Onze Taal. Jaargang 78

[p. 140]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Gooise r populair bij Friese meisjes

Friese meisjes zijn erg te spreken over de ‘Gooise r’ - de vooral in de Randstad voorkomende r waarbij de tong naar het midden van het gehemelte gaat zonder dat te raken, goed te horen bij onder anderen nieuwslezeres Sacha de Boer. Taalkundigen Jessica Koppers en Renée van Bezooijen kwamen tot deze conclusie in It beaken, het tijdschrift van de Fryske Akademy. Zij onderzochten bij dertig Friese meisjes tussen de 12 en de 16 jaar hoe ze aankijken tegen zo'n Gooise r. De meisjes blijken die erg te waarderen, en hem bovendien graag te willen gebruiken.

De onderzoeksters kozen als proefpersonen alleen meisjes omdat eerder onderzoek leek te suggereren dat zij de Gooise r het snelst overnemen - sneller dan jongens en sneller dan ouderen. In het onderzoek kregen de meisjes fragmenten te horen van andere meisjes die de r op verschillende manieren uitspraken. Vervolgens moesten ze hun oordeel geven over de uitspraken en de spreeksters door vragen te beantwoorden als ‘Zou je zelf zo willen spreken?’, ‘Welke cijfers denk je dat dit meisje haalt?’ en ‘Denk je dat dit meisje er leuk uitziet?’ Uit de antwoorden van de Friese meisjes bleek dat spreeksters met een Gooise r meer werden gewaardeerd en slimmer werden gevonden.

Volgens Koppers en Van Bezooijen is het een kwestie van tijd dat Friese meisjes de Gooise r ook echt gaan gebruiken. Ze verwachten zelfs dat die r op den duur in het Standaardnederlands van Friezen zal worden opgenomen. Of hij ook in het Fries zal verschijnen, durven ze niet te zeggen.

Sekseneutrale taal in het Europees Parlement

Ambtenaren en vertalers van het Europees Parlement mogen geen seksegebonden termen als mankracht en commissie van wijze mannen meer gebruiken. Dat staat in een brochure met richtlijnen voor sekseneutraal taalgebruik die half maart op initiatief van secretaris-generaal van het Europees Parlement Harald Rømer is uitgedeeld aan alle ambtenaren van het Europarlement. Ook verwijzingen naar de huwelijkse staat, bijvoorbeeld het Engelse onderscheid tussen Miss voor ongetrouwde en Mrs voor getrouwde vrouwen, moeten vermeden worden.

De secretaris-generaal meent dat seksegebonden woorden discriminerend, vooringenomen of denigrerend kunnen overkomen, en dat het daarom belangrijk is ze zo min mogelijk te gebruiken. De nieuwe regels gelden alleen voor de ambtelijke staf en vertalers, niet voor Europarlementariërs.

Wel hebben verschillende parlementsleden kritiek geuit op het boekje - vooral Britten, maar ook enkele Nederlanders en Vlamingen. ‘Gelijkwaardigheid tussen seksen is prima, maar ik word echt niet boos als ik als vrouw word aangesproken. Integendeel. Het Europees Parlement zou echt andere prioriteiten moeten hebben dan dit geneuzel’, zei Europarlementariër Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) in Trouw. Philip Claeys van Vlaams Belang noemt de brochure op zijn weblog ‘een zoveelste verspilling van belastinggeld’.

Nederlands onderwijs verplicht voor Vlaamse kleuters

Met ingang van het schooljaar 2010-2011 moeten kleuters in Vlaanderen een jaar Nederlandstalig kleuteronderwijs hebben gevolgd voordat ze naar de lagere school mogen. Deze maatregel, een initiatief van de Vlaamse minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke, werd half maart goedgekeurd door het Vlaamse parlement.

Uit de praktijk blijkt dat veel kinderen die geen of weinig Nederlandstalig kleuteronderwijs hebben gehad hun schoolcarrière beginnen met een taalachterstand die later nog moeilijk in te halen is. Vooral kinderen die van huis uit niet vertrouwd zijn met het Nederlands lopen tegen een taalachterstand aan.

Taaluniecentrum Nederlands als Vreemde Taal geopend

Begin april vond in Brussel de officiële opening plaats van het Taaluniecentrum Nederlands als Vreemde Taal. In dit centrum, opgezet en gefinancierd door de Nederlandse Taalunie, kunnen leraren uit de hele wereld advies krijgen over het doceren van de Nederlandse taal in een anderstalige omgeving. Met name in onze buurlanden wordt op allerlei niveaus Nederlandse les gegeven, en daarnaast zijn er wereldwijd zo'n tweehonderd universiteiten waar Nederlands wordt gedoceerd. Voor universitaire docenten bestond al een adviesinstantie: het Steunpunt Nederlands als vreemde taal in Amsterdam. Dit steunpunt is opgeheven, en de activiteiten zijn overgedragen aan het nieuwe, breder opgezette centrum.

Docenten kunnen in het centrum persoonlijk advies krijgen, of ze kunnen zelf zoeken in online databanken met didactische methoden en leermiddelen. Ook worden er cursussen en studiedagen voor hen georganiseerd.

Van de website Taaluniecentrum Nederlands als Vreemde Taal.
© Reinhart Croon

Enkele weken eerder besloot de Taalunie ook extra steun te bieden aan literair vertalers. Omdat er een groeiende vraag is naar vertalingen van en naar het Nederlands, zijn er ook meer vertalers nodig. De Taalunie gaat geld steken in een nieuw te ontwikkelen masteropleiding (de specialistische fase in het hoger onderwijs), en in bijscholingsprojecten.