Damsma heeft een snor; dat is het enige minpuntje. Maar sommige mensen hebben een snor nodig, fysiek of psychologisch, dus ik zeg daar niks van.
Onder de foto een citaat: ‘Niemand leest een boek zo goed als een vertaler.’ Daar kon Damsma best eens gelijk in hebben, want hij is zelf vertaler en dan kun je het weten. Het feit dat het de foto is van een vertaler maakt hem trouwens nog sympathieker, overvoerd als we zijn met foto's van politici, filmhelden, slachtoffers van geweld en bankdirecteuren. Ik heb een hele poos naar die foto zitten kijken.
Toen viel mijn oog ineens op een detail dat ik nog niet genoemd heb. Iets waar de Nederlandse taal, voorzover mij bekend, zelfs geen woord voor heeft. Neem het vorige nummer van Onze Taal er even bij, sla het open bij de foto van Damsma, en kijk met me mee. Dan ziet u meteen wat ik bedoel, en wat ik nu maar provisorisch aanduid als zijn ‘ondersnor’.
De gewone snor, ook wel echte snor genaamd, situeert zich op de bovenlip. Dat is althans wat Van Dale denkt. Volgens mij zit een snor juist bóven de bovenlip. Maar hoe dan ook, Damsma heeft zijn snor op de juiste plaats. Maar hij heeft meer. Vlak onder zijn onderlip, juist in het midden, zit ook nog een toefje haar. Bescheiden, zoals de hele Damsma oogt, maar toch onmiskenbaar. Als u de foto bij de hand hebt, ziet u het zelf. Damsma's toefje is circa twee centimeter lang, en nauwelijks meer dan één centimeter breed. Meer mensen hebben zoiets. De aanwezigheid van een bovensnor of echte snor is niet eens vereist.
Ik geloof niet dat we zo'n klein plukje haar onder de onderlip in gemoede een snor kunnen noemen. Damsma zou dan twee snorren hebben, en met een daarvan de definitie van Van Dale ernstig overtreden. Anderzijds, een baard is het ook niet. De kin eronder lijkt keurig gladgeschoren. De term lip-baardje, die ik even overwogen heb, is beslist niet kenschetsend genoeg. Ik weet op dit moment niets beters dan ondersnor, ook al besef ik dat daar eveneens bezwaren aan kleven.
Begrijp me goed: ik gun iedereen de aan- of afwezigheid van toefjes haar, waar dan ook op het lichaam. Daar moeten we mekaar een beetje vrij in laten. Mijn gedachten gingen bij Damsma's ondersnor een andere kant uit: gegeven dat een aldaar gesitueerd plukje haar vaker voorkomt en dat daar geen woord voor is in het Nederlands, hoe zou een top-vertaler als Damsma deze tekst van mij vertalen, laten we zeggen in het Engels of het Frans? Ik schat dat hij een oplossing kan bedenken, maar ik ben nu al razend nieuwsgierig.
Joop van der Horst
Auteursrechtelijk beschermd
